Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne
Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en hun lidstaten, enerzijds, en Oekraïne, anderzijds | ||||
---|---|---|---|---|
Verdragstype | Associatieovereenkomst | |||
Ontworpen | 30 maart 2012 | |||
Ondertekend | 21 maart 2014 (Preambule, Artikel 1 en Titels I, II en VII)[1] 27 juni 2014 (Titels III, IV, V en VI, gerelateerde Annexen en Protocollen)[1] in Brussel | |||
In werking getreden | 1 september 2017;[1] daarvoor voorlopig toegepast vanaf 1 november 2014 (met uitzondering van Titel IV),[2] en 1 januari 2016 (Titel IV) | |||
Voorwaarden voor inwerkingtreding | Ratificatie door alle 31 partijen | |||
Ondertekenaars | Europese Unie, Euratom, EU-lidstaten en Oekraïne | |||
Status | Geldend | |||
Talen | De 24 officiële talen van de EU en het Oekraïens | |||
|
De Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne is een verdrag tussen de Europese Unie (EU), Euratom, hun -destijds- 28 lidstaten en Oekraïne dat een politieke en economische associatie tussen de partijen opricht. Ook in de overgangsfase na het vertrek uit de Europese Unie is het op het Verenigd Koninkrijk van toepassing.
Samenvatting
De partijen hebben toegezegd om samen te werken en economisch beleid, wetgeving en regulering op elkaar af te stemmen op een groot aantal terreinen, waaronder gelijke rechten voor arbeiders, stappen naar visumvrije beweging van mensen, het uitwisselen van informatie op terreinen zoals justitie, de modernisering van Oekraïnes energie-infrastructuur en toegang tot de Europese Investeringsbank. De partijen zijn overeengekomen om regelmatig conferenties te houden en vergaderingen tussen ministers, ambtenaren en deskundigen.
De overeenkomst verplicht Oekraïne tot economische, gerechtelijke en financiële hervormingen om zijn beleid en wetgeving af te stemmen op die van de Europese Unie. Oekraïne heeft toegezegd om geleidelijk te voldoen aan EU-normen voor techniek en consumenten.[3] De EU heeft toegezegd om Oekraïne te voorzien van politieke en financiële steun, toegang tot onderzoek en kennis en een voorkeurstoegang tot EU-markten. De overeenkomst verplicht beide partijen ertoe om een geleidelijke convergentie te bevorderen met betrekking tot het Gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid, het Europees Defensieagentschap, en verplicht tot ratificatie, uitvoering en/of het overwegen partij te worden bij een groot aantal verdragen.
Totstandkoming
De overeenkomst is het resultaat van een periode van meer dan twintig jaar waarin de partijen trachtten de banden aan te halen. Enerzijds wil de Europese Unie haar import van graan en aardgas uit Oekraïne veiligstellen en haar eigen export van goederen naar Oekraïne, zodat deze niet worden bedreigd door instabiliteit in de regio, in de overtuiging dat deze kan worden gereduceerd middels sociaal-politieke en economische hervormingen in Oekraïne.[4][5] Anderzijds wil Oekraïne zijn export uitbreiden door van vrijhandel met de Europese Unie te profiteren terwijl het wenselijke externe investeringen aantrekt. Daarnaast wil het nauwere banden smeden met de sociaal-politieke entiteit waar veel Oekraïeners een sterke culturele verwantschap mee voelen. West-Oekraïne blijkt over het algemeen enthousiaster te zijn over EU-lidmaatschap dan Oost-Oekraïne.[6][7]
Het Associatieverdrag werd voor het eerst voorgesteld in 2012. Aanvankelijk waren zowel aanhangers van de Partij van de Regio's van president Viktor Janoekovitsj als aanhangers van de oppositie voorstander van het verdrag.[8] De EU stelde als voorwaarde voor tekening de vrijlating van oppositieleidster Joelia Tymosjenko. Zij verloor in 2010 nipt de presidentsverkiezingen van Janoekovitsj en werd vervolgens in 2011 opgesloten op verdenking van corruptie, hoewel het Westen het zag als een politiek gemotiveerd proces. Rusland dreigde Oekraïne met strafmaatregelen als het land het verdrag zou tekenen.[9]
