Dwergstaat
Dwergstaat is een onofficiële benaming voor een staat met een zeer kleine oppervlakte. Dwergstaten worden ook wel ministaten genoemd.
Ontstaan van dwergstaten
Dwergstaten ontstaan door verschillende oorzaken.
- Eilandstaten hebben een geografie die zich goed leent voor zelfbestuur.
- Bij dwergstaatjes in berggebieden gaat het meestal om moeilijk toegankelijke gebieden, die vanuit de omringende landen niet of nauwelijks aan te vallen waren, terwijl het dwergstaatje zelf zich goed kon verdedigen.
- Ook ontstaan veel dwergstaten doordat landen het niet eens kunnen worden over de loop van de grens, en er een verdrag gesloten wordt om het betwiste gebied onder zelfbestuur of dubbelbestuur te plaatsen.
- Ook historische anomalieën kunnen aanleiding geven tot de vorming van dwergstaten waardoor ze buiten grotere staten kunnen blijven.
Afhankelijkheid
Dwergstaten kampen, net als eilandstaten (veel dwergstaten zijn bovendien ook eilandstaten), met een tekort aan economische hulpbronnen die middelen van bestaan kunnen garanderen. Dit leidde met name in de 19e eeuw tot een uittocht van jonge mensen die hun geluk elders gingen beproeven, waardoor de staatjes te kampen kregen met een braindrain en ontvolkt dreigden te raken. In de 20e eeuw wisten veel van hen nieuwe inkomensbronnen te vinden, geholpen door de toenemende mobiliteit. Sommige ministaten leven grotendeels van toerisme, anderen moeten het hebben van een bankgeheim, voordelige belastingfaciliteiten of het zijn van goedkoop vlagland. Anderen, zoals Singapore en Hong Kong, profiteerden van hun gunstige ligging en ontwikkelden zich tot een handelshub.
Aan het bankgeheim, fiscale faciliteiten en het zijn van goedkoop vlagland kleven risico's. Het kan ergernis opwekken bij grotere (OESO-)landen, die zich zorgen maken over het weglekken van belastinggelden of misbruik door de georganiseerde misdaad. Dit kan leiden tot economische sancties waar de ministaat weinig tegenover kan stellen. Veel ministaten hebben dan ook een 'broodheer' (vaak de voormalige kolonisator of het buurland) die het in internationaal verband enigszins voor hen opneemt, onder voorwaarde dat het economisch beleid de 'broodheer' niet schaadt. Zo is Frankrijk de 'broodheer' van Andorra en Monaco, Zwitserland van Liechtenstein, Italië van San Marino en Vaticaanstad, het Verenigd Koninkrijk van Jersey, Guernsey, Man, Gibraltar en van zijn voormalige koloniën, en China sinds eind jaren 90 van Hong Kong en Macau. Ook wordt vaak de defensie door de broodheer behartigd.
Een aantal dwergstaten is hierdoor economisch zeer succesvol geworden.
Europese dwergstaten
Europese dwergstaten zijn (gerangschikt naar aflopende grootte):
| Luxemburg | 2586 km2 |
| Andorra | 468 km2 |
| Malta | 316 km2 |
| Liechtenstein | 160 km2 |
| San Marino | 61 km2 |
| Monaco | 2 km2 |
| Vaticaanstad | 0,44 km2 |
Wel een staatkundige eenheid maar niet onafhankelijk zijn:
| Man | 572 km2 | .svg){kind=small} Verenigd Koninkrijk
|
| Faeröer |
1399 km2 || | |
| Akrotiri en Dhekelia | 254 km2 | Verenigd Koninkrijk
|
| Jersey | 116 km2 | Verenigd Koninkrijk
|
| Guernsey | 63 km2 | Verenigd Koninkrijk
|
| Gibraltar | 6 km2 | Verenigd Koninkrijk
|
Luxemburg wordt over het algemeen niet als een dwergstaat beschouwd, omdat het qua bevolking, oppervlakte en omvang van de economie beduidend groter is dan de andere in deze lijst.
