Lijst Pim Fortuyn
| Lijst Pim Fortuyn | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
|
| ||||
| Personen | ||||
| Partijvoorzitter | Pim Fortuyn (2002) † Peter Langendam (2002) Ed Maas (2002-2003) Sergej Moleveld (2004-2006) Bert Snel (2006-2008) | |||
| Partijleider | Pim Fortuyn (2002) † Mat Herben (2002) Harry Wijnschenk (2002) Mat Herben (2002-2004) Gerard van As (2004-2006) Mat Herben (2006) Olaf Stuger (2006-2008) | |||
| Geschiedenis | ||||
| Opgericht | 14 februari 2002 | |||
| Opheffing | 1 januari 2008 | |||
| Algemene gegevens | ||||
| Actief in | Nederland | |||
| Richting | Rechts | |||
| Jongerenorganisatie | Jonge Fortuynisten | |||
| Wetenschappelijk bureau | Prof. dr. W.S.P. Fortuyn Stichting | |||
| Website | lijst-pimfortuyn.nl (offline, oude archief pagina) | |||
| ||||
De Lijst Pim Fortuyn (LPF) (officiële naam: Politieke Vereniging "Lijst Pim Fortuyn") was een politieke partij in Nederland. Sinds 30 november 2006 is de partij niet meer vertegenwoordigd in de Tweede Kamer en sinds juni 2007 niet meer in de Eerste Kamer. De Lijst Pim Fortuyn is landelijk op 1 januari 2008 opgeheven, al hebben de verschillende gemeenteraadsfracties nadien hun termijn wel onder deze naam afgemaakt of voortgezet.
De LPF werd in februari 2002 door Pim Fortuyn opgericht, nadat die door Leefbaar Nederland was ontslagen. De partij deed voor het eerst aan de Tweede Kamerverkiezingen mee op 15 mei 2002, negen dagen na de moord op Fortuyn. Ze behaalde meteen 26 zetels, een nog nooit eerder vertoond resultaat voor een nieuwe Nederlandse partij. Ook bijzonder is dat meteen regeringsdeelname volgde op deze eerste verkiezingen: in het Kabinet-Balkenende I, een coalitie met het CDA en de VVD, verkreeg de LPF vier ministersposten en vijf staatssecretariaten. LPF-minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Eduard Bomhoff, werd vicepremier. Vanwege interne perikelen in de LPF viel het kabinet echter al na enkele maanden. Verschillende Kamerleden verlieten de LPF-fractie. Door een intensieve campagne haalde de LPF bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2003 toch nog acht zetels, maar regeringsdeelname zat er niet in. Opnieuw viel de fractie door interne perikelen uit elkaar; bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2006 haalde de partij, die toen de naam "Lijst Vijf Fortuyn" gebruikte, geen zetels meer, net zomin als de twee afsplitsingen die meededen, Eén NL en de Partij voor Nederland.
De jongerenorganisatie van de LPF heet Jonge Fortuynisten. Het wetenschappelijk bureau is de Prof. dr. W.S.P. Fortuyn Stichting.
De LPF wordt door haar optreden nogal eens getypeerd als een populistische partij.
Historie
Oprichting
De LPF werd opgericht op 14 februari 2002, vier dagen na het ontslag van de Rotterdamse publicist en gewezen hoogleraar Pim Fortuyn als lijsttrekker van Leefbaar Nederland.
Pim Fortuyn werd ontslagen naar aanleiding van een interview dat op 9 februari 2002 in de Volkskrant verscheen[1]. Daarin beweerde hij, niet voor het eerst, dat Nederland 'vol' zou zijn. Toen de interviewer hem erop wees dat hij die woorden van het bestuur van Leefbaar Nederland niet meer mocht gebruiken, zei hij: "Nou, daar moest ik me maar eens niet zoveel meer van aantrekken." In hetzelfde interview uitte hij het voornemen om "dat rare Grondwetsartikel: gij zult niet discrimineren" af te schaffen. Eerdere uitspraken ("Nederland is vol", "Ik vind de islam een achterlijke cultuur") waren door het partijbestuur van Leefbaar Nederland al kritisch ontvangen. Het interview in de Volkskrant was kennelijk de druppel die de emmer deed overlopen.
In zeer korte tijd werden dertig mensen aangeworven voor de nieuwe partij van Fortuyn, waarvan hijzelf de lijsttrekker en personificatie was.
