1040-1049

De jaren 1040-1049 (van de christelijke jaartelling) zijn een decennium in de 11e eeuw.

Belangrijke gebeurtenissen

Heilig Roomse Rijk

• 1041 : Sámuel Aba verdrijft Peter Orseolo van de Hongaarse troon.
• 1042 : Verdrag van Regensburg. Hertog Břetislav I van het hertogdom Bohemen onderwerpt zich aan de rooms-Duitse koning Hendrik III.
• 1044 : Slag bij Menfö. Met hulp van de rooms-Duitse koning Hendrik III herovert Peter Orseolo zijn troon. Sámuel Aba wordt gevangengenomen en geëxecuteerd.
• 1044 : Gozelo I van Lotharingen sterft. Hendrik III vindt dat hertogdom opnieuw moet worden gesplitst. Godfried II van Lotharingen krijgt Opper-Lotharingen, zijn broer Gozelo II, Neder-Lotharingen. Godfried II komt in opstand en wordt gevangengezet.
• 1046 : Gozelo II sterft. Hendrik III schenkt Neder-Lotharingen aan Frederik van Luxemburg.
• 1047 : Godfried II komt opnieuw in opstand en krijgt steun van graaf Dirk IV van Holland en Boudewijn V van Vlaanderen. Godfried verliest en zijn hertogdom wordt geschonken aan Adalbert van Lotharingen.
• 1048 : Adalbert wordt vermoord, hij wordt opgevolgd door zijn broer Gerard
• 1049 : Graaf Dirk IV wordt door de bisschoppen van Metz, Luik en Utrecht in de val gelokt en gedood.

Engeland

• 1040 : Koning Harold I van Engeland sterft. Zijn halfbroer Hardeknoet, koning van Denemarken volgt hem op.
• 1042 : Hardeknoet sterft, hij wordt opgevolgd door zijn andere halfbroer, Eduard de Belijder.

Byzantijnse Rijk

• 1040 : Stefan Vojislav van Duklja komt succesvol in opstand tegen de Byzantijnen. Ook andere Servische gebieden sluiten zich aan bij zijn rijk, dat bestaat van 1040 tot 1052.
• 1041 : Kort voor zijn dood adopteert keizer Michaël IV Paphlagon, Michaël V Kalaphates als zijn opvolger.
• 1042 : Michaël V maakt het nogal te bont. Keizerin Zoë Porphyrogenita en haar zus Theodora III nemen het roer over. Zoe trouwt voor een derde maal. Constantijn IX Monomachos wordt de nieuwe keizer.
• 1045 : De Byzantijnen veroveren Ani, de hoofdstad van het koninkrijk Bagratid Armenië.
• 1048 : Met steun van Constantijn IX is de Heilig Grafkerk terug opgebouwd.

Zuid-Italië

• 1042 : De Noorman Willem met de IJzeren Arm wordt graaf van Apulië.

Christendom

• 1046 : Synode van Sutri. De Duitse koning Hendrik III zet drie rivaliserende pausen af, paus Benedictus IX, paus Silvester III en paus Gregorius VI. Hij benoemt bisschop Suidger van Bamberg tot paus Clemens II, die prompt Hendrik tot keizer kroont.

Azië

• 1040 : Slag bij Dandanaqan. De Seltsjoeken verslaan de Ghaznaviden en veroveren grotendeels Perzië.

Kunst en cultuur

• Keizer Hendrik III laat de Keizerpalts Goslar herbouwen.

Belangrijke personen

• Keizer Hendrik III
• koning Macbeth van Schotland (overleden in 1057)
• Godwin van Wessex (overleden in 1053)
• Rodrigo Díaz de Vivar (geboren in 1040)
• Hardeknoet komt terug op de Engelse troon.
• Peter Ursoleo wordt voor de tweede keer koning van Hongarije (r. 1038 - 1041, 1044 - 1046).
• Berengarius van Tours , theoloog, die stof deed opwaaien met zijn standpunt over de eucharistie.

Mediabestanden

Zie de categorie 1040s van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.