Gebruiker:Benedict Wydooghe/Evoluties in het welzijns- en veiligheidsdenken deel7b

HOOFDSTUK 7: DRIE DOLLE DECENNIA

1890-1918

.

Hoofdstuk 7 bestaat uit twee delen. Het eerste deel ging over het Fin de Siècle. Dit tweede deel gaat over de Eerste Wereldoorlog]].

.

♣ Op het Deutscher Soldatenfriedhof Vladslo op een boogscheut van Koekelare en Diksmuide liggen 25.644 Duitse soldaten. In het Praatbos is ruimte gemaakt voor een gazon vol grafstenen, kruisen en oude eiken. Nabij het graf van de achttienjarige student en musketier staat het dubbele standbeeld van Käthe Kollwitz, het treurend ouderpaar. Er is geen spoor van trots over de gevallen held of dank voor het gebrachte offer. In hun rouw en gemis lijken de ouders zich vooral het verwijt te maken dat ze hun kind naar de oorlog hebben laten gaan. De nazi's beschouwden de kunst van Käthe Kollwitz dan ook als "ontaard". De eerste Duitsers werden al in het Praatbos begraven in oktober 1914, tijdens de Slag om de IJzer. Het leger installeerde er een verbandpost waar veel gewonden overleden, waardoor de begraafplaats tegen het eind van de oorlog meer dan drieduizend doden telde. Het Lange Max Museum ligt op zes kilometer van de begraafplaats. In het interbellum en tijdens de jaren 1956-1958 werden de meer dan honderd kleine Duitse militaire begraafplaatsen die verspreid lagen over Vlaanderen, teruggebracht tot vier. De stoffelijke resten werden overgebracht naar de verzamelbegraafplaatsen van Hooglede, Langemark, Menen en Vladslo. Vanuit meer dan zestig plaatsen werden 20.000 graven overgebracht naar Vladslo. Het treurende ouderpaar is op 24 juli 1932 geplaatst op de voormalige begraafplaats aan het roggeveld in Esen, in aanwezigheid van de kunstenares. Ze zijn in 1957 overgebracht naar Vladslo. De Duitse architect Robert Tischler richt de begraafplaats herin, het onderhoud gebeurt door de Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge. Begin 1996 stelde de kleinzoon van Käthe Kollwitz voor om het Treurende Ouderpaar te vervangen door een replica en de originelen naar Berlijn halen. De Vlaamse overheid wees dit af en gaf in 1997 de begraafplaats de status van beschermd monument. Willem Vermandere bezingt de graftuin het lied "Vladslo" in 1995 het album Mijn Vlaanderland. In 2018 werd een replica gemaakt van het Treurend Ouderpaar, die na een "vredestocht" doorheen Europa geplaatst werd op het Duits-Russische soldatenkerkhof van Rzjev, waar de kleinzoon van Käthe Kollwitz ligt.ref>http://www.ediksmuide.be/nieuws/nieuws/treurend-ouderpaar-bis-op-weg-naar-rusland/</ref> Het treurend ouderpaar of het Trauerndes Elternpaar van Käthe Kollwitz. August Rhades en Fritz Diederich hakten respectievelijk de vader en de moeder uit hardsteen (graniet). De beelden bevinden zich op de Duitse soldatenbegraafplaats van Vladslo, één van de vier Duitse oorlogskerkhoven uit de Eerste Wereldoorlog. