Brazilië: verschil tussen versies
sporten in zuid-amerika |
|||
| Regel 218: | Regel 218: | ||
Het Aids-programma van Brazilië is een model voor ontwikkelingslanden geworden. Het aantal Hiv-besmettingen is gestabiliseerd en het aantal Aids-gerelateerde sterfgevallen is gedaald.<ref>{{en}}[http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/country_profiles/1227110.stm BBC | Country profile: Brazil]</ref> Brazilië heeft de belangrijkste geneesmiddelenfabrikanten omzeild en produceert zelf goedkope, merkloze Aids-medicijnen en deelt deze gratis uit aan degene die dit niet kunnen betalen.<ref>{{en}}[http://www.siecus.org/policy/PUpdates/arch03/arch030071.html Brazil Receives Accolades for Comprehensive AIDS Program]</ref> |
Het Aids-programma van Brazilië is een model voor ontwikkelingslanden geworden. Het aantal Hiv-besmettingen is gestabiliseerd en het aantal Aids-gerelateerde sterfgevallen is gedaald.<ref>{{en}}[http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/country_profiles/1227110.stm BBC | Country profile: Brazil]</ref> Brazilië heeft de belangrijkste geneesmiddelenfabrikanten omzeild en produceert zelf goedkope, merkloze Aids-medicijnen en deelt deze gratis uit aan degene die dit niet kunnen betalen.<ref>{{en}}[http://www.siecus.org/policy/PUpdates/arch03/arch030071.html Brazil Receives Accolades for Comprehensive AIDS Program]</ref> |
||
Lees meer over Brazilië en AIDS bij de [[Brazilië#Externe |
Lees meer over Brazilië en AIDS bij de [[Brazilië#Externe link[[http://nl.wikipedia.org WikipediaNL][[Afbeelding:plaatje.png]]]s|externe links]]. |
||
==Bekende Brazilianen== |
==Bekende Brazilianen== |
||
Versie van 23 sep 2007 20:18
Sjabloon:Landtabel plus Sjabloon:Portaal Brazilië Brazilië (officieel de Federale Republiek Brazilië, Portugees: Brasil of República Federativa do Brasil) is een land in Zuid-Amerika, grenzend aan Frans-Guyana, Suriname, Guyana, Venezuela, Colombia, Peru, Bolivia, Paraguay, Argentinië, Uruguay en de Atlantische Oceaan. Brazilië is met zijn 8,5 miljoen vierkante kilometer het grootste land van Zuid-Amerika (het beslaat bijna de helft van dit continent) en het op vier na grootste ter wereld (alleen Rusland, Canada, de Verenigde Staten en China zijn groter.
Beknopte geschiedenis
Zie Geschiedenis van Brazilië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Vanaf duizenden jaren voor Christus werden zowel het Amazonegebied als de kustgebieden van Brazilië bewoond door Indianen. Er waren honderden Indianenstammen die in een paar grotere etnische groepen zijn onder te verdelen, met als voornaamste de Guaraní, de Tupi en de Ge.
In 1500 eiste de Portugese zeevaarder Pedro Álvares Cabral in het huidige Porto Seguro de Braziliaanse kusten op voor de Portugese Kroon. Vanaf 1530 kwam de kolonisatie op gang en werden in Bahia en Pernambuco de eerste suikerplantages gesticht. Met de komst van de Markies van Pombal in de 18de eeuw werd het Portugese gezag verstevigd. Zo werd het Portugees in Brazilië de officiële taal (voorheen waren inheemse talen zoals het Guaraní nog wijd verbreid en werden zelfs gesproken door vele Europese kolonisten) en werden de Jezuïeten die de indianen beschermden verbannen.
In 1807 vluchtte het Portugees koninklijk huis, onder leiding van de latere koning Johan VI, voor het leger van Napoleon naar Brazilië. Vanaf dat moment werd Rio de Janeiro de facto de hoofdstad van het Portugese rijk. Omdat Portugal, dat voorheen het handelsmonopolie op Brazilië had, bezet was door de Fransen moesten de Braziliaanse havens geopend worden voor buitenlandse (Engelse) schepen om een isolement te voorkomen. In deze periode werd Rio de Janeiro een machtscentrum van belang, werd de nationale bibliotheek opgericht en werden de eerste Braziliaanse universiteiten gesticht.
