Leusden: verschil tussen versies

**Leusden**
Gemeente in Nederland
	(Details) (Details)
Situering
Provincie	Utrecht
Coördinaten	52° 8′ NB, 05° 25′ OL
Algemeen
Oppervlakte	58,89 km²
- land	58,54 km²
- water	0,35 km²
Inwoners ; (1 januari 2024)	31.669? ; (541 inw./km²)
Bestuurscentrum	Leusden
Belangrijke verkeersaders	A28
Politiek
Burgemeester (lijst)	Margreet Horselenberg (PvdA, wnd.)
Zetels; D66 ; CDA ; VVD ; GroenLinks-PvdA ; ChristenUnie/SGP	21 ; 5 ; 5 ; 4 ; 4 ; 3
Economie
Gemiddeld inkomen (2012)	€ 30.400 per huishouden
Gem. WOZ-waarde (2014)	€ 317.000
WW-uitkeringen (2014)	37 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)	3830-3834
Netnummer(s)	033
CBS-code	0327
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Amsterdamse code	10978
Website	www.leusden.nl
	; Bevolkingspiramide (2023)
Foto's
	Eén van de oudste delen in het centrum van Leusden, met de toren van de St. Josephkerk uit 1841
Portaal	Nederland

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking Nieuwere bewerking →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 28 jul 2017 13:01

Zie Leusden (schip) voor het slavenschip van de WIC.

Leusden (uitspraak^ⓘ) is een gemeente en plaats in de Nederlandse provincie Utrecht en ligt ongeveer 3 kilometer ten zuidoosten van Amersfoort. De gemeente telt 31.669 inwoners (1 januari 2024, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 62,02 km² (waarvan 0,34 km² water).

Het westelijke deel van de gemeente ligt op de hellingen van de Utrechtse Heuvelrug, en is grotendeels bedekt met bos en heidevelden. De oostelijke delen liggen in de Gelderse Vallei en is vooral landbouwgrond.

Oorsprong

Al in het jaar 777 werd in een bisschoppelijke oorkonde de naam Villa Lisiduna genoemd voor het huidige Oud-Leusden. Villa heeft hier de betekenis van buurschap.^[bron?]

De naam zou net als het Belgische Lesdain en de Franse plaatsjes Lesdain en Lesdins afgeleid zijn van het Latijnse Ledinium, Lesdinium, Lusdinium of Lisdinum. Jan de Vries had zijn twijfels over deze etymologie,^[2] terwijl Berkel en Samplonius kozen voor de verklaring loos-, lis- of lies- en -duinen.^[3]

De oorsprong van de gemeente Leusden ligt niet in de huidige gelijknamige plaats, maar in de buurtschap Oud-Leusden aan de zuidwestkant van Amersfoort. De Dodeweg verbond het dorp Leusbroek met de kerk en begraafplaats in Oud-Leusden. Daar staat nog een kerktoren uit de 13e of 14e eeuw die zichtbaar is vanaf de A28 en tevens de Europese weg 30. De bijbehorende kerk is rond 1827 gesloopt. Het zwaartepunt van Leusden was toen veel oostelijker komen te liggen en de nieuwe kerk, een zogenaamde waterstaatskerk, werd dan ook gebouwd bij de buurtschap Bavoort aan de (toen ook nieuwe) weg van Amersfoort naar Arnhem, de huidige N226. Dit kerkje is nog altijd in gebruik in wat nu Leusden-Zuid heet.

De gemeente Leusden bestaat sinds de fusie met Stoutenburg in 1969 in zijn huidige vorm. De oorspronkelijke gemeente Leusden bestond uit twee kleine dorpen, Leusbroek en Hamersveld, die in de jaren zestig resp. zeventig van de 20e eeuw grote uitbreidingen ondergingen en werden omgedoopt in Leusden-Zuid en Leusden-Centrum (later Leusden zonder meer). Pas sinds die tijd komt het huidige Leusden als plaats op de kaart voor. Op tal van oude kaarten staat wel een plaats Leusden getekend, maar dit is dan altijd wat nu Oud-Leusden heet.