Onder zware Russische druk besloot de Oekraïense regering tegen de verwachtingen in op 21 november 2013, 8 dagen voordat de Associatieovereenkomst getekend zou worden, om de onderhandelingen op te schorten. De oppositie reageerde woedend, Rusland reageerde verheugd.[10] Dezelfde dag begonnen op het Majdan Nezalezjnosti in Kiev spontane straatprotesten van burgers die voorstanders van het verdrag met de EU waren; het plein werd al spoedig omgedoopt tot het "Euromaidan" ("Europlein"). De protesten groeiden elke dag aan en werden feller, waarna botsingen met de politie volgden die uitmondden in rellen.[11] Na maandenlange voortslepende en steeds bloediger wordende rellen die ook elders in het land plaatsvonden, ontvluchtte Janoekovitsj de hoofdstad, werd hij door het parlement afgezet en Oleksander Toertsjynov als interim-president aangesteld.[12] Kort na de revolutie werd de interim-regering-Jatsenjoek gevormd en ontstond de Krimcrisis toen etnische Russen en Oekraïeners en Krim-Tataren slaags raakten, het Russische leger intervenieerde en vervolgens via een referendum de bewoners van de Krim in meerderheid vóór aansluiting bij Rusland kozen. Ondertussen slaagde de overgangsregering erin om de rust elders in het land te herstellen, behalve in het oosten waar het tot een regelrechte oorlog kwam tussen het Oekraïense leger en door Rusland gesteunde rebellen.
Het Associatieverdrag werd uiteindelijk op 21 maart 2014 getekend;[13] hiermee traden de Preambule, Artikel 1 en Titels I, II en VII voorlopig in werking.[1] Titels III, V, VI en VII van het Associatieverdrag en de daaraan gerelateerde Annexen en Protocollen worden voorlopig toegepast sinds 1 november 2014.[2] Op 12 september 2014 werd de toepassing van Titel IV en de daaraan gerelateerde Annexen en Protocollen uitgesteld tot 31 december 2015. Het verdrag trad op 1 september 2017 in werking, na ratificatie door alle verdragspartners.[1]
Ratificatie
Laatst bijgewerkt op: 10 juni 2017[14]
Verdragspartij | Datum | Instelling | Voor | Tegen | Onthouding | Depot ratificatie |
---|---|---|---|---|---|---|
België | ||||||
23 april 2015 | Kamer van volksvertegenwoordigers | 102 | 17 | 19 | 1 februari 2016 | |
13 mei 2015 | Koninklijke goedkeuring | Verleend | ||||
1 juli 2015 |
|
63 | 2 | 4 | ||
61 | 2 | 4 | ||||
22 juni 2015 | Duitstalige Gemeenschap | 16 | 2 | 1 | ||
24 juni 2015 | Franse Gemeenschap | 71 | 0 | 8 | ||
20 november 2015 | Brussels Hoofdstedelijk Parlement | 69 | 3 | 3 | ||
20 november 2015 |
|
53 | 3 | 1 | ||
14 | 0 | 2 | ||||
17 juni 2015 |
|
82 | 18 | |||
87 | 19 | |||||
24 juni 2015 | Raad van de COCOF | 71 | 0 | 8 | ||
Bulgarije | 24 juli 2014 | Narodno Sobranie | 90 | 2 | 1 | 9 september 2014 |
28 juli 2014 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Cyprus | 29 oktober 2015 | Huis van Afgevaardigden | Goedgekeurd | 29 januari 2016 | ||
6 november 2015 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Denemarken | 18 december 2014 | Folketing | 102 | 8 | 0 | 18 februari 2015 |
Duitsland | 8 mei 2015 | Bondsraad | 69 | 0 | 0 | 22 juli 2015 |
26 maart 2015 | Bondsdag | 567 | 64 | 0 | ||
27 mei 2015 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Estland | 4 november 2014 | Riigikogu | 65 | 1 | 0 | 12 januari 2015 |
13 november 2014 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Europese Unie en Euratom | 16 september 2014 | Europees Parlement | 535 | 127 | 35 | 11 juli 2017 |
11 juli 2017 | Raad van de Europese Unie | Verleend | ||||
Finland | 10 maart 2015 | Eduskunta | Goedgekeurd | 6 mei 2015 | ||
24 april 2015 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Frankrijk | 7 mei 2015 | Sénat | Goedgekeurd | 10 augustus 2015 | ||
25 juni 2015 | Assemblée nationale | Goedgekeurd | ||||