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog neemt Peter Kollwitz, de zoon van Käthe en haar man Karl vrijwillig (maar onder sterke impulsen van zijn moeder) dienst in het Duitse leger. Hij sneuvelt nog voor de onderwaterzetting van de IJzer bij Esen in de nacht van 23 op 24 oktober. Zijn makkers begraven hem ter plekke. Zijn ouders vernemen het nieuws een maand later en in december 1914 denkt Käthe Kollwitz aan een monument ter herdenking. Het zou jaren duren voor ze dit Treurend ouderpaar voltooit. Haar eerste schetsen laten een heroïsch stervende Peter zien en ergens voelt ze - of groeit het idee - dat het nationalisme en het patriotisme, te sneuvelen voor het vaderland geen ideaal kan zijn. In juli 1932, een jaar voor het aantreden van Hitler, krijgt de beeldengroep die Kollwitz Die Eltern noemt, een plaats op het Duitse grafveld op het Roggeveld bij Esen. Daar ligt haar zoon begraven. Het Duits militair kerkhof was gesitueerd in de Steenstraat, vlakbij de hoeve 't Roggeveld in de Oude Roeselarestraat. Op de hoek van deze twee straten stond herberg 't Nieuw Roggeveld. Tijdens de oorlog was er een veldhospitaal of lazaret. Tijdens de oorlog werden er ongeveer 1.538 Duitsers begraven. Eén van de bekendste doden van het 'Friedhof Roggeveld' is Peter Kollwitz, zoon van de Duitse beeldhouwsters Käthe Kollwitz. Hij sneuvelde op 23 oktober 1914 in de omgeving van het Roggeveld en werd er begraven. In 1954 werd het kerkhof opgeheven, de graven en de beeldengroep 'het treurende ouderpaar' van Käthe Kollwitz verhuisden in 1956 naar het Praatbos in Vladslo. [Inbouwen verhaal van haar kleinkind, die ook de naam Peter kreeg] [Hier komt uitleg waarom er zo veel Engelse, Canadese... kerkhoven zijn in de Westhoek, en slechts zo weinig Duitse.] [Sporen in het landschap hervormen onze kijk op de oorlog. Zo ook de literatuur. Brussel en Wallonië hadden hun literatuur dank zij Max Deauville, Frankrijk kende Louis Ferdinant Céline, Duitsland Remarque en Engeland een reeks oorlogsdichters. Streuvels voor vlaanderen. In 1956 zal het grafveld verhuizen met de beeldengroep naar Vladslo. De beeldengroep is wereldberoemd en een universeel symbool voor rouw, droefheid en een oorlogsaanklacht. Kollwitz toont een bewegingsloze vader, rechtop met de armen kruislings tegen de borst en een gesloten gelaat. De moeder is fysiek en symbolisch gescheiden van de vader. Hun verdriet ervaren ze individueel, van gedeelde troost is geen sprake, de onderlinge afstand toont hun eenzaamheid. De moeder buigt voor over met neergeslagen ogen en met de armen tegen haar lichaam. Voor hen ligt hun zoon begraven, ze kijken hem aan met op de achtergrond alle oorlogsslachtoffers. De begraafplaats en het ouderpaar zijn 1997 beschermd als monument.]Ik rijd naar Ieper, daar is het originele grafkruis van Peter Kollwitz te zien in het In Flanders Fields Museum.

