Minister-president van Nederland
| Nederlandse politiek | ||
|
| ||
 | ||
Monarchie (lijst) Ministerraad (lijst) Eerste Kamer Decentrale overheden Provincies Kiescolleges Gemeenten Caribisch Nederland Europees Parlement Waterschappen | ||
|
| ||
| Portaal | ||
|
Politiek & Nederland |
|
De minister-president van Nederland is de voorzitter van de ministerraad. Hij is tevens minister van Algemene Zaken. De minister-president draagt de ministeriële verantwoordelijkheid voor het optreden van de leden van het Koninklijk Huis. Daarnaast heeft hij een internationale rol. Mark Rutte is de huidige minister-president.
Geschiedenis
De plaats van de minister en de minister-president is bepaald bij de grondwetsherziening van 1848. Toen is vastgelegd dat de ministers verantwoordelijk zijn aan de Staten-Generaal (Eerste en Tweede Kamer) en dat de koning onschendbaar was. Vóór deze tijd waren de ministers verantwoording schuldig aan de koning. Vanaf 1848 is Nederland een parlementaire democratie met ministers die verantwoording afleggen in de Staten-Generaal.
Sinds 1945 wordt de voorzitter van de ministerraad in het benoemingsbesluit aangeduid als minister-president. In 1983 is de functie van minister-president opgenomen in de Grondwet. Hoewel er geen formele regels voor bestaan, valt het premierschap meestal toe aan de grootste regeringspartij. In de naoorlogse jaren is hier wel eens van afgeweken, maar sinds 1973 is het niet meer voorgekomen dat de minister-president voortkwam uit een kleinere regeringspartij.
In de meeste gevallen is de premier ook de formateur geweest van zijn kabinet. Pas als hij geslaagd is bij de kabinetsformatie aanvaardt hij de opdracht tot formeren van Hare Majesteit de Koningin. De minister-president is politiek verantwoordelijk voor het gehele proces van de kabinetsformatie. Hij legt verantwoording af in de Tweede Kamer als hij de regeringsverklaring uitspreekt.
Taken en bevoegdheden
Voorzitter van de ministerraad
De minister-president beschikt volgens het Reglement van orde voor de ministerraad over een aantal bevoegdheden. Hij stelt onder meer de agenda van de ministerraad vast, zit deze voor en ziet toe op de uitvoering van de besluiten. In de ministerraad kan de minister-president vervangen worden door een viceminister-president. Ministers die deze functie bekleden, doen dat altijd naast hun eigen portefeuille. Gewoonlijk behoren vicepremiers tot de andere coalitiepartijen. Op de wekelijkse persconferentie na afloop van de ministerraadsvergadering geeft de minister-president een toelichting op het kabinetsbeleid en komt de politieke actualiteit aan de orde.
Minister van Algemene Zaken
De minister-president geeft tevens leiding aan het ministerie van Algemene Zaken. In het instellingsbesluit van dit ministerie uit 1947 is aangegeven dat het ministerie zorg draagt voor de "zaken betreffende het algemeen Regeringsbeleid van het Koninkrijk, voor zover deze zorg niet bepaaldelijk wordt behartigd door een der andere departementen van algemeen bestuur". Met deze algemene omschrijving laat de taak van het ministerie zich niet eenvoudig specificeren.
De werkplek van de minister-president bevindt zich in het Torentje, een gebouw van het ministerie aan het Binnenhof in Den Haag. De minister-president heeft ook de beschikking over een ambtswoning, het Catshuis.
Koninklijk Huis
De minister-president is de eerstverantwoordelijke bewindspersoon voor het Koninklijk Huis. Hij heeft wekelijks contact met de Koningin over het kabinetsbeleid, onder andere naar aanleiding van de vergaderingen van de ministerraad op vrijdag. Hij spreekt traditioneel de gelukwens uit op Koninginnedag via NOS/radio en televisie. Het overlijden van een lid van het Koninklijk Huis Oranje-Nassau wordt ook door de premier bekendgemaakt.
Internationale rol
De minister-president neemt uit hoofde van zijn functie deel aan diverse internationale bijeenkomsten en hij onderhoudt tal van internationale bilaterale contacten. De Europese Raad is een periodieke bijeenkomst van de regeringsleiders van de 27 landen van de Europese Unie en de voorzitter van de Europese Commissie. Binnen de Europese Raad worden belangrijke Europese politieke vraagstukken besproken. De minister-president wordt op de Europese Raad altijd vergezeld van de minister en/of de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, die voor het Europees beleid een eigen verantwoordelijkheid dragen. De minister-president legt voor zijn optreden als lid van de Europese Raad verantwoording af in het parlement.
Grondwettelijke positie
De grondwettelijke positie van de minister-president berust onder andere op artikel 42, 43, 45 en 48 van de grondwet. Volgens artikel 48 worden Koninklijke Besluiten voor de aanstelling of ontslag van een minister of staatssecretaris mede ondertekend door de minister-president, die daarmee politiek verantwoordelijk is voor de samenstelling van het hele Kabinet.
Zie ook
| Bronnen, noten en/of referenties |