Noord-Korea: verschil tussen versies
k r2.5.2) (robot Erbij: ckb:کۆریای باکوور |
|||
| Regel 227: | Regel 227: | ||
[[cbk-zam:Corea del Norte]] |
[[cbk-zam:Corea del Norte]] |
||
[[ceb:Amihanang Korea]] |
[[ceb:Amihanang Korea]] |
||
[[ckb:کۆریای باکوور]] |
|||
[[crh:Şimaliy Koreya]] |
[[crh:Şimaliy Koreya]] |
||
[[cs:Severní Korea]] |
[[cs:Severní Korea]] |
||
Versie van 29 dec 2010 23:19
| 조선민주주의인민공화국 Chosŏn Minjujŭi Inmin Konghwaguk Democratische Volksrepubliek Korea | ||
|---|---|---|
| ||
| Basisgegevens | ||
| Officiële landstaal | Koreaans | |
| Hoofdstad | Pyongyang | |
| Regeringsvorm | Volksrepubliek (Dictatuur) | |
| Staatshoofd | Kim Il-sung (de jure) Kim Jong-il (de facto) | |
| Regeringsleider | Choe Yong-rim | |
| Religie | geen | |
| Oppervlakte | 120.538 km²[1] (0,1% water) | |
| Inwoners | 24.051.218 (2008)[2] 25.643.466 (2020)[3] (212,7/km² (2020)) | |
| Overige | ||
| Volkslied | Aegukka | |
| Munteenheid | Noord-Koreaanse won (KPW)
| |
| UTC | +9 | |
| Nationale feestdag | 9 september, Dag van de Republiek | |
| Web | Code | Tel. | .kp | PRK | 850 | |
| Detailkaart | ||
| ||
|
Portaal
 Landen & Volken | ||
Noord-Korea, officieel de Democratische Volksrepubliek Korea, is een staat in Noord-Oost-Azië die grenst aan de landen China, Rusland en Zuid-Korea en aan de Gele Zee en de Japanse Zee.
Geschiedenis
Zie ook de geschiedenis van KoreaHet begin van een communistisch Noord-Korea
De recente geschiedenis van Noord-Korea begint op 15 augustus 1945. Korea was toen, sinds 1910, bezet/geannexeerd door Japan, een situatie waaraan een einde kwam tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog, met de atoombom op Hiroshima en Nagasaki en vervolgens de overgave van Japan. Het bewind over Korea werd verdeeld: het zuidelijke deel werd bezet door de Verenigde Staten en het noorden door de Sovjet-Unie. In het door de Sovjet-Unie bestuurde deel plaatsten de Russen Cho Man-sik, een nationalist, aan het hoofd van een voorlopig volkscomité (augustus 1945). Na de terugkeer van Kim Il-sung naar Korea in oktober 1945 werd hij co-voorzitter van het volkscomité. Reeds rond de jaarwisseling werd Cho Man-sik gearresteerd en consolideerden de communisten en hun sympathisanten hun machtsposities.
Onder invloed van de Sovjet-machthebbers kwam op 29 augustus 1946 Noord-Korea's communistische partij (KWP) aan de macht, onder leiding van Kim Tubong en Kim Il-sung. De partij voerde politieke en economische hervormingen door waarbij niet-communistische invloeden werden uitgeschakeld, religie werd onderdrukt en een partij-geleide economie werd ingesteld. Kim Il-sung zou tot in de jaren negentig in Noord-Korea de touwtjes in handen houden.
Op 9 september 1948 werd in Pyongyang de Democratische Volksrepubiek Korea (Engelse afkorting: DPRK) uitgeroepen. Noord-Korea als zelfstandige staat was daarmee een feit.
De Koreaanse Oorlog
Zie Koreaanse Oorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
In juni 1950 viel het Noord-Koreaanse leger Zuid-Korea binnen, het begin van wat bekend zou worden als de Koreaanse oorlog. Deze eindigde in juli 1953 door tussenkomst van de Verenigde Naties; niet in vrede, maar in een wapenstilstand die tot op de dag van vandaag voortduurt. Deze "vergeten oorlog" heeft aan beide kanten miljoenen levens gekost. In deze oorlog werd Zuid-Korea geholpen door de Verenigde Staten (onder de vlag van de Verenigde Naties), Noord-Korea door China. Sindsdien staan de legers van de twee landen oog in oog met elkaar aan weerszijden van de gedemilitariseerde zone.
