Naar inhoud springen

Genderdysforie: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→‎Aantallen: kleine toevoegingen en wijzigingen hier en daar
Regel 15: Regel 15:
De overkoepelende term voor genderdysfore personen is [[transgender]]. Zij die een geslachtsverandering willen ondergaan of hebben ondergaan worden [[Transseksualiteit|transseksuelen]] genoemd, maar deze term wordt soms als gedateerd beschouwd.<ref name="apa">{{Citeer web |url=https://www.apa.org/topics/lgbtq/transgender |titel=Transgender People, Gender Identity and Gender Expression |uitgever=American Psychological Association|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230327144127/https://www.apa.org/topics/lgbtq/transgender|archiefdatum=2023-03-27}}</ref>
De overkoepelende term voor genderdysfore personen is [[transgender]]. Zij die een geslachtsverandering willen ondergaan of hebben ondergaan worden [[Transseksualiteit|transseksuelen]] genoemd, maar deze term wordt soms als gedateerd beschouwd.<ref name="apa">{{Citeer web |url=https://www.apa.org/topics/lgbtq/transgender |titel=Transgender People, Gender Identity and Gender Expression |uitgever=American Psychological Association|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230327144127/https://www.apa.org/topics/lgbtq/transgender|archiefdatum=2023-03-27}}</ref>


Genderdysforie kan samengaan met andere symptomen, zoals [[Klinische depressie|depressie]], [[angststoornis]]sen of [[psychosomatisch]]e verschijnselen. Vaak houden deze verband met discriminatie die genderdysfore personen ervaren, maar genderdysforie zelf is geen [[stemmingsstoornis]].<ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Robles |voornaam=Rebeca |titel=Removing transgender identity from the classification of mental disorders: a Mexican field study for ICD-11 |url=https://www.thelancet.com/journals/lanpsy/article/PIIS2215-0366(16)30165-1/fulltext |jaargang=3 |tijdschrift=The Lancet Psychiatry |datum=2016-09-01 |taal=en |nummer=9 |doi=10.1016/S2215-0366(16)30165-1 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20230402151239/https://www.thelancet.com/journals/lanpsy/article/PIIS2215-0366(16)30165-1/fulltext |issn=2215-0366 |pmid=27474250 |pagina's=850–859 |last2=Fresán |first2=Ana |last3=Vega-Ramírez |first3=Hamid |last4=Cruz-Islas |first4=Jeremy |last5=Rodríguez-Pérez |first5=Victor |archiefdatum=2023-04-02}}</ref>
Genderdysforie kan samengaan met andere symptomen, zoals [[Klinische depressie|depressie]], [[angststoornis]]sen [[psychosomatisch]]e verschijnselen, en [[Automutilatie|zelfbeschadiging]]. Vaak houden deze verband met de discriminatie die genderdysfore personen ervaren, maar genderdysforie zelf is geen [[stemmingsstoornis]].<ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Robles |voornaam=Rebeca |titel=Removing transgender identity from the classification of mental disorders: a Mexican field study for ICD-11 |url=https://www.thelancet.com/journals/lanpsy/article/PIIS2215-0366(16)30165-1/fulltext |jaargang=3 |tijdschrift=The Lancet Psychiatry |datum=2016-09-01 |taal=en |nummer=9 |doi=10.1016/S2215-0366(16)30165-1 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20230402151239/https://www.thelancet.com/journals/lanpsy/article/PIIS2215-0366(16)30165-1/fulltext |issn=2215-0366 |pmid=27474250 |pagina's=850–859 |last2=Fresán |first2=Ana |last3=Vega-Ramírez |first3=Hamid |last4=Cruz-Islas |first4=Jeremy |last5=Rodríguez-Pérez |first5=Victor |archiefdatum=2023-04-02}}</ref><ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Kaltiala-Heino |voornaam=Riittakerttu |titel=Gender dysphoria in adolescence: current perspectives |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5841333/ |jaargang=9 |tijdschrift=Adolescent Health, Medicine and Therapeutics |datum=2018-03-02 |doi=10.2147/AHMT.S135432 |issn=1179-318X |pmid=29535563 |pmc=5841333 |pagina's=31–41 |last2=Bergman |first2=Hannah |last3=Työläjärvi |first3=Marja |last4=Frisén |first4=Louise}}</ref> De frequentie van deze comorbiditeit ligt in Nederland relatief laag, rond een derde van de totale hoeveelheid mensen met genderdysforie.<ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Kaltiala-Heino |voornaam=Riittakerttu |titel=Gender dysphoria in adolescence: current perspectives |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5841333/ |jaargang=9 |tijdschrift=Adolescent Health, Medicine and Therapeutics |datum=2018-03-02 |doi=10.2147/AHMT.S135432 |issn=1179-318X |pmid=29535563 |pmc=5841333 |pagina's=31–41 |last2=Bergman |first2=Hannah |last3=Työläjärvi |first3=Marja |last4=Frisén |first4=Louise}}</ref>


