Nunspeet (plaats)

**Nunspeet**
Gemeente in Nederland
Situering
Provincie	Gelderland
Coördinaten	52°22'0"NB, 5°47'0"OL
Algemeen
Oppervlakte	129,53 km²
- land	128,74 km²
- water	0,79 km²
Inwoners ; (1 januari 2024)	29.074? ; (226 inw./km²)
Bestuurscentrum	Nunspeet
Belangrijke verkeersaders	Sjabloon:A-wegNL Sjabloon:N-wegNL
Politiek
Burgemeester (lijst)	Dick van Hemmen (CDA)
Economie
Gemiddeld inkomen (2019)	€ 24.600 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2019)	€ 286.000
WW-uitkeringen (2014)	31 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)	8070-8072, 8075-8077
Netnummer(s)	0341, 0577
CBS-code	0302
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Website	www.nunspeet.nl
	; Bevolkingspiramide (2023)
Portaal	Nederland

Foutief gebruik van Sjabloon:Infobox gemeente Nederland. De volgende parameters dienen niet handmatig te worden ingevoerd:
oppervlakte, oppervlakte land, oppervlakte water, inwoners, datum inwoners en dichtheid.

Nunspeet (uitspraak^ⓘ) is een esdorp^[1] en gemeente in de Nederlandse provincie Gelderland. De gemeente telt Sjabloon:Inwonertal NL gemeente inwoners (Sjabloon:Inwonertal NL datum, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 129,49 km² (waarvan 0,76 km² water). Het dorp Nunspeet zelf heeft 19.496 inwoners (2005). Het natuurtransferium biedt met zijn uitkijktoren een prachtig beeld van de omgeving.

Overige kernen

De gemeente Nunspeet bestaat uit de kern Nunspeet 19.496 inwoners (2005) met de buurtschappen Oosteinde, Westeinde, Zwarte Goor en Zoom, het dorp Elspeet 4.417 inwoners (2005) met de buurtschappen Grote Kolonie en Kleine Kolonie, en de dorpen Vierhouten 742 inwoners (2006) en Hulshorst 1.988 inwoners (2006).

Geschiedenis

Nunspeet heette vroeger Nuwenspete, dit betekent zoiets als "nieuwe ontginning". De tegenhanger hiervan is de oude naam voor het dorp Elspeet, dat in de gemeente Nunspeet ligt. Elspeet betekent zoiets als "oude ontginning". De naam "Nuwenspete" leeft voort in de plaatselijke Heemkundige Vereniging Nuwenspete. De bevolking was arm en bestond oorspronkelijk voornamelijk uit kleine boeren, dagloners en eekschillers en leefden veelal in plaggenhutten. Karakteristiek voor deze omgeving waren de 'locomotiefhuisjes' die meestal uit de 19e eeuw stammen. Dit zijn lage huisjes met in de voorgevel een markante schoorsteen waardoor ze aan een locomotief deden denken.

Al ver voor het jaar 1000 maakte Nunspeet deel uit van het kerspel Ermelo. De bestuurlijke indeling in de elfde eeuw volgde de kerkelijke indeling: het schoutambt Ermelo omvatte Nunspeet, Ermelo en Harderwijk. Nadat Harderwijk in de dertiende eeuw zelfstandig werd, ontwikkelde Nunspeet zich tot de belangrijkste kern van de gemeente. De dorpen Elspeet en Vierhouten werden pas begin negentiende eeuw bij Nunspeet-Ermelo gevoegd. Ermelo voelde zich lange tijd achtergesteld door het gemeentebestuur in Nunspeet en na anderhalve eeuw van spanningen werd de gemeente in 1972 definitief gesplitst.

Belangrijk voor de groei van Nunspeet was de aanleg van de Zuiderzeestraatweg in 1830 en de aansluiting op het spoorwegnet in 1863. Deze verbetering van de bereikbaarheid van het dorp had een gunstige invloed op de plaatselijke economie.

In de negentiende eeuw nam de bevolking toe van een kleine 2000 inwoners tot meer dan 10.000 in 1912. Er was onvoldoende werk in de landbouw voor al deze mensen maar de komst van een katoenfabriek en ververijen en de bebossingsprojecten zorgden voor veel werkgelegenheid. Ook werd het toerisme in de tweede helft van de negentiende eeuw steeds belangrijker. In de loop van de twintigste eeuw vestigden veel bedrijven zich in de gemeente. Hierdoor en door het toegenomen toerisme groeide ook de middenstand.

In 1952 werd ten zuiden van het dorp een grote kazerne gebouwd, de Generaal Winkelman kazerne. De Elspeetse heide werd in gebruik genomen als militair oefenterrein. Na de Koude Oorlog moest de krijgsmacht inkrimpen en in 1993 werd besloten dat de Generaal Winkelman kazerne zou worden gesloopt en het terrein teruggegegeven aan de natuur. In 2001 werd begonnen met slopen en in 2007 werd het terrein overgedragen aan Staatsbosbeheer. Nunspeet verwierf met de sluiting het recht een bedrijvenpark (De Kolk) te stichten aan de Noordoostzijde van het dorp. Nunspeet kent dan drie bedrijventerreinen die werkgelegenheid bieden aan de plaatselijke bevolking.