Toen João in 1821 terugkeerde naar Portugal bleef zijn zoon Peter als regent achter in Brazilië. Deze riep in 1822 de onafhankelijkheid uit en liet zichzelf tot keizer Peter I kronen. Drie jaar later werd de onafhankelijkheid door Portugal erkend. In 1831 werd keizer Peter I opgevolgd door Peter II.
In 1889 bracht de nieuwe elite van koffiebaronnen de monarchie ten val en stelde een federale republiek in. Tot 1930 werd de Braziliaanse regering gedomineerd door rurale grootgrondbezitters. In de jaren '30 werd echter onder een door Getúlio Vargas geleide militaire regering een begin gemaakt met de industrialisering. Na het aftreden van Vargas in 1945 begon een proces van democratisering, dat echter in 1964 abrupt ten einde kwam toen militairen opnieuw de macht grepen.
In 1984 vond er een geleidelijke overgang naar een burgerregering plaats, waardoor er weer ruimte kwam voor een verdere uitbouw van een democratische traditie in Brazilië.
Bestuurlijke indeling
Zie Territoriale indeling van Brazilië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Brazilië bestaat uit 26 staten en een federaal district, gegroepeerd in 5 geografische regio's:
|
Regio Noord |
Regio Noordoost |
Regio Zuidoost |
|
.svg){kind=small}
Demografie
Bevolking
Brazilië heeft de grootste bevolking in Zuid-Amerika en is het vijfde land in de wereld qua inwoneraantal, het inwoneraantal bedroeg in 2007 190.010.647. Bij het begin van de 20e eeuw telde Brazilië 18 miljoen inwoners; dat aantal is dus nu ruim vertienvoudigd [1].
De mensen zijn divers in oorsprong: het is een mengelmoes van Afrikanen, Europeanen en indianen. Hoewel elementen van de Afrikaanse en Indiaanse culturen voortleven in de Braziliaanse cultuur, heeft Brazilië overwegend een Westerse cultuur. Circa 3,1 miljoen Brazilianen zijn van Japanse afkomst en leven hoofdzakelijk in het zuiden. Het land heeft buiten Japan de grootste Japanse bevolking in de wereld.
Inheemse bevolking
Ongeveer 750.000 Brazilianen behoren tot de inheemse bevolking. Het grootste deel daarvan leeft in het Amazoneregenwoud, voornamelijk langs de Amazone. Circa 12% van de landoppervlakte van Brazilië is terzijde gesteld als inheems gebied.
Taal
Het Portugees is de officiële taal. Vele Brazilianen zijn eentalig; diegenen die een tweede taal machtig zijn spreken voornamelijk ook Italiaans, Spaans, Engels of Duits (met name in het zuiden).
Religie
Ongeveer 74% van de bevolking is rooms-katholiek maar in hoog tempo neemt het aantal Protestante (Evangelische) kerken toe. Daarnaast is een groot gedeelte van de bevolking in het noordoosten een aanhanger van candomblé, een religie die door de slaven vanuit Afrika is meegenomen.
Geografie
Brazilië wordt gekenmerkt door vier grote geografische eenheden:
- De tropische kuststrook die oorspronkelijk was bedekt met Atlantisch regenwoud (Mata Atlântica). Hier is de kolonisatie begonnen en liggen de meeste grote steden. Verder naar het zuiden toe wordt dit gebied vochtig subtropisch.
- Het Hoogland van Brazilië. Dit gebied bestaat uit tropisch regenwoud in het noorden, naar het zuiden toe overgaand in beboste savanne (Cerrado).
- In de noordoosten van Brazilië vindt men Sertão, een droog en woestijnachtig gebied.
- Het Amazonebekken in het noorden en westen. Hier bevindt zich hoofdzakelijk het bedreigde Amazonewoud en de meest waterrijke rivier van de wereld, de Amazone. Het klimaat in dit gebied behoort tot het tropisch regenwoudklimaat.
Steden
Brasilia is de hoofdstad sinds 1960; voordien was dit Rio de Janeiro en tot 1763 Salvador. Andere grote steden zijn: São Paulo, Salvador, Belo Horizonte, Fortaleza, Curitiba, Manaus, Recife, Porto Alegre, Belém, Goiânia. Zie ook: Lijst van grote Braziliaanse steden.
