Woke
Woke (uitspraak: wook met de w van eeuw) is een actieterm uit het Amerikaans Engels die verwijst naar een groter bewustzijn van de samenleving. Het wordt soms gebruikt in de Nederlandse uitdrukking 'woke zijn'.[1]
Het begrip 'woke' is ook onderwerp van memes, sarcastisch gebruik en kritiek.[2]
Het woord stamt van het Afro-Amerikaans Engelse "woken up": wakker geworden; in figuurlijke zin ook: bewust van racisme-problematiek.
Het kan neerbuigend gebruikt worden om mensen aan te duiden die zich te veel met sociale ongerechtigheden en linkse zienswijzen bezighouden.
Gebruik[bewerken | brontekst bewerken]
'Stay woke' werd gepopulariseerd door het nummer "Master Teacher" uit 2008 van soulzanger Erykah Badu, door het refrein "I stay woke".[3] Oorspronkelijk is het de verleden tijd van to wake (up): wakker worden/maken. In ruim tien jaar[1] is de term steeds meer gebruikt in de betekenis van 'alert op en bewust van maatschappelijke ongelijkheid'. Met name van sociale ongelijkheid, racisme won de term snel aan populariteit op sociale media. Het kende vooral een wijd gebruik na de dood van Michael Brown en de Black Lives Matter-beweging.
Woke heeft zich gaandeweg verspreid en duikt nu overal op waar sprake is van het grote probleem van klimaatverandering of van de verschillende grote problemen van minderheden die in het verleden belachelijk zijn gemaakt, zijn uitgesloten of zijn gediscrimineerd. Als je dat samenneemt, heb je de aandachtspunten van de woke community.
— Socioloog Walter Weyns[4]
Get woke, go broke[bewerken | brontekst bewerken]
De uitspraak "Get woke, go broke" (word wakker, ga failliet), oorspronkelijk van schrijver John Ringo[5], werd een omstreden term om te verwijzen naar commerciële organisaties die door sociaal rechtvaardige campagnes een financieel verlies zouden lijden.[6] Zo ontving een reclame van scheermessenmerk Gillette veel kritiek en leed moederbedrijf Procter & Gamble in 2019 een verlies van 5,24 miljard dollar.[7] De term vergaarde enige populariteit onder marketing experts maar de geldigheid van oorzaak en gevolg wordt niet algemeen aanvaard.[8]
Ontvangst[bewerken | brontekst bewerken]
Onder cabaretiers wordt woke vaak spottend of sarcastisch gebruikt. Zo bracht Arjen Lubach het nummer WOKE uit, over een studente die houdt van debat en polemiek, in zijn theaterprogramma Arjen Lubach Live!.[9]
Conservatieve politici hebben de woke-cultuur vaak gelinkt aan een vorm van politieke correctheid.[10]
Academische vrijheid bedreigd?[bewerken | brontekst bewerken]
In juli 2021 werd in een interview in de Volkskrant door een aantal academici de vrees uitgesproken dat de academische vrijheid wordt bedreigd door een lichting 'woke' studenten die soms op basis van één woord aannemen dat je woke bent of juist niet. Dit zou bij docenten en studenten leiden tot zelfcensuur, die de academische vrijheid bedreigt.[11]
In een ander voorbeeld in de Daily Mail diezelfde maand kreeg een hoogleraar evolutiebiologie aan de Harvard universiteit kritiek omdat ze er aan vasthield de term 'zwangere vrouwen' te gebruiken, en niet te verduidelijken dat ook transmannen en non-binaire mensen zwanger kunnen zijn.[12]
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
Social justice warrior (SJW; socialerechtvaardigheidsstrijder)
Bronnen, noten en/of referenties
|