Oudega (Smallingerland)
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  Smallingerland
| ||
| Coördinaten | 53° 8′ NB, 5° 60′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 21[1] km² | ||
| - land | 19,01[1] km² | ||
| - water | 2[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
1.670[1] (80 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 697 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Woonplaatscode | 3286 | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| Locatie in de gemeente | |||
| Foto's | |||
_-_Dorp.jpg)
| |||
| Oudega | |||
| |||
_vlag.svg)
_wapen.svg)
Oudega (Fries: Aldegea) is een dorp in de gemeente Smallingerland, in de Nederlandse provincie Friesland.
Het ligt ten noordwesten van Drachten, ten zuidwesten van Nijega en ten oosten van het Nationaal Park De Oude Venen, dat voor een deeltje binnen het dorpsgebied valt. Even verderop lopen de Kooisloot, de Zustervaart en de Oude Geeuw. Langs het zuidelijke dorpsgebied lopen de Sitebuurster Ee, de Kromme Ee, Grietmansrak, Wijde Ee, het Slobbegat, Monnike Ee en de Nieuwe Monnikegreppel.
Het dorp zelf is via Ouddiep verbonden met de Nieuwe Monnikegreppe. Het heeft een kleine haven. In 2023 telde het dorp 1.670 inwoners. Onder het dorp vallen de buurtschappen; De Gaasten, De Kooi, Egbertsgaasten (deels), Opperburen, Siteburen en Uiteinde.
Geschiedenis
Oudega is de Middeleeuwen ontstaan op een zandrug te midden van plassen en veengebieden. De zandrug lag bij Oudegaaster Zanding (dat in 1922 werd gedempt) waardoor het goed verbonden was via het water. Via het land was het minder goed bereikbaar. Daarin kwam vanaf de 15e eeuw langzaam verandering.
Oudega werd in 1439 vermeld als Aldga, in 1504 als Aldeghae en in 1579 als Aldega. De plaatsnaam komt van het feit dat ten noordoosten een satellietnederzetting was ontstaan dat een nieuw dorp(sgebied) (ga) was geworden, Nijega geheten. Ze werd de oudere plaats Oudega.
Oudega werd in de zestiende eeuw de hoofdplaats van Smallingerland. De grietman woonde oorspronkelijk op Oud Haersmastate. Het dorp kreeg in 1664 ook een rechthuis dat bewaard is gebleven en later een rijksmonument is geworden. In de negentiende eeuw vertrok het gemeentebestuur uit Oudega, eerst naar Opeinde en uiteindelijk naar Drachten.
In de 20ste eeuw is het dorp flink gegroeid. Zo is de voormalige buurtschap Het West geheel vast komen te liggen aan Oudega en onderdeel geworden van het dorp. In Het West ligt ook een camping.
Kerken
De romaanse dorpskerk stamt uit de twaalfde eeuw. Het tufstenen gebouw was gewijd aan Sint-Agatha. Eind negentiende eeuw kreeg het dorp een Gereformeerde kerk, de huidige Gereformeerde kerk dateert uit 1910 en is een gemeentelijk monument. en hij heeft de oudste klok van Nederland
Molens
Ten zuidwesten van het dorp staan twee Amerikaanse windmotoren, de Windmotor Barfjild en de Windmotor Oudega. Verder staat er het overblijfsel van de korenmolen De Hoop in het dorpsgebied.
Sport
Het dorp kent de tennisvereniging De Kreilen met twee buitenbanen. Er naast ligt het sportpark De Kamp, daarop zitten onder meer Korfbalvereniging Quick '21, RSO Gymnastiek en RSO Volleybal. Verder kent het dorp twee dartclubs, de ijsclub Oosterzanding, twee paardensportverenigingen en in de haven zit ook een nog een watersportvereniging.
Cultuur
Het dorp kent samen met Opeinde de Fanfare Apollo-Foarút, een fusie van de oorspronkelijke eigen dorpsfanfare. Verder kent het de Fanfareorkest Looft den Heer dat in 1904 werd opgericht. Daarnaast kent het vrij veel kleine evenementen, onder andere georganiseerd door de Kulturele Kommisje Aldegea.
Het dorp heeft ook een eigen dorpskrant, De Bakbrogge, opgericht in 1992.
Onderwijs
Het dorp had een tijdlang twee basisscholen, de PCBO De Grûnslach en OPO De Great Haersmaskoalle. Deze zijn per 2016 gefuseerd tot de Samenwerkingsschool De Diamant.
Bekende (ex-)inwoners
Geboren in Oudega
- Philippus van Blom (1824-1910) - Rechter en politicus
Overleden in Oudega
- Hector Livius van Haersma (1737-1820) - Grietman
Zie ook
Externe link
- G. van Berkel & K. Samplonius (2018), Nederlandse plaatsnamen verklaard
- Frieslandwonderland.nl (Stichting Fryslâns Ferline); NoordBoek - Peter Karstkarel
· 
· 