Wederopbouw en Koude Oorlog
Noord-Korea herstelde zich snel van de verwoestende oorlog; rond 1960 was het land in redelijke staat van ontwikkeling en in de daaropvolgende jaren kwam nadruk te liggen op industriële ontwikkeling; tegen 1970 was het land het meest geïndustrialiseerde van Azië, op Japan na.[4] Rond dezelfde tijd begon Noord-Korea zich af te wenden van Russische bemoeienis, terwijl de opstelling tegenover Zuid-Korea feller werd, waarbij gedurende de jaren zestig verscheidene gewelddadige incidenten plaatsvonden.
Desalniettemin kwamen Noord- en Zuid-Korea op 4 juli 1970 met een gezamenlijke verklaring dat door beide partijen naar wegen tot hereniging gezocht zou worden; sporadische besprekingen hiertoe vonden gedurende de jaren tachtig plaats. In dezelfde periode werden aan de zoon van Kim Il-sung, Kim Jong-il, hoge overheidsposities toegewezen waarmee de weg naar opvolging van zijn vader werd vrijgemaakt.
Betere relaties; economische problemen
In 1991 werd Noord-Korea (evenals Zuid-Korea) lid van de Verenigde Naties, en in 1992 sloot Noord-Korea een akkoord over het bevriezen van zijn nucleaire programma met het Internationaal Atoomenergie Agentschap (International Atomic Energy Agency), een instantie van de Verenigde Naties. Dit akkoord werd in 1993 geschonden met het weigeren van inspecties van nucleair gevoelige plaatsen. Tegen het eind van dat jaar meldde de Amerikaanse inlichtingendienst CIA dat Noord-Korea waarschijnlijk minstens één atoomwapen bezat.
In 1995 werd overeengekomen dat Noord-Korea zijn bestaande kernreactoren - die in staat zijn plutonium te produceren dat geschikt is voor vervaardiging van kernwapens - zou sluiten, in ruil voor financiering en organisatie, door een internationaal consortium, van de bouw van twee moderne kernreactoren (lichtwaterreactoren), die ongeschikt zouden zijn voor vervaardiging van plutonium, dat te gebruiken is voor kernwapens.
De jaren negentig werden in Noord-Korea voor een groot deel getekend door een enorme voedselcrisis die het gehele decennium voort zou duren en ten slotte tussen de 2 en 3 miljoen levens zou kosten. Als oorzaken voor de crisis zijn aangemerkt het beperken van subsidies door Rusland en China, het strikte overheidsbeleid ten aanzien van de landbouw en een opeenvolging van droge en natte periodes.
Hoewel sindsdien de voedselsituatie enigszins is verbeterd, mede dankzij buitenlandse hulp, is er nog steeds te weinig voedsel in het land. Als gevolg daarvan vluchten veel Noord-Koreanen naar China. China erkent hen echter niet als vluchteling en stuurt hen terug naar Noord-Korea. Aangezien vluchten naar het buitenland een ernstig misdrijf is in Noord-Korea, worden de teruggekeerde vluchtelingen gestraft met opsluiting in werkkampen, gevangenisstraf of wellicht zelfs de doodstraf.
In juni 2000 werd in het kader van de Sunshine-politiek het streven naar het aanhalen van de betrekkingen en economische samenwerking tussen Noord- en Zuid-Korea als doelstelling overeengekomen, hetgeen leidde tot een minimum aan versoepeling in de regelgeving die tot dan toe een strakke scheiding tussen de twee staten moest garanderen.
Ook de betrekkingen met Japan werden aangehaald, in 2002 voor het eerst sinds 1948. Streven naar normalisatie van de verhoudingen tussen de twee landen werd in een gezamenlijke verklaring in september 2002 tot doel gesteld. Zaken als de kwestie van ontvoerde Japanse burgers die zich nog steeds in Noord-Korea zouden bevinden, blijven de relaties echter gespannen houden.
In 2007 verbleven er 250.000 Noord-Koreaanse vluchtelingen in China.
Op 26 februari 2008 gaf het New York Philharmonic een concert in Pyongjang in Noord-Korea onder leiding van dirigent Lorin Maazel. Aan dit concert, waarbij voornamelijk Amerikaanse componisten werden gespeeld, werd in de media uitgebreid aandacht besteed als mogelijk begin van ook een politiek-culturele ontdooiing van de relaties met het westen.