DEEL 2_WERELDBRAND (1914-1918)

.

De tijd heeft ons in de steek gelaten, we zijn ergens in een onwerkelijke, duistere plooi beland waar geen begin en einde meer te vinden is. De seizoen volgen elkaar op, de wolken drijven over, witte fabeldieren en grillige goden in hoog middaglicht, we zijn vroegtijdig oud, we gedragen ons als opgesloten, fatalistische kinderen, afgestompt, onverschillig voor leven en dood.

— Stefan Hertmans, Oorlog en terpentijn.

.

Begint de Eerste Wereldoorlog - zoals de meeste geschiedenisboeken beweren - met de moord/terroristische aanslag op Oostenrijk-Hongaarse kroonprins op 28 juli 1914 of met de inval van de Duitsers in België, begin augustus? Tussen beide feiten ligt meer dan een maand tijd. De Eerste Wereldoorlog, ook de Wereldoorlog of de Grote Oorlog genoemd duurt officieel tot 11 november 1918. In die vier jaar tijd komen er uitvindingen die we tot op heden kennen: het vaderlandertje, de gifgassen, de tank en de bommenwerper. Elf november bleef bekend als wapenstilstandsdag. Sommige historici zien de populariteit van het militarisme, de wapenwedloop in 1912 en 1913 en het radicaal-nationalisme in Europa als de oorzaak van de oorlog. Andere analyses leggen de oorzaken bij het imperialisme, de economische problemen en de rusteloze territoriale uitbreiding van de grootmachten. Uitzonderlijk zijn de analyses die de oorlog zien als een initiatief van de heersende klasse om een socialistische revolutie van het proletariaat te beteugelen. Immers, de hele negentiende eeuw lang sluimerde er een burgeroorlog tussen de geprivilegieerden en het proletariaat, tussen werkgevers en werknemers.

.

♠ MP3 GEERT MAK OVER 1914-1918

.

♠ BEELDFRAGMENT EERSTE WERELDOORLOG 1 (15 Min.).

.

♥ BEELDFRAGMENT EERSTE WERELDOORLOG 2 (24 Min.).

.

♠ BEELDFRAGMENT EERSTE WERELDOORLOG 3 (23 Min.).

.

.

1914: Oorlog

Hendrik Geeraert zorgde voor een onvoorziene wending in de oorlog.

.

♠ BEELDFRAGMENT GEERT MAK OVER 1914, in Wenen en Sarajevo.

.

• De Canadese suffragette Mary Richardson vernietigt in de National Gallery het schilderij Venus voor de spiegel van Velázquez.

.

• 31 juli 1914: Algemene mobilisatie in België.

.

• Moord op de socialistische leider Jean Jaurès in Parijs.

.

Augustus

.

• Duitse soldaten steken de Belgische grens over. Eind juli is Virginie Loveling haar oorlogsdagboek begonnen. In de avond van 31 juli vernemen ongeveer 150.000 Belgische gezinnen dat hun zoon of vader mobiliseert en morgen mag vertrekken. Luik is niet opgewassen tegen de vijandelijke overmacht, niettemin houdt het Belgische leger stand. Het Duitse leger neemt wraak op de burgers. Voor de burgers van Leuven en de universiteitsbibliotheek is het een inferno. Over Antwerpen vliegt een zeppelin die de stad bombardeert. Vluchtelingen doorkruisen het land.

.

September

.

• Al een maand probeert het Duitse leger België in te nemen, om uiteindelijk een weg naar Parijs te vinden. Hun opmars loopt traag, voor een leger dat het 'marcherend woud' wordt genoemd. Een leger van Belgen dat lijkt op een carnavalstoet houdt hen op. Langdurig. Brussel wordt zonder geweld ingenomen na het drama in Leuven. Het verzet van de burgemeester, Adolphe Max komt hem duur te staan: hij zal vier jaar in Duitse gevangenissen verblijven (na de oorlog zal hij bij leven er een eigen laan naar krijgen, wat erg uitzonderlijk is: de Adolphe Maxlaan, samen met zijn collega's Maurice Lemonnier en Emile Jacqmain.

.

• De slag en het wonder van de Marne.

.

• Op het eind van de maand verzamelt het Belgisch leger zich in de laatste vesting: dat is Antwerpen.

.

.

Oktober

https://www.youtube.com/watch?v=J6MTbbM0sXY

.

• Als het Belgische leger nog van betekenis wil zijn, moet het evacueren uit Antwerpen, een stad zonder bruggen over de Schelde. In allerhaast wordt een pontonburg aangelegd en kan de evacuatie beginnen. Als het Duitse leger de stad inneemt denkt men de oorlog te hebben gewonnen. Niets is minder waar. De Belgische troepen begeven zich intussen per trein, per fiets of te voet naar de IJzervlakte.

.

• Onder de oorlogsvluchtelingen is een kind aanwezig: de latere premier van België: Achiel Van Acker uit Brugge.

.

