Domesticatie: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

In de regel

Versie van 18 jan 2021 14:41

Je bolle moeder op een driewieler in kanker balzak xD HOMOTJE je kan me pa ballen grtjes Glitchtrap

Gedomesticeerde dieren zijn onder andere:

Soort	Datum	Locatie
Hond	15000 v.Chr.	Meerdere locaties
Geit	10000 v.Chr.^[1]	Azië en Midden-Oosten
Schaap	8000 v.Chr.^[2]	Azië en Midden-Oosten
Varken	8000 v.Chr.^[3]	China
Koe	8000 v.Chr.^[4]^[5]	India, Midden-Oosten, en Sub-Saharisch Afrika
Kat	7000 v.Chr.^[6]	Middellandse Zee
Kip	6000 v.Chr.^[7]	Zuidoost-Azië
Cavia	5000 v.Chr.^[8]	Peru
Ezel	5000 v.Chr.^[9]^[10]	Egypte
Waterbuffel	4000 v.Chr.	China
Paard	4000 v.Chr.	Oekraïne
Lama	3500 v.Chr.	Peru
Grauwe gans	3000 v.Chr.	Europa
Zijdevlinder	3000 v.Chr.	China
Rotsduif	3000 v.Chr.	Egypte, Middellandse Zee
Kameel	2500 v.Chr.	Centraal-Azië
Dromedaris	2500 v.Chr.	Arabië
Banteng	?	Zuidoost-Azië, Java
Gaur	?	Zuidoost-Azië
Jak	2500 v.Chr.	Tibet
Zwaangans	1500 v.Chr.	Oost-Azië
Alpaca	1500 v.Chr.	Peru
Wilde eend	1000 v.Chr.	China
Muskuseend	?	Zuid-Amerika
Rendier	1000 v.Chr.	Siberië
Helmparelhoen	?	Afrika
Karper	?	Oost-Azië
Fret	1500 - 500 v.Chr.	Europa
Kalkoen	500 v.Chr.	Mexico
Goudvis	300	China
Konijn	1600	Europa
Zeboe	8000 v.Chr.	India
Bij	4000 v.Chr.	Meerdere locaties
Aziatische olifant	2000 v.Chr.	Indusbeschaving
Damhert	1000 v.Chr.	Middellandse Zee
Pauw	500 v.Chr.	India
Lachduif	500 v.Chr.	Noord-Afrika
Japanse kwartel	1100-1900	Japan
Kanarie	1600	Canarische Eilanden, Europa
Mandarijneend	?	China
Knobbelzwaan	1000-1500	Europa
Goudhamster
Muis
Rat

Gedomesticeerde planten

Zie Domesticatie van planten en Cultuurgewas voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.

Zoals bij dieren geldt ook voor planten dat niet iedere plant even geschikt is voor domesticatie. Bij de domesticatie van planten gelden ook hier een aantal criteria.

Ze dienen nuttig voor de mens te zijn (kleding, voedsel, sierwaarde)
Groeisnelheid en de tijdsspanne voordat een plant nuttig wordt. Eenjarige planten zijn voor de mens het nuttigst.
Voortplanting. Voor de mens zijn planten het nuttigst wanneer ze zich aseksueel vermeerderen via zelfbevruchting zodat de mens de plant kan zaaien. Bovendien is selectie (buiten een laboratorium) bezwaarlijk wanneer de plant afhankelijk is van de wind of andere diersoorten. Verder schieten veel planten hun zaden weg waardoor de mens ze niet kan verzamelen.
Handelbaarheid bij het oogsten (afwezigheid van stekels of netelharen) enhiermee samenhangend grootte en verzamelbaarheid van de nuttige bestanddelen (grote laaghangende vruchten zijn makkelijker te oogsten dan kleine hooghangende vruchten.
Snelle gelijktijdige ontkieming van de zaden.
Bij vruchten de smaak, kleur, grootte, voedzaamheid en afwezigheid van toxinen.

Veel plantensoorten in het wild zijn niet nuttig voor de mens omdat ze niet aan deze criteria voldoen. Selectie vond echter plaats doordat de mens mutanten oppikte die wel nuttig waren, aanvankelijk door vruchten te eten waarna de uitgepoepte zaden bij latrines of gevallen of weggegooide vruchten met zaden wortel schoten. Wilde amandelen zijn bijvoorbeeld bitter en zelfs giftig, maar toch kon de amandelboom gedomesticeerd worden doordat er mutanten bestaan met zoete vruchten, waarna de mens uiteraard slechts de zoete amandelen ging eten en later planten. Doordat de grootste en kleurrijkste vruchten werden verzameld en gemorste exemplaren wortel schoten vond selectie plaats voor grote kleurrijke vruchten. Ook op andere eigenschappen werd aanvankelijk onbewust en later bewust geselecteerd door de mens.