== Transitie ==
== Transitie ==
Regel 41: Regel 41:
Kinderen met genderdysforie kunnen al vroegtijdig hulp krijgen, bijvoorbeeld van het [[genderteam]] van het [[VU medisch centrum]]. De hulp die zij krijgen is voornamelijk psychologisch. Ook kunnen kinderen puberteitsremmers voorgeschreven krijgen, hiervan is echter nog onduidelijk wat de effecten op de lange termijn zullen zijn wanneer zij volwassen zijn.<ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=De Sanctis |voornaam=Vincenzo |titel=Long-term effects and significant Adverse Drug Reactions (ADRs) associated with the use of Gonadotropin-Releasing Hormone analogs (GnRHa) for central precocious puberty: a brief review of literature |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31580327 |jaargang=90 |tijdschrift=Acta Bio-Medica: Atenei Parmensis |datum=2019-09-06 |nummer=3 |doi=10.23750/abm.v90i3.8736 |issn=2531-6745 |pmid=31580327 |pmc=7233750 |pagina's=345–359 |last2=Soliman |first2=Ashraf T. |last3=Di Maio |first3=Salvatore |last4=Soliman |first4=Nada |last5=Elsedfy |first5=Heba|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230118194204/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31580327/|archiefdatum=2023-01-18}}</ref><ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Dutra |voornaam=Erika |titel=Cardiovascular implications of gender-affirming hormone treatment in the transgender population |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31547912 |jaargang=129 |tijdschrift=Maturitas |datum=2019-11 |doi=10.1016/j.maturitas.2019.08.010 |issn=1873-4111 |pmid=31547912 |pmc=6761990 |pagina's=45–49 |last2=Lee |first2=Julie |last3=Torbati |first3=Tina |last4=Garcia |first4=Maurice |last5=Merz |first5=C. Noel Bairey|archiefurl=https://web.archive.org/web/20220618125846/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31547912/|archiefdatum=2022-06-18}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://app.dimensions.ai/details/grant/grant.8675580 |titel=Effects of Puberty Blockers on Brain Function in Adolescents Experiencing Gender Dysphoria |auteur=Malvina Nina Skorska, Meng-Chuan Lai, Doug P Vanderlaan |bezochtdatum=2023-07-13 |werk=Centre for Addiction and Mental Health, Canada |uitgever=Digital Science & Research Solutions |taal=en|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230514021214/https://app.dimensions.ai/details/grant/grant.8675580|archiefdatum=2023-05-14}}</ref>
Kinderen met genderdysforie kunnen al vroegtijdig hulp krijgen, bijvoorbeeld van het [[genderteam]] van het [[VU medisch centrum]]. De hulp die zij krijgen is voornamelijk psychologisch. Ook kunnen kinderen puberteitsremmers voorgeschreven krijgen, hiervan is echter nog onduidelijk wat de effecten op de lange termijn zullen zijn wanneer zij volwassen zijn.<ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=De Sanctis |voornaam=Vincenzo |titel=Long-term effects and significant Adverse Drug Reactions (ADRs) associated with the use of Gonadotropin-Releasing Hormone analogs (GnRHa) for central precocious puberty: a brief review of literature |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31580327 |jaargang=90 |tijdschrift=Acta Bio-Medica: Atenei Parmensis |datum=2019-09-06 |nummer=3 |doi=10.23750/abm.v90i3.8736 |issn=2531-6745 |pmid=31580327 |pmc=7233750 |pagina's=345–359 |last2=Soliman |first2=Ashraf T. |last3=Di Maio |first3=Salvatore |last4=Soliman |first4=Nada |last5=Elsedfy |first5=Heba|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230118194204/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31580327/|archiefdatum=2023-01-18}}</ref><ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Dutra |voornaam=Erika |titel=Cardiovascular implications of gender-affirming hormone treatment in the transgender population |url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31547912 |jaargang=129 |tijdschrift=Maturitas |datum=2019-11 |doi=10.1016/j.maturitas.2019.08.010 |issn=1873-4111 |pmid=31547912 |pmc=6761990 |pagina's=45–49 |last2=Lee |first2=Julie |last3=Torbati |first3=Tina |last4=Garcia |first4=Maurice |last5=Merz |first5=C. Noel Bairey|archiefurl=https://web.archive.org/web/20220618125846/https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31547912/|archiefdatum=2022-06-18}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://app.dimensions.ai/details/grant/grant.8675580 |titel=Effects of Puberty Blockers on Brain Function in Adolescents Experiencing Gender Dysphoria |auteur=Malvina Nina Skorska, Meng-Chuan Lai, Doug P Vanderlaan |bezochtdatum=2023-07-13 |werk=Centre for Addiction and Mental Health, Canada |uitgever=Digital Science & Research Solutions |taal=en|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230514021214/https://app.dimensions.ai/details/grant/grant.8675580|archiefdatum=2023-05-14}}</ref>


