Portaal:In het nieuws/Wetenschap & Technologie/2013
|
|
Januari - Maart- 25 januari - Nieuw record grootste priemgetalAmerikaanse wiskundigen hebben met behulp van de computer het grootste priemgetal tot nu toe berekend: 2 tot de macht 57.885.161 min 1, een getal met 17.425.170 cijfers. Het gaat ook nog om een bijzonder soort priemgetal, een mersennepriemgetal. Het vorige record, uit 2008, was een priemgetal van 12.978.189 cijfers. - 15 februari - Planetoïde scheert langs Aarde Planetoïde 2012 DA14 is langs de aarde gescheerd op een afstand van 'slechts' 27.600 kilometer. Nooit eerder werd een planetoïde van een dergelijke grootte waargenomen terwijl hij dichter langs de aarde scheerde dan een geostationaire baan. In ochtend daarvoor was een andere, kleinere meteoroïde de dampkring binnengekomen in het Oeralgebied in de buurt van de Russische plaats Tsjeljabinsk. - 28 februari - Nobellaureaat Glaser overledenOp 86-jarige leeftijd is de Amerikaanse natuurkundige en neurobioloog Donald Glaser overleden. In 1960 ontving Glaser de Nobelprijs voor de Natuurkunde voor zijn uitvinding van het bellenvat, een wetenschappelijk instrument voor het traceren van hoogenergetische elementaire deeltjes. Dankzij het bellenvat werden een groot aantal nieuwe deeltjes gevonden. Later was hij actief op het gebied van de moleculaire biologie en de neurobiologie. - 13 maart - Radiotelescoop ALMA operationeel De grootste radiotelescoop ter wereld, de uit 66 schotels bestaande ALMA (Atacama Large Millimeter Array), op 5100 meter boven de zeespiegel in de Andes in Chili, is officieel in gebruik genomen. ALMA is door astrofysici ontwikkeld om radiostraling te bestuderen van de koudste objecten in het universum, om zo unieke inzichten te verkrijgen in de stervorming in de vroegste stadia van het heelal. |
April - Juni- 10 april - Ivf-pionier Edwards overledenDe Britse fysioloog Robert Edwards (87) is overleden. In 2010 kreeg hij de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde voor zijn pionierswerk in in-vitrofertilisatie (ivf). In 1968 vond hij een techniek uit om een eicel te bevruchten buiten de baarmoeder om. Samem met gynaecoloog Patrick Steptoe leidde dit tot de geboorte van de eerste reageerbuisbaby, Louise Brown, die op 25 juli 1978 in Engeland werd geboren. - 20 april - Oudste horloge N-Europa gevondenIn Zutphen is tijdens archeologische onderzoek het oudste horloge van Noord-Europa gevonden. Het betreft een quadrans uit 14e eeuw, een soort Arabische zonnewijzer. De gebruiker hield de kwartronde schijf van messing langs zijn neus in de richting van de zon. Met behulp van een touwtje met loden gewichtje kon men de tijd aflezen op de schijf. - 10 mei - CO2 in atmosfeer bereikt dieptepuntUit meetgegevens van het Amerikaanse meteorologie-instituut NOAA blijkt dat de CO2-concentraties in de atmosfeer historisch hoog zijn. Vanaf 1958, toen de metingen begonnen, zagen wetenschappers de gemiddelde maandconcentratie koolstofdioxide stijgen van 320 naar meer dan 400 ppm (deeltjes per miljoen). Niet alleen wordt met deze waarde een dieptepunt bereikt, het proces gaat ook steeds sneller. De laatste tien jaar nam het aantal CO2-deeltjes in de atmosfeer jaarlijks toe met 2,1 deeltjes per miljoen. - 11 juni - Winnaars Spinozapremie bekendDe Spinozapremie, de hoogste wetenschappelijke onderscheiding in Nederland, gaat dit jaar naar de theoretisch natuurkundige Mikhail Katsnelson, de scheikundige Bert Weckhuysen en de taalwetenschapper Piek Vossen. Zij krijgen ieder 2,5 miljoen euro om vrij te besteden aan wetenschappelijk onderzoek. |