8 juli 2015 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Griekenland | 18 november 2015 | Vouli | Goedgekeurd | 6 januari 2016 | ||
24 november 2015 | Presidentiële afkondiging | Verleend | ||||
Hongarije | 25 november 2014 | Országgyülés | 139 | 5 | 0 | 7 april 2015 |
5 december 2014 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Ierland | 27 januari 2015 | Dáil Éireann | 59 | 19 | 0 | 17 april 2015 |
Italië | 10 september 2015 | Senaat van de Republiek | 145 | 39 | 14 | 11 december 2015 |
11 juni 2015 | Kamer van Afgevaardigden | 245 | 112 | 31 | ||
29 september 2015 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Kroatië | 12 december 2014 | Hrvatski Sabor | 118 | 0 | 0 | 24 maart 2015 |
18 december 2014 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Letland | 14 juli 2014 | Saeima | 79 | 0 | 0 | 31 juli 2014 |
18 juli 2014 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Litouwen | 8 juli 2014 | Seimas | 87 | 0 | 1 | 29 juli 2014 |
11 juli 2014 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Luxemburg | 18 maart 2015 | Kamer van Afgevaardigden | 52 | 2 | 3 | 12 mei 2015 |
12 april 2015 | Groothertogelijke afkondiging | Verleend | ||||
Malta | 21 augustus 2014 | Huis van Afgevaardigden | Goedgekeurd | 29 augustus 2014 | ||
Nederland | 7 april 2015 | Tweede Kamer | 119 | 31 | 15 juni 2017 | |
7 juli 2015 | Eerste Kamer | 55 | 20 | |||
8 juli 2015 | Koninklijke goedkeuring | Verleend | ||||
6 april 2016 | Referendum | 38,1% | 61,1% | |||
23 februari 2017 | Tweede Kamer (post-referendum) | 89 | 55 | |||
30 mei 2017 | Eerste Kamer (post-referendum) | 50 | 25 | |||
31 mei 2017 | Koninklijke goedkeuring (post-referendum) | Verleend | ||||
Oekraïne | 16 september 2014 | Verchovna Rada | 355 | 0 | 0 | 26 september 2014 |
16 september 2014 | Presidentiële bekrachtiging | Verleend | ||||
Oostenrijk | 8 juli 2015 | Nationale Raad | 134 | 47 | 0 | 6 augustus 2015 |
24 juli 2015 | Bondsraad | Goedgekeurd | ||||
31 juli 2015 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Polen | 4 december 2014 | Senaat | 76 | 0 | 0 | 24 maart 2015 |
28 november 2014 | Sejm | 427 | 1 | 0 | ||
2 maart 2015 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Portugal | 20 maart 2015 | Assembleia da República | Goedgekeurd | 13 mei 2015 | ||
23 april 2015 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Roemenië | 2 juli 2014 | Kamer van Afgevaardigden | 293 | 0 | 0 | 14 juli 2014 |
3 juli 2014 | Senaat | 113 | 1 | 1 | ||
9 juli 2014 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Slovenië | 13 mei 2015 | Državni Zbor | 68 | 3 | 1 | 27 juli 2015 |
21 mei 2015 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Slowakije | 24 september 2014 | Nationale Raad | 132 | 0 | 2 | 21 oktober 2014 |
16 oktober 2014 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Spanje | 15 april 2015 | Senaat | Goedgekeurd | 19 mei 2015 | ||
19 februari 2015 | Congres van Afgevaardigden | 296 | 1 | 12 | ||
Koninklijke goedkeuring | Verleend | |||||
Tsjechië | 10 december 2014 | Senát | 52 | 3 | 12 | 12 november 2015 |
17 september 2015 | Poslanecká sněmovna | 107 | 29 | 2 | ||
27 oktober 2015 | Presidentiële goedkeuring | Verleend | ||||
Verenigd Koninkrijk | 9 maart 2015 | Hogerhuis | Goedgekeurd | 8 april 2015 | ||
23 februari 2015 | Lagerhuis | Goedgekeurd | ||||
19 maart 2015 | Koninklijke goedkeuring | Verleend | ||||
Zweden | 26 november 2014 | Riksdag | 250 | 44 | 0 | 9 januari 2015 |
Goedkeuring in Nederland
De wet tot goedkeuring van het verdrag werd in Nederland in 2015 aangenomen door de Tweede en Eerste Kamer. Het CDA, de ChristenUnie, de SGP, de VVD, Houwers, Klein, de Groep Kuzu/Öztürk, 50PLUS, Van Vliet, D66, GroenLinks en de PvdA stemden voor en SP, PVV, Partij voor de Dieren stemden tegen. In de Eerste Kamer stemde tevens de Onafhankelijke Senaatsfractie voor.