Noord-Amerikaanse dwergstaten
| Dominica | 754 km2 |
| Saint Lucia | 620 km2 |
| Antigua en Barbuda | 442 km2 |
| Barbados | 420 km2 |
| Saint Vincent en de Grenadines | 389 km2 |
| Grenada | 344 km2 |
| Saint Kitts en Nevis | 261 km2 |
Wel staatkundige eenheden, maar niet onafhankelijk zijn:
| Turks- en Caicoseilanden | 948 km2 | Verenigd Koninkrijk
|
| Curaçao | 444 km2 |  Nederland
|
| Amerikaanse Maagdeneilanden | 347 km2 |  Verenigde Staten
|
| Kaaimaneilanden | 264 km2 | Verenigd Koninkrijk
|
| Saint-Pierre en Miquelon | 242 km2 |  Frankrijk
|
| Aruba | 180 km2 | Nederland
|
| Britse Maagdeneilanden | 151 km2 | Verenigd Koninkrijk
|
| Montserrat | 102 km2 | Verenigd Koninkrijk
|
| Anguilla | 91 km2 | Verenigd Koninkrijk
|
| Sint-Maarten | 54 km2 | Frankrijk
|
| Bermuda | 53 km2 | Verenigd Koninkrijk
|
| Sint-Maarten | 34 km2 | Nederland
|
| Saint-Barthélemy | 21 km2 | Frankrijk
|
Aziatische dwergstaten
| Singapore | 716 km2 |
| Bahrein | 665 km2 |
| Maldiven | 298 km2 |
Wel staatkundige eenheden, maar niet onafhankelijk zijn:
| Sharjah | 2590 km2 |  Verenigde Arabische Emiraten
|
| Ras al-Khaimah | 1684 km2 | Verenigde Arabische Emiraten
|
| Fujairah | 1165 km2 | Verenigde Arabische Emiraten
|
| Hongkong | 1092 km2 |  China
|
| Umm al-Qaiwain | 777 km2 | Verenigde Arabische Emiraten
|
| Gazastrook | 360 km2 |  Palestina
|
| Ajman | 259 km2 | Verenigde Arabische Emiraten
|
| Macau | 25 km2 | China
|
Oceanische dwergstaten
| Tonga | 748 km2 |
| Kiribati | 717 km2 |
| Micronesia | 702 km2 |
| Palau | 459 km2 |
| Tuvalu | 26 km2 |
| Nauru | 21,1 km2 |
Wel staatkundige eenheden, maar niet onafhankelijk zijn:
| Frans-Polynesië | 4000 km2 | Frankrijk
|
| Guam | 549 km2 | Verenigde Staten
|
| Noordelijke Marianen | 264 km2 | Verenigde Staten
|
| Niue | 260 km2 |  Nieuw-Zeeland
|
| Cookeilanden | 236 km2 | Nieuw-Zeeland
|
| Wallis en Futuna | 200 km2 | Frankrijk
|
| Amerikaans-Samoa | 199 km2 | Verenigde Staten
|
| Norfolk | 36 km2 |  Australië
|
| Tokelau | 12 km2 | Nieuw-Zeeland
|
| Pitcairneilanden | 5 km2 | Verenigd Koninkrijk
|
Afrikaanse dwergstaten
| Comoren | 2235 km2 |
| Mauritius | 2040 km2 |
| Sao Tomé en Principe | 1001 km2 |
| Seychellen | 455 km2 |
Wel een staatkundige eenheid maar niet onafhankelijk zijn:
| Mayotte | 374 km2 | Frankrijk
|
| Sint-Helena | 122 km2 | Verenigd Koninkrijk
|
(Ter vergelijking: het eiland Texel heeft een oppervlakte van 170 km2.)
Historische dwergstaten
| Vrije stad Danzig | 1920-1939 | 1966 km2 | |
| Republiek Gersau | 1433-1798, 1814-1817 | 14,35 km2 | |
| Neutraal Moresnet | 1816-1920 | 3,44 km2 | (Condominium tussen Nederland/België en Pruisen) |
| Abdijvorstendom Thorn | ±1150-1794 | 1,5 km2 |