Nucleaire crisis
Hoewel in de jaren '90 de relatie met de Verenigde Staten onder het bewind-Clinton beter werd, bereikte deze onder de regering Bush een nieuw dieptepunt. President George W. Bush beschuldigde Noord-Korea van het steunen van terrorisme en wees op het gevaar dat Noord-Korea kernwapens kan ontwikkelen. In dit kader noemde Bush Noord-Korea als één van de landen van de 'as van het kwaad'.
In de laatste weken van 2002 raakte Noord-Korea opnieuw internationaal in het nieuws. De VS stopten de levering van grondstoffen benodigd voor het opwekken van energie. Het is bekend dat Noord-Korea kampt met energietekorten. Hierop reageerde Noord-Korea door de VN-inspecteurs het land uit te zetten en een gesloten kerncentrale (Yongbyon) opnieuw op te starten.
Bush bleef Noord-Korea bestempelen als één van de landen die deel uitmaken van de 'as van het kwaad'. Echter benadrukte hij dat Amerika naar een vreedzame oplossing voor de kwestie zoekt. Enkele jaren daarvoor noemde hij de mogelijkheid van een gewapend conflict 'reëel'. In 2004 verklaarde het land inderdaad over kernwapens te beschikken. Kort daarna liep het land weg van het zes-landenoverleg (dat onderhandelingen over de nucleaire situatie ten doel heeft en waarin behalve Noord-Korea de Verenigde Staten, China, Rusland, Zuid-Korea en Japan deelnemen).
In augustus 2005 ging er weer een ronde van het zes-landenoverleg van start. Weer kwamen de partijen niet nader tot elkaar. Noord-Korea houdt zich op grond van het NPT-verdrag, waar het sinds december 2003 niet bij aangesloten is, het recht voor om voor civiele doeleinden uranium te verrijken. De Verenigde Staten en Japan willen dat Noord-Korea onmiddellijk met alle nucleaire activiteiten stopt. Zuid-Korea en China zijn van mening dat Noord-Korea het recht heeft op een civiel nucleair programma. Wat betreft de nucleaire activiteiten van Noord-Korea is er nog steeds een kloof tussen Noord-Korea en China aan de ene kant en Zuid-Korea, Japan en de Verenigde Staten aan de andere kant. In ieder geval werden de besprekingen, die eind augustus 2005 waren afgebroken, weer hervat in de week van 12 september.
In juni 2006 begon Noord-Korea met het testen van Taepodong-2-raketten, die theoretisch de Verenigde Staten kunnen bereiken.[5] Op 4 en 5 juli 2006 werden in totaal 7 testraketten afgevuurd, waaronder een Taepodong-2.[6] Op 3 oktober 2006 maakte de regering van Noord-Korea bekend een kernwapen te gaan testen. Op 4 oktober verklaarde ambassadeur van de Verenigde Staten bij de Verenigde Naties Bolton dat de Verenigde Staten niet zouden toestaan dat Noord-Korea kernwapens heeft. Op 6 oktober 2006 nam de Veiligheidsraad een resolutie aan waarin ze Noord-Korea waarschuwde geen kernproef te nemen. Concrete sancties werden in deze resolutie niet genoemd. Op 9 oktober 2006 voerde Noord-Korea ondanks deze resolutie toch een kernproef uit (zie het artikel bij 
Wikinieuws
). Op 17 oktober was het volgende in het nieuws: De Verenigde Staten hebben nieuwe aanwijzingen dat Noord-Korea een tweede ondergrondse kernproef voorbereidt. Spionagesatellieten hebben volgens Amerikaanse nieuwszenders „verdachte voertuigbewegingen“ vastgelegd bij de plek waar Noord-Korea zijn eerste nucleaire explosie uitvoerde.
Op 13 februari 2007 kwam Noord-Korea met de Verenigde Staten, Zuid-Korea, Japan, Rusland en China tot een akkoord waarin het beloofde in twee stappen zijn nucleaire faciliteiten te ontmantelen. In ruil daarvoor zal het land een hoeveelheid aardolie krijgen en zullen de Verenigde Staten aanstalten gaan maken om Noord-Korea niet meer aan te merken als terroristisch land. Ook zullen er besprekingen op gang komen om de diplomatieke banden tussen beide landen te herstellen en het handelsembargo dat de VS indertijd tegen Noord-Korea instelde op te heffen.