In de jaren zestig van de twintigste eeuw werd Nunspeet flink uitgebreid naar het noordoosten met de woonwijk Oenenburg. In 1967 werd de Veluwesnelweg A28 tussen Amersfoort en Zwolle aangelegd waardoor de bereikbaarheid van Nunspeet aanzienlijk werd verbeterd. Het toerisme kreeg hierdoor opnieuw een impuls. In het boek 'Onder de clockenslach van Nunspeet'(aug. 1954) wordt de historie van het dorp door Henk van Heerde uitgebreid beschreven. In 1974 verscheen de tweede druk met daarin waardevolle aanvullingen van oud-burgemeester H.J. Langman.

Verscholen Dorp

In de bossen van Vierhouten, ten zuiden van Nunspeet, bevindt zich in het bos aan de Pas-opweg het Verscholen Dorp, een onderduikersplek uit de Tweede Wereldoorlog. Enkele honderden onderduikers vonden hier een schuilplaats tegen de Duitse overheersers. In 1944 werd het Geheime dorp bij toeval door de Duitsers ontdekt en werden enkele Joodse bewoners op de vlucht in de nabijheid van het dorp standrechtelijk geëxecuteerd. Enkele monumenten bij het Geheime dorp en de weg er naar toe vanuit het dorp Vierhouten, herinneren aan deze donkere dagen. Op de plaats van het voormalige dorp zijn enkele hutten ter bezichtiging op het eind van de zestiger jaren opnieuw opgebouwd. 's Zomers worden er rondleidingen gehouden.

Recreatie en toerisme

Nunspeet ligt op de Noordwest-Veluwe op de scheiding van het bosrijke Veluwemassief en het Veluwemeer. De overgang hiertussen wordt gevormd door het cultuurlandschap met weilanden, houtwallen en singels en oude hoeves. Door zijn ligging is Nunspeet vooral 's zomers in trek bij (natuur)toeristen. Recreatie en toerisme zijn daardoor een belangrijke bron van inkomsten voor Nunspeet. Door de aanwezigheid van bos (Veluwe), water (Veluwemeer, Zandenplas) zandgronden (Hulshorster zand en heidevelden) zijn er elk jaar 1.200.000 overnachtingen in de gemeente Nunspeet (bron: Gemeente Nunspeet). Het overgrote deel van deze toeristen overnacht op de vele campings die de gemeente rijk is. Nunspeet profileert zich met de slogan "Parel van de Veluwe". Rond Nunspeet zijn veel wandel- en fietsroutes uitgezet. Als startpunt hiervoor geldt het Veluwetransferium nabij station Nunspeet, met o.a. een bezoekerscentrum. Aan het Veluwemeer bij Nunspeet zijn naast vier strandbaden met watersporthavens ook een surfstrand en een vogel-uitkijkpost aangelegd.

In het dorp bevond zich het Veluws Diorama, een historisch museum. Op 21 januari 2009 woedde hier een felle brand. Inmiddels is besloten het 'Veluws diorama' opnieuw op te bouwen. De korenmolen De Duif aan de Molenweg in Nunspeet en molen De Maagd in Hulshorst zijn op gezette tijden voor bezichtiging opengesteld. Beiden zijn regelmatig in bedrijf.

Eibertjesdag

Eibertjesdag is een jaarlijks terugkerende braderie. De oorsprong van deze jaarmarkt ligt bij 'Eibertje'. Zij leefde omstreeks 1850 in Vierhouten. Zij liep elke week over de heide naar Nunspeet om daar eieren en kaas te verkopen. Hierdoor vormde zij het 'Eibertjespad'. Een deel van het pad en een beeld op de markt in Nunspeet herinneren hieraan. Een deel van de wandeling kan nog steeds worden gemaakt via het zogenaamde 'Eibertjespad' door de bossen tussen Vierhouten en Nunspeet. Het pad begint bij het viaduct van de Elspeterweg over de A28 en eindigt bij het hotel 'De Mallejan' in Vierhouten. Eibertjesdag wordt gehouden op de vrijdag na Hemelvaartsdag.

Gemeenteraad

Gemeenteraadsverkiezingen
Partij	% 2006	% 2010	Zetels 2006	Zetels 2010
Gemeentebelangen	24,5	28,1	5	6
SGP	25,2	26,4	6	6
ChristenUnie	21,5	22,0	5	5
CDA	12,4	10,2	2	2
PvdA	9,9	6,9	2	1
VVD	6,5	6,4	1	1
Opkomst / Totaal	74,3	70,0	21	21

bron: De Volkskrant, 4 maart 2010/website gemeente Nunspeet, 5 maart 2010

Bekende inwoners

Rob Muntz (1963), tv- en radiopresentator, programmamaker, komiek en columnist (opgegroeid)
Jan Hendrik Velema (1917-2007), predikant, radiopresentator en omroepvoorzitter van de Evangelische Omroep (vanaf ongeveer 1975 woonachtig)
Campegius Lambertus Vitringa (1786-1864), rechtsgeleerde, advocaat, griffier, burgemeester en notaris (laatste te Nunspeet)
Daniël George van Beuningen (1877-1955), musicus, natuurliefhebber, kunstminnaar en havenbaron in Rotterdam. (Initiatief Havenziekenhuis, Stadion Feijenoord, Museum Booymans van Beuningen, Waterwerken in Vierhouten)

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
Dronten (Fl)				Elburg

Harderwijk				Epe

Ermelo				Apeldoorn

Zie ook

Externe links

^[bron?]

↑ Bijhouwer J.T.P. (1977). Het Nederlandse Landschap. Amsterdam: Kosmos.

[1] Bijhouwer J.T.P. (1977). Het Nederlandse Landschap. Amsterdam: Kosmos.

[1]