Mat Herben werd woordvoerder en later de eerste fractievoorzitter. Tweede op de Lijst Pim Fortuyn (intussen afgekort tot LPF) stond de van oorsprong Kaapverdiaan João Varela. Als derde, en een van de weinige met politieke ervaring, Jim Janssen van Raaij, oud-Europarlementariër voor het CDA. Ook oud-hoofdredacteur van Elsevier Ferry Hoogendijk was hoog op de lijst te vinden. Lager op de lijst stonden ex-damkampioen Harm Wiersma, spreekbuis van de varkenshouders Wien van den Brink, en woordvoerster van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel Winny de Jong. Al deze personen werden op 21 maart 2002 gepresenteerd aan de media door Fortuyn[2].
Vanaf het begin werd de LPF gefinancierd door mensen uit de vastgoedsector.[3][4]
Politieke moord en de periode erna
Zie Moord op Pim Fortuyn voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Pim Fortuyn werd door Volkert van der Graaf vermoord op 6 mei 2002 op het mediapark te Hilversum. De kieswet maakte het onmogelijk de lijst nog aan te passen zodat de partij tot aan de verkiezingen, 9 dagen later, door ging met Fortuyn als postume lijsttrekker, waarop men kon stemmen. Tijdens de verkiezing stemden ruim 1,1 miljoen kiezers op Pim Fortuyn, met wat door sommigen een condoleance-stem genoemd werd. Dit leverde 26 zetels in de Tweede Kamer der Staten-Generaal op voor de Lijst Pim Fortuyn.
Op 16 mei 2002 werd Mat Herben tot fractievoorzitter verkozen en als vicevoorzitters João Varela en Ferry Hoogendijk.
De toenmalige partijvoorzitter was Peter Langendam, die samen met John Dost het partijbestuur vormde en kantoor hield in de "Spaanse Kubus" te Rotterdam. Zij stonden voor de moeizame taak om de partijorganisatie vorm te geven.
In juni 2002 erkende het partijbestuur de Jonge Fortuynisten als zijn jongerenorganisatie.
Regeringsdeelname Kabinet-Balkenende I
Na een periode van interne onrust in de partij nam Mat Herben begin augustus ontslag als fractievoorzitter. Hij werd opgevolgd door de politiek onervaren zakenman Harry Wijnschenk.
De interne onrust werd echter steeds erger. Wijnschenk werd dictatoriaal gedrag verweten door andere fractieleden, wat uiteindelijk leidde tot het vertrek van twee fractieleden, Winny de Jong en Cor Eberhard, als Groep-De Jong, terwijl de LPF-ministers Bomhoff en Herman Heinsbroek (Economische Zaken) op het persoonlijke vlak elkaar absoluut niet lagen en vaak ruzie hadden. Ook tussen bestuur en fractie waren er voortdurend wrijvingen. Peilingen wezen uit dat de aanhang van de partij in sneltreinvaart slonk.
Op 16 oktober besloot de fractie knopen door te hakken. Wijnschenk werd afgezet als fractievoorzitter; Mat Herben werd (ad interim) opnieuw fractievoorzitter, terwijl de beide ruziënde ministers ontslag namen en er nieuwe kandidaten werden gezocht om hun functies over te nemen. De coalitiepartners CDA en VVD waren echter het geruzie in de Lijst Pim Fortuyn beu, hadden geen hoop meer dat deze wijzigingen voldoende rust in de tent zouden brengen, en zeiden diezelfde dag nog het vertrouwen in het kabinet op. Volgens CDA-fractievoorzitter Maxime Verhagen was de melding door toenmalig fractievoorzitter Harry Wijnschenk dat hij door een collega-LPF Kamerlid bedreigd was met een pistool de directe aanleiding. Die avond nog diende premier Balkenende bij de koningin het ontslag in van het voltallige kabinet. Dit staat wel bekend als de LPF-crisis.
Het Kabinet-Balkenende I bleef nog tot mei 2003 demissionair in functie, dit vanwege de moeizame formatiebesprekingen na de verkiezingen in januari.
Oppositiepartij
Onder lijsttrekker Mat Herben gingen op 22 januari 2003 de meeste van de eerder behaalde 26 zetels verloren: de partij keerde met acht zetels in de Tweede Kamer terug. In het nieuwe Kabinet-Balkenende II keerde de Lijst Pim Fortuyn niet terug als regeringspartij en moest vanuit de kamerbankjes oppositie gaan voeren.
Bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart 2003 wist de Lijst Pim Fortuyn in elf provincies in totaal 17 Statenzetels te behalen. Hierdoor verwierf de Lijst Pim Fortuyn ook één zetel in de Eerste Kamer der Staten-Generaal, die ingenomen werd door oud-staatssecretaris Rob Hessing. Bij tussentijdse gemeenteraadsverkiezingen behaalde de partij gemeenteraadszetels in Zwijndrecht, Terneuzen en het Westland. Bij de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni 2004, wist de partij geen zetels te behalen.
Na een nieuwe periode van bestuurlijke en financiële onrust besloot de Tweede Kamerfractie, op Wien van den Brink na, op 24 augustus 2004 om de partij te verlaten en het partijlidmaatschap op te zeggen. De reden voor dit besluit waren de chaos en de onrust binnen de partij. Deze fractie is de naam Lijst Pim Fortuyn blijven gebruiken voor haar activiteiten, hetgeen is toegestaan volgens het reglement van orde van de Tweede Kamer. Om de financiële problemen op te lossen is in augustus 2004 het faillissement van de partij aangevraagd, dit werd door de rechtbank echter afgewezen.
In de loop van 2005 wist een nieuw verkozen partijbestuur de interne onrust weg te werken en de partijorganisatie op orde te brengen. Om deze reden meldden een aantal leden van de LPF-Tweede Kamerfractie zich opnieuw aan als lid van de partij. In de fractie deed Mat Herben een stapje terug en droeg het fractievoorzitterschap over aan Gerard van As.
Splitsingen
Na een ontmoeting met Filip Dewinter van de Vlaamse partij Vlaams Belang, die op 21 juni 2005 plaatsvond in Palazzo di Pietro, het voormalige huis van Pim Fortuyn, trad Hilbrand Nawijn uit de Tweede Kamerfractie van de LPF en ging hij verder als Groep-Nawijn. Nawijn kondigde aan een nieuwe landelijke partij op te zullen richten, die inhoudelijk dicht bij de ideeën van het Vlaams Belang zou komen te staan.
In juli 2006 besloot Margot Kraneveldt per direct de Kamer en de LPF te verlaten. De reden hiervoor was dat ze zich bij de PvdA had aangesloten. Op de PvdA-kandidatenlijst stond ze op nummer 36. Haar opvolgster, Gonny van Oudenallen, was ongewenst in de LPF-fractie en besloot direct na installatie als onafhankelijk Kamerlid te opereren.
In augustus 2006 verliet Gerard van As de fractie, om zich aan te sluiten bij de Groep-Nawijn, die aan de verkiezingen zou deelnemen onder de naam Partij voor Nederland. Op 12 september verliet Van As de politiek met onmiddellijke ingang. Hij werd opgevolgd door Olaf Stuger, 10e op de kandidatenlijst uit 2003 en op dat moment beoogd lijsttrekker voor de Tweede Kamerverkiezingen 2006. Amper een week na het vertrek van Van As werd Joost Eerdmans uit de fractie gezet, omdat duidelijk werd dat hij mee ging doen met Marco Pastors' partij EénNL. Deze vormde vervolgens met ex-VVD'er Anton van Schijndel de Groep Eerdmans-Van Schijndel.
In augustus 2006 werd Mat Herben, na het vertrek van Van As, wederom gekozen tot fractievoorzitter van de Lijst Pim Fortuyn. Het aantal zetels in de prognose voor de verkiezingen was onder Gerard van As gedaald tot nul.
Lijst 5 Fortuyn en verlies van zetels
De LPF nam aan de Tweede Kamerverkiezingen 2006 deel onder de nieuwe aanduiding Lijst 5 Fortuyn. Eerder had de partij aangekondigd haar naam te willen wijzigen, omdat deze besmet is door ruzies uit het verleden. Olaf Stuger is de lijsttrekker voor de verkiezingen in november. Bij deze verkiezingen werd de partij echter weggevaagd; van de acht Tweede Kamerzetels bleef er niet één over. Vier maanden later, bij de Provinciale Statenverkiezingen 2007, verloor de partij ook al haar zetels in de Provinciale Staten waarin zij vertegenwoordigd was. Hierdoor verliest de partij ook haar enige zetel in de Eerste Kamer. Hierna wordt de naam LPF wederom gehanteerd.
Teloorgang
Op 5 mei 2007 heeft de LPF haar partijkantoor aan de Zonweg in Den Haag gesloten. Aangezien de partij niet meer vertegenwoordigd is in de landelijke en provinciale politiek, was het niet wenselijk om een duur kantoor aan te houden. De LPF is alleen nog vertegenwoordigd in de gemeenteraden van Westland, Eindhoven, Duiven, Den Haag en Spijkenisse.