Bezienswaardigheden
Natuur
- Nationaal park Serra dos Órgãos
- Nationaal park Iguaçu
- Nationaal park Chapada dos Veadeiros
- Nationaal park Emas
Economie
Brazilië staat ongeveer op de negende plek van de grootste economieën van de wereld, met ontwikkelde landbouw, mijnbouw, productie- en dienstensectoren. Er zijn wel enorme verschillen in de verdeling van de rijkdom. Ruwweg is één derde van het aantal arbeidskrachten betrokken bij landbouw.
De belangrijkste commerciële gewassen zijn koffie (Brazilië is de grootste producent en exporteur van de wereld)[2], citrusvruchten (vooral sinaasappelen, waarvan Brazilië ook de grootste producent van de wereld is), suikerriet (waarvan Brazilië tevens de grootste producent van de wereld is), sojabonen, rijst, graan, cacao, katoen, tabak en bananen. Runderen, varkens en schapen zijn de grootste aantallen vee. Hout is ook belangrijk, hoewel een deel ervan illegaal wordt gekapt.
Brazilië heeft enorme minerale rijkdommen, waaronder ijzererts (het is de grootste producent in de wereld), kwarts, chroomerts, mangaan, industriële diamanten, edelstenen, goud, nikkel, tin, bauxiet, uranium, platina en aardolie. Belangrijke verwerkende industrieën zijn [textiel]], chemische producten, schoenen, voedingsmiddelen, staal, motorvoertuigen, schepen en machines.
Het grootste deel van de elektriciteit van Brazilië komt uit waterkracht. De Itaipúdam is één van de grootste leveranciers van deze vorm van energie in Brazilië. Brazilië bezit een uitgebreid onaangesproken hydro-elektrisch potentieel, in het bijzonder in het bassin van de Amazone.
Brazilië heeft zelf een eigen ruimtevaartprogramma (INPE), wat als zeer geavanceerd te boek staat.
De economische groei in Brazilië is stijgt, echter deze groei blijft relatief gezien achter bij andere BRIC-landen.[3] Na de recessie van 2002 en 2003 zit de economische groei weer in de lift. De verdeling van de welvaart verbetert ook en Brazilië had in 2005 een Gini-coëfficiënt van 0,569.[4]
Ruwe olie, vervaardigde goederen en chemische producten zijn de grootste invoerproducten.
Er is veel handel met de landen uit de Europese Unie, de Verenigde Staten, Argentinië en Japan.
Export
Naast koffie (2,5%) omvat de export van Brazilië suiker, rundvlees, geconcentreerd sinaasappelsap, sojabonen, kippenvlees, schoeisel, ijzer en staal, chemische producten en tropisch hardhout, zelfs auto's. Vliegtuigproducent Embraer is de op vier na grootste vliegtuigbouwer van de wereld. Zij zorgt voor het leeuwendeel van de exportopbrengsten van Brazilië.[5] In de export van olie is Brazilië de 31e van de wereld.[6]
Brazilië hoort bij de top van de wereld als het gaat om exportproducten:[7]
| Plaats op wereldranglijst |
Exportproduct |
|---|---|
| 1e | suiker |
| 1e | rundvlees |
| 1e | koffie |
| 1e | sinaasappelsap |
| 1e | (regionale) vliegtuigen |
| 2e | sojabonen |
| 2e | kippenvlees |
| 2e | schoenen |
| 4e | staal |
| 5e | chemische producten |
Politiek
Brazilië kent een federale staatsvorm, die gebaseerd is op de federale grondwet van 1988. Het land bestaat uit een federaal hoofdstedelijk district en 26 deelstaten, met elk op hun beurt een eigen grondwet. De federale grondwet stelt dat het nationale gezag wordt bekleed door een president, die voor vier jaar door universele stemming wordt gekozen. In het kader van een amendement van 1997 kan de president slechts eenmaal worden herkozen.