Juli - September- 5 augustus - Gekweekte hamburger geproeftIn Londen is een hamburger van rundvlees gepresenteert waarvoor geen dier geslacht is. De Maastrichtse hoogleraar Mark Post heeft het revolutionaire stukje vlees in een laboratorium zelf gekweekt uit 20.000 minuscule stukjes weefsel, afkomstig van stamcellen uit spierweefsel van een levende donorkoe. Het kweekvlees kost ongeveer 250.000 dollar per 100 gram. Tijdens de presentatie werd de eerste hamburger live gebakken in wat boter en zonnebloemolie. Hij werd geproefd door de Amerikaanse journalist Josh Schonwald en de Oostenrijkse voedselwetenschapper Hanni Rützler. - 12 september - Voyager verlaat zonnestelsel De Amerikaanse ruimteorganisatie NASA bevestigt dat de ruimtesonde Voyager 1 na 36 jaar de interstellaire ruimte heeft bereikt. Daarmee is dit het eerste door de mens vervaardigde object dat het zonnestelsel verlaten heeft. - 26 september - Curiosity vindt water op Mars Onderzoeksrobot Curiosity heeft water gevonden op de planeet Mars. Nadat al eerder sporen waren gevonden die duiden op de aanwezigheid van water heeft de robot, die nu ruim een jaar op de rode planeet is, nu zelf het molecuul ontdekt. In een schepje grond dat in de robot is geanalyseerd is twee procent water gevonden, net als kleine hoeveelheden koolstofdioxide, zuurstof en zwavel. - 8 oktober - Nobelprijs voor Englert en HiggsDe Nobelprijs voor de Natuurkunde gaat dit jaar naar de Belg François Englert en de Brit Peter Higgs. Ze ontvangen de prijs voor het bedenken van de theorie dat er een elementair deeltje moet bestaan dat massa geeft aan alle andere deeltjes – het higgsboson. Het bestaan ervan werd pas vorig jaar aangetoond door de Large Hadron Collider deeltjesversneller. - 10 oktober - Nuna 7 snelste zonnewagenHet Nuon Solar Team van de TU Delft wint voor de vijfde keer de World Solar Challenge in Australië. De Nuna 7 passeert na 3000 kilometer als eerste de finishlijn, voor die van het Japanse team uit Tokai. De zonnewagen van de Universiteit Twente eindigt als derde. |
November - December- 13 november - Neanderthalerkamp gevondenIn 's-Hertogenbosch is een neanderthalerkamp uit de oude steentijd gevonden. Het circa 40.000 tot 60.000 jaar oude kamp is het best bewaarde in zijn soort in Nederland. - 19 november - Tweevoudig Nobellaureaat Sanger overleden De Brit Frederick Sanger, die tweemaal werd onderscheiden met de Nobelprijs voor de Scheikunde, is op 95-jarige leeftijd overleden. De moleculaire bioloog kreeg de prijs in respectievelijk 1958 en 1980. De eerste Nobelprijs kreeg Sanger voor zijn onderzoek naar structuren van eiwitten in onder meer insuline. Zijn tweede, die hij moest hij delen met twee anderen, voor de bepaling van de basenvolgorde in nucleïnezuren. Vanwege zijn onderzoek naar de opbouw van DNA wordt Sanger de "vader van de genomica" genoemd. - 2 december - Komeet ISON verdamptDe komeet ISON is bij zijn passage langs de zon tot stof vergaan. Hierdoor zal de bal van steen en ijs niet ontwikkelen tot een superheldere komeet, waarop sterrenkundigen op hadden gehoopt. De komeet werd op de voet gevolgd door de ruimtetelescoop SOHO. - 14 december - Eerste Chinese maanlandingVoor het eerst in 37 jaar landt een ruimtesonde op de Maan. De Chang'e 3, een Chinees ruimtevaartuig, maakt een succesvolle maanlanding. - 19 december - Ruimtetelescoop Gaia gelanceerd De Europese ruimtetelescoop Gaia is vanaf de lanceerbasis Kourou in Frans-Guyana succesvol gelanceerd met een Russische Sojoezraket. De ruimtetelescoop zal de komende vijf jaar meer dan een miljard sterren gaan observeren en hun posities, onderlingen afstanden en bewegingen precies vastleggen. Ook gaat de sonde op zoek naar nieuwe planeten bij andere sterren en onbekende asteroïden in ons eigen zonnestelsel. - 22 december - Zee van water onder GroenlandPoolonderzoekers van onder andere de Universiteit Utrecht hebben een groot waterreservoir ontdekt onder de ijskap van Groenland. De ondergrondse vloeibare waterlaag, een aquifer genoemd, heeft een oppervlakte van bijna 70.000 vierkante kilometer en een inhoud van circa 140 miljard ton water. |
|
Wetenschaps- en technologienieuws van voorgaande jaren: |