Naar inhoud springen

Leiderdorp

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Oskardebot (overleg | bijdragen) op 30 apr 2015 om 17:05.
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
Leiderdorp
Gemeente in Nederland Vlag van Nederland
Locatie van de gemeente Leiderdorp (gemeentegrenzen CBS 2016)
Situering
Provincie Vlag Zuid-Holland Zuid-Holland
Coördinaten 52° 9′ NB, 4° 32′ OL
Algemeen
Oppervlakte 12,28 km²
- land 11,58 km²
- water 0,7 km²
Inwoners
(1 januari 2024) 		27.708?
(2393 inw./km²)
Bestuurs­centrum Leiderdorp
Belangrijke verkeersaders A4
Politiek
Burgemeester (lijst) L.M. Driessen-Jansen
Economie
Gemiddeld inkomen (2019) € 30.300 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2019) € 281.000
WW-uitkeringen (2014) 33 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s) 2351-2353
Netnummer(s) 071
CBS-code 0547
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
Amsterdamse code 10058
Website www.leiderdorp.nl
Bevolkingspiramide van de gemeente Leiderdorp
Bevolkingspiramide (2023)
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Topografische gemeentekaart van Leiderdorp
Dorpskern langs de Oude Rijn
Tafereel bij de monding van de Does (ca. 1900)
De Polder Achthoven (hier met Pothuishoeve) is het laatste landelijke deel van de gemeente.
Hoofdstraat met de Doesbrug
Nederlands Hervormde kerk (uit 1620)
Langs de Oude Rijn. Leiderdorp is rechts; links (met de Meerburgkerk) ligt Zoeterwoude-Rijndijk
Het Huis ter Does werd gesloopt rond 1740. Alleen de contouren van de voormalige slotgracht en enkele oude tuinmuren zijn nog herkenbaar.

Leiderdorp (uitspraakⓘ) is een plaats en gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. De gemeente telt 27.708 inwoners (1 januari 2024, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 12,29 km² (waarvan 0,56 km² water). Binnen de gemeentegrenzen ligt nog de buurtschap Achthoven.

Leiderdorp is vrijwel vastgegroeid aan Leiden, maar beide gemeenten worden gescheiden door de rivieren de Zijl en de Oude Rijn. Nabij Leiderdorp begint de tunnel onder het Groene Hart, die werd aangelegd voor de HSL-Zuid.

Leiderdorp onderhield tot 2013 een stedenband met het Slowaakse Šamorín.

Geschiedenis

De geschiedenis van Leiderdorp begint in de Romeinse tijd. Uit opgravingen is gebleken dat er in het begin van de derde eeuw na Christus bij Roomburg een castellum stond, dat waarschijnlijk bewoond werd door de soldaten van het 30e Romeinse legioen, dat toen in deze streken gelegerd was.

Eerste bewoning

Het land rond Leiderdorp was in de eerste eeuwen van onze jaartelling drassig en de middelen van bestaan waren beperkt. De oevers waren nog niet afgegraven voor de steenbakkerij. Toen grote delen van West-Nederland door stijging van de zeespiegel onder water liepen, boden deze oevers waarschijnlijk een droge plaats om te wonen. Bodemvondsten bewijzen dat het gebied waar nu Leiderdorp ligt in de Karolingische tijd (vanaf de achtste eeuw) bewoond was. In 1952 werden de resten van eenvoudige dijken gevonden. Opgegraven paalgaten en weefgewichten tonen aan dat er hutten stonden en dat de bevolking zich met veeteelt en wellicht ook textielnijverheid bezighield.

Volgens schriftelijke bronnen waren er in de 10e eeuw boerderijen in het zogenaamde eerste, tweede en derde Leithon. Deze drie districten vormden samen Holtlant, dat het Waardeiland, het gebied tussen de Mare en de Zijl en dat ten noorden van de Oude Rijn omvatte. In Holtlant zouden de eerste graven van Holland hebben gewoond. De naam van de provincie Holland is van het oude Holtlant afgeleid.

Middeleeuwen

Zowel Leiden als Leiderdorp ontlenen hun naam aan de Leithons: de drie districten die samen Holtlant vormden. Het Leiderdorpse grondgebied strekte zich oorspronkelijk uit tot aan de burcht in het centrum van Leiden. Vanaf 1200 nam Leiden voor stadsuitbreiding regelmatig grondgebied over van omliggende ambachtsheerlijkheden. Ook Leiderdorp moest grond afstaan aan de groeiende stad.

In de loop van de middeleeuwen werden in Leiderdorp meerdere kastelen gebouwd, zoals het Huis ter Does, Berendrecht, Ter Mey, Stenevelt, Te Waarde en de Zijlhof, die allemaal verdwenen zijn. Sinds de veertiende eeuw stond in Leiderdorp het Augustijnenklooster Engelendael. Het klooster bezat veel land en speelde een belangrijke rol in Leiderdorp.

