Landbouw

Met landbouw wordt het proces van het produceren van voedsel, bloemisterij- en boomkwekerijgewassen aangeduid, zowel door het telen van gewassen als door het fokken van vee. Het telen van landbouwgewassen wordt akkerbouw genoemd, het houden van gedomesticeerde dieren wordt veeteelt genoemd. Daarnaast zijn er de groenteteelt, fruitteelt, bloemisterij en boomkwekerij.

Algemeen

Landbouw als gemengd bedrijf was oorspronkelijk gericht op het voeden van de boer en zijn gezin, maar niet meer dan dat. Deze manier van landbouw is nog steeds de meest voorkomende vorm in ontwikkelingslanden. Landbouw als financiële inkomstenbron is de gebruikelijke vorm in de ontwikkelde landen en neemt steeds verder toe in de rest van de wereld. Landbouw is de praktijk, landbouwkunde is de studie die de landbouw als onderwerp heeft.

Landbouw produceert niet alleen voedsel, maar in toenemende mate ook andere goederen als bloemen, bont, leer, biodiesel, meststoffen, biomassa, enzymen, drugs, enz. Genetisch gemanipuleerde planten produceren ook speciale medicijnen.

In de ontwikkelde landen heeft men door de combinatie van meststoffen, gewaskennis, genetische manipulatie, onkruidbestrijding en waterbeheersing kunnen komen tot een hoge opbrengst per hectare. Tegelijkertijd heeft de toegenomen mechanisatie de benodigde arbeidskracht per eenheid product belangrijk verminderd. De ontwikkelingslanden hebben door gebrek aan kennis, kapitaal, opleiding en technologie deze productiviteitsverhoging nog niet weten te bereiken, waarbij ook de stabiliteit en geschiktheid van klimaat en bodem een rol speelt.

Maatschappelijke discussie

Na het verschijnen van het boek 'Silent Spring' van Rachel Carson in 1962 begon de landbouw ter discussie te staan. Met name het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen tegen plantenziekten, plagen en onkruiden zorgde ervoor dat vele vogels, met name roofvogels stierven. Daardoor ontstond hernieuwde belangstelling voor de al langer bestaande biologische landbouw. In de afgelopen tientallen jaren zijn diverse andere aspecten van de intensieve landbouw onderwerp van maatschappelijke discussie geworden. De steeds meer toenemende invloed van een klein aantal zaadveredelings- en chemisch-farmaceutische bedrijven is een zorg geworden voor zowel boeren als consumenten. De patent bescherming die aan bedrijven wordt toegekend die nieuwe soorten zaden ontwikkelen met behulp van genetische manipulatie stelt deze bedrijven in staat hun zaad aan boeren te licenseren op dezelfde wijze als computer software aan gebruikers wordt gelicenseerd. Dit heeft het machtsevenwicht volledig naar de zaadproducenten doen doorslaan. Sommigen argumenteren dit als biopiraterij. Ook heeft de genetische manipulatie geleid tot indringende vragen over de gezondheidseffecten en de milieueffecten. Hiernaast zijn er vragen op het gebied van de intensieve veehouderij, overbemesting en de maatschappelijke effecten van de interventieprijs. Deze laatste houdt verband met de landbouwpolitiek. Door het uitbreken van dierziekten zoals BSE, varkenspest, MKZ en vogelgriep is ook dierenwelzijn een onderwerp dat door de hele maatschappij bediscussieerd wordt.

Geschiedenis

Het bepalen van de oorsprong van landbouw is lastig doordat het de uitvinding van het alfabet en het schrift voorafgaat. De schattingen van autoriteiten variëren tussen de 7000 en 10.000 jaar geleden. De ontdekking van de landbouw markeert de overgang van de Oude Steentijd of Paleolithicum naar de Nieuwe Steentijd of Neolithicum. De eerste oogsten bestonden waarschijnlijk uit primitieve soorten tarwe en gerst. Het is waarschijnlijk dat landbouw tenminste tweemaal of driemaal is ontdekt, in het Midden-Oosten, in Midden-Amerika en in Oost-Azië. Een geleidelijke overgang van jagen/verzamelen naar landbouw, waarbij sommige voedselsoorten via jagen of verzamelen en andere voedselsoorten door landbouw werden verkregen, ligt voor de hand. Tegelijker tijd trad selectie op doordat de grootste zaden werden bewaard voor nieuwe uitzaai.

In Europa waren er aanvankelijk vooral hak- en brandtechnieken. Bosgebied werd landbouwgrond door verbranding. Dit zorgde voor een tijdelijk bemestingseffect. De boeren hadden een semi-nomadische levenswijze omdat ze na een aantal jaar verder moesten trekken omdat de grond uitgeput was.

Vanaf de Middeleeuwen werden er nieuwe technieken ingevoerd, namelijk door Karel de Grote het drieslagstelsel en later het vierslagstelsel. Verder beginnen boeren te zoeken naar een tweede bron van inkomsten, hierdoor ontstaat de plattelandsnijverheid.