• Peter Kollwitz sneuvelt, een van de zovelen, maar zijn dood zal uitgroeien tot een iconisch beeld dat zijn moeder creëert: het treurend ouderpaar.

.

November

.

• Bij Zeist, op het grondgebied van de gemeente Soest bouwen de Nederlanders een interneringskamp voor Belgische militaire oorlogsvluchtelingen.

.

• De Eerste Slag om Ieper eindigt met de verwoesting van de stad.

.

December

.

• In de Lüneburger Heide richten de Duitsers het kamp Soltau op voor tienduizend Belgische krijgsgevangenen.

.

• In De Panne openen koningin Elisabeth en dokter Antoine Depage het militair hospitaal L'Océan.

.

• Aan het front vieren Duitse en Geallieerde troepen samen kerst en spelen er voetbal tot ongenoegen van hun officieren.

.

Kijken

• 
  In deze auto is Frans Ferdinand neergeschoten_
• 
  Jean Jaurès
• 
  Voorpagina van Le Soir van 4 augustus 1914
• 
  Antoine Depage
• 
  Antoine Depage geschilderd door Alfred Bastien
• 
  Hotel l'Ocean in De Panne
• 
  Koningin Elisabeth
• 
  Elisabeth van België
• 
  Marie Depage (1872-1915)

.

.

1915

Op zaterdag 16 oktober 1915 heeft de Antwerpse stationsbuurt er een cinema bij. Naast de Palace, de Odéon en Cinéma Pathé is er de cinéma Zoologie. Film is de hype van het moment. De Zoo onderbreekt haar kortfilms met muziek, een sketch, een voordracht of acrobatie, een voorstelling kan zo tot drie uur duren. De reden voor deze beleidsomslag in de Zoo is de oorlog: het faillissement dreigt. Bij het begin van de Krieg maakte de Zoo haar wilde dieren af ter preventie: om te vermijden dat ze bij een bombardement uitbreken. Buitenlandse bezoekers laten het afweten en stadsgenoten verlengen hun abonnement niet. De inkomsten, de belangstelling en het ledenaantal halveren. De Zoo kan haar personeel nauwelijks betalen. Directeur Michel L’Hoëst richt de leegstaande feestzaal in als bioscoop. In België is vlees bij het einde van de bezetting even schaars als de dierenvoeding zelf. Slagers kopen buffels, bizons, zeboes en een kameel. Minder dan twintig procent dieren overleeft de oorlog. De helft van de overlevers zijn vissen of weekdieren.

The World almanac en encyclopedia van 1915 maakt reclame voor een ploeg van John Deere. Op de pagina voor deze bladzijde is reclame te vinden voor machines die melken van Hinman. De boer kan zo 25 koeien per uur melken en krijgt tijd om de koe te wegen en nota's te maken. Een minuutje wisselen en de Hinman-Milker is weer aan het werk. Als deze Almanak gedrukt wordt, kennen 125.000 koeien de machine.

Virginie Loveling (1836–1923) was een Vlaamse schrijfster die debuteerde met haar twee jaar oudere zus Rosalie, met realistische gedichten en werk tegen de katholieken en hun invloed op het platteland. Ze publiceert kinderboeken, essays en romans. Met haar neef Cyriel Buysse schreef ze in 1911 Levensleer een roman vol humor over de Gentse bourgeois. Tijdens de Eerste Wereldoorlog hield ze een dagboek bij.

Paul von Hindenburg is in de Eerste Wereldoorlog een succesrijk bevelhebber en nadien zal hij rijkspresident van Duitsland worden.

De Lusitania (schip, 1907) zinkt, een drama dat de Amerikanen er zal toe overhalen om enkele jaren later deel te nemen aan de Eerste Wereldoorlog (in 1917).

The Birth of a Nation

.

