Gerrit Besselaar
| Gerrit Besselaar | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Persoonlijke gegevens | ||||
| Geboren | Rotterdam, 12 juni 1874 | |||
| Overleden | Den Haag, 15 of 16 januari 1947[1] | |||
| Werkzaamheden | ||||
| Vakgebied | Taal- en literatuurgeschiedenis van Zuid-Afrika | |||
| Universiteit | Natalse Universiteitskollege | |||
| Proefschrift | Zuid-Afrika in de letterkunde | |||
| Soort hoogleraar | gewoon hoogleraar (Natal) Leerstoel Zuid-Afrikaanse Taal- en Letterkunde (Amsterdam) | |||
| Bekende werken | Zuid-Afrika in de letterkunde (1914) Sestig jaar belewenis van Dietse kultuur (1941) | |||
| Dbnl-profiel | ||||
| ||||
Gerrit Besselaar (Rotterdam, 12 juni 1874 – Den Haag, 15 of 16 januari 1947[1]) was vanaf 1910 hoogleraar Nederlands aan het Natalse Universiteitskollege in Pietermaritzburg en vanaf 1933 hoogleraar Afrikaanse letterkunde en geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is schrijver van een Zuid-Afrikaanse literatuurgeschiedenis.
Leven en werk[bewerken | brontekst bewerken]
Gerrit Besselaar werd geboren op 12 juni 1874 in Rotterdam, als zoon van Mattheus Johannes Cornelis Besselaar en Cornelia Maria de Koster. Zijn moeder overleed op 43-jarige leeftijd, kort voor Gerrits negende verjaardag.[2]
Toen hij 29 was, ging hij naar Zuid-Afrika en op 3 oktober 1903 kwam hij vanuit Nederland in Kaapstad aan, vanwaar hij naar Bloemfontein ging voor een betrekking aan het Grey-kollege. Daarna was hij een tijd lector aan het Transvaalse Universiteitskollege.
Op 33-jarige leeftijd trouwde hij op 27 juni 1907 te Amsterdam met de 24-jarige Johanna Ingwersen.[3]
In 1909 was hij een van de oprichters van de Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns. In 1910 werd hij hoogleraar Nederlands aan het Natalse Universiteitskollege in Pietermaritzburg, een positie die hij tot 1932 bekleedde. Hier was hij ook secretaris van de Saamwerkunie van Natalse Kultuurvereniginge, die in 1917 werd gesticht onder voorzitterschap van Ernest George Jansen, de latere gouverneur-generaal van de Unie van Zuid-Afrika.
Besselaar promoveerde in 1914 aan de Universiteit van Gent op het proefschrift Zuid-Afrika in de letterkunde, waarin hij de hele literatuur van en over Zuid-Afrika sedert de zeventiende eeuw ontleedde.
Om gezondheidsredenen keerde Besselaar in 1932 terug naar Europa. Hij bracht een tijd in Berlijn door om Duitse zendelingen het Afrikaans te leren. In 1933 werd hij benoemd in de bijzondere Leerstoel Zuid-Afrikaanse Taal- en Letterkunde, die in dat jaar werd ingesteld aan de Universiteit van Amsterdam. Op 9 oktober 1933 hield hij zijn inaugurele rede onder de titel "Afrikaanse taal- en letterkunde universitair studievak te Amsterdam". In 1938 was hij ziekelijk[4] en werd hij in deze positie opgevolgd door Elizabeth Conradie. Na een reis in 1935 door Zuid-Afrika had hij zich aan het Fazantplein in Den Haag gevestigd, enkele honderden meters van de zee.
Samen met zijn echtgenote ondernam hij in 1939 een reis per boot om familie van haar te bezoeken in Vancouver, Canada, alwaar zij in september arriveerden. Vanwege het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog bleven ze gedurende die oorlog in Vancouver waar vanuit ze reizen maakten door Canada en de Verenigde Staten.
Ze sloten zich aan bij de gemeenschap in Vancouver en Besselaar werd aldaar zelfs verkozen tot ouderling. Begin 1944 kreeg mevrouw Besselaar-Ingwersen onderweg naar de kerk een beroerte waardoor zij deels verlamd raakte en ze bijna niet meer kon praten. Ze had daarna voltijdse verpleging nodig. Midden 1946 konden ze weer terugkeren naar Nederland. Wegens oorlogsschade was hun huis nog niet geschikt om erin te trekken en ze verbleven tijdelijk in Beekbergen, waar een zuster van mevrouw Besselaar kon helpen met de verpleging. Eind 1946 verhuisden ze terug naar Den Haag.