Zestiende en zeventiende eeuw

Tijdens het eerste Spaanse beleg van Leiden, dat afliep in mei 1574, vestigde de Spaanse legeraanvoerder Valdez zijn hoofdkwartier in de oude kerk van Leiderdorp. Hij liet verdedigingswerken rond de dorpskern aanleggen, waarvan echter niets meer terug te vinden is. Toen de Prins van Oranje de dijken liet doorsteken trokken de Spanjaarden zich terug.

Het klooster Engelendael werd na de opstand tegen de Spanjaarden aan Jonkheer Arend van Dorp gegeven, als vergoeding voor een lening aan de berooide Prins van Oranje. Van Dorp liet het slopen en de fundamenten uitgraven, waardoor er geen resten van het klooster zijn overgebleven. De opbrengst van het kloosterland werd door de Staten van Holland gebruikt om protestantse kerkdienaren te betalen. De pas opgerichte universiteit van Leiden, waar de predikanten werden opgeleid, kreeg eveneens geld ter beschikking.

In de tijd van het Spaanse beleg was Graaf de Ligne ambachtsheer van Leiderdorp. Hij vond het echter veiliger zijn bezittingen in de Zuidelijke Nederlanden te concentreren en stootte zijn ambachtsheerlijkheden in Holland daarom af. In 1597 kreeg de stad Leiden de ambachtsheerlijke rechten van Leiderdorp in handen. Tot aan de Franse tijd werden schout en schepenen, ambachtsbewaarders, secretaris en bode door Leiden benoemd.

Na de Franse Revolutie

Door de Franse Revolutie veranderde in 1795 de bestuurlijke organisatie. In heel Nederland werden municipaliteiten opgericht, de voorlopers van de moderne gemeenten. Ook Leiderdorp werd in die periode een zelfstandige gemeente. Op sociaal-economisch terrein veranderde er niet veel; Leiderdorp bleef een sterk agrarische gemeente, met lintbebouwing langs de Rijn. Veel rijke Leidenaars lieten in deze tijd een buitenplaats langs de Rijn bouwen.

In de negentiende eeuw had Leiderdorp iets meer dan duizend inwoners. Het dorp kende enige nijverheid van betekenis; er waren drie grote steenbakkerijen en vele pottenbakkers. Aan de Zijl exploiteerde de firma Boot-Leiderdorp de scheepswerf De Hoop. Hier werd onder andere de Alhambra Flottante gebouwd, een schip dat in de begintijd van de stomme film door Nederland voer om het publiek te verbazen met bewegende plaatjes.

In 1884 scheidden de gereformeerden (die strakker in de leer waren) zich af van de hervormden, wat in Leiderdorp voor grote beroering zorgde. Acht weken lang waren er militairen gelegerd om een burgeroorlog te voorkomen. De gereformeerden gingen na de afscheiding aanvankelijk ter kerke in een school; in 1892 betrokken zij de kerk naast de huidige A4. In 1989 is dit kerkgebouw in gebruik genomen door de Gereformeerde Gemeente.

Twintigste eeuw tot nu

Al voor de Tweede Wereldoorlog vond in Leiderdorp planmatig volkswoningbouw plaats. Zo werd in 1914-1915 het zogenaamde ‘oude dorp’ gebouwd, waaronder het Van Leeuwenpark, dat werd ontworpen door de architecten Dudok en Oud. Na de oorlog ging het dorp echt groeien. De industrie ontwikkelde zich goed, zo was er een touwfabriek waar onder andere vloerbedekking werd geproduceerd.

In het midden van de jaren 1950 werd de rijksweg A4 aangelegd. De Leiderdorpse brug kwam gereed in 1964. De snelweg sneed Leiderdorp lange tijd in twee delen. Het gebied tussen de A4 en het Doeskwartier en Patrimoniumpark lag nog braak. Met de bouw van de Oranjewijk werden het Doeskwartier en Patrimoniumpark met het Oude Dorp verbonden.

De verbinding tussen het Oude Dorp en een andere oude vestigingsplaats, het Zijlkwartier, werd in de jaren 1960 gerealiseerd met de wijk Ouderzorg. De gemeente groeide in deze tijd sterk.

Tegen het einde van de jaren 1990 werd de wijk Leyhof aangelegd aan de noordoostzijde van Leiderdorp in het zuidelijk deel van de Boterhuispolder.