Op 1 januari 1915 schrijft de Gentse Virginie Loveling in haar dagboek over de oorlog en haar bezoek aan een dof verlichte ziekenzaal. Het is een vrijdag. 'De barometer daalt naar storm toe. 's morgens is het weder betrekkelijk goed. Gezellige bijeenkomst en diner bij mijn nicht. Ze woont in een drukke straat. Ik kijk eens door het raam. Vele Duitschers tusschen de wandelaren. Ze beginnen er vuil uit te zien. Het grijs hunner tunieken heeft een modder-grondkleur verkregen. Wat zijn er taltijke kleine en plompe, oudachtig-verschrompelde bij! Zijn schier al de flinke mannen naar het front? Ik bemerk ook een paar reuzen, zoo groot en statig, dat de hen begeleidenden van middelbare lengte met den top van 't hoofd slechts tot aan hun schouders reiken. Mijn nicht heeft allerlei lekkers gereed; ze wil naar het Burgerlijk hospitaal gaan, nu dat de heeren heen zijn, die met ons aanzaten. (...) 'Het is wel een beetje laat' zegt de portier, 'om nog binnengelaten te worden.' Doch.... oorlof wordt aan het bureel gevraagd en wij trekken door een der lange gaanderijen naar zaal 18, waar zieke vrouwen liggen die uit Mechelen naar Gent werden overgebracht. Er staan een twintigtal bedden van witgeverfd ijzer. Niet alle zijn bezet. (...) Aan een bed zitten twee vrouwen. De oudste bloost zeer erg en haar oogjes van kwik tintelen rusteloos rond. 'Ge ziet er beter uit, vrouw' zegt mijn nicht, haar een pak chocoloade gevend, dat ze op haar knieën laat liggen zonder het aan te zien en zonder dank. 'Waaraan lijdt uw moeder?' vraag ik aan de jonge. Deze kijkt me aan en antwoordt niet. Heeft ze 't niet gehoord of ben ik te stompzinnig om den toestand te gissen? Ik doe dezelfde vraag aan mijn nicht. 'Wat heeft ze?' 'Dérangement cérébral,' wordt mij in het oor gefluisterd. Die menschen zijn uit Mechelen gevlucht tijdens het bombardement. Zij hadden een kruidenierswinkeltje, kwamen goed aan hun brood. Ze zijn alles kwijt en zij, de moeder, heeft half het verstand verloren. Toch bestaat er hoop op herstel, na langdurige, met volle rust.

.

♠ BEELDFRAGMENT GEERT MAK OVER 1915 IN IEPER.

.

Januari

.

• De Druivelaar, de Belgische scheurkalender verschijnt in een eerste uitgave.

.

Februari

.

• David Wark Griffiths Birth of a Nation, het filmepos over de Amerikaanse Burgeroorlog gaat in New York in première.

.

• Duitsers gebruiken bij Verdun de eerste vlammenwerpers.

.

Maart

.

• De Duitse chemische industrie maakt kunstmatig salpeter (gebruikt bij kogels, granaten en de conservering van voedsel).

.

April

.

• Op 1 april is er de oprichting van de Belgische Militaire Inlichtingendienst (een van de oudste inlichtingendiensten) die later in concurrentie zal gaan met de staatsveiligheid. In het Vlaams spreekt men over de Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid (ADIV) of het stafdepartement Inlichtingen en Veiligheid. In het Frans klinkt het: Service Général du Renseignement et de la Sécurité (SGRS)). Hun leuze is Quaero et tego en betekent ik onderzoek en bescherm.

.

• Op 22 april is er de eerste Duitse gasaanval bij Steenstrate.

.

• Armeense genocide, nog steeds door de Turkse regering ontkend.

.

• De ontploffing van mijnladingen onder de Duitse Hill 60 kondigt de Tweede Slag om Ieper aan.

.

Mei

.

• Duitsers brengen het Britse semi-militaire passagiersschip de Lusitania tot zinken tijdens haar reis van New York naar Liverpool in de Ierse Zee met een duikboot. De bijna twaalfhonderd van de opvarenden laten het leven, onder wie de vrouw van Antoine Depage en 128 Amerikanen.