Over de wenselijkheid van een lichamelijke transitie van genderdysfore kinderen bestaat controverse, onder andere door de beperkte steun in de samenleving en [[Desinformatie|misinformatie en desinformatie]].<ref>{{Citeer web |url=https://www.scp.nl/binaries/scp/documenten/publicaties/2022/05/17/opvattingen-over-seksuele-en-genderdiversiteit-in-nederland-en-europa-2022/Opvattingen+over+seksuele+en+genderdiversiteit+in+Nederland+en+Europa+2022.pdf |titel=Opvattingen over seksuele en genderdiversiteit in Nederland en Europa 2022 |achternaam=Huijnk |voornaam=Willem |auteur=Willem Huijnk |datum=2022-05-01 |bezochtdatum=2023-07-13 |uitgever=Sociaal en Cultureel Planbureau|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230714115920/https://www.scp.nl/binaries/scp/documenten/publicaties/2022/05/17/opvattingen-over-seksuele-en-genderdiversiteit-in-nederland-en-europa-2022/Opvattingen+over+seksuele+en+genderdiversiteit+in+Nederland+en+Europa+2022.pdf|archiefdatum=2023-07-14}}</ref><ref>[https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2021/653644/EXPO_BRI(2021)653644_EN.pdf Disinformation campaigns about LGBTI+ people in the EU and foreign influence]. [https://web.archive.org/web/20230320193659/https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2021/653644/EXPO_BRI(2021)653644_EN.pdf Gearchiveerd] op 20 maart 2023.</ref> Daarbij gaat het over de vraag hoe stabiel hun gevoelens zijn en of zo'n transitie niet te rigoureus is als zulke kinderen, volgens een van de studies over dit onderwerp in 2008, zich in ruim vier op de tien gevallen na hun zestiende verjaardag niet meer genderdysfoor voelen.<ref>{{en}}[https://www.researchgate.net/publication/23449293_Psychosexual_Outcome_of_Gender-Dysphoric_Children ''Psychosexual Outcome of Gender-Dysphoric Children'', Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, november 2008]. [https://web.archive.org/web/20230403230710/https://www.researchgate.net/publication/23449293_Psychosexual_Outcome_of_Gender-Dysphoric_Children Gearchiveerd] op 3 april 2023.</ref> Door andere onderzoekers worden deze bevindingen echter in twijfel getrokken, met het argument dat er in het onderzoek aangenomen wordt dat het deel van de kinderen dat gestopt is met behandelingen bij die kliniek zich niet meer genderdysfoor voelt, terwijl dit niet gecheckt is.<ref>{{en}}[https://gidreform.wordpress.com/2014/02/25/methodological-questions-in-childhood-gender-identity-desistence-research/ ''Methodological Questions in Childhood Gender Identity ‘Desistence’ Research'']. [https://web.archive.org/web/20230604042154/https://gidreform.wordpress.com/2014/02/25/methodological-questions-in-childhood-gender-identity-desistence-research/ Gearchiveerd] op 4 juni 2023.</ref> Uit een onderzoek in 2022 van het [[Amsterdam UMC]] kwam als resultaat dat 98% van transpersonen die als kind zijn begonnen met gender-bevestigende behandelingen, deze behandelingen nog steeds willen als volwassene.<ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Loos |voornaam=Maria Anna Theodora Catharina van der |titel=Continuation of gender-affirming hormones in transgender people starting puberty suppression in adolescence: a cohort study in the Netherlands |url=https://www.thelancet.com/journals/lanchi/article/PIIS2352-4642(22)00254-1/fulltext |jaargang=6 |tijdschrift=The Lancet Child & Adolescent Health |datum=2022-12-01 |taal=en |nummer=12 |doi=10.1016/S2352-4642(22)00254-1 |issn=2352-4642 |pmid=36273487 |pagina's=869–875 |last2=Hannema |first2=Sabine Elisabeth |last3=Klink |first3=Daniel Tatting |last4=Heijer |first4=Martin den |last5=Wiepjes |first5=Chantal Maria|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230603083145/https://www.thelancet.com/journals/lanchi/article/PIIS2352-4642(22)00254-1/fulltext|archiefdatum=2023-06-03}}</ref>
Over de wenselijkheid van een lichamelijke transitie van genderdysfore kinderen bestaat controverse, onder andere door de beperkte steun in de samenleving en [[Desinformatie|misinformatie en desinformatie]].<ref>{{Citeer web |url=https://www.scp.nl/binaries/scp/documenten/publicaties/2022/05/17/opvattingen-over-seksuele-en-genderdiversiteit-in-nederland-en-europa-2022/Opvattingen+over+seksuele+en+genderdiversiteit+in+Nederland+en+Europa+2022.pdf |titel=Opvattingen over seksuele en genderdiversiteit in Nederland en Europa 2022 |achternaam=Huijnk |voornaam=Willem |auteur=Willem Huijnk |datum=2022-05-01 |bezochtdatum=2023-07-13 |uitgever=Sociaal en Cultureel Planbureau|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230714115920/https://www.scp.nl/binaries/scp/documenten/publicaties/2022/05/17/opvattingen-over-seksuele-en-genderdiversiteit-in-nederland-en-europa-2022/Opvattingen+over+seksuele+en+genderdiversiteit+in+Nederland+en+Europa+2022.pdf|archiefdatum=2023-07-14}}</ref><ref>[https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2021/653644/EXPO_BRI(2021)653644_EN.pdf Disinformation campaigns about LGBTI+ people in the EU and foreign influence]. [https://web.archive.org/web/20230320193659/https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2021/653644/EXPO_BRI(2021)653644_EN.pdf Gearchiveerd] op 20 maart 2023.</ref> Daarbij gaat het over de vraag hoe stabiel hun gevoelens zijn en of zo'n transitie niet te rigoureus is als zulke kinderen, volgens een van de studies over dit onderwerp in 2008, zich in ruim vier op de tien gevallen na hun zestiende verjaardag niet meer genderdysfoor voelen.<ref>{{en}}[https://www.researchgate.net/publication/23449293_Psychosexual_Outcome_of_Gender-Dysphoric_Children ''Psychosexual Outcome of Gender-Dysphoric Children'', Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, november 2008]. [https://web.archive.org/web/20230403230710/https://www.researchgate.net/publication/23449293_Psychosexual_Outcome_of_Gender-Dysphoric_Children Gearchiveerd] op 3 april 2023.</ref> Door andere onderzoekers worden deze bevindingen echter in twijfel getrokken, met het argument dat er in het onderzoek aangenomen wordt dat het deel van de kinderen dat gestopt is met behandelingen bij die kliniek zich niet meer genderdysfoor voelt, terwijl dit niet gecheckt is.<ref>{{en}}[https://gidreform.wordpress.com/2014/02/25/methodological-questions-in-childhood-gender-identity-desistence-research/ ''Methodological Questions in Childhood Gender Identity ‘Desistence’ Research'']. [https://web.archive.org/web/20230604042154/https://gidreform.wordpress.com/2014/02/25/methodological-questions-in-childhood-gender-identity-desistence-research/ Gearchiveerd] op 4 juni 2023.</ref> Uit een onderzoek in 2022 van het [[Amsterdam UMC]] bleek echter dat 98% van transpersonen die als kind zijn begonnen met gender-bevestigende behandelingen, deze behandelingen nog steeds willen als volwassene.<ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Loos |voornaam=Maria Anna Theodora Catharina van der |titel=Continuation of gender-affirming hormones in transgender people starting puberty suppression in adolescence: a cohort study in the Netherlands |url=https://www.thelancet.com/journals/lanchi/article/PIIS2352-4642(22)00254-1/fulltext |jaargang=6 |tijdschrift=The Lancet Child & Adolescent Health |datum=2022-12-01 |taal=en |nummer=12 |doi=10.1016/S2352-4642(22)00254-1 |issn=2352-4642 |pmid=36273487 |pagina's=869–875 |last2=Hannema |first2=Sabine Elisabeth |last3=Klink |first3=Daniel Tatting |last4=Heijer |first4=Martin den |last5=Wiepjes |first5=Chantal Maria|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230603083145/https://www.thelancet.com/journals/lanchi/article/PIIS2352-4642(22)00254-1/fulltext|archiefdatum=2023-06-03}}</ref>


Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar de ''detransitie'' (wanneer iemand de transitie omkeert) en er blijkt dat het percentage ''detransitioners'' gemiddeld 3% is. Het overgrote deel van hen stopt met de transitie door sociale druk (bijvoorbeeld discriminatie op school).<ref>{{Citeer web |url=https://www.gendergp.com/detransition-facts/ |titel=Detransition Facts: Debunking Well Funded Misinformation |achternaam=GenderGP |datum=2021-06-21 |bezochtdatum=2023-02-07 |werk=GenderGP Transgender Services |taal=en|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230207194327/https://www.gendergp.com/detransition-facts/|archiefdatum=2023-02-07}}</ref>
Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar de ''detransitie'' (wanneer iemand de transitie omkeert) en er blijkt dat het percentage ''detransitioners'' gemiddeld 3% is. Het overgrote deel van hen stopt met de transitie door sociale druk (bijvoorbeeld discriminatie op school).<ref>{{Citeer web |url=https://www.gendergp.com/detransition-facts/ |titel=Detransition Facts: Debunking Well Funded Misinformation |achternaam=GenderGP |datum=2021-06-21 |bezochtdatum=2023-02-07 |werk=GenderGP Transgender Services |taal=en|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230207194327/https://www.gendergp.com/detransition-facts/|archiefdatum=2023-02-07}}</ref>
Regel 58: Regel 58:


