Protestantse orthodoxie
De protestantse scholastiek, ook wel protestantse orthodoxie genoemd, was academische theologie die door protestantse theologen werd beoefend met behulp van de scholastieke methode tijdens het tijdperk van de gereformeerde en lutherse orthodoxie, van de 16e tot de 18e eeuw.
De protestantse scholastiek ontwikkelde zich uit de noodzaak om de kerkelijke leer duidelijk te definiëren en te verdedigen tegen zowel de Rooms-Katholieke Kerk als tegen andere protestantse kerken. Zij omvat zowel de lutherse scholastiek als de gereformeerde scholastiek.
Het anglicanisme heeft nooit een scholastieke theologie ontwikkeld; wel bestudeerden anglicaanse schrijvers in de 17e eeuw vroegchristelijke geschriften om aan te tonen dat het anglicanisme trouw de leer en de praktijken van de vroege Kerk had gevolgd.
Waar vrijzinnig-protestanten doorgaans afstand nemen van traditionele geloofsuitspraken, blijven orthodoxe protestanten vasthouden aan het gezag van de Bijbel als zijnde het door God geïnspireerde Woord, de leer zoals verwoord door de algemeen-christelijke belijdenisgeschriften waaronder de Apostolische Geloofsbelijdenis van Nicea en de Geloofsbelijdenis van Athanasius, evenals specifiek gereformeerde belijdenisgeschriften, genaamd de Drie Formulieren van Enigheid: de Nederlandse Geloofsbelijdenis, de Heidelbergse Catechismus en de Dordtse Leerregels. Ook andere gereformeerde belijdenisgeschriften, zoals de Belijdenis van Westminster, worden onderschreven.
Variatie
[bewerken | brontekst bewerken]Waar de inhoud een gezamenlijk kenmerk is, kent de manier waarop de inhoud gestalte krijgt een grote variatie. Zo wordt er verschillend omgegaan met tradities en gebruiken, hetgeen bijvoorbeeld zichtbaar is in de gebruikte liturgie. Onder het begrip 'orthodox-protestantisme' gaat een waaier van kerkgenootschappen en kerkelijke richtingen schuil. In grote lijnen vallen de orthodox-protestanten op te delen in de orthodox-gereformeerden, de bevindelijk gereformeerden en de evangelischen. De eerste groep is binnen het Nederlands orthodox-protestantisme altijd dominant geweest.[1] De laatste groep omvat weer een diversiteit aan kerkelijke stromingen zoals de baptisten, evangelische gemeenten en pinkstergemeenten.
Nederland
[bewerken | brontekst bewerken]Wat de verschillende soorten gereformeerden in Nederland betreft, worden zowel de orthodox-gereformeerden als de meer behoudende bevindelijk gereformeerden vaak beiden onder de noemer "orthodox-protestantisme" geschaard. Het grootste kerkgenootschap, de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), kent zowel vrijzinnige als orthodoxe gemeenten.
Tot circa 1960 konden ook de Gereformeerde Kerken in Nederland (een van de fusiepartners in de PKN) tot deze groep worden gerekend.
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]- Bevindelijk gereformeerden
- Orthodox-gereformeerden
- Orthodox Presbyterian Church
- Evangelisch christendom
- Christenfundamentalisme
- Nashvilleverklaring
- ↑ H. Stoffels: Als een briesende leeuw: orthodox-protestanten in de slag met de tijdgeest. Kampen 1995, p. 52.