Overige kernen

Behalve de plaats Leusden zelf, omvat de gelijknamige gemeente de dorpen Achterveld, Leusden-Zuid en Stoutenburg, en een aantal buurtschappen, onder andere Oud-Leusden, de Ruif, Den Treek, Jannendorp, Snorrenhoef, Musschendorp en Asschat.

De plaats Leusden heeft ongeveer 29.200 inwoners, Leusden-Zuid was tot voor kort een zelfstandig dorp, maar door de bouw van de wijk de Tabaksteeg is het dorp bijna aan Leusden vastgegroeid. Leusden voldoet aan de statistische criteria van een kleine stad; het wordt wel een 'storp' genoemd.

Geografie

Leusden ligt deels in de Gelderse Vallei en deels op de Utrechtse Heuvelrug. Dit laatste deel omvat de Leusderheide, grotendeels militair terrein, en het landgoed Den Treek. Leusden is in 1999 eerste geworden in de categorie groenste stad van Nederland en in 2000 als tweede van Europa.

Aan de oostzijde van Leusden ligt de Grebbeliniedijk langs het Valleikanaal. Deze herbergt nog veel resten uit de Tweede Wereldoorlog, zoals bunkers, een tank-kering bij de Asschatterkeerkade. Over de liniedijk is een wandeltraject.

Rond Leusden ligt een aantal landgoederen met zeer grote landhuizen die momenteel veelal in gebruik zijn als kantoren. Leusden vierde op 8 juni 1977 haar 1200-jarig bestaan.

In de wijk Rozendaal beschikt Leusden over de oudste drive-inwoningen van Nederland. Deze woningen, die eind jaren zestig gerealiseerd werden, heten in de volksmond de Eurowoningen, naar de gelijknamige projectontwikkelaar en de straatnamen.

Leusden is al van verre zichtbaar door de KPN-tv mast aan de Lockhorsterweg bij de afslag Leusden-Zuid. Deze mast heeft een hoogte van 127,4 meter.

Wijken en buurten

Akkerhoeve
Alandsbeek
Bosveld
Claverenblad
Groenhouten
Hamershof (Centrum)
Hamersveld-Oud (deels centrum)
Hamersveld-Nieuw
Langenbeek
Leusden-Zuid
Munnikhove
Noordwijck
Rossenberg
Rozenboom (Centrum)
Rozendaal (Eurowoningen)
Tabaksteeg
't Ruigeveld
't Vliet
Valleipark
Wetering
Wildenburg
Zwanenburg

Bedrijfsterreinen

Ambachtsweg
De Horst
Paardenmaat
Princenhof
't Ruigeveld
't Spieghel

Economie

Het bedrijfsleven van Leusden bestaat, naast de agrariërs in het buitengebied, voor het grootste deel uit dienstverlenende bedrijven.

Bekende bedrijven en instellingen die hun (Nederlandse) hoofdkantoor in Leusden hebben:

Achmea (verzekeringen)
ACP (politievakbond)
ACOM (militaire vakbond)
Adidas (sportartikelen)
AFAS Software (software)
ARAG (rechtsbijstandsverzekeringen)
Bake Five (bakkerijen coöperatie)
Intergamma (bouwmarkten Gamma en Karwei)
ISVW (internationale school voor wijsbegeerte)
Keurslager (Vereniging van Keurslagers)
M&M e-commerce (bekend van smartphonehoesjes.nl)
Pon (handels- en serviceorganisatie, bekend van o.a. Volkswagen en Gazelle)
Scouting Nederland
Speedo (zwemkleding)
Theo Meijer Sport (racket & gezondheidscentrum)
VODW (adviesbureau)
Qlip (zuivellaberatorium)

Overheidsinstellingen:

CBR (regionaal verkeersexamencentrum)
COKZ (controleorganisatie zuivelsector)
Materieellogistiek Commando Land (Koninklijke Landmacht)

Winkelgebieden

Leusden beschikt over drie winkelcentra:

Winkelcentrum de Biezenkamp; heeft een stadsplein met rondom winkels en appartementen, verder liggen er nog een aantal winkels, restaurants en cafés aan de Hamersveldseweg en de Zwarteweg die allebei door het centrum van Leusden lopen.
Winkelcentrum de Hamershof; de eerste winkels openden hun deuren in 1980, in de Hamershof bevinden zich ook verschillende eetgelegenheden. De Openbare Bibliotheek is in dit winkelcentrum gevestigd, op de 1e verdieping werd in 2010 een VVV-kantoor geopend.
Winkelcentrum Zuidhoek; gelegen in de nieuwbouwwijk de Tabaksteeg. In het winkelcentrum zijn vooral dagwinkels gevestigd. Naast het winkelcentrum ligt een multifunctioneel centrum met bibliotheek, restaurant, scholencomplex en kantoorruimte.