==Aantallen==
==Aantallen==
Het is onbekend hoeveel transgender mensen er in Nederland zijn. Volgens een schatting uit 2017 zouden er in Nederland tussen de 90.000 en 390.000 genderdysfore mensen zijn<ref>{{Citeer web |url=https://www.scp.nl/binaries/scp/documenten/publicaties/2017/05/09/transgender-personen-in-nederland/Transgender+personen+in+Nederland.pdf |titel=Transgender personen in Nederland |auteur=Lisette Kuyper, M.m.v. Wim Vanden Berghe |datum=2017-05-01 |bezochtdatum=2023-07-13 |uitgever=Sociaal en Cultureel Planbureau|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230714115931/https://www.scp.nl/binaries/scp/documenten/publicaties/2017/05/09/transgender-personen-in-nederland/Transgender+personen+in+Nederland.pdf|archiefdatum=2023-07-14}}</ref>. Dit getal wijkt echter sterk af van transgenders die ook daadwerkelijk in transitie zijn gegaan: dat waren in 2009 naar schatting ongeveer 900 transgenders.<ref>{{citeer web | url=https://www.transgendernetwerk.nl/publicaties/transseksuelen-nederland/ |titel=Transseksuelen in Nederland | werk=Transgender Netwerk Nederland| bezochtdatum=2023-04-23|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230410094946/https://www.transgendernetwerk.nl/publicaties/transseksuelen-nederland/|archiefdatum=2023-04-10}}</ref> Transgenderisme komt onder ongeveer 0,6% tot 0,7% van de volwassenen in Nederland voor, terwijl ongeveer 4% zich als [[Genderfluiditeit|genderfluïde]] identificeert en 0,5% als [[Intersekse|interseksueel]].<ref>{{citeer web | url=https://www.movisie.nl/artikel/infographic-feiten-cijfers-lhbti |titel=Infographic: feiten en cijfers lhbti+ | website=[[Movisie]] |datum=2017-10-05| bezochtdatum=2023-07-15|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230423072716/https://www.movisie.nl/artikel/infographic-feiten-cijfers-lhbti|archiefdatum=2023-04-23}}</ref> Ondanks dat er weinig bekend is over transgenders in Nederland, is er veel meer informatie over transseksuelen (transgenders die in transitie zijn gegaan). Zo is de meerderheid transvrouw, is een onevenredig aandeel allochtoon, twee derde is ongehuwd en de meerderheid woont in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag of Utrecht. Ondanks dat meer dan 40% een hoog opleidingsniveau heeft, heeft driekwart een laag besteedbaar inkomen.<ref>{{Citeer web |url=https://www.cbs.nl/-/media/imported/documents/2011/48/13u646transseksueleninnederland.pdf |titel=Transseksuelen in Nederland |auteur=Marleen Geerdinck, Linda Muller, Carlijn Verkleij, Caroline van Weert |datum=2011 |bezochtdatum=2023-07-13 |uitgever=Sociaal en Cultureel Planbureau|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210731150906/https://www.cbs.nl/-/media/imported/documents/2011/48/13u646transseksueleninnederland.pdf|archiefdatum=2021-07-31}}</ref>
Het is onbekend hoeveel transgender mensen er in Nederland zijn. Volgens een schatting uit 2017 zouden er in Nederland tussen de 90.000 en 390.000 genderdysfore mensen zijn<ref>{{Citeer web |url=https://www.scp.nl/binaries/scp/documenten/publicaties/2017/05/09/transgender-personen-in-nederland/Transgender+personen+in+Nederland.pdf |titel=Transgender personen in Nederland |auteur=Lisette Kuyper, M.m.v. Wim Vanden Berghe |datum=2017-05-01 |bezochtdatum=2023-07-13 |uitgever=Sociaal en Cultureel Planbureau|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230714115931/https://www.scp.nl/binaries/scp/documenten/publicaties/2017/05/09/transgender-personen-in-nederland/Transgender+personen+in+Nederland.pdf|archiefdatum=2023-07-14}}</ref>. Dit getal wijkt echter sterk af van transgenders die ook daadwerkelijk in transitie zijn gegaan: dat waren in 2009 naar schatting ongeveer 900 transgenders.<ref>{{citeer web | url=https://www.transgendernetwerk.nl/publicaties/transseksuelen-nederland/ |titel=Transseksuelen in Nederland | werk=Transgender Netwerk Nederland| bezochtdatum=2023-04-23|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230410094946/https://www.transgendernetwerk.nl/publicaties/transseksuelen-nederland/|archiefdatum=2023-04-10}}</ref> Transgenderisme komt onder ongeveer 0,5% tot 0,7% van de volwassenen in Nederland voor<ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Kaltiala-Heino |voornaam=Riittakerttu |titel=Gender dysphoria in adolescence: current perspectives |url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5841333/ |jaargang=9 |tijdschrift=Adolescent Health, Medicine and Therapeutics |datum=2018-03-02 |doi=10.2147/AHMT.S135432 |issn=1179-318X |pmid=29535563 |pmc=5841333 |pagina's=31–41 |last2=Bergman |first2=Hannah |last3=Työläjärvi |first3=Marja |last4=Frisén |first4=Louise}}</ref>, terwijl ongeveer 4% zich als [[Genderfluiditeit|genderfluïde]] identificeert en 0,5% als [[Intersekse|interseksueel]].<ref>{{citeer web | url=https://www.movisie.nl/artikel/infographic-feiten-cijfers-lhbti |titel=Infographic: feiten en cijfers lhbti+ | website=[[Movisie]] |datum=2017-10-05| bezochtdatum=2023-07-15|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230423072716/https://www.movisie.nl/artikel/infographic-feiten-cijfers-lhbti|archiefdatum=2023-04-23}}</ref> Ondanks dat er weinig bekend is over transgenders in Nederland, is er veel meer informatie over transseksuelen (transgenders die in transitie zijn gegaan). Zo is de meerderheid transvrouw, is een onevenredig aandeel allochtoon, twee derde is ongehuwd en de meerderheid woont in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag of Utrecht. Ondanks dat meer dan 40% een hoog opleidingsniveau heeft, heeft driekwart een laag besteedbaar inkomen.<ref>{{Citeer web |url=https://www.cbs.nl/-/media/imported/documents/2011/48/13u646transseksueleninnederland.pdf |titel=Transseksuelen in Nederland |auteur=Marleen Geerdinck, Linda Muller, Carlijn Verkleij, Caroline van Weert |datum=2011 |bezochtdatum=2023-07-13 |uitgever=Sociaal en Cultureel Planbureau|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210731150906/https://www.cbs.nl/-/media/imported/documents/2011/48/13u646transseksueleninnederland.pdf|archiefdatum=2021-07-31}}</ref>