Op 27 oktober 2002 werd de voormalige vakbondsleider, de socialist Luiz Inácio Lula da Silva ('Lula'), leider van de PT (Partido dos Trabalhadores) in een tweede verkiezingsronde met circa 61% van de stemmen gekozen tot president van de republiek en was daarmee de eerste uitgesproken linkse president van Brazilië. Hij is de opvolger van Fernando Henrique Cardoso (PSDB, Partido Social Democrático Brasileiro), die twee termijnen aan het roer stond. Luiz Inácio Lula da Silva vormt een centrumlinkse regering.
Er is een wetgevende macht die uit een hogere federale senaat en een Huis van Afgevaardigden bestaat. De 81 senatoren worden verkozen voor acht jaar en de 513 afgevaardigden worden verkozen voor vier jaar. De president kan unilateraal in staatszaken tussenbeide komen. Elke staat heeft zijn eigen gouverneur en wetgevende macht.
De belangrijkste politieke partijen zijn:
- (vrij vertaald) de Braziliaanse Partij voor Democratische Ontwikkeling (PMDB)
- Partij van het Liberale Front (PFL)
- Democratische Arbeiderspartij (PDT)
- Braziliaanse Sociaaldemocratische Partij (PSD)
- Arbeiderspartij (PT)
Sinds 1 januari 2003 levert deze laatste partij de president van Brazilië: Luiz Inácio Lula da Silva. In november 2006 werd Lula herkozen door in de tweede verkiezingsronde de meerderheid van stemmen te behalen, nadat hij in de eerste ronde in oktober van dat jaar op net iets minder dan 50% was blijven steken.
Onderwijs
Veel Brazilianen genieten hoger onderwijs. Het land kent een zeer groot aantal universiteiten, waarvan het merendeel in de laatste decennia is gesticht. Beroepsopleidingen vormen voornamelijk een alternatief voor degenen die geen universiteit kunnen betalen.
Problemen
Brazilië is een westers land en het maakt de laatste decennia een snelle economische en sociale ontwikkeling door. Brazilië is zeker geen 'arm land'. Het komt niet voor op de lijst[8] met de vijftig "minst ontwikkelde landen" samengesteld door de Verenigde Naties. Sommige westerlingen zien Brazilië nog steeds als een derde wereldland.
Problemen in Brazilië zijn onder andere:
Sociale problemen
- armoede en verdeling van de welvaart
- sloppenwijken; in Brazilië "favelas" genaamd
- kinderen in prostitutie.
- criminaliteit en hoog vuurwapenbezit
Overheidsproblemen
- corruptie
- hoge staatsschulden (zowel bij de centrale overheid als bij de deelstaten).
Aids
Ongeveer 620.000 Brazilianen (eind 2005) zijn geïnfecteerd met het Hiv-virus.[9] Dat is slechts 0,33%. In vergelijking, in Nederland 19.000 besmette personen (2001), dat is 0,11% van de bevolking.[10]
De centrale regering en de regeringen van individuele staten hebben een effectieve Aids-bestrijdingscampagnes opgezet. Het condoomgebruik is aanzienlijk gestegen en het aantal geïnfecteerden is het laatste decennium stabiel gebleven.[11]
Het Aids-programma van Brazilië is een model voor ontwikkelingslanden geworden. Het aantal Hiv-besmettingen is gestabiliseerd en het aantal Aids-gerelateerde sterfgevallen is gedaald.[12] Brazilië heeft de belangrijkste geneesmiddelenfabrikanten omzeild en produceert zelf goedkope, merkloze Aids-medicijnen en deelt deze gratis uit aan degene die dit niet kunnen betalen.[13]
Lees meer over Brazilië en AIDS bij de [[Brazilië#Externe link[WikipediaNL
]s|externe links]].
