Blanken: verschil tussen versies
Label: Ongedaan gemaakt |
Maar dat staat er niet. De VRT schreef gewoon 'blank', die ene fashionactivste maakte daar in het NRC-artikel 'bl*nk' van. Label: Ongedaan maken |
||
| Regel 36: | Regel 36: | ||
==== In de Vlaamse media ==== |
==== In de Vlaamse media ==== |
||
[[Tim Pauwels (journalist)|Tim Pauwels]], ombudsman van de [[Vlaanderen|Vlaamse]] nieuwszender [[VRT NWS]], schreef in 2020, dat de journalisten van de VRT zelf kiezen of ze 'wit' of 'blank' gebruiken. Een huidskleur omschrijven als 'wit' is in Vlaanderen nog erg nieuw en komt bij veel mensen over als onwennig en [[Politieke correctheid|politiek correct]]. Omdat je in de symbolendiscussie altijd één van beide zijden teleur stelt moet VRT NWS volgens hem in dit debat geen kant kiezen.<ref name=pauwels-2020/> |
|||
In de Vlaamse media wordt 'blank' als taboe-woord soms weer gegeven als bl*nk.<ref name=blnk-boon>[https://www.taalbank.nl/2020/06/02/blnk/ ''bl*nk.] Ton den Boon, Taalbank, 2 juni 2020</ref> |
|||
==== Nationaal Museum van Wereldculturen ==== |
==== Nationaal Museum van Wereldculturen ==== |
||
Versie van 6 mei 2021 14:11
Zie Blanken (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Blanken.
Blanken zijn personen met een van nature bleke huid, die arm is aan het pigment melanine. Hierbij is de lichte huidskleur niet te verklaren door albinisme, dat algemeen wordt beschouwd als een afwijking en incidenteel voorkomt bij alle bevolkingsgroepen. De term wordt meestal gebruikt om te verwijzen naar personen van zichtbaar Europese oorsprong.[1] De lichte huidskleur van deze bevolkingsgroepen gaat doorgaans gepaard met een vrij smalle neus.[2]
Blank en wit in de Nederlandse taal
Historie
Volgens Genootschap Onze Taal komen 'blank' en 'wit' in het Nederlands al vele eeuwen naast elkaar voor. In het Oergermaans van het begin van onze jaartelling, in de 13e eeuw ook in geschriften, werden de woorden blanka (blank, wellicht iets als ‘schitterend’) en hwitta (‘wit’) gebruikt. In de 20e eeuw werden beide woorden gebruikt om een nuance in gelaatskleur aan te geven: blank als aanduiding voor iemand met een min of meer roze huidskleur, wit voor de witte teint zoals die in de winter voorkomt. Een witte of blanke huid gold in delen van Europa lange tijd als een soort schoonheidsideaal en beide aanduidingen werden door elkaar gebruikt.[3]
Het woord 'blank' is van oorsprong een Germaans woord voor 'met een lichte kleur' en 'blinkend' en is etymologisch verbonden met het woord blaken (schitteren) en verwant met Romaanse woorden als blancus, blanc en blanco.[4] In de Van Dale werd 'wit' in 1999 opgenomen als synoniem van 'blank'.[3] 'Wit' is hier een letterlijke vertaling van het Engelse 'white'. Door de rivaliteit in het kolonialisme, zoals in Zuid-Afrika, was er destijds ook een uitwisseling tussen de Engelse en de Nederlandse taal. In het Engels werd 'blank' echter zelden gebruikt als synoniem voor 'white'.