== Gendereuforie ==
== Gendereuforie ==

Versie van 12 okt 2023 15:07

Esculaap Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.
Genderdysforie
Coderingen
ICD-10 F64
ICD-9 302.85
MedlinePlus 001527
MeSH D005783
Portaal  Portaalicoon   Geneeskunde

Genderdysforie is een gevoel van onvrede (dysforie) met het geboortegeslacht, ook wel de sekse genoemd en meestal ook het juridische geslacht. Dit komt bij genderdysfore personen niet overeen met hun genderidentiteit, het geslacht dat ze ervaren.[1][2] Genderdysforie is sinds 2018 geclassificeerd in de ICD-11 lijst van ziekten van de Wereldgezondheidsorganisatie, onder de term genderincongruentie.[3][4] In de verouderde ICD-10 viel de conditie onder genderidentiteitsstoornissen, maar dit is veranderd door de WHO omdat het geen stemmingsstoornis is.[5][6]

De overkoepelende term voor genderdysfore personen is transgender. Zij die een geslachtsverandering willen ondergaan of hebben ondergaan worden transseksuelen genoemd, maar deze term wordt soms als gedateerd beschouwd.[7]

Genderdysforie kan samengaan met andere symptomen, zoals depressie, angststoornissen psychosomatische verschijnselen, en zelfbeschadiging. Vaak houden deze verband met de discriminatie die genderdysfore personen ervaren, maar genderdysforie zelf is geen stemmingsstoornis.[8][9] De frequentie van deze comorbiditeit ligt in Nederland relatief laag, rond een derde van de totale hoeveelheid mensen met genderdysforie.[10]

Transitie

Volwassenen kunnen bij een medisch centrum primaire en secundaire geslachtskenmerken laten verwijderen of verkrijgen, vaak met hormoontherapie, maar ook door middel van operatieve ingrepen.[11][12]

Diagnose

Volgens de WHO is genderdysforie geen gedrags- of stemmingsstoornis, maar heeft het verschijnsel te maken met seksuele gezondheid.[5] Er is eigenlijk geen sprake van een diagnose voor transgender zijn, want ervaringen van genderdysforie of genderincongruentie verschillen per persoon en er is geen duidelijke test voor.[13] Maar in veel landen moet een persoon wel een diagnose voor genderdysforie hebben om aan een medische transitie te mogen beginnen. De wachtlijsten voor zo'n diagnose kunnen soms tot jaren oplopen.