.

• De mislukte geallieerde landing bij Gallipoli dwingt Winston Churchill tot ontslag als minister van marine.

.

Juni

.

• Fransen onderscheppen radioberichten en identificeren 15 Duitse spionnen in Engeland. Hun arrestatie volgt.

.

Juli

.

• In de Londense Tower is er de executie van de Nederlandse zeelui Janssen en Roos die voor Duitsland spioneren.

.

Augustus

.

• Paul von Hindenburg - de latere president van Duitsland (1925-1934) - verovert Polen. Er komen twee bezettingszones, een Duits gouvernement in Warschau en een Oostenrijks gouvernement Kielce.

.

• Oostenrijkers en Duitsers veroveren Brest-Litowsk.

.

September

.

• Het Franse leger gebruikt een stalen helm: de Adrianhelm.

.

Oktober

.

• Executie Edith Cavell

.

• Er komt een elektrische dodendraad langs de grens tussen België en Nederlandse van de Noordzee tot in Aken.

.

November

.

• Lord Kitchener, de Britse oorlogsminister bezoekt Gallipoli en verandert van mening en is de evacuatie van het front genegen.

.

December

.

• In Poperinge opent het Talbot House zijn deuren, het is een Britse club voor militairen zonder onderscheid van rang.

.

• De Junkers J1 is de eerste metalen eendekker en zijn vlucht goed beëindigt.

.

.

Kijken

• 
  David Wark Griffith
• 
  Birth of a Nation
• 
  Scène uit Birth of a Nation
• 
  Citaat van Wilson uit Birth of a Nation
• 
  Armeense Genocide
• 
  Sultan Hamid en de Armeense Genocide
• 
  Logo Belgische Militaire inlichtingendienst
• 
  Tweede slag om Ieper
• 
  Adrianhelm
• 
  Edith Cavell in haar tuin (1865-1915)
• 
  Edith Cavell in Ukkel
• 
  Lord Kitchener (1850-1916)
• 
  Horatio Kitchener promo
• 
  Australische troepen rukken op richting Turken
• 
  Klaar voor de aftocht
• 
  Gallipoli monument
• 
  Voorgevel Talbot House in Poperinge
• 
  'Tubby'
• 
  Tuin van het Talbot House
• 
  Hill 60 tegenwoordig een rustig park

.

.

1916

.

♠ BEELDFRAGMENT EERSTE WERELDOORLOG DEEL 4

.

♠ BEELDFRAGMENT GEERT MAK OVER 1916 AAN DE SOMME

.

Januari

.

• De laatste geallieerden geëvacueerd bij Gallipoli.

.

• Uitgetest: de eerste Britse tank, de Mark I.

.

Februari

.

• In Zürich (Zwitserland) is Cabaret Voltaire het centrum voor de dadaïsten.

.

• De Russische minister van binnenlandse lijkt betrokken in een complot om Raspoetin te liquideren.

.

• De aanval van de Duitsers op Verdun is één van de bloedigste slagen van de Eerste Wereldoorlog waarbij 600.000 mannen sneuvelen. De eerste dag vuren de Duitsers 1 miljoen artilleriestukken af. De doorbraak ten noorden van Verdun en de inname van Fort Douaumont zijn de enige winsten voor de Duitsers.

.

Maart

.

• De Duitse generaal Von Bissing vernederlandst de Universiteit van Gent.

.

• Einstein publiceert de relativiteitstheorie.

.

April

.

• Paasopstand in Ierland

.

• Executie Gabrielle Petit

.

Mei

.

Juni

.

Juli

.

Augustus

.

September

.

Oktober

.

• Executie Edith Cavell

.

November

.

December

.

• Moord op Rasputin

.

Kijken

• 
  Paasopstand
• 
  Raspoetin werd gezien als de oorzaak van de penibele toestand in het keizerlijke Rusland.
• 
  Eind december maken monarchisten, bevreesd voor zijn invloed op de tsarina, hem af met pistoolschoten.