Ook in de 17e eeuw, ten tijde van de Vereenigde Oostindische Compagnie, werden 'wit' en 'blank' allebei gebruikt in de neutrale betekenis van een natuurlijke witte/blanke huidskleur. Later ook als aanduiding van het Kaukasische of Europide mensenras, als verwijzing naar de geografische herkomst.[3][5][6]
Keuze voor de term blank of wit
Anti-blank-activisme en reacties
In 21ste eeuw ontstond er een soort protestbeweging, die op een activistische manier tracht in het algemene taalgebruik de woorden 'blank' en 'blanke' te doen vervangen door 'wit' en 'witte'. Blank moet zo een taboe-woord worden. In 2013 leefde het zwartepietendebat op, waarin Zwarte Piet werd voorgesteld als symbool van racisme en slavernij. Ook de activisten Sunny Bergman en Anousha Nzume, in 2021 Kamerkandidaat voor BIJ1, mengden zich de volgende jaren in het debat. Bergman startte na haar documentaire Wit is ook een kleur[7] samen met Jerry Afriyie de beweging Wit aan zet, gericht tegen het "wit privilege in Nederland". [8] Bergman richt zich voornamelijk op "de witte, linkse, progressieve mensen". Zij is tegen het woord 'blank' tegenover 'zwart', omdat het woord een koloniaal verleden heeft en zij het daarom niet neutraal vindt.
In oktober 2016 berichtte de Volkskrant, dat een groeiende groep "antiracisme-activisten" het gebruik van 'blank' bestrijdt omdat de term besmet is door het koloniale verleden. Het artikel vermeldde ook, dat sommigen 'wit' als beledigend ervaren, omdat er een racismebeschuldiging in besloten zou liggen en dat 'wit' voor sommigen dus ook geen waardenvrije term is.[9] 'Wit' wordt gezien als een statement dat blanken inherente racisten zijn en dat (onbewust) uitdrukken met het woordje 'blank'.
Rond de woordkeuze heerst een zekere stemmingmakerij die eigenlijk gestoeld is op intentieprocessen. Blanken zouden zichzelf blank noemen omdat die zichzelf willen voorstellen als 'rein' of 'vals neutraal' omdat blank geen kleur zou zijn (terwijl wit nu net geen kleur is). Anderen beweren ronduit dat 'blank' racistisch is, maar zonder taalkundig bewijs. De vermeende bijbetekenissen van 'blank' worden met een te grote stelligheid gebracht, zonder taalkundige argumenten.[10]
Pleiters voor 'wit' menen dat 'blank' een negatieve en koloniale connotatie heeft en dat dit woord in de Gouden Eeuw bewust werd gebruikt om het verschil aan te geven tussen superieure en inferieure mensen. Tegenstanders van dit veranderde woordgebruik betwijfelen dit en noemen het een vergezocht argument.[11] Verder zou blank de betekenis hebben van kleurloos, alsof de blanke huidskleur de standaard is, en niet een van de vele kleuren. Wit zou een gelijkwaardiger antoniem van zwart zijn.[12]
De Belgische taalcolumnist Ludo Permentier vindt dat een bevolkingsgroep zelf moet kunnen kiezen hoe hij benoemd wil worden en niet worden gedwongen door een ideologie.[13]
De filosoof en columnist Ger Groot wees er op, dat 'wit' en 'witte' geen neutrale woorden zijn en in de 1970er jaren juist als een uiting van beledigende minachting werden beschouwd.[13] Groot denkt dat de term rond 1970 in het Nederlands opdook, samen met termen als 'bleekscheet', naast het Engelse 'whitey' voor 'bleke'.[14]
Anderen wijzen erop dat er een tekst is aangetroffen uit 1598 waarin de term 'wit' werd gebruikt om een huidskleur mee aan te duiden en dat ook Multatuli daarvoor het woord 'wit' gebruikte in 1873 in een specifieke alinea in Woutertje Pieterse,[15] alwaar hij overigens ook het woord "negerkoningen" schreef.[16]
In de Nederlandse media
