Grevenbicht

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf Grevenbicht (gemeente))
Grevenbicht
Beeg
Plaats in Nederland Vlag van Nederland
Grevenbicht (Limburg)
Grevenbicht
Situering
Provincie Vlag Limburg Limburg
Gemeente Vlag Sittard-Geleen Sittard-Geleen
Coördinaten 51° 3′ NB, 5° 46′ OL
Algemeen
Oppervlakte 3,56[1] km²
- land 3,08[1] km²
- water 0,48[1] km²
Inwoners
(2023-01-01) 		2.300[1]
(646 inw./km²)
Woningvoorraad 1.123 woningen[1]
Overig
Postcode 6127
Netnummer 046
Woonplaatscode 2812
Belangrijke verkeersaders Julianakanaal
Portaal  Portaalicoon   Nederland

Grevenbicht (Limburgs: Beeg) is een kerkdorp in het zuiden van Nederlands Limburg, deel uitmakend van de parochie Grevenbicht-Papenhoven in de gemeente Sittard-Geleen. Het aantal inwoners in 2023 was 2.300 (bron: gemeente Sittard-Geleen). Grevenbicht was tot 1982 een zelfstandige gemeente. Van 1982 tot 2001 maakte het deel uit van de gemeente Born.

In de jaren vijftig van de twintigste eeuw (van 1953 tot begin jaren 60) raakte Grevenbicht landelijk en zelfs internationaal bekend vanwege de daar gehouden Wereldvrijgezellencongressen, een grote noviteit destijds, op initiatief van Ger Greijn, gemeentesecretaris van de voormalige gemeente Grevenbicht.[2] Grevenbicht is vooral bekend vanwege de grote jaarlijkse Sacramentsprocessie op Pinkstermaandag. Tot 1992 was er de bekende Revue van Theater Komiek onder leiding van Chel Savelkoul. In 2024 zal Grevenbicht in het teken staan van 100 jaar Chel Savelkoul.

Ligging[bewerken | brontekst bewerken]

Grevenbicht ligt met Obbicht en Papenhoven ingeklemd tussen het Julianakanaal en de Maas. Aan de andere kant van de Maas ligt het Belgische grensplaatsje Rotem (deelgemeente van Dilsen-Stokkem). Door het dorp loopt de Kingbeek, die uitmondt in de Maas. Het dorp Papenhoven is met Grevenbicht samengegroeid en op enige afstand ligt het gehucht Schipperskerk dat er sterk op georiënteerd is.

Grensmaas[bewerken | brontekst bewerken]

De Nieuwe Grensmaas is het project dat de Maas tussen Maastricht en Roosteren veiliger en aantrekkelijker zal maken. De Maas wordt daarbij vooral verbreed.

Bij Grevenbicht zal in de Maasbocht een nevengeul gegraven worden, waardoor er een soort eiland ontstaat. Op dit eiland zal niet gegraven worden vanwege de ernstige bodemverontreiniging. Ten noorden van Grevenbicht, ter hoogte van de Koeweide, zal de Maas ook flink verbreed worden. Het is de bedoeling dat aan de oevers nieuwe natuurgebieden ontstaan. De werkzaamheden aan de Grensmaas vinden gespreid plaats tussen 2012 en 2022.

Wapen[bewerken | brontekst bewerken]

Met een schrijven ‘van wege den Koning’, gedateerd 2 juli 1870, werd de gemeente Grevenbicht (Hertogdom Limburg) gerechtigd tot het gebruik van een wapen 'omschreven en getekend zijnde een schild van lazuur (blauw) beladen (gevuld) met eene kapel met drie gedekte torens van zilver (wit) en omgeven van het randschrift Gemeente Grevenbicht'.

De voorstelling verwijst mogelijk naar een vroegere Heilig Kruiskapel, maar zekerheid hierover is er niet. De veronderstelling dat de drie torens op de rooms-katholieke, de protestantse en de joodse gezindten in Grevenbicht zou duiden, is evenmin met bewijzen te staven.

Bij de herindeling in 1982 werden in het oude gemeentewapen van Born voldoende gemeenschappelijke elementen van de drie deelgemeenten aanwezig geacht, op grond waarvan het wapen van de voormalige gemeente Born kon worden gehandhaafd.[bron?]

Naam[bewerken | brontekst bewerken]

De oudste vermelding van Grevenbicht ('Grevenbiecht') stamt uit 1400. Volgens een recente opvatting is de naam ontstaan uit des greven Bucht / Bygt, wat betekende 'het aan de graaf (van Loon) behorende' bicht.[3] Op oude landkaarten wordt de naam als ’s Grevenbucht’ (Jacob van Deventer 1536) geschreven of ’s Greven Bycht’ (Schroten 1573). Het nabij liggende Obbicht heeft hetzelfde grondwoord als Grevenbicht. Nadat twee gelijknamige nederzettingen waren ontstaan, aangeduid als Bicht of Biecht, werden ze met het voorvoegsel Op- en Greven- van elkaar onderscheiden. Bicht verwijst waarschijnlijk naar de oorspronkelijke ligging van de plaatsen bij een bocht in de Maas.