Op 17 mei 2007 zijn, voor het eerst sinds de Koreaanse Oorlog (1950-1953), twee treinen de streng bewaakte grens tussen het stalinistische Noord-Korea en het kapitalistische Zuid-Korea gepasseerd. Deze testritten worden gezien als een doorbraak in de verhoudingen tussen de twee gebrouilleerde buren, die officieel nog steeds op voet van oorlog verkeren.
Op 25 mei 2009 doet Noord-Korea een tweede kernproef, die aanzienlijk krachtiger is dan die van 2006. Deze werd scherp veroordeeld door niet alleen de Verenigde Staten, Zuid-Korea, de Europese Unie, Japan en Rusland, maar ook door China. De proef werd gevolgd door proeven met twee korteafstandsraketten. De Verenigde Staten en Zuid-Korea kondigen controles op Noord-Koreaanse schepen aan in het kader van het non-proliferatieverdrag en brengen hun troepen in hoge staat van paraatheid.[7] Volgens Noord-Korea moet dit gezien worden als een oorlogshandeling en verklaart dat het zich niet meer gebonden voelt aan de wapenstilstand van 1953. Op 28 mei volgt er een vergadering van de VN-veiligheidsraad over de crisis.
Vanaf 26 maart 2010 ontstonden er nieuwe spanningen tussen Noord en Zuid. Een Noord-Koreaanse torpedo bracht een Zuid-Koreaans oorlogsschip tot zinken, waarna Noord-Korea dreigde met een kernoorlog bij eventuele sancties.[8] Zuid-Korea heeft de Veiligheidsraad gevraagd Noord-Korea te straffen.[9]
Op 7 juni 2010 ontsloeg Noord-Korea premier Kim Yong-il, die werd vervangen door Choe Yong-rim.[10] Een dag later verslechterde de toch al bekoelde relatie met buurland China nadat een grenswacht in Dandong drie chinezen neerschoot omdat hij dacht dat ze illegaal de grens wilden oversteken.[11]
Op 24 juli 2010 dreigde Kim Jong-il naar aanleiding van een gezamenlijke legeroefening op 25 juli van de Verenigde Staten en Zuid-Korea een kernbom te droppen als deze door zou gaan. Deze legeroefening was een directe reactie op het laten zinken van de Cheonan in maart van dit jaar. Tijdens deze torpedo-aanval kwamen 46 Zuid Koreaanse opvarenden om het leven. De legeroefening is echter niet afgeblazen en heeft zoals gepland plaatsgevonden. Aan de oefening, die vier dagen duurde, deden twintig schepen, tweehonderd vliegtuigen en achtduizend soldaten mee. Onder druk van China, die een bondgenoot van Noord-Korea is, zijn de oefeningen verplaatst van de Gele zee naar de Japanse zee.
Op 23 november 2010 viel Noord-Korea het Zuid-Koreaanse eiland Yeonpyeong aan, dit eiland ligt pal op de grens tussen Noord- en Zuid-Korea. Er werden rond de 200 granaten afgeschoten. Hierbij werden aan de kant van Zuid-Korea twee militairen en twee burgers gedood. (lees verder)
Demografie
Bevolking
De Noord-Koreaanse bevolking (25.643.466 (2020)) wordt gevormd door de nazaten van wat oorspronkelijk waarschijnlijk immigranten uit het noordoostelijk deel van Azië waren. Korea heeft vrijwel geen etnische diversiteit. Koreaans is de nationale taal.
Religie
Zie Religie in Noord-Korea voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Getallen over aanhangers van religies zijn slechts bij benadering te geven. Dit heeft te maken met het feit dat religieuze activiteiten door de overheid zwaar worden bestraft, de officieel geldende vrijheid van religie ten spijt. De belangrijkste pre-communistische religieuze tradities worden gevormd door het boeddhisme, de "Chondogyo" ("Religie Van De Hemelse Weg") en het christendom, waarvan vooral het rooms-katholicisme sterk aanwezig was. De huidige hoofdstad van Noord-Korea stond eertijds bekend om zijn vele kerken en kloosters maar thans bevinden zich tienduizenden christenen in strafkampen.
Noord-Korea wordt gezien als het land met de ernstigste vorm van christenvervolging. Het bezit van een bijbel of ander religieus materiaal is streng verboden. Wie schuldig wordt bevonden aan het bezit van dergelijk materiaal kan naar een concentratiekamp gestuurd worden. Wel zijn er enkele door de staat goedgekeurde kerken. Volgens christelijke analisten zijn deze kerken er echter alleen maar voor propaganda-doeleinden richting het buitenland.[12]
Bestuurlijke indeling
Zie Provincies van Noord-Korea voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Noord-Korea is bestuurlijk verdeeld in 9 provincies (Do) en 4 speciale steden (Si).
