Frits Bolkestein

Frits Bolkestein
Algemene informatie
Volledige naam	Frederik Bolkestein
Geboren	4 april 1933
Partij	VVD
Titulatuur	Prof. Dr.h.c. Mr.
Politieke functies
1978-1982, 1986-1988, 1989-1999	Lid Tweede Kamer
1982-1986	Staatssecretaris van EZ
1988-1989	Minister van Defensie
1990-1998	Politiek leider VVD
1999-2004	Europees Commissaris voor Interne markt, Douane Unie en Belastingen
Portaal    Politiek Nederland

Frederik (Frits) Bolkestein (Amsterdam, 4 april 1933) is een Nederlands politicus. Hij was staatssecretaris van Economische Zaken en korte tijd minister van Defensie. Het bekendst is hij geworden als fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. Van 1999 tot 2004 was Bolkestein Europees Commissaris voor Interne markt, de Douane Unie en Belastingen.

Levensloop

Afkomst

Bolkestein werd geboren als zoon van een advocaat die later president van het Amsterdams Gerechtshof zou worden. Zijn grootvader Gerrit Bolkestein werd eerst onderwijzer, daarna inspecteur van het onderwijs en ten slotte, na zijn pensionering, minister van Onderwijs in de kabinetten De Geer II, Gerbrandy I, II en III. Diens vader dreef een melkhandel op het Frederiksplein te Amsterdam en Gerrit bracht 's ochtends voor hij naar school ging de melk rond. Bolkesteins moeder was een Indische Nederlander.

Studie

Na het Barlaeus Gymnasium doorlopen te hebben, studeerde Bolkestein tussen 1951 en 1953 wiskunde aan de Oregon State University in de Verenigde Staten, vervolgens wiskunde aan de Universiteit van Amsterdam, waarin hij in 1955 zijn kandidaatsexamen behaalde, gevolgd door de studies wijsbegeerte en Grieks aan dezelfde universiteit, waarin hij zijn doctoraalexamen behaalde in 1959. Vervolgens studeerde hij economie aan de University of London in Londen (per correspondentie uit Oost-Afrika) afgesloten met een BSc graad in 1963, en ten slotte rechten aan de Universiteit Leiden waar hij deze studie afrondde in 1965 als Meester in de rechten. Tijdens zijn studietijd in Amsterdam was hij lid van het ASC en preses van de ASVA. Hij woonde in Amsterdam aan de Bloemgracht waar hij een kamer huurde bij Leendert van den Muijzenberg. Ook was hij in 1957 drie maanden lid van de redactie van Propria Cures. Al na drie maanden werd hij door de andere redacteuren, onder wie Hugo Brandt Corstius, uit de redactie gezet. Zijn bijdragen aan PC werden in 1988 gebundeld. In 1976 publiceerde hij onder het pseudoniem Niels Kobet een toneelstuk in het Engels, getiteld Floris, Count of Holland. Twintig jaar later verscheen dit toneelstuk ook in het Nederlands.

Bedrijfsleven

Bolkestein begon zijn carrière in het bedrijfsleven. Hij werkte van 1960 tot 1976 bij Shell. Hij werkte eerst voornamelijk in het buitenland, in Oost-Afrika (1960-64), in Honduras en El Salvador (1965-68), in Londen (1968-70), in Indonesië (1970-72) en als coördinator voor Midden-Oosten, Azië en Australië van Shell Chemie (1972-73), waarna hij drie jaar lang directielid van Shell Chemie in Parijs was. Hij verliet het bedrijf in 1976 met een gouden handdruk.

Politiek

In januari 1978 werd hij lid van de Tweede Kamerfractie van de VVD. In de periode 1982-86 was Bolkestein staatssecretaris van Buitenlandse Handel in het Kabinet-Lubbers I. In die functie bezocht hij in 1983 Bagdad en sloot hij een handelsverdrag met Saddam Hoessein. Daarna was hij weer gewoon kamerlid, gevolgd door een ministerschap: van 1988 tot 1989 was hij Minister van Defensie in het Kabinet-Lubbers II. In 1989 nam hij wederom plaats in de Tweede Kamer, om daar vanaf 30 april 1990 de VVD-fractie te gaan leiden. Op 30 juli 1998 werd hij als fractievoorzitter opgevolgd door Hans Dijkstal.

Bolkestein haalde regelmatig de pers door min of meer omstreden uitspraken, onder meer over de noodzaak tot het formuleren van nieuwe normen en waarden voor de samenleving, en over het Nederlandse vreemdelingenbeleid. Daarbij wees hij op de schaduwkanten van de multiculturele samenleving. Een voorbeeld is de uitspraak dat naar zijn mening kinderen van illegalen geen onderwijs zouden mogen volgen in Nederland. In 1997 publiceerde hij het boek Moslim in de polder, over zijn dialogen met vooraanstaande moslims over hun integratie in de Nederlandse samenleving.

In oktober 1996 raakte Bolkestein in opspraak, nadat het televisieprogramma Netwerk had onthuld dat hij minister van Volksgezondheid Els Borst een briefje had geschreven met de aanhef 'Beste Els', waarin hij haar aandacht vroeg voor een farmaceutisch bedrijf, MSD, waarvan hij zelf commissaris was. Verder was niet duidelijk of hij een gesprek met een topambtenaar van Volksgezondheid had gevoerd als fractievoorzitter of als commissaris. Uit ontevredenheid met het personeelsbeleid van MSD besloot hij zijn activiteiten voor MSD te staken.