Gerrit Besselaar overleed op 15 of 16 januari 1947.[1] Hij werd 72 jaar en is op 20 januari begraven. Zijn vrouw Johanna Ingwersen werd 75 jaar en overleed op 19 juli 1958 te Apeldoorn. Beiden werden begraven op de Haagse begraafplaats Oud Eik en Duinen.[5][3][6]
Nalatenschap[bewerken | brontekst bewerken]
Besselaars gepubliceerde proefschrift, Zuid-Afrika in de letterkunde, kan beschouwd worden als de eerste Zuid-Afrikaanse literatuurgeschiedenis en tot dusver de enige die de ambitieuze doelstelling had om de totale letterkunde over en van Zuid-Afrika, over taal- en rassengrenzen heen, te bespreken. In Sestig jaar belewenis van Dietse kultuur geeft hij persoonlijke herinneringen aan de geschiedenis en cultuur van vooral de Afrikaners in Natal.
Publicaties[bewerken | brontekst bewerken]
| Jaar | Publicaties | Gepubliceerd door/in |
|---|---|---|
| 1914 | Zuid-Afrika in de letterkunde | |
| 1931 | Hollands in Natal[7] | De Gids. Jaargang 95 |
| 1933 | Afrikaanse taal- en letterkunde universitair studievak te Amsterdam[8] | Rede |
| 1934 | Dr Nicolaas Mansvelt Wassenaar 30/7 1852 - Haarlem 6/2 1933[9] | Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1934 |
| 1936/37 | Afrikaanse letterkunde[10] | Opwaartsche wegen. Jaargang 14 |
| 1937/ | Prof. Dr. G. Besselaar Zuid-Afrikaansche kroniek[11] | Opwaartsche wegen. Jaargang 15 |
| 1941 | Sestig jaar belewenis van Dietse kultuur |
Bronnenlijst[bewerken | brontekst bewerken]
Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel G. Besselaar op de Afrikaanstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar. Onderstaande bronnen zijn gebruikt voor het artikel in het Afrikaans. Voor de eerste versie van de vertaling in het Nederlands zijn ze niet geraadpleegd.
Boeken[bewerken | brontekst bewerken]
- (af) Antonissen, Rob “Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede” Nasou Beperk, Derde herziene uitgave, Tweede druk 1964
- (af) Dekker, G. “Afrikaanse Literatuurgeskiedenis” Nasou Beperk, Kaapstad, Elfde druk 1970
- (af) Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1” Academica, Pretoria en Kaapstad, Tweede druk 1984
- (af) Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau, Kaapstad en Pretoria, Eerste uitgave 2005
- (af) Nienaber, P.J.; Senekal, J.H en Bothma, T.C. “Mylpale in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde”
- (af) Afrikaanse Pers-Boekhandel, Tweede herziene uitgave 1963
- (af) Nienaber, P.J. et al “Perspektief en Profiel” Afrikaanse Pers-Boekhandel Johannesburg, Derde herziene uitgave 1969
- (af) Willemse, Hein “Aan die ander kant” Protea Boekhuis, Pretoria, Eerste uitgave, Eerste druk 2007
Internet[bewerken | brontekst bewerken]
- (nl) Digitale bibliotheek voor Nederlandse Letteren – Gerrit Besselaar
- Esaach – Gerrit Besselaar[dode link]
- (en) Ena Jansen: Tydskrif vir Geesteswetenskappe – Oxford-upon-Amstel. The Amsterdam chair of South African Literature eighty years old. The early years and relations with the South African Academy for Science and Arts. (samenvatting)
- (nl) Worldcat – auteur: Besselaar, Gerrit.
- NEERLANDIA : MAANDBLAD VAN HET ALGEMEEN NEDERLANDSCH VERBOND — 37ste JAARGANG (1933), 194 pagina's Met Besselaars aanstelling als hoogleraar en zijn activiteiten voor het Nederlands en verwante talen
Ongepubliceerde documenten[bewerken | brontekst bewerken]
- (af) Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein “’n Paar gegewens omtrent dr. G. Besselaar”
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|