Geografie
Landschap
Het grondgebied van Noord-Korea beslaat het noordelijk deel van het Koreaans schiereiland. Het landschap wordt gekenmerkt door vele gebergten waarvan de Nangnim-sanmaek de voornaamste is. Dit bergland, dat 80% van het land beslaat, kent een relatief onvruchtbare grond.
In het noorden bevinden zich de rivieren Tumen en Yalu, die de grens met China en Rusland vormen.
Steden
Enkele steden in Noord-Korea zijn:
DMZ
Zie DMZ Korea voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De DMZ (Demilitarized Zone, ofwel gedemilitariseerde zone) is een bufferzone tussen Noord-Korea en Zuid-Korea. Het is een soort IJzeren Gordijn zoals dat tijdens de Koude Oorlog in Europa bestond: aan weerszijden van de hevig bewaakte grens staan de Noord- en Zuid-Koreaanse legers klaar om zich te verdedigen tegen de vijand. De grens is 248 kilometer lang. De DMZ is 4 kilometer breed. Over deze 4 kilometer liggen meer dan een miljoen landmijnen, elektrische hekken en gewapende militairen.
Bezienswaardigheden
Politiek en mensenrechten
Bestuur
Noord-Korea wordt geregeerd door een centralistisch, communistisch bewind en is een dictatuur. Kenmerkend hiervoor is onder andere de gedwongen verering van de vorige en huidige voorzitter van de Nationale Defensie Commissie van de Democratische Volksrepubliek van Korea, Kim Il-sung en Kim Jong-il.
| Politiek in Noord-Korea | ||
|
| ||
 Eeuwig president Opperste Volksvergadering Bestuurlijke indeling Massaorganisaties | ||
|
| ||
| Portaal | ||
|
|
Politiek & Korea |
|
Uniek is dat het land officieel wordt bestuurd door Eeuwig President van de Republiek Kim Il-sung, het land is hiermee het enige land met een overleden staatshoofd in functie. De belangrijkste en machtigste levende persoon van het land is de voorzitter van de Nationale Defensiecommissie, Kim Jong-il, tevens de zoon van de overleden leider. Daarnaast hebben ook de (Voorzitter van het Presidium van de Opperste Volksvergadering), Kim Yong-nam en Premier Kim Yong-il zeer beperkte politieke macht.
Ten tijde van president Kim Il-Sung werden de belangrijkste uitvoerende beslissingen betreffende staatsaangelegenheden genomen in het Centrale Volkscomité dat bestond uit de president, zijn twee vicepresidenten, de secretarissen van de CND (Koreaanse Arbeiderspartij) en een niet specifiek aan te duiden aantal leden. In september 1998 heeft de Nationale Defensie Commissie de taken van het Centrale Volkscomité overgenomen. Kim Jong-il is de voorzitter van dit orgaan. Het voorzitterschap van de Nationale Defensie Commissie wordt in de grondwet ook specifiek genoemd als de hoogste te bekleden post in de Democratische Volksrepubliek. Dit geeft in feite aan dat de post van staatshoofd ondergeschikt is aan die van het voorzitterschap van de Nationale Defensie Commissie.
De voornaamste politieke partij van Noord-Korea is de Koreaanse Arbeiderspartij (Chõson Nodongdang). De secretaris-generaal van de CND is Kim Jong-il. Er bestaan nog enkele kleinere politieke partijen, die echter geen oppositie voeren. Deze partijen zijn: de Chondoistische Chongu-partij en de Sociaaldemocratische Partij.
In Noord-Korea zijn er net als in andere communistische landen massaorganisaties. Enkele van deze massaorganisaties zijn: de Jeugdliga van Socialistische Werkers, het Comité voor de Vreedzame Eenwording van het Vaderland en de Koreaanse Democratische Vrouwenunie.
Noord-Korea kent een éénkamerparlement, de Opperste Volksvergadering. De Opperste Volksvergadering komt maar enkele keren per jaar bijeen. Het dagelijks bestuur wordt overgelaten aan het Presidium van de Opperste Volksvergadering.
