1866

1866

Eeuwen:	18e eeuw · 19e eeuw · 20e eeuw
Decennia:	1850-1859 · 1860-1869 · 1870-1879
Jaren:	<< · < · 1865 · 1866 · 1867 · > · >>
Jaartelling in verschillende culturen

Ab urbe condita:		2619 MMDCXIX
Armeense jaartelling:		1315 – 1316 ԹՎ ՌՅԺԵ – ՌՅԺԶ
Chinese jaartelling:		4562 – 4563 壬丑 – 癸寅
Christelijke jaartelling:		1866 MDCCCLXVI
Ethiopische jaartelling:		1858 – 1859
Hebreeuwse jaartelling:		5626 – 5627
Hindoekalenders:
- Vikram Samvat		1921 – 1922
- Shaka Samvat		1788 – 1789
- Kali yuga		4967 – 4968
Iraanse jaartelling:		1244 – 1245 ۱۲۴۴ – ۱۲۴۵
Islamitische jaartelling:		1282 – 1283 ١٢٨٣ – ١٢٨٢
Maçonnieke jaartelling:		5865 – 5866
1866 naar onderwerp
Lijst van landen
Juliaanse kalender van 1866
Gregoriaanse kalender van 1866

Het jaar 1866 is het 66e jaar in de 19e eeuw volgens de christelijke jaartelling.

Gebeurtenissen

januari

7 - Afschaffing in België van de Wet le Chapelier, het verenigingsverbod, dat in 1791 van kracht ging. De oprichting van vakbonden wordt nu mogelijk.

februari

10 - Beëdiging kabinet-Isaäc Dignus Fransen van de Putte.
15 - Te Wetteren ontploft een buskruitfabriek. Hierbij komen acht werknemers om het leven.

maart

24 - Met de dood van landgraaf Ferdinand van Hessen-Homburg is het regerend huis uitgestorven. Het land wordt herenigd met het groothertogdom Hessen-Darmstadt. Hierdoor vermindert het aantal leden van de Duitse Bond tot 33.

april

4 - Mislukte moordaanslag op tsaar Alexander II van Rusland door D.V. Karakozov, een nihilist.
15 - Ontdekking van het decreet van Canopus.

mei

2. - De HSM voltooit de ombouw van de spoorlijn Amsterdam-Rotterdam van breedspoor op normaalspoor.
30 - De spoorlijn Groningen-Leeuwarden wordt officieel geopend door de Staat der Nederlanden. Het is de eerste spoorverbinding van de stad Groningen. Tegelijkertijd wordt ook het eerste station in Groningen in gebruik genomen. De trein is al snel zo succesvol dat derdeklas-passagiers regelmatig in goederenwagens moeten worden vervoerd. De exploitant is de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen. De treinen rijden vanaf 1 juni.

juni

1 - Beëdiging Kabinet Van Zuylen van Nijevelt-Heemskerk Azn.
22 - Een poging tot muiterij in de kazerne San Gil in Madrid ondersteund door progressisten en democraten, leidt tot straatgevechten tussen muiters en koningsgezinde troepen in Madrid, en enkele weken later tot de val van premier O'Donnell.
juni - Een bankrun in Londen op Overend, Gurney and Company leidt tot een langdurige recessie.

juli

1 - De Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen neemt drie spoorlijnen van de Staat der Nederlanden in gebruik: Breda-Moerdijk (waar een bootdienst naar Dordrecht en Rotterdam begint), Boxtel-Eindhoven en Hengelo-Enschede.
3 - Pruisen brengt het keizerrijk Oostenrijk in de Slag bij Sadová (slag bij Königgrätz) een nederlaag toe.
10 - De Spaanse regering van Leopoldo O'Donnell moet aftreden wegens het geweld waarmee een opstand in de kazerne van San Gil is neergeslagen.
27 - De eerste trans-Atlantische telegraafkabel komt gereed.