- Begin 2018 ontstond ophef over het gebruik van het woord 'wit' in plaats van 'blank' bij het NOS Journaal. Aanleiding was de berichtgeving over blanke boeren in Zimbabwe, dat een historie van apartheid heeft. Op de sociale media stoorde het mensen dat de NOS het over 'witte boeren' had.[11] Toen op 23 januari in het Radio 1 Journaal een luisteraar er over klaagde dat over witte in plaats van blanke boeren in Zimbabwe was gesproken, kwam naar buiten dat dit beleid was van de redactie en ontstond er ophef.[17] De PVV sprak er schande van en stelde hierover Kamervragen.[12]
- Op de redactie van het Journaal was er al langere tijd discussie over deze kwestie. De Taalcommissie van NOS Nieuws adviseerde daarop om bij voorkeur het woord wit te gebruiken, omdat blank een te positieve connotatie ten opzichte van zwart zou hebben. De hoofdredactie heeft dit daarna overgenomen in een "vrijblijvende" richtlijn, zonder verbod op het woord 'blank', maar met de hoofdredactie als verantwoordelijk.[18] Volgens hoofdredacteur Marcel Gelauff gaf NOS Nieuws al sinds halverwege 2016 heimelijk de voorkeur geeft aan ‘wit’ boven ‘blank’, maar werd dit pas naar buiten gebracht toen er ophef over kwam.[12]
- NRC Handelsblad: deze krant doet in haar stijlboek geen uitspraak over de keuze voor de term wit of blank.[19] Hoofdredacteur René Moerland: "De krant volgt het taalgebruik zoals dat zich in de samenleving ontwikkelt, zonder daarin het voortouw te nemen. NRC volgt niet zozeer ‘de samenleving’, maar een progressief deel daarvan. Op het moment dat blank steeds meer een politieke connotatie krijgt en wit meer de norm wordt, zal het bij ons ook veranderen."[20]
- Trouw: deze krant schreef in 2014 in haar Schrijfboek dat zij de kwestie over liet 'aan wie per se politiek correct wil zijn'. In 2017 constateerde Trouw-ombudsman Adri Vermaat dat redacteuren steeds vaker 'wit' gebruikten, omdat ze 'blank' naar racisme vinden neigen.[21]
- de Volkskrant: hoewel deze krant in het Stijlboek 1992 nog wel de term blanken gebruikte,[22] geeft de krant sinds 2010 in haar Stijlboek de voorkeur aan de term wit.[23] Volgens hoofdredacteur Pieter Klok streeft de Volkskrant naar progressief taalgebruik, maar zijn de auteurs in principe vrij zelf hun woorden te kiezen.[20]
In de Vlaamse media
Tim Pauwels, ombudsman van de Vlaamse nieuwszender VRT NWS, schreef in 2020, dat de journalisten van de VRT zelf kiezen of ze 'wit' of 'blank' gebruiken. Een huidskleur omschrijven als 'wit' is in Vlaanderen nog erg nieuw en komt bij veel mensen over als onwennig en politiek correct. Omdat je in de symbolendiscussie altijd één van beide zijden teleur stelt moet VRT NWS volgens hem in dit debat geen kant kiezen.[10]
Nationaal Museum van Wereldculturen
Het Nationaal Museum van Wereldculturen bracht in 2018 een taalgids uit over mogelijk gevoelige woorden in de culturele sector. Hierin werd gesuggereerd om in navolging van de antiracisme-beweging de term blank te vervangen door de term wit.[24] Volgens columniste Elma Drayer zou de gids "hyperverfijnd jargon uit de wereld van de identiteitsdenkers" bevatten.[25] Ook wijst ze erop dat de gids bij verscheidene woorden oproept om vooral de benamingen over te nemen die de desbetreffende groepen zelf gebruiken en respectvol vinden, maar bij de keuze voor blank/wit juist niet die suggestie doet.[25] Volgens columnist Peter de Kort zou de gids "letterlijk vertaalde woorden uit activistisch Amerikaans-Engels" bevatten.[26]
Bronnen, noten en/of referenties
|