Volgens sommigen staat het naamdeel -bicht voor 'drassige, lage grond'. Volgens een recente verklaring is dit echter op te vatten als het (Nieuwnederlandse) 'bocht', in dialect bucht, wat hier dan betekende: ‘gesloten omheining’.[4]

In 2004, met de toevoeging van de Limburgse vertaling van de plaatsnamen op de plaatsnaamborden in Limburg en dus ook in de gemeente Sittard-Geleen ontstond er in Grevenbicht veel verzet tegen de spelling hiervan. Op advies van de Vereniging Veldeke was de officiële spelling "Beech", terwijl men in Grevenbicht de mening toegedaan was dat dit Beeg moest zijn, omdat dit al eeuwen zo werd gespeld. Uiteindelijk trokken de Beegtenaren aan het langste eind en werd de plaatsnaam op de borden gewijzigd in Beeg.

Het pand Watermolenstraat 5 te Grevenbicht, dat op de voorgevel is voorzien van het jaartal 1753.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Opgravingen van Romeinse vondsten (onder andere in 1948) bewijzen dat er in de deze periode al menselijke activiteit was op de plek die eeuwen later Grevenbicht zou heten. Mogelijk was nabij Grevenbicht een knooppunt van Romeinse (handels)wegen. Zeker is dat er een heiligdom was, aangezien er brokstukken van zeker drie Jupiterzuilen zijn gevonden.[5]

Het huidige Grevenbicht is ontstaan in de middeleeuwen en werd omstreeks 1400 voor het eerst vermeld. In het begin van de veertiende eeuw was Grevenbicht een vrije heerlijkheid in het bezit van Godfried van Heinsberg. In de loop van die eeuw kwam deze heerlijkheid met Heinsberg in bezit van het Graafschap Gulik, later Hertogdom Gulik, en zou de naam Grevenbicht zijn ontstaan, ter onderscheid van het zuidelijker gelegen Obbicht.

In 1840 had de gemeente Grevenbicht 189 huizen met 951 inwoners.

Tramgeschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

In oktober 1922 begon de Limburgsche Tramweg-Maatschappij in de Maasbocht ten zuidwesten van het dorp met het winnen van grind. In 1924 werd deze grinderij en het dorp per tram met Roermond verbonden via Roosteren en Echt. De tram kwam van de Schinkelkuildeweg en draaide naar het zuiden naar de Hoppenhofjeslaan waar de tramhalte lag. Na de halte liep het spoor door met een bocht naar het westen en ging de trambaan via de Kuppelkovenderstraat en Heuvelsweg naar de grinderij bij Op het Schar. De enkelsporige tramlijn had een wisselplaats bij de tramhalte en een bij de Heuvelsweg. De grinderij werd tot 1927 gebruikt en in de jaren erna werd de put gedempt met onder meer grond die ten oosten van de tunnel in Sittard was gewonnen. In 1931 werd de tramlijn Roermond - Sittard uitgebreid met een verbinding tussen Buchten en station Sittard. Een tramrit naar Sittard duurde 22 minuten. (Vergelijk: met de huidige buslijn 16 is de ritduur op dit traject twintig minuten.) In 1932 werd vanwege de aanleg van het Julianakanaal de tramlijn over de Sluis Born gelegd en reden de trams niet meer over de Schinkelkuildeweg. Deze laatste aanpassing is slechts kort gebruikt, want in 1933 werd het tramvervoer naar Grevenbicht gestaakt en de sporen opgebroken om vervangen te worden door vervoer per bus en vrachtwagen.[6] Het duidelijkste restant van deze geschiedenis is te zien vanaf de boerderij Schinkelkuildeweg 50 naar het oosten: Een stuk overwoekende baanlichaam zonder spoor van bijna 200 meter dat een meter boven het maaiveld ligt.

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

Zie ook

Galerij[bewerken | brontekst bewerken]

  • Chel Savelkoul
    Chel Savelkoul
  • Gansrijden
    Gansrijden
  • Veer vanaf de Belgische zijde
    Veer vanaf de Belgische zijde

Natuur en landschap[bewerken | brontekst bewerken]

Grevenbicht ligt aan de Maas, op een hoogte van ongeveer 31 meter. Langs Grevenbicht stroomt de Kingbeek in noordelijke richting. Ten zuidwesten van Grevenbicht liggen een aantal buitendijkse visvijvers in de Weerd. In het kader van het project Grensmaas wordt de rivierbedding enigszins verbreed.

In het oosten ligt het Julianakanaal van 1934, met brug en Sluizencomplex Born.

Verenigingen[bewerken | brontekst bewerken]

Grevenbicht heeft een actief verenigingsleven. Het telt enkele tientallen verenigingen, waaronder schutterijen, voetbalverenigingen, harmonieën, zangkoren en muziekverenigingen.

Het dorp heeft twee schutterijen :

Daarnaast kent Grevenbicht twee harmonieën en twee dweilorkesten:

Van 1954 tot 1992 beschikte de plaats over het revuegezelschap "Theater Komiek", onder leiding van de zanger Chel Savelkoul.

Er zijn ook meerdere zangkoren: het gemengd kerkelijk zangkoor St. Caecilia, het dameskoor St. Catharina, het Maasland Kozakkenkoor Grevenbicht en de Zanggroep Octetnog.

Onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

In Grevenbicht is één confessionele basisschool gevestigd, De Kingbeek een fusie in 2015 tussen drie voormalige scholen, de Rooms-katholieke basisscholen Pastor Franck en Willibrordus en de Protestantse basisschool Ds. Deeleman.

Varia[bewerken | brontekst bewerken]

Geboren[bewerken | brontekst bewerken]

Nabijgelegen kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Rotem (voetveer), Papenhoven, Obbicht, Born, Buchten

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Grevenbicht van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grevenbicht&oldid=66540078"