augustus

1 - België tekent als 9e Westers land een Vriendschaps- en handelsverdrag met het shogunaat.
18 - 17 staten in Noord-Duitsland sluiten zich onder leiding van Pruisen samen tot de Noord-Duitse Bond.
23 - Verdrag van Praag (1866): einde van de Pruisisch-Oostenrijkse oorlog en ontbinding van de Duitse Bond.
24 - Laatste zitting van de Duitse Bond, waarvan ook de Nederlandse provincie Limburg (met uitzondering van Venlo en Maastricht) deel uitmaakte. Beieren, Württemberg, Baden, Luxemburg en Liechtenstein worden onafhankelijk.
31 - De controleur Roos aanvaardt namens Nederland het bestuur over het eiland Soemba. Men laat de bevolking onder het bestuur van haar eigen hoofden (radjas).

september

5 - Op de Grote Markt van Tongeren wordt in aanwezigheid van het koninklijk paar een standbeeld van de Keltische aanvoerder Ambiorix onthuld.
20 - Afkondiging van de wet die voorziet in de annexatie door Pruisen van het koninkrijk Hannover, het keurvorstendom Hessen-Kassel, het hertogdom Nassau en de vrije stad Frankfort.

oktober

1 - De Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen opent een groot en nieuw station in Zwolle aan de lijn Arnhem - Leeuwarden. De SS had standaardstationsgebouwen ontwikkeld voor al haar lijnen in vijf verschillende klassen (5e klasse = klein tot 1e klasse = groot). Station Zwolle en Dordrecht zijn de enige twee overgebleven 1e klasse SS-stations. Tevens worden in gebruik genomen de spoorlijnen Venlo-Eindhoven en Deventer-Zwolle, beide eigendom van de Staat der Nederlanden.
8 - Afkondiging in Hessen van de annexatie van het keurvorstendom Hessen-Kassel, het hertogdom Nassau en het groothertogdom Frankfurt door Pruisen
15 - Het Kanaal door Zuid-Beveland gaat open voor het scheepvaartverkeer. Het bijna 11 kilometer lange kanaal verbindt de Oosterschelde met de Westerschelde en is daarmee een belangrijke schakel in de druk bevaren route tussen de havens van Rotterdam en Antwerpen, Terneuzen en Gent.
31 - Begin van de graafwerkzaamheden voor de Nieuwe Waterweg. Kroonprins Willem geeft het startsein.

november

16 - Na een verschijningsverbod van drie maanden door de Pruisische overheid komt de Frankfurter Zeitung weer uit.
26 - Stranding van de Cornelia bij Ouddorp. Doordat een door de bemanning overboord gegooide fles wordt gevonden worden de 26 opvarenden op twee na gered.

zonder datum

21.000 doden bij choleraepidemie in Nederland. In Amsterdam, dat al een waterleidingnet heeft, vallen nauwelijks slachtoffers. De druk wordt groot om ook andere steden van leidingwater te voorzien.
Gregor Mendel laat zijn erfelijkheidswetten uitgeven.
Uitvinding van het leclanché-element. Dit galvanisch element dat een spanning afgeeft van 1.5 Volt, is een van de eerste moderne batterijen en de voorloper van de droge zink-koolstofcel. Ze zal veel worden gebruikt in de telegrafie en de spoorwegsignalering.

Muziek

Jacques Offenbach schrijft de opera La Vie Parisienne
24 april: eerste uitvoering van Korsfarerne van Niels Gade

Literatuur

Eerste publicatie van Thian Ti Hwui, the Hung-League or Heaven-Earth-League. A secret Society with the Chinese in China and India geschreven door Gustaaf Schlegel
George Eliot publiceert Felix Holt, the Radical

Beeldende kunst

Leraar en leerlingen (1866) Eugène-François de Block
De slaap (1866) Gustave Courbet
In een Romeinse osteria (1866) Carl Bloch
Standbeeld van Ambiorix, Tongeren (1866) Jules Bertin

Bouwkunst

Station Nuenen-Tongelre (1866) K. H. van Brederode
Schellingwouderkerk (1866) G. Kater Pzn