In sommige gevallen is er geen sprake van genderdysforie, maar van een stoornis die daarop kan lijken, zoals een stoornis van de lichaamsbeleving of schizofrenie. Soms heeft interseksualiteit invloed op genderdysforie.

In schaarse gevallen is er geen sprake van genderdysforie of genderincongruentie, maar streeft een persoon naar de maatschappelijke voordelen die een ander gender zou kunnen bieden, of zoekt deze een oplossing voor niet-aanvaarde homoseksualiteit.

Het kan zijn dat iemand transgender is zonder genderdysforie te hebben. Dan is er eerder sprake van genderincongruentie: iemands gender komt niet overeen met diens biologische geslacht, maar zonder dat gevoelens van ongemak de kop opsteken. Toch kunnen ook deze mensen de behoefte krijgen om in sociale of medische transitie te gaan.

Oorzaak

Er is geen duidelijke oorzaak van genderdysforie, het gaat waarschijnlijk om een combinatie van factoren.[13][14] Wat we wel weten is dat iemand zo is geboren en dat het geen keuze is.

Een van de theorieën over mogelijke oorzaken is dat de hormoonhuishouding verstoord is tijdens kritische fasen in de ontwikkeling van een foetus.[bron?] Wanneer hersenen in ontwikkeling blootgesteld worden aan testosteron, ontwikkelen zij zich in mannelijke richting en krijgt het kind een mannelijke geestelijke identiteit. Het kan echter gebeuren dat in deze fase het testosteronniveau niet toereikend is, met als gevolg dat het kind genderdysfoor wordt. Ook kan het gebeuren dat de foetus ongevoelig is voor testosteron. Daarnaast zijn er nog genetische varianten XX(X)Y, XYXXY (zie syndroom van Klinefelter, intersekse, androgeenongevoeligheidssyndroom) die met genderdysforie kunnen samenhangen.

Een andere theorie is dat foetaal testosteron ook de verklaring zou kunnen zijn voor het feit dat autisme vaker voorkomt onder transpersonen dan onder de rest van de bevolking. Zo zou in het geval van bijvoorbeeld autistische transgender mannen een hoog testosterongehalte ten grondslag kunnen liggen aan zowel hun autisme als hun genderdysforie.[15] Autisme kan effect hebben op iemands genderervaring, maar dat betekent niet dat mensen met autisme minder inzicht hebben in hun gender. Van bepaalde medicijnen is inmiddels bekend dat zij de testosteronhuishouding in een foetus ernstig kunnen verstoren. Wanneer de moeder deze tijdens de zwangerschap slikt, kan dat dus genderdysforie bij het kind veroorzaken.

Genderdysforie bij kinderen

Voor meer informatie over de behandeling zie de pagina Transseksualiteit

Nederland

Kinderen met genderdysforie kunnen al vroegtijdig hulp krijgen, bijvoorbeeld van het genderteam van het VU medisch centrum. De hulp die zij krijgen is voornamelijk psychologisch. Ook kunnen kinderen puberteitsremmers voorgeschreven krijgen, hiervan is echter nog onduidelijk wat de effecten op de lange termijn zullen zijn wanneer zij volwassen zijn.[16][17][18]

Over de wenselijkheid van een lichamelijke transitie van genderdysfore kinderen bestaat controverse, onder andere door de beperkte steun in de samenleving en misinformatie en desinformatie.[19][20] Daarbij gaat het over de vraag hoe stabiel hun gevoelens zijn en of zo'n transitie niet te rigoureus is als zulke kinderen, volgens een van de studies over dit onderwerp in 2008, zich in ruim vier op de tien gevallen na hun zestiende verjaardag niet meer genderdysfoor voelen.[21] Door andere onderzoekers worden deze bevindingen echter in twijfel getrokken, met het argument dat er in het onderzoek aangenomen wordt dat het deel van de kinderen dat gestopt is met behandelingen bij die kliniek zich niet meer genderdysfoor voelt, terwijl dit niet gecheckt is.[22] Uit een onderzoek in 2022 van het Amsterdam UMC bleek echter dat 98% van transpersonen die als kind zijn begonnen met gender-bevestigende behandelingen, deze behandelingen nog steeds willen als volwassene.[23]

Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar de detransitie (wanneer iemand de transitie omkeert) en er blijkt dat het percentage detransitioners gemiddeld 3% is. Het overgrote deel van hen stopt met de transitie door sociale druk (bijvoorbeeld discriminatie op school).[24]

"Rapid onset of gender dysphoria"