.

.

1917

.

♥ In Europa, hoofdstuk 3: 1917-1924

.

Januari

.

Februari

.

Maart

.

April

.

Mei

.

Juni

.

Juli

.

Augustus

.

September

.

Oktober

.

November

.

December

.

Kijken

.

.

1918

.

Januari

.

Februari

.

• Leon Trotski richt het Rode leger op.

.

• Nederland heeft een Seintoestellenfabriek in Hilversum die het leger en de marine voorziet van elektronische communicatie met overzeese rijksdelen.

.

Maart

.

April

.

• Oprichting van d Royal Air Force, de eerste luchtmacht die onafhankelijk opereert van marine en landmacht.

.

• Manfred von Richthofen gekend als de Rode Baron, de beroemdste vliegenier uit deze oorlog wordt neergehaald.

.

• De geallieerden verwoesten de Zeebruggese haven. De Duitsers gebruikten die als hun U-Bootbasis.

.

Mei

.

Juni

.

Juli

.

Augustus

.

September

.

Oktober

.

November

.

♠ BEELDFRAGMENT EERSTE WERELDOORLOG 5

.

December

.

Kijken

.

.

Kijken

• 
  Keizer Wilhem II
• 
  De onderwaterzetter op een bankje
• 
  Onderwaterzetting van Ramskapelle
• 
  Hoogspanningsgrens met Nederland
• 
• 
  Wagen van Franz Ferdinand
• 
  Een krant kopt
• 
  Gabrielle Petit
• 
  Betoging in Berlijn tegen de opgelegde vrede
• 
  Leo Gestel schilderde de Belgen op de vlucht
• 
  Leo Gestel, zelfportret
• 
  De Ex-Keizer in ballingschap
• 
  Foto na het ondertekenen van de Wapenstilstand op 11 november 1918 in Compiègne

.

♠ Geert Mak OVER 1917 IN FRANKRIJK

.

♠ Geert Mak OVER 1917 RUSLAND

.

Examen

A-vragen

.

S&V.Leg uit: Bill Levit, Taylorisme, Fordisme, Fin de Siècle, decadentie, Freud, Eros en Thanatos, Narcisme, de tuin van Narcissus, 'Bachten de kupe', 'Sterk water'.

Leg uit (niet 2021): Gavrilo Princip, Hendrik Geeraert, Karel Cogge, de Belgische verdienste, Eisenstein, Methodist, Oktoberrevolutie, kusttoerisme, Moskowarchief.

.

B-vragen

.

• Niet 2021 S&V.Leg uit: Lenin maakte een deal met de Duitsers bij de voorbereiding van zijn Revolutie. Waar heeft Geert Mak het hier over?

.

• Leg uit: Burgers maakten de inundatie van de IJzervlakte en een zeer bloedige IJzerslag mogelijk. Hoe kregen zij (wie?) dit voor elkaar, wanneer was dat en wat waren de gevolgen?

.

• S&V.Tijdens het fin de siècle en de eerste wereldoorlog zijn er twee tuintypes die de maatschappij van dat moment weerspiegelen. Kan je ze benoemen, toelichten en duiden hoe ze respectievelijk verband houden met de maatschappij van 1890 tot 1914 en die van 1914 tot 1918?

.

C-vragen

.

• S&V.Leg uit: Sommige analyses zien die de Eerste Wereldoorlog als een initiatief van de heersende klasse om een socialistische revolutie van het proletariaat te beteugelen en zo een oorlog van arm tegen rijk te vermijden.

.

• S&V.Leg uit: De inundatie van de IJzervlakte en de IJzerslag zorgden ervoor dat de bewegingsoorlog die sinds 2 augustus 1914 gaande was, nu tot stilstand kwam. Beide partijen groeven zich in voor vier jaar lang, langs een front dat 10.000 kilometer loopgraven telde.

.