Openbaar vervoer

Het openbaar vervoer in Leusden wordt sinds 11 december 2016 door bussen van Syntus uitgevoerd, voorheen door Connexxion, met eindbestemmingen Amersfoort, Wageningen, Doorn, Utrecht (Rijnsweerd), Nijkerk en Barneveld.

Lijn	Route	Vervoerder	Bijzonderheden
17	Leusden – Amersfoort	Syntus
80	Amersfoort - Leusden - Woudenberg - Veenendaal	Syntus	Avond en weekend dienst
217	Amersfoort Centraal Station - Leusden	Syntus	Sneldienst
82	Amersfoort - Leusden - Maarsbergen - Maarn	Sytnus
X80	Amersfoort - Leusden - Woudenberg - Veenendaal	Syntus	Maandag t/m vrijdag overdag
509	Nijkerk - Hoevelaken - Leusden – De Glind – Achterveld - Barneveld	Syntus	Buurtbus
299	Leusden – Soesterberg - Utrecht Rijnsweerd	Syntus	Spitsbus
680	Rhenen - Veenendaal - Woudenberg - Leusden - Amersfoort	Syntus	Schoolbus
690	Rhenen - Veenendaal - Woudenberg - Leusden - Amersfoort	Syntus	Schoolbus

Bijgewerkt op 9 februari 2017

Zetelverdeling gemeenteraad

De gemeenteraad van Leusden telt 21 zetels, verdeeld over vijf fracties, te weten:

D66 5 zetels
CDA 5 zetels
VVD 4 zetels
GroenLinks-PvdA 4 zetels
ChristenUnie/SGP 3 zetels

In het college van B&W nemen wethouders van D66, GroenLinks-PvdA en ChristenUnie/SGP deel in de periode 2014-2018.

Hoogbouw

Leusden staat bekend om haar schaarse hoogbouw, er zijn dan ook slechts enkele flats en woontorens te vinden. De enige woontorens bevinden zich in Leusden-Noord aan de rand van de stad, grenzend aan het Valleikanaal. Deze twee torens hebben een hoogte van 27 en 33 meter (8 en 10 verdiepingen). De bouw van deze torens van het project t’Zicht startte in juli 2011 en is afgerond in 2013. In winkelcentrum de Nieuwe Biezenkamp zal een flatgebouw worden gebouwd met 6 verdiepingen om het oude centrum te accentueren. Naast deze torens bevinden zich enkele flats verschillend van 4 tot 6 verdiepingen door heel Leusden. Voor de toekomstige villawijk “Valleipark”, dat ook naast het valleikanaal zal komen, is al besloten dat hier geen hoogbouw zal verrijzen.

Hoogste bouwwerken in de gemeente:

Rang	Gebouw	Plaats	Hoogte	Verdiepingen	Bouwjaar
1	Zendmast KPN	Leusden-Zuid	127 m	-	2010
2	Woontoren A (’t Zicht)	Leusden	33 m	10	2011 - 2013
3	Dorpskerk	Leusden-Zuid	±30 m	-	1828
4	St. Jozefkerk	Leusden (centrum)	±30 m	-	1841
5	Woontoren B ('t Zicht)	Leusden	27 m	8	2011 - 2013
6	Hotel van der Valk	Leusden	±23 m	7	1997
7	Hoofdkantoor AFAS	Leusden	±23 m	6	2006
8	Flat de Blekerij	Leusden (centrum)	22 m	6	1994
9	Rooms-Katholieke Kerk	Achterveld	±20 m	-	1932 - 1933
10	Hoofdkantoor Intergamma	Leusden	±15 m	4	1999

