Naar inhoud springen

Deil

Beluister (info)
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Deil
Plaats in Nederland Vlag van Nederland
Deil (Gelderland)
Deil
Situering
Provincie Vlag Gelderland Gelderland
Gemeente West Betuwe
Coördinaten 51° 53′ NB, 5° 15′ OL
Algemeen
Oppervlakte 7,69[1] km²
- land 7,61[1] km²
- water 0,08[1] km²
Inwoners
(2023-01-01) 		2.060[1]
(268 inw./km²)
Woning­voorraad 846 woningen[1]
Overig
Woonplaats­code 3217
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Deil, de Hervormde kerk

Deil (Dialect: Dèhl) is een dorp en voormalige gemeente in de Tielerwaard, Betuwe in de Nederlandse provincie Gelderland. De plaats telt circa 2.060 inwoners op 1 januari 2023. Het dorp was de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente, die bij de herindeling van 1978 werd ingedeeld bij Geldermalsen. Deze is per 2019 opgegaan in de gemeente West Betuwe. De plaats is met name bekend vanwege het gelijknamige knooppunt Deil. Hier kruisen de A2 Amsterdam-Maastricht en de A15 Europoort-Lingewaard.

Het dorp is verbonden met de Provinciale weg N327.

Historie

[bewerken | brontekst bewerken]

Voor het eerst wordt in 1148, maar vermoedelijk al in 978, gewag gemaakt van landerijen te "Daile". In oude geschriften wordt het dorp gespeld als Daile, Deile, Dilee, Deijl, Deil en Deyl. Vroeger stonden er in Deil zeven kastelen: Bulckestein, Palmestein, Ringelestein, Reynestein, Vogelenburcht, Bakerbos en Schorestein (ook vermeld als Schonestein of Gerestein). In sommige gevallen was de term 'versterkt huis' een betere term dan kasteel. Daarnaast stonden er in Deil markante huizen als Duivelshof en Frissestein, die regelmatig foutief tot de zeven kastelen gerekend worden.

Van alle kastelen en huizen is alleen Huis Frissestein bewaard gebleven, dat vanaf 1929 diende als gemeentehuis van Deil. In de jaren tachtig werd Gasterij De Os en het Paard in het huis gevestigd.[2][3] Van kasteel Palmestein resteert nog de slotgracht en van kasteel Bulckestein staat nog een klein gedeelte van de poort. De kastelen en huizen leven voort in Deilse straatnamen.[4][5]

De schrijfster en vertaalster Clara Asscher-Pinkhof (1896-1984) werkte na haar opleiding aan de kweekschool in Amsterdam een jaar als onderwijzeres in Deil, waarna ze les ging geven op een Joodse school in Amsterdam. Zij verwerkte haar indrukken van de dorpsschool, het dorp en omgeving in haar boek "Door's groeitijd" (Alkmaar, 1929).

Onderwijs

[bewerken | brontekst bewerken]

In het dorp zit basisschool R. Lokhorstschool (openbaar).

Evenementen

[bewerken | brontekst bewerken]

Festivate is een jaarlijks terugkerend festival.

Openbaar vervoer

[bewerken | brontekst bewerken]

Het treinstation van Geldermalsen is vlakbij.

De volgende buslijnen rijden door het dorp:

  • Lijn 260 van Geldermalsen naar Leerdam (buurtbus)
  • Lijn 647 van Enspijk via Geldermalsen naar Gorinchem (schoolbus)

Monumenten

[bewerken | brontekst bewerken]

Voormalige gemeente

[bewerken | brontekst bewerken]

Van 1810 tot 1978 vormde Deil, met de dorpen Enspijk, Gellicum en Rumpt een zelfstandige gemeente. Opvallend was, dat telkens een telg uit het geslacht Kolff burgemeester was.

Nabijgelegen kernen

[bewerken | brontekst bewerken]

• Geldermalsen, Enspijk, Beesd, Tricht, Meteren

Geboren in Deil

[bewerken | brontekst bewerken]

Zie ook

[bewerken | brontekst bewerken]
[bewerken | brontekst bewerken]

Afbeeldingen

[bewerken | brontekst bewerken]
  • De voormalige gemeentewerf
    De voormalige gemeentewerf
  • Molen "De Vlinder"
    Molen "De Vlinder"
  • Hervormde Kerk
    Hervormde Kerk
Zie de categorie Deil van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Deil&oldid=68181497"