Geboren

januari

4 - Ernest Mangnall, Engels voetbalcoach (overleden 1932)
24 - Jaan Poska, Estisch staatsman (overleden 1920)
29 - Romain Rolland, Frans schrijver (overleden 1944)

februari

4 - František Krejčík, Tsjechisch componist en kapelmeester (overleden 1911)
14 - William Townley, Engels voetballer en voetbalcoach (overleden 1950)
16 - Vjatsjeslav Ivanov, Russisch schrijver, dichter, dramaturg filosoof en criticus (overleden 1949)
24 - Hubert Van Innis, Belgisch boogschutter (overleden 1961)
26 - Herbert Henry Dow, Amerikaans industrieel en uitvinder (overleden 1930)

maart

3 - Marie Adolphine, heilig verklaarde Rooms-katholieke zuster (overleden 1900)
8 - Pjotr Lebedev, Russisch natuurkundige (overleden 1912)
20 - Ali Sami Yen, Turks voetbalcoach en voetbalbestuurder (overleden 1951)
23 - Maurice Pic, Frans entomoloog (overleden 1957)

april

1 - Ferruccio Busoni, Italiaans componist en pianist (overleden 1924)
9 - Johannes Petrus Judocus Wierts, Nederlands toondichter en componist (overleden 1944)
13 - Aleksandr Oeljanov, Russisch revolutionair, broer van Lenin (overleden 1887)
22 - Hans von Seeckt, Duits generaal (overleden 1936)
24 - Frans Coenen, Nederlands schrijver, essayist en literatuurcriticus (overleden 1936)
27 - James Mitchell, 13^e premier en 20^e gouverneur van West-Australië (overleden 1951)

mei

17 - Erik Satie, Frans componist en pianist (overleden 1925)
23 - Johannes de Heer, Nederlands evangelist (overleden 1961)
24 - Jóhann Magnús Bjarnason, IJslands schrijver (overleden 1945)

juni

13 - Lambertus Zijl, Nederlands beeldhouwer en medailleur (overleden 1947)
18 - Karl Josef Gollrad, Duits kunstschilder (overleden 1940)
26 - Lord Carnarvon, Brits egyptoloog (overleden 1923)

juli

24 - Joël Vredenburg, Nederlands (opper)rabbijn (overleden 1943)

augustus

2 - Adrien de Gerlache, Belgisch ontdekkingsreiziger en militair (overleden 1934)
15 - Janus Ooms, Nederlands roeier (overleden 1924)

september

10 - Jeppe Aakjær, Deens dichter en schrijver (overleden 1930)
25 - Thomas Hunt Morgan, Amerikaans bioloog (overleden 1945)

oktober

6 - Reginald Fessenden, Canadees ingenieur, uitvinder en radiopionier (overleden 1932)
20 - Kazimierz Twardowski, Pools filosoof en logicus (overleden 1938)
22 - E. Phillips Oppenheim, Engels schrijver (overleden 1946)
29 - Antonio Luna, Filipijns generaal (overleden 1899)

november

7 - Paul Lincke, Duits componist en theaterkapelmeester (overleden 1946)
8 - Herbert Austin, Brits autobouwer; grondlegger van de Austin Motor Company (overleden 1941)
18 - Henry Daglish, 6^e premier van West-Australië (overleden 1920)

december

12 - Alfred Werner, Duits scheikundige en Nobelprijswinnaar (overleden 1919)
17 - Kazys Grinius, president van Litouwen (overleden 1950)
29 - Joseph Limburg, Nederlands advocaat en politicus (overleden 1940)

Overleden

maart

6 - William Whewell (71), Engels wetenschapper, priester en wetenschapshistoricus
8 - Simeon Franciscus Berneux (51), Frans missionaris en martelaar in Korea
20 - Rikard Nordraak (23), Noors componist
24 - Marie Amélie van Bourbon-Sicilië (83), koningin van Frankrijk

juni

20 - Bernhard Riemann (39), Duits wiskundige
23 - Samuel Sarphati (53), Nederlands arts

augustus

6 - Christian Eric Fahlcrantz (75), Zweeds theoloog en schrijver

oktober

13 - William Hopkins (73), Engels wiskundige en geoloog

november

26 - Jean-Jacques Willmar (74), Luxemburgs politicus

Weerextremen in België

mei: mei met laagste gemiddelde dampdruk: 8,3 hPa (normaal 11 hPa).

Bron: KMI Gegevens Ukkel 1901-2003 met aanvullingen

Zie de categorie 1866 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.