Deil
Plaats in Nederland ![]() | |||
---|---|---|---|
(Details) | |||
Situering | |||
Provincie | ![]() | ||
Gemeente | West Betuwe | ||
Coördinaten | 51° 53′ NB, 5° 15′ OL | ||
Algemeen | |||
Oppervlakte | 7,69[1] km² | ||
- land | 7,61[1] km² | ||
- water | 0,08[1] km² | ||
Inwoners (2023-01-01) |
2.060[1] (268 inw./km²) | ||
Woningvoorraad | 846 woningen[1] | ||
Overig | |||
Woonplaatscode | 3217 | ||
|
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Deil%2C_de_Hervormde_kerk_RM16496_tm_RM16498_foto2_2016-10-05_11.42.jpg/260px-Deil%2C_de_Hervormde_kerk_RM16496_tm_RM16498_foto2_2016-10-05_11.42.jpg)
Deil (Dialect: Dèhl) is een dorp en voormalige gemeente in de Tielerwaard, Betuwe in de Nederlandse provincie Gelderland. De plaats telt circa 2.060 inwoners op 1 januari 2023. Het dorp was de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente, die bij de herindeling van 1978 werd ingedeeld bij Geldermalsen. Deze is per 2019 opgegaan in de gemeente West Betuwe. De plaats is met name bekend vanwege het gelijknamige knooppunt Deil. Hier kruisen de A2 Amsterdam-Maastricht en de A15 Europoort-Lingewaard.
Inhoud
Historie
Voor het eerst wordt in 1148, maar vermoedelijk al in 978, gewag gemaakt van landerijen te "Daile". In oude geschriften wordt het dorp gespeld als Daile, Deile, Dilee, Deijl, Deil en Deyl. Vroeger stonden er in Deil zeven kastelen: Bulckestein, Palmestein, Ringelestein, Reynestein, Vogelenburcht, Bakerbos en Schorestein (ook vermeld als Schonestein of Gerestein). In sommige gevallen was de term 'versterkt huis' een betere term dan kasteel. Daarnaast stonden er in Deil markante huizen als Duivelshof en Frissestein, die regelmatig foutief tot de zeven kastelen gerekend worden.
Van alle kastelen en huizen is alleen Huis Frissestein bewaard gebleven, dat vanaf 1929 diende als gemeentehuis van Deil. Tegenwoordig[(sinds) wanneer?] is Gasterij De Os en het Paard in het huis gevestigd.[2] Van kasteel Palmestein resteert nog de slotgracht en van kasteel Bulckestein staat nog een klein gedeelte van de poort. De kastelen en huizen leven voort in Deilse straatnamen.[3][4]
Clara Asscher-Pinkhof (1896-1984) werkte na haar opleiding aan de kweekschool in Amsterdam een jaar als onderwijzeres in Deil in de Betuwe waarna ze les ging geven op een Joodse school in Amsterdam. Zij verwerkte haar indrukken van de dorpsschool, het dorp en omgeving in haar boek "Door's groeitijd" (Alkmaar, 1929).
Monumenten
- Hervormde kerk uit 1847, waarvan de toren deels 12e-eeuws, deels 16e-eeuws is.
- Witte stenen stellingmolen "de Vlinder" (1913).
Voormalige gemeente
Van 1810 tot 1978 vormde Deil, met de dorpen Enspijk, Gellicum en Rumpt een zelfstandige gemeente. Opvallend was, dat telkens een telg uit het geslacht Kolff burgemeester was.
Geboren in Deil
- Tim Kolff (1882-1944), burgemeester en verzetsstrijder
- Theo Hekman (1924-2000), burgemeester
Zie ook
- Lijst van burgemeesters van Deil
- Lijst van rijksmonumenten in Deil
- Lijst van gemeentelijke monumenten in Deil
Officiële website
Afbeeldingen
-
De voormalige gemeentewerf
-
Molen "De Vlinder"
-
Hervormde Kerk
- ↑ a b c d e Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen
- ↑ Huis Frissestein te Deil op website Geschiedenis Geldermalsen.
- ↑ Historie Deil[dode link] op website gemeente Geldermalsen
- ↑ Verdwenen Kastelen in Deil op website Geschiedenis Geldermalsen.