Volgens een in augustus 2018 in PLOS ONE gepubliceerde studie van Brown University rapporteerden ouders dat hun kinderen, die hun geboortegeslacht nooit eerder ter discussie hadden gesteld, zich plotseling transgender zeiden te voelen nadat een of meer leden van hun vriendengroep hetzelfde hadden gedaan. Dit onderzoek was niet onder de kinderen zelf uitgevoerd, maar gebaseerd op een enquête onder ouders van die kinderen, een gebruikelijke methode. Na kritiek op de methodologie en uitleg van het onderzoek trok PLOS ONE het artikel weer in om na correcties door de auteur in maart 2019 een herziene versie te publiceren. Een van de conclusies daarvan luidt dat meer onderzoek nodig is naar het effect van sociale beïnvloeding, slechte copingmechanismen, de houding van de ouders en de gezinsdynamiek op de ontwikkeling en duur van genderdysforie bij pubers en jonge volwassenen.[25][26]

Een aantal onderzoeken concludeert dat het idee dat kinderen zich als trend, of onder invloed van vrienden, identificeren als transgender, niet klopt.[27] Een onderzoek in 2022 toonde aan dat de meeste genderdysfore kinderen discriminatie ervaren door hun leeftijdsgenoten wanneer ze uit de kast zijn als transgender persoon.[28] Een onderzoek uit 2021 concludeert dat de familiesituatie de grootste invloed heeft op wanneer een kind uit de kast komt.[29] Het is mogelijk dat het idee van "rapid onset of gender dysphoria" ontstaan is door ouders die onzeker zijn over de transitie van hun kind, aangezien het voor ouders best schokkend kan zijn dat hun kind uit de kast komt.[30]

Aspecten van genderdysforie

Genderdysforie met betrekking tot het bovenlichaam, vooral de borst(en), wordt aangeduid met de Engelse term top dysphoria, die met betrekking tot het onderlichaam bottom dysphoria. Verder kan er onder meer dysforie zijn met betrekking tot de stemhoogte.

Genderdysforie kan ook effect hebben op sociale gebieden, zoals ongemak bij de naam en voornaamwoorden die gebruikt worden. (Bijvoorbeeld zij/haar in plaats van hij/hem.) Dit kan zelfvertrouwen ondermijnen.

In Nederland en België zijn de wachtlijsten soms jarenlang. Dit heeft vaak een versterkend negatief effect op de genderdysforie.

Aantallen

Het is onbekend hoeveel transgender mensen er in Nederland zijn. Volgens een schatting uit 2017 zouden er in Nederland tussen de 90.000 en 390.000 genderdysfore mensen zijn[31]. Dit getal wijkt echter sterk af van transgenders die ook daadwerkelijk in transitie zijn gegaan: dat waren in 2009 naar schatting ongeveer 900 transgenders.[32] Transgenderisme komt onder ongeveer 0,5% tot 0,7% van de volwassenen in Nederland voor[33], terwijl ongeveer 4% zich als genderfluïde identificeert en 0,5% als interseksueel.[34] Ondanks dat er weinig bekend is over transgenders in Nederland, is er veel meer informatie over transseksuelen (transgenders die in transitie zijn gegaan). Zo is de meerderheid transvrouw, is een onevenredig aandeel allochtoon, twee derde is ongehuwd en de meerderheid woont in Amsterdam, Rotterdam, Den Haag of Utrecht. Ondanks dat meer dan 40% een hoog opleidingsniveau heeft, heeft driekwart een laag besteedbaar inkomen.[35]

Gendereuforie

Tegenover dysforie staat euforie. Indien iemand tevreden is met zijn of haar lichaam kan er sprake zijn van gendereuforie.[36] Gendereuforie is het ervaren van blijdschap over het feit dat uiterlijk en genderidentiteit overeenkomen. Dit kan een cisgender persoon zijn die gendereuforie ervaart ("wat ben ik blij om man of vrouw te zijn"), maar ook een transgender persoon die tevreden is met het resultaat van de transitie. ("Wat ben ik blij om nu vrouw te zijn, of wat ben ik blij om een transgender vrouw te zijn"). Vaak gaat het om kenmerken die de genderidentiteit bevestigen, zoals een trans vrouw die voor het eerst een rok draagt, of een man die zijn spieren in de spiegel ziet na een tijd getraind te hebben. Wanneer en of deze ervaring optreedt, is per persoon verschillend.

België

Het Belgische expertisecentrum voor genderdysforie in het Universitair Ziekenhuis Gent is sinds 1988 actief. Het beschikt over een multidisciplinair team bestaande uit psychologen, psychiaters en endocrinologen voor de begeleiding van genderdysfore personen. Hier kiest men steeds minder vaak voor psychotherapie maar behandelt men de patiënt met remmende hormonen.[bron?] Indien de patiënt hierna van geslacht wil veranderen wordt deze hierbij begeleid door het centrum.

Zie ook