In april 1998 liet Bolkestein in een tv-debat met de zittende premier Wim Kok weten dat hij "best bereid" was in zijn plaats minister-president te worden. In datzelfde jaar ontving Bolkestein de Thorbeckeprijs, een prijs voor politieke welsprekendheid.

Europa

Bolkestein was Europees Commissaris voor Interne Markt, de Douane Unie en Belastingen. Hij heeft veel bereikt voor het openen van één Europese markt. Onderdeel hiervan was het vereenvoudigen van het betalingsverkeer binnen het eurogebied. Eén van de richtlijnen in dit kader draagt zijn naam: de Bolkesteinmaatregel. Ook was Bolkestein als commissaris verantwoordelijk voor de regelgeving rondom intellectueel eigendom. Hij zette zich in voor de harmonisatie van nationale wetgeving inzake octrooien.

Als enige commissaris sprak hij zich uit tegen het openen van onderhandelingen met Turkije over het toekomstig lidmaatschap van de EU. Op 18 november 2004 trad de commissie-Prodi af. Bolkestein werd opgevolgd door László Kovács voor belastingen, Charlie McCreevy voor interne markt, Günter Verheugen voor goederen en Franco Frattini voor de bescherming van persoonsgegevens.

Na-carrière

Bolkestein op latere leeftijd

• In 2004 werd Bolkestein benoemd tot bijzonder hoogleraar Intellectuele Grondslagen van Politieke Ontwikkelingen aan de Universiteit Leiden en de Technische Universiteit Delft.
• Op 23 mei 2005 meldde de Groep Menatep (van Michail Chodorkovski) in Londen dat Bolkestein een zetel had gekregen in haar Raad van Advies.
• Van januari 2006 tot mei 2011 was Bolkestein president-curator van de Teldersstichting.
• Tijdens de Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2006 was Bolkestein lijstduwer voor de VVD in Amsterdam. Hoewel Bolkestein met voorkeurstemmen werd gekozen, zag hij af van het lidmaatschap van de gemeenteraad.

Persoonlijk

Bolkestein is gehuwd met de actrice Femke Boersma. Uit een eerder huwelijk heeft hij drie kinderen, twee zonen en een dochter. Zijn zoon Nico Gabbe Bolkestein (48) verdronk op 2 oktober 2009 voor de kust van Scheveningen.

Onderscheidingen

• Commandeur in de Orde van de Nederlandse Leeuw (18 oktober 2004)
• Eredoctoraat rechtsgeleerdheid van de NIMBAS Graduate School of Management en University of Bradford (12 december 2003)
• Thorbeckeprijs, voor politieke welsprekendheid (1994)
• Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau (20 november 1989)
• Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw (26 augustus 1986)
• Grootkruis in de Orde van Verdienste van de Bondsrepubliek Duitsland
• Prijs voor de Vrijheid, uitgereikt door de Vlaamse denktank Libera! (2010)

Bibliografie

• Floris, Count of Holland (1976)
• Frits Bolkestein. De Propria Curesartikelen 1957-1957, Met een inleiding door Niels Kobet jr. (1988)
• De Engel en het beest; opstellen over politiek (1990)
• Woorden hebben hun betekenis (1992)
• Islam en de democratie; een ontmoeting (1994) (met Mohammed Arkoun)
• Heft in handen (1995; essays)
• Floris, graaf van Holland; toneelstuk in vijf bedrijven (1996)
• Moslim in de polder (1997)
• Onverwerkt verleden (1998)
• Poldergeest (1998) (met Ernst Hirsch Ballin en Thijs Wöltgens)
• Boren in hard hout (1998)
• Haags Duet (1998) (met Margriet Brandsma)
• De grenzen van Europa (2004; ook in het Engels verschenen)
• Grensverkenningen (2005)
• De twee lampen van de staatsman (2006)
• Overmoed en onverstand (2008)
• De politiek der dingen (2009)
• De Goede Vreemdeling (2011)
• De Intellectuele Verleiding (2011)

Literatuur

• Ad Maas, Gerard Marlet en Rutger Zwart, Het brein van Bolkestein. Nijmegen: SUN (1997).
• Max van Weezel en Leonard Ornstein, Frits Bolkestein: portret van een liberale vrijbuiter. Amsterdam: Prometheus (1999).

Zie ook

• Bolkesteinmaatregel
• Bolkesteinrichtlijn
• Lijst van Nederlandse eurocommissarissen

Externe links

• Frits Bolkestein officiële website
• EU-pagina over Frits Bolkestein
• Persoonlijke pagina op de site van de Rijksuniversiteit Leiden

Bronnen, noten en/of referenties

Voorganger: W. (Wim) Dik	Staatssecretaris voor Economische Zaken 1982-1986	Opvolger: E. (Enneüs) Heerma
Voorganger: P. (Piet) Bukman	Minister van Defensie 1988-1989	Opvolger: A.L. (Relus) ter Beek
Voorganger: J.J.C. (Joris) Voorhoeve	Politiek leider VVD 1990-1998	Opvolger: H.F. (Hans) Dijkstal
Voorganger: M. (Mario) Monti	Eurocommissaris voor Interne Markt, Belasting- en Douaneunie 1999-2004	Opvolger: C. (Charlie) McCreevy / L. (László) Kovács
Voorganger: H. (Hans) van den Broek	Nederlands eurocommissaris 1999-2004	Opvolger: N. (Neelie) Kroes

· ·

Volkspartij voor Vrijheid en Democratie

Mediabestanden

Zie de categorie Frits Bolkestein van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.