Bezienswaardigheden

St. Jozefkerk, een rooms-katholieke kerk die dateert uit 1841
Boerderij bij de openbare bibliotheek die dateert uit 1878
Scrum, een kunstwerk uit 1987 bij de Kooikersgracht in Winkelcentrum de Hamershof
Dodeweg 6, herenhuis uit 1916
Landhuis Heiligenberg, gebouwd rond 1815 door Ernst Louis van Hardenbroek
Heiligenbergerweg 3, koetshuis dat tussen 1850 en 1900 werd gebouwd
Duiventil aan het Zwanenwater op de buitenplaats van De Heiligenberg, dateert uit ongeveer 1827-1837
Hamersveldseweg 138, dateert uit 1929
Grebbeliniedijk Noord- en oostrand Leusden. Met veel oorlogsbunkers. Dateert uit 1935-1945
Asschatterkeerkade nabij de Hagenouwselaan, tankeropstelling in de dijk, dateert uit 1940-1945
Kerktoren van Oud-Leusden, Vlooswijkerweg.

Monumenten

In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten en oorlogsmonumenten, zie:

Schrijvers

Bibliotheek Eemland is sinds 2008 bezig met het in kaart brengen van schrijvers van romans, gedichten, kinderboeken en informatieve boeken in haar werkgebied. Het betreft schrijvers die uitgegeven zijn bij reguliere uitgeverijen, via printing on demand of in eigen beheer. Een lijst van schrijvers uit Leusden is op deze pagina te vinden.

Meer afbeeldingen

Nieuwbouw nabij vernieuwd winkelcentrum de Biezenkamp
Park Wildenburg in de wijk "Wildenburg"
Oud gedeelte in het centrum bij winkelcentrum de Hamershof
Pieter van Vollenhovenstraat in het centrum van de Tabaksteeg
Oude centrum
Nieuwbouwwijk Tabaksteeg
Woontoren t-Zicht aan de rand van Leusden
Lakenvelder koeien in een weiland vlak bij Leusden

Sport

Basketbalvereniging Green Giants
Biljartvereniging BV'75, BV Leusden
Dartsvereniging Let's Play Darts Leusden
Gymnastiekvereniging Impala
Handbalvereniging LHV
Hockeyclub MHC Leusden
Honk- en softbalvereniging The Red Caps
Jeu de Boulesvereniging Amicale de Pétanque, De Hakhorst
Korfbalclub KC Antilopen
Maneges en rijverenigingen De Vier Hoeven, De Treekhoeve, Nimmerdor, De Mallejan, FPC De Hofstede
Schaakvereniging SVL
Squashvereniging SRGL
Tafeltennisvereniging TTCL
Tennisverenigingen LTV Leusden, LTV Lockhorst
Voetbalclubs Roda '46, SV Achterveld
Volleybalvereniging AFAS-LEOS
Wielrennen en mountainbiken Trim & Toerclub Leusden
Zwem- en waterpoloclub De Haaien

Geboren

Willem de Beaufort (1845-1918), liberaal staatsman en minister van Buitenlandse Zaken
Lieven Ferdinand de Beaufort (1879-1968), bioloog, directeur van Artis
Jan van Burgsteden S.S.S. (1935), hulpbisschop van Haarlem-Amsterdam
Gaby van Nimwegen (1971), fotomodel en televisiepresentatrice (Miss Holland 1992-1993)
Marieke Wijsman (1975), schaatsster
Marike Jager (1979), singer-songwriter
Haike van Stralen (1983), zwemster

Overleden

Big John Russell (1943-2010), Surinaams-Nederlands zanger
Meta de Vries (1941-2011) , radio-dj en jazzzangeres.