In een algemene ledenvergadering op 21 juli 2007 stemde een krappe meerderheid van de aanwezigen voor het plan om de landelijke partijorganisatie op te heffen. Van de aanwezigen stemden 26 leden tegen en 29 voor opheffing. Het hoofdbestuur kwam met dit plan omdat de LPF vanaf oktober 2007 geen subsidie meer zou ontvangen en daardoor vanzelf failliet zou gaan. Door middel van het opheffen van de landelijke organisatie kon de partij haar zaken nog enigszins netjes afronden en zouden er niet veel onbetaalde rekeningen over blijven. Het besluit tot opheffing moest binnen een maand door een nieuwe ledenvergadering met een meerderheid van twee derde van de aanwezige leden worden bekrachtigd.
De gemeentefracties waren verdeeld over dit plan. Het hoofdbestuur en de afdelingen Spijkenisse en Westland waren voor het opheffen van de partij. De afdelingen Eindhoven, Duiven en Den Haag voerden echter een campagne om op de tweede algemene vergadering op 17 augustus 2007 de LPF juist een doorstart te laten maken. Een overleg tussen alle betrokkenen, vlak voor de tweede algemene vergadering, deed de meeste betrokkenen doen besluiten dat het opheffen van de landelijke organisatie het meest wenselijk zou zijn. Op 17 augustus 2007 waren er op de tweede algemene vergadering in Poeldijk van de 177 uitgebrachte stemmen 135 voor opheffing. Het plan van het hoofdbestuur kreeg hiermee ruim de vereiste tweederdemeerderheid waardoor de landelijke partijorganisatie per 1 januari 2008 ontbonden zal worden. De LPF bestaat vanaf die datum alleen nog als een lokale partij.
Ook na deze tweede ledenvergadering blijft er verdeeldheid over het besluit tot opheffing van de landelijke partijorganisatie. De afdelingen Duiven, Den Haag en Eindhoven wensen zich niet bij dit besluit neer te leggen. Zij beschuldigen het hoofdbestuur van manipulatie en wanbestuur door het niet bijhouden van de ledenadministratie waardoor het aantal leden in een maand tijd ineens gehalveerd was en vele leden de toegang tot de tweede vergadering ontzegd werd. Ook de locatie van deze vergadering, Poeldijk in de gemeente Westland waarvan de afdeling mede initiatiefnemer voor het plan tot opheffen was, wordt discutabel gevonden. Een gang naar de rechtbank om de geldigheid van het besluit aan te vechten en/ of het oprichten van een nieuwe landelijke organisatie wordt overwogen.
Op 14 december 2007 heeft de rechtbank een zaak die aangespannen was door de afdelingen Eindhoven, Duiven en Den Haag om de opheffing ongedaan te maken afgewezen.[5] In januari 2008 wordt bekend dat de drie lokale afdelingen in hoger beroep gaan tegen de uitspraak van de rechtbank [6]. Ook de Jonge Fortuynisten, die niet zijn opgeheven, steunen de lokale fracties. De LPF is intussen per 1 januari 2008 opgeheven en de fracties vragen de rechtbank in hoger beroep deze beslissing alsnog terug te draaien. Op 24 februari 2009 heeft de rechtbank ook in hoger beroep geoordeeld dat de LPF opgeheven mocht worden [7][8].
Lokale partij
De LPF gemeentefracties, die aparte verenigingen los van de landelijke organisatie zijn, zullen onder hun huidige naam de termijn tot in 2010 afmaken. Zij zullen in 2010 zelf bepalen of ze nog onder de naam LPF de gemeenteraadsverkiezingen in gaan of niet. Daarnaast zijn er nog enkele lokale afdelingen actief zonder vertegenwoordiger in de gemeenteraad, onder andere in Boornsterhem en Barneveld. De lokale fracties in Spijkenisse en Westland kijken bij hun heroriëntatie ook nadrukkelijk naar aansluiting bij Trots op Nederland van Rita Verdonk. Zo zeiden de fractievoorzitters John Witkamp van de gemeente Westland en Chris Hottentot van de gemeente Spijkenisse dat ze de naar de bijeenkomst van Verdonk waren geweest[9][10].
Voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2010 hebben verschillende lokale partijen gekozen voor een andere toekomst.