Gedomesticeerde planten zijn onder andere:

Gedomesticeerde schimmels

Gedomesticeerde schimmels zijn:

Experimenten

Om het proces van de domesticatie van wilde dieren na te bootsen zijn wetenschappers onder leiding van Dmitri Beljajev in Rusland in 1958 begonnen met het kweken van vossen. Hierbij werden vossen geselecteerd op de goede "tamme" eigenschappen. Na negen generaties van selectie waren er al aanmerkelijke gedragsveranderingen en konden vele van deze vossen als huisdieren gebruikt worden.^[11]^[12] Door de genetische aanpassingen te vergelijken met andere gedomesticeerde dieren hoopt men precies te achterhalen welke genen bij het proces betrokken zijn.

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties

Jared Diamond: Guns, Germs and Steel, The fates of human societies. 1999, W. W. Norton & Company, ISBN 0-393-31755-2.
Charles Darwin: Het Varieëren van Huisdieren en Cultuurplanten, 2 delen. 1881, E. & M. Cohen.

↑ (en) Zeder, M.A. (200) Goat busters track domestication.(physiologic changes and evolution of goats into a domesticated animal).
↑ (fr) Lallemand M. (2002) Courte synthèse sur l'histoire du mouton, de la domestication à nos jours
(en) Pre-Historic Zawi Chemi Shanidar
↑ (en) Giuffra E., J.M. Kijas V., Amarger, O. Carlborg, J.T. Jeon, L. Andersson (2000) The origin of the domestic pig: independent domestication and subsequent introgression.
↑ Late Neolithic megalithic structures at Nabta Playa (Sahara), southwestern Egypt.
↑ [1] (fr) Laboratoire de Préhistoire et Protohistoire de l'Ouest de la France.
↑ .Un chat apprivoisé à Chypre, plus de 7000 ans avant J.C., Press release from the CNRS, April 2004, (fr) . Original article: Vigne, J.-D., J. Guilaine, K. Debue, L. Haye & P. Gérard Early taming of the cat in Cyprus, Science, 9 avril 2004.
↑ West B. and Zhou, B-X., Did chickens go north? New evidence for domestication, World’s Poultry Science Journal, 45, 205-218, 1989, quoted here, 8 p. (en) .
↑ Forstad, M.S. (z.j.) History of the Guinea Pig (Cavia porcellus) in South America, a summary of the current state of knowledge
↑ Beja-Pereira, Albano et al. (2004) African Origins of the Domestic Donkey, Science 304, 1781, 18 juin 2004, cité ici (en) .
↑ Blench R. The history and spread of donkeys in Africa (en) .
↑ http://www.americanscientist.org/issues/feature/early-canid-domestication-the-farm-fox-experiment
↑ http://ngm.nationalgeographic.com/2011/03/taming-wild-animals/ratliff-text

Zie de categorie Domesticated animals van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] (en) Zeder, M.A. (200) Goat busters track domestication.(physiologic changes and evolution of goats into a domesticated animal).

[2] (fr) Lallemand M. (2002) Courte synthèse sur l'histoire du mouton, de la domestication à nos jours
(en) Pre-Historic Zawi Chemi Shanidar

[3] (en) Giuffra E., J.M. Kijas V., Amarger, O. Carlborg, J.T. Jeon, L. Andersson (2000) The origin of the domestic pig: independent domestication and subsequent introgression.

[4] Late Neolithic megalithic structures at Nabta Playa (Sahara), southwestern Egypt.

[5] [1] (fr) Laboratoire de Préhistoire et Protohistoire de l'Ouest de la France.

[cat-6] .Un chat apprivoisé à Chypre, plus de 7000 ans avant J.C., Press release from the CNRS, April 2004, (fr) . Original article: Vigne, J.-D., J. Guilaine, K. Debue, L. Haye & P. Gérard Early taming of the cat in Cyprus, Science, 9 avril 2004.

[7] West B. and Zhou, B-X., Did chickens go north? New evidence for domestication, World’s Poultry Science Journal, 45, 205-218, 1989, quoted here, 8 p. (en) .

[8] Forstad, M.S. (z.j.) History of the Guinea Pig (Cavia porcellus) in South America, a summary of the current state of knowledge

[9] Beja-Pereira, Albano et al. (2004) African Origins of the Domestic Donkey, Science 304, 1781, 18 juin 2004, cité ici (en) .

[10] Blench R. The history and spread of donkeys in Africa (en) .

[11] ttp://www.americanscientist.org/issues/feature/early-canid-domestication-the-farm-fox-experiment

[12] ttp://ngm.nationalgeographic.com/2011/03/taming-wild-animals/ratliff-text

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]