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
	Amersfoort (U)

Zeist (U)		Barneveld (G)

	Woudenberg (U)

Zie ook

Lijst van beelden in Leusden

Externe links

Noten

↑ Margreet Horselenberg waarnemend burgemeester Leusden Nieuwsbericht provincie Utrecht d.d. 21 december 2016
↑ J. de Vries, Woordenboek der Noord- en Zuid-Nederlandse plaatsnamen
↑ Berkel en Samplonius, Het Plaatsnamenboek, Van Holkema & Warendorf, Houten, 1989, ISBN 90 269 4321 0

Zie de categorie Leusden van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Margreet Horselenberg waarnemend burgemeester Leusden Nieuwsbericht provincie Utrecht d.d. 21 december 2016

[2] J. de Vries, Woordenboek der Noord- en Zuid-Nederlandse plaatsnamen

[3] Berkel en Samplonius, Het Plaatsnamenboek, Van Holkema & Warendorf, Houten, 1989, ISBN 90 269 4321 0

[1]

[2]

[3]

@@ Regel 32: / Regel 32: @@
 ==Oorsprong==
-[[Bestand:WLM - Minke Wagenaar - 06-07-07 Historische Geografie 001.jpg|thumb||left|De kerktoren van [[Oud-Leusden]]]]
+[[Bestand:WLM - Minke Wagenaar - 06-07-07 Historische Geografie 001.jpg|thumb|left|De kerktoren van [[Oud-Leusden]]]]
 [[Bestand:Stad van Leusden.JPG|thumb|left|Stadsappartementen en winkels in winkelcentrum De Nieuwe Biezenkamp]]
 Al in het jaar 777 werd in een bisschoppelijke oorkonde de naam ''Villa Lisiduna'' genoemd voor het huidige [[Oud-Leusden]]. ''Villa'' heeft hier de betekenis van [[buurschap]].{{Bron?||2015|10|05}}
-De naam zou net als het Belgische [[Lesdain (België)|Lesdain]] en de Franse plaatsjes [[Lesdain (Frankrijk)|Lesdain]] en [[Lesdins]] afgeleid zijn van het [[Latijn]]se ''Ledinium'', ''Lesdinium'', ''Lusdinium'' of ''Lisdinum''. [[Jan de Vries (taalkundige)|Jan de Vries]] had zijn twijfels over deze etymologie,<ref>[[Jan de Vries (taalkundige)|J. de Vries]], Woordenboek der Noord- en Zuid-Nederlandse plaatsnamen</ref> terwijl Berkel en Samplonius kozen voor de verklaring ''loos''-, ''lis''- of ''lies''- en -''duinen''.<ref>Berkel en Samplonius, Het Plaatsnamenboek, Van Holkema & Warendorf, Houten, 1989, ISBN 90 269 4321 0</ref>
+De naam zou net als het Belgische [[Lesdain (België)|Lesdain]] en de Franse plaatsjes [[Lesdain (Frankrijk)|Lesdain]] en [[Lesdins]] afgeleid zijn van het [[Latijn]]se ''Ledinium'', ''Lesdinium'', ''Lusdinium'' of ''Lisdinum''. [[Jan de Vries (taalkundige)|Jan de Vries]] had zijn twijfels over deze etymologie,<ref>[[Jan de Vries (taalkundige)|J. de Vries]], Woordenboek der Noord- en Zuid-Nederlandse plaatsnamen</ref> terwijl Berkel en Samplonius kozen voor de verklaring ''loos''-, ''lis''- of ''lies''- en -''duinen''.<ref>Berkel en Samplonius, Het Plaatsnamenboek, Van Holkema & Warendorf, Houten, 1989, {{ISBN|90 269 4321 0}}</ref>
 De oorsprong van de gemeente Leusden ligt niet in de huidige gelijknamige plaats, maar in de buurtschap Oud-Leusden aan de zuidwestkant van Amersfoort. De [[Dodeweg]] verbond het dorp Leusbroek met de kerk en begraafplaats in Oud-Leusden. Daar staat nog een kerktoren uit de 13e of 14e eeuw die zichtbaar is vanaf de [[Rijksweg 28|A28]] en tevens de [[Europese weg 30]]. De bijbehorende kerk is rond 1827 gesloopt. Het zwaartepunt van Leusden was toen veel oostelijker komen te liggen en de nieuwe kerk, een zogenaamde ''[[waterstaatskerk]]'', werd dan ook gebouwd bij de buurtschap Bavoort aan de (toen ook nieuwe) weg van Amersfoort naar Arnhem, de huidige [[Provinciale weg 226|N226]]. Dit kerkje is nog altijd in gebruik in wat nu Leusden-Zuid heet.