- LPF Westland behoudt de naam LPF maar deze staat nu voor Lokale Politieke Federatie (Westland)[11]
- LPF Den Haag is in september 2008 opgehouden te bestaan. De eenmansfractie van Willem van der Velden is doorgegaan als onafhankelijke fractie, Groep van der Velden en heeft voor de verkiezingen aansluiting gezocht bij ONS Den Haag[12]
- LPF Spijkenisse behoudt de naam LPF maar deze staat nu voor Lokale Politieke Federatie (Spijkenisse)
Aan de gemeenteraadsverkiezingen in 2010 nam alleen de afdeling Eindhoven nog deel onder de naam Lijst Pim Fortuyn. De LPF Eindhoven verdubbelde het aantal zetels van 1 naar 2.
Zetels
Resultaten bij Tweede Kamerverkiezingen:
Resultaten bij Eerste Kamerverkiezingen:
Resultaten bij Europese verkiezingen:
- 2004 - 0
Leden
| Jaar | Aantal leden |
|---|---|
| 1 januari 2003 | 4100 |
| 1 januari 2004 | 4000 |
| 1 januari 2006 | 1274 |
| april 2007 | 973 |
| augustus 2007 | 444 |
Bron: LPF - ledentallen (Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen)
Wetenschappelijk bureau
In september 2003 werd het wetenschappelijk bureau van de partij opgericht en dat kreeg de naam Prof. dr. W.S.P. Fortuyn Stichting. Het bureau staat onder leiding van professor Bert Snel en verzorgt onder andere cursussen voor het partijkader en organiseert congressen. Daarnaast brengt het wetenschappelijk bureau een tijdschrift uit onder de naam 'De Vernieuwing'.
Gemeenteraadsverkiezingen
In maart 2006 deed de Lijst Pim Fortuyn voor het eerst op landelijke schaal mee aan de gemeenteraadsverkiezingen. In verband met gemeentelijke herindelingen slaagde de partij er in november 2003 al in om in de gemeente Westland vier van de 37 raadszetels te winnen. In elf Nederlandse gemeenten dong de partij mee naar de voorkeur van de kiezer. In ruim de helft van de gevallen slaagde de Lijst Pim Fortuyn erin om daadwerkelijk in de raad te komen. Grootste winnaars waren de LPF-lijsten in de gemeenten Westland met vijf zetels en Spijkenisse met twee raadszetels. Afdelingen die één zetel wisten te bemachtigen waren die in de gemeenten Den Haag, Duiven en Eindhoven. Op 18 april 2006 leverde de afdeling Westland de eerste LPF-wethouder, Ben van der Stee. Hij kreeg de portefeuille Onderwijs, Jeugd- en jongerenwerk, Kinderopvang, Sport, Personeel & organisatie en Facilitaire zaken.
Voormalige bewindslieden
Ministers
- Roelf de Boer - Minister van Verkeer en Waterstaat, Kabinet-Balkenende I, 2002 (tevens vicepremier na vertrek van Bomhoff)
- Eduard Bomhoff - Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Kabinet-Balkenende I, 2002 (tevens vicepremier)
- Herman Heinsbroek - Minister van Economische Zaken, Kabinet-Balkenende I, 2002
- Hilbrand Nawijn - Minister van Vreemdelingenzaken en Integratie (*), Kabinet-Balkenende I, 2002
(*) Minister zonder portefeuille, verbonden aan het Ministerie van Justitie
Staatssecretarissen
- Steven van Eijck - Financiën (Fiscaal), Kabinet-Balkenende I, 2002. Was staatssecretaris namens de LPF, en geen lid van de partij.
- Rob Hessing - Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (Openbare Orde en veiligheid), Kabinet-Balkenende I, 2002
- Cees van Leeuwen - Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (Cultuur en Media), Kabinet-Balkenende I, 2002
- Jan Odink - Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (Visserij), Kabinet-Balkenende I, 2002
- Philomena Bijlhout (trad aan en weer af op 22 juli 2002) - Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Emancipatie en Familiezaken), Kabinet-Balkenende I, 2002
- Khee Liang Phoa (vanaf 9 september 2002) - Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Emancipatie en Familiezaken), Kabinet-Balkenende I, 2002
(Voormalige) volksvertegenwoordigers
Tweede Kamerleden
Eerste Kamerleden
- Rob Hessing (periode 2003-2007)
Trivia
De LPF had Ahmed Aboutaleb in 2002 als kandidaat voor het staatssecretariaat in het eerste kabinet Balkenende. Volgens toenmalig LPF-leider Mat Herben zou Aboutaleb de portefeuille van Emancipatie en gezinszaken hebben gekregen[13].
Externe links