Momenteel is Leiderdorp bezig met een centrumplan. Hierbij wordt het gebied tussen het winkelcentrum 'het Winkelhof', het park de Houtkamp en winkelcentrum 'de Santhorst' op de schop genomen. Winkelhof wordt uitgebreid en o.a. de openbare bibliotheek en wat kleinere instellingen zijn verhuisd naar het nieuwe sociaalculturele centrum 'de Sterretuin'. In een ander deel van het dorp en is een nieuw gemeentehuis gebouwd aan de rand van de rijksweg A4.

Een andere grote ontwikkeling is de verbreding van de A4 die ook verdiept is komen te liggen (in 2012) en een aquaduct onder de Oude Rijn heeft. Aansluitend worden in de gemeente meerdere grote ruimtelijke projecten gerealiseerd onder de noemer W4.

Gemeentewapen

Het gemeentewapen van Leiderdorp dateert uit de tijd van het Spaanse beleg. Op 6 december 1597 ontving de schout van Leiderdorp, Gerrit Janszoon van Harmelen, voor bijna 28 gulden een door zilversmid en graveur Bartholomeus Dolendo vervaardigd stempel om daarmee alle stukken van het ambacht en dorp te zegelen. Het zegel toonde het wapen van Leiden inclusief de leeuw die het wapenschild vasthoudt. Het randschrift vermeldde: S(EGEL) DER STADT LEYDEN TOT DE AMBACHTSHEERLICKHEIT VAN LEIDERDORP

Pas na de Franse Revolutie ging men dit symbool als wapen voeren. Om zich van Leiden te onderscheiden voegde Leiderdorp de blauwe balk toe, die vermoedelijk de Oude Rijn uitbeeldt.

De Hoge Raad van Adel bevestigde het wapen van Leiderdorp op 26 juli 1816.

Religie

Leiderdorp kent een aantal kerken:

  • De monumentale Dorpskerk (Protestantse Gemeente Leiderdorp) in het oude deel van het dorp. Deze kerk is in 1620 gebouwd op de funderingen van een oudere kerk en daarmee de oudste kerk van de gemeente.
  • De Hoofdstraatkerk. Dit gebouw wordt gebruikt door de plaatselijke Gereformeerde Gemeente.
  • Het kerkgebouw van de Levensstroom Gemeente.
  • De rooms-katholieke Menswordingkerk. Dit kerkgebouw wordt in 2015/2016 aan de eredienst onttrokkken.
  • De Scheppingskerk (Protestantse Gemeente Leiderdorp).

Monumenten

In Leiderdorp bevinden zich 33 rijksmonumenten, waaronder een aantal molens, te weten: de Achthovense Molen, de Doeshofmolen, de Kalkmolen (die momenteel verplaatst wordt in verband met de verbreding van de A4), de Munnikenmolen en de Zijllaanmolen. Ook is er een oorlogsmonument.

Zetelverdeling gemeenteraad

De gemeenteraad van Leiderdorp bestaat uit 21 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1998:

Gemeenteraadszetels
Partij 1998 2002 2006 2010 2014
VVD 5 5 6 7 5
CDA 4 5 4 3 4
PvdA 3 4 4 2 2
GroenLinks 3 3 3 3 3
Lokale Partij Leiderdorp (voorheen BBL) 1 3 3 3 2
D66 2 1 - 3 5
AOV-Unie55+ 1 - - - -
SP*) - - 1 - -
Totaal 19 21 21 21 21
  • ) De SP haalde in 2006 weliswaar een zetel maar het gekozen raadslid bleek een spookraadslid: na zijn beëdiging heeft hij zich niet meer laten zien.

Geboren in Leiderdorp

Sport en recreatie

De Leiderdorpse voetbalvereniging heet Racing Club Leiderdorp (RCL). Verder is er nog een hockeyvereniging LSC Alecto, een tennisvereniging LTC De Munnik, een kanovereniging KanoRijnland, een waterpolovereniging SG DKD/ Koudekerk, schietvereniging De Vrijheid, badmintonvereniging "De Spotvogels", korfbalclub Velocitas, ruitervereniging Manege Liethorp, volleybalvereniging Leython DC, basketbal vereniging Leiderdorp (BVL), studentenroeivereniging Asopos de Vliet, studentenkanovereniging Levitas en studentenzeilvereniging ALSZV De Blauwe Schuit. Naast deze sportverenigingen is er in Leiderdorp ook een scoutingvereniging actief; genaamd Van der Does Liethorp Groep, afgekort ook wel VaDeDo genoemd. Sinds enkele jaren hebben zij een nieuw onderkomen in de vroegere Munnikenpolder. De Leiderdorpse Bridge Club (LBC) is een van de grootste bridgeclubs in Nederland.

Door Leiderdorp loopt de Europese wandelroute E11, ter plaatse ook wel Marskramerpad geheten. De route komt vanaf Leiden en loopt via de Oude Rijn richting Hoogmade.

Zie de categorie Leiderdorp van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Leiderdorp&oldid=44064698"