Zie ook:
- Lijst van staatshoofden van Noord-Korea
- Lijst van Noord-Koreaanse ministers van Buitenlandse Zaken
- Koreaanse Arbeiderspartij (Chõson Nodongdang)
- Opperste Volksvergadering
- Juche
- Massaorganisaties in Noord-Korea
- Kabinet van Noord-Korea
- Nationale Defensiecommissie van de Democratische Volksrepubliek Korea
Mensenrechten
Noord-Korea heeft een bijzonder slechte naam op het gebied van mensenrechten. Tegenstanders van het regime worden vervolgd en naar concentratiekampen verbannen. Er heerst grote voedselschaarste, grondrechten als godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsuiting ontbreken en elke (vermeende) blijk van gebrek aan loyaliteit aan de leiders van het land kan leiden tot bestempeling als een dissident, met ernstige gevolgen van dien. Burgers mogen niet vrij rondreizen in het land. Ook buitenlanders mogen niet vrij rondreizen; toeristen zijn verplicht de gehele reis twee officiële gidsen bij zich te hebben.
Concentratiekampen
In Noord-Korea zijn enkele concentratiekampen aanwezig. Voorbeelden hiervan zijn die gelegen nabij Yodok en Hoeryong. De situatie verschilt per kamp. De straffen variëren van dwangarbeid waarbij het verboden is te spreken of te lachen, de hele dag stilzitten zonder te bewegen en ernstige mishandeling en marteling. Er zijn getuigenverslagen waarbij gemeld is dat er (chemische) wapens worden getest op gevangenen, waaronder gezinnen met kinderen.[13] Schattingen van het aantal mensen dat in concentratiekampen opgesloten zit variëren van 200.000 tot 1 miljoen (dat is 1-5% van de bevolking). De Noord-Koreaanse overheid ontkent het bestaan van de kampen.
Economie
Het economisch beleid van het regime is eveneens sterk gecentraliseerd en overheid-gestuurd en is gericht op zelfvoorziening en een minimum aan buitenlandse handel, mede gebaseerd op de door Kim Il-Sung ontwikkelde Juche-ideologie, die er onder meer van uitgaat dat ieder land zichzelf kan en moet redden.
Verkeer en vervoer
Klimaat
Door zijn landklimaat, kent Noord-Korea warme zomers (met een korte neerslagperiode die jangma wordt genoemd) en koude winters.
Eten en drinken
De Koreaanse keuken is gericht op de eenvoudige mens, is gebaseerd op rijst, groenten, vis, zeewier en tofu (dubu in het Koreaans). Typische Koreaanse maaltijden staan bekend om het grote aantal bijgerechten (banchan) welke rijst, soep en kimchi (gefermenteerde groenten) vergezellen. Drie, vijf en soms wel twaalf bijgerechten worden geserveerd, afhankelijk van de gelegenheid. Koreaans eten verkrijgt zijn smaak door combinaties van sesamolie, sojapasta, sojasaus, zout, knoflook, gember en het belangrijkste ingrediënt, chilipepers, die de speciale pittige smaak geven.
Nationale helden
Zie ook
Externe links
<span title="Voor deze uitspraak is een bronvermelding gewenst. Motivering:
- ↑ (en) Verenigde Naties 2013
- ↑ a b (en) Laatste census 1 oktober 2008 (via V.N.)
- ↑ Niet-officiële schatting CIA Factbook juli 2020, berekend door US Bureau of the Census (gearchiveerd)
- ↑ Jon Halliday (1981). The North Korean Enigma. New Left Review I/127 (en referenties aldaar). URL bezocht op 8 december 2006
- ↑ "Nations press North Korea on missile; U.S.: Pyongyang completes pre-launch fueling", CNN, 19 juni 2006 (internetarchief)
- ↑ Australian BC
- ↑ NRC Handelsblad, 28 mei 2009: "http://www.nrc.nl/buitenland/article2254151.ece/VS_en_Zuid-Korea_in_hogere_staat_van_paraatheid"
- ↑ http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Buitenland/261552/NoordKorea-torpedeert-ZuidKoreaans-marineschip.htm
- ↑ NRC.nl:Zuid-Korea wil stappen VN-raad tegen Noord-Korea
- ↑ Volkskrant:Noord-Korea ontslaat premier
- ↑ NOS.nl:Grenswacht Noord-Korea schiet drie Chinezen dood
- ↑ (en) BBC News (10 april 2005): "N Korea stages Mass for Pope", (en) Amnesty International: North-Korea - Report 2007
- ↑ The Guardian (1 februari 2004): "Revealed: the gas chamber horror of North Korea's gulag" (door Antony Barnett)
">[bron?]
· 
· 