Bekende Brazilianen
Sporters
| Naam | Beroep | Opmerking |
|---|---|---|
| Ayrton Senna da Silva | Formule 1 coureur | overleden |
| Felipe Massa | Formule 1 coureur | |
| Edson Arantes do Nascimento | voetballer | beter bekend als Pelé |
| Romário de Souza Faria | voetballer | beter bekend als Romário |
| Ronaldo de Assis Moreira | voetballer | beter bekend als Ronaldinho of Ronaldinho Gaúcho |
| Ronaldo Luis Nazário de Lima | voetballer | beter bekend als Ronaldo |
| Heurelho da Silva Gomes | voetballer bij PSV | beter bekend als Gomes |
| Alex Rodrigo Dias da Costa | voetballer bij Chelsea FC | beter bekend als Alex |
| Ricardo Izecson dos Santos Leite | voetballer | beter bekend als Kaká |
| Nélson de Jesús Silva | voetballer | beter bekend als Dida |
| Marcos Evangelista de Moraes | voetballer | beter bekend als Cafú |
| Roberto Carlos Da Silva | voetballer | beter bekend als Roberto Carlos |
| Manuel Francisco dos Santos | voetballer | beter bekend als Garrincha |
Artiesten
| Naam | Beroep |
|---|---|
| Baden Powell | musicus |
| Antônio Carlos Jobim, alias Tom Jobim | musicus |
| João Gilberto | zanger-gitarist-componist |
| Luis Bonfá | musicus |
| Sergio Mendes | musicus |
| Carmen Miranda | zangeres |
| Chico Buarque | musicus |
| Caetano Veloso | zanger-componist, musicus |
| Gilberto Gil | musicus |
| Milton Nascimento | zanger |
| Elis Regina | zangeres |
| Daniela Mercury | zangeres |
| Ivete Sangalo | zangeres |
| Maria Bethânia | zangeres |
| Gal Costa | zangeres |
| Edson Beltrami | componist, dirigent |
| Ivan Lins | componist, zanger |
| Astrud Gilberto | zangeres |
Politici
| Naam | Beroep |
|---|---|
| Juscelino Kubitschek | president |
| Getúlio Vargas | president en dictator |
| Gilberto Gil | minister |
| Luiz Inácio Lula da Silva | president |
Overige bekende Brazilianen
| Naam | Beroep |
|---|---|
| Oscar Niemeyer | architect |
| Alberto Santos-Dumont | wetenschapper |
| Vinícius de Moraes | dichter |
| Carlos Drummond de Andrade | dichter |
| Paulo Coelho | schrijver |
| Mauro Peixoto | botanicus en plantenontdekker |
| Dom Hélder Camâra | bisschop |
Grote steden
Zie Lijst van grote Braziliaanse steden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Verkeer en vervoer
Brazilië beschikt over 3.277 (1999) luchthavens, circa 27.882 km (1.122 km elektrisch) aan spoorwegen en 1,98 miljoen km aan wegen. Brazilië heeft honderd tramsystemen. Voorts heeft Brazilië circa 50.000 km aan waterwegen en 2.980 km pijplijnen voor ruwe olie; petroleum-producten 4,762 km; gas 4,246 km (1998).
Havens zijn: Belem, Fortaleza, Ilheus, Imbituba, Manaus, Paranagua, Porto Alegre, Recife, Rio de Janeiro, Rio Grande, Salvador, Santos, Sao Sebastiao, Vitoria, Itajaí
Steden met een metro zijn:
- Belo Horizonte
- Brasília
- Porto Alegre
- Recife
- Rio de Janeiro
- São Paulo, zie Metro van São Paulo
- Fortaleza
Voor verkeer en vervoer in Brazilië zie Transport in Brazilië
Externe links
Lees meer over Brazilië en AIDS:
- (en) HIV and AIDS in Brazil
- (en) Brazil: A Model Response to AIDS
- (en) Successful HIV/AIDS Global Initiatives: A Briefing for the Congressional Black Caucus
Sjabloon:Deelstaten Brazilië Sjabloon:Landen van Zuid Amerika
- ↑ WESP: historical demographical data
- ↑ (en) Brazzil Magazine | World's Largest Coffee Producer
- ↑ (en) World Economic Forum: Global Competitiveness Index rankings and 2005 comparisons
- ↑ (pt) ipeadata.gov.br
- ↑ (en) Embraer
- ↑ (en) Index Mundi | Brazil Oil - exports
- ↑ (nl) Dit is Brazilië
- ↑ (en) UN-OHRLLS | List of Least Developed Countries
- ↑ (en) HIV and AIDS in Brazil
- ↑ (en) CIA | he World Factbook - The Netherlands
- ↑ (en) UNAIDS/WHO | AIDS Epidemic Update: December 2006
- ↑ (en) BBC | Country profile: Brazil
- ↑ (en) Brazil Receives Accolades for Comprehensive AIDS Program