GeenPeil, een initiatief van weblog GeenStijl, het Burgercomité-EU en het Forum voor Democratie, voerden in Nederland actie om een raadgevend referendum te houden "over de wenselijkheid van het Associatieverdrag".[15] GeenPeil maakte gebruik van de Wet raadgevend referendum, die sinds 1 juli 2015 voorschrijft dat een raadgevend referendum wordt gehouden als eerst 10.000 inleidende verzoeken worden ingediend binnen vier weken, gevolgd door minstens 300.000 geldige definitieve verzoeken binnen zes weken.[16] Op 27 september gaf Geenstijl aan dat er meer dan 450.000 verzoeken waren ontvangen, die werden doorgestuurd naar de Kiesraad. Als er daarvan minstens 300.000 verzoeken geldig waren, zou er binnen een halfjaar een referendum worden gehouden.[17] De ratificatie van Nederland is noodzakelijk voor inwerkingtreding van het verdrag, dat in maart 2016 nog niet door de EU-lidstaat Nederland, de EU zelf en Euratom was geratificeerd. Wel worden delen voorlopig toegepast, voor zover het EU-bevoegdheden (en geen nationale bevoegdheden) betreft. Het referendum was raadgevend, niet bindend, maar inwerkingtreding van de goedkeuringswet na een afwijzing bij referendum zou opnieuw goedkeuring door de Eerste en Tweede Kamer vereisen.[18]
Het referendum werd op 6 april 2016 gehouden.[19][20] Bij een opkomst van 32,28% stemde 61,1% tegen de goedkeuringswet.
Op 15 december 2016 namen de staatshoofden en regeringsleiders van de lidstaten van de Europese Unie, in het kader van de Europese Raad bijeen, een besluit waarin de associatieovereenkomst geïnterpreteerd wordt op een wijze die naar hun oordeel tegemoetkomt aan de bezwaren die tijdens het referendum werden geuit, zoals dat Oekraïne daarin geen EU-lidmaatschap in het vooruitzicht wordt gesteld en geen militaire bijstand wordt beloofd.[21][22] Op 27 januari 2017 diende de Nederlandse regering een wetsvoorstel in, strekkende tot regeling van de inwerkingtreding van de wet tot goedkeuring van de associatieovereenkomst. Dit wetsvoorstel werd op 23 februari 2017 na hoofdelijke stemming door de Tweede Kamer aangenomen, met 89 stemmen voor en 55 stemmen tegen. De Eerste Kamer aanvaardde het wetsvoorstel op 30 mei 2017 na stemming bij zitten en opstaan.[23]
Goedkeuring in België
Sinds 2014 behoeven associatieverdragen niet meer de goedkeuring van de senaat en is op federaal niveau alleen de Kamer van volksvertegenwoordigers betrokken. Aangezien het verdrag ook de gewesten en de gemeenschappen raakt, moet het ook worden goedgekeurd in het Vlaams Parlement (voor het Vlaamse gewest en de Vlaamse gemeenschap), het Parlement van de Franse Gemeenschap, het Waals Parlement, het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap en het Brussels Hoofdstedelijk Parlement (en de Verenigde Vergadering van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie; die uit dezelfde leden bestaat). Goedkeuring is verkregen van al deze parlementen.[24][25][26][27][28]
Zie ook
Externe links
- Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en haar lidstaten, enerzijds, en Oekraïne, anderzijds zonder bijlagen - Tractatenblad 2014-160
- Associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en haar lidstaten, enerzijds, en Oekraïne, anderzijds met bijlagen - Publicatieblad van de Europese Unie 2014 - L 161
Bronnen, noten en/of referenties
|