Nationaal Modelspoor Museum
| Nationaal Modelspoor Museum | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Locatie | Sneek, Friesland | |||
| Opgericht | 1984 | |||
| Officiële website | ||||
| ||||
Het Nationaal Modelspoor Museum is een museum in de Friese stad Sneek. Het museum, gevestigd in het gerestaureerde spoorwegstation van Sneek, bezit naast een grote collectie modellen van zowel Nederlandse als buitenlandse modeltreinen ook een aantal banen, waaronder twee zogenaamde fabrieksbanen van Märklin en Fleischmann.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
De Sneeker antiquair en taxateur, de heer Piet Scheltema, raakte geïnteresseerd in Nederlandse modeltreinen en begon deze te verzamelen. Omdat steeds meer modelspoorfabrikanten de Nederlandse markt ontdekten, nam de verzameling een enorme omvang aan. Scheltema haalde daarmee vele publicaties, een tv-uitzending en een vermelding in het Guinness Book of Records. Zijn modellen zijn beschreven in een losbladig boekwerk over de Nederlandse modeltreinen, die hij in eigen beheer heeft uitgegeven.
Scheltema wilde ook anderen van zijn collectie laten genieten, door een museum te openen. Het eerste museum opende hij zelf in oktober 1985 aan de Gedempte Neltjeshaven. In 1987 werd het museum verplaatst naar het Kleinzand. Het museum was toen nog alleen in de zomertijd geopend. Begin 1989 overleed Scheltema, waarna de collectie verschillende jaren bij de familie opgeslagen heeft gelegen. De toenmalige Sneeker wethouder Herman Scholten stimuleerde het behoud van deze unieke collectie voor Sneek. Op 27 april 1993 werd de collectie ondergebracht in de Stichting Collectie Scheltema, waarmee de collectie voor Sneek werd behouden.
In 1994 is een nieuw museum geopend aan de Kerkgracht, in een kelder onder de openbare bibliotheek. In de jaren daarna heeft het museum nog vele collecties en modelbanen te leen of geschonken gekregen.
Het toenmalige bestuur heeft in 2002 een beleidsplan opgesteld, dat voorzag in een grotere en meer representatieve locatie in Sneek, met een professionele museale inrichting, interactieve tentoonstellingen, wisselcollecties en een thematische indeling. Begin 2005 kon, in het gerestaureerde station van Sneek, het nieuwe Nationaal Modelspoor Museum worden geopend. Op bijna 600 m² is een interactieve speelse belevingswereld ontstaan. In het eerste jaar in de nieuwe locatie telde het museum ruim 25.000 bezoekers.
Gebouw[bewerken | brontekst bewerken]
Zie ook Station Sneek voor het hoofdartikel over dit onderwerpHet modelspoormuseum is gehuisvest in het stationsgebouw van Sneek. Het station is gebouwd in 1883 en is van het type “Derde Staatsaanleg type 2” in neorenaissance bouwstijl, gekenmerkt door de natuurstenen horizontale banden en ornamenten boven de ramen. Stations van hetzelfde type werden ook gebouwd in Tiel, Gorinchem, Appingedam, Delfzijl en Workum. Het ontwerp is van Rijkswaterstaat. De aannemer was B.H. Trooster uit Zwolle, die echter in de loop van 1883 failliet ging, waardoor bij de opening van de spoorlijn Leeuwarden-Sneek het stationsgebouw nog niet klaar was. Het station is op 20 mei 1884 zonder feestelijkheden officieel in gebruik genomen.
Vanaf mei 1999 nam NoordNed de exploitatie van de noordelijke lijnen over van de NS. De stationsrestauratie werd gesloten. Bij het bestuur van het modelspoormuseum ontstond toen het idee om het museum hierin onder te brengen. In 2004 werd het gebouw geheel gerestaureerd en aan de buitenzijde zo veel mogelijk in originele toestand teruggebracht door NSVastgoed. Architect Harmen Grunstra uit Bolsward ontwierp de binnenzijde met een zwevende tussenvloer om de bij de verbouwing tevoorschijn gekomen bijzondere dakconstructie zichtbaar te laten.
Collecties en afdelingen[bewerken | brontekst bewerken]
Het museum is in het bezit van een grote collectie modellen van treinen die in Nederland hebben gereden. Totaal zijn meer dan 10.000 modellen, in allerlei schalen, aanwezig. Slechts enkele honderden daarvan kunnen worden geëxposeerd, in steeds wisselende tentoonstellingen.
De collectie begint bij de eerste locomotief in Nederland: De Arend uit 1839. Andere topstukken uit de collectie zijn De Blauwe Brabander en de NS 1501.
Uit schenkingen worden ook modellen verkregen die niet in Nederland hebben gereden, zoals de beroemde Zwitserse Krokodil. Van vrijwel al het materieel dat in Nederlandse spoorwegengeschiedenis voorkomt is een exemplaar beschikbaar.
Vrijwel de gehele collectie is verkregen uit schenkingen. Omdat het Modelspoormuseum een ANBI-status heeft, zijn er mogelijkheden om de waarde van de schenking fiscaal te verrekenen.
Zowel op de begane grond als op de eerste etage, zijn verschillende banen tentoongesteld, waarop men de treinen door middel van knopjes zelf kan laten rijden. In het hart van het museum is door de modelbouwers van het museum de zogenaamde Snitser Berg Baan gebouwd (verwijzend naar de Schweizerische Bundesbahnen) in schaal 1:22,5. Op de eerste etage staan twee demonstratiebanen van de fabrikanten Märklin en Fleischmann (beide uit de 20e eeuw) in schaal 1:87.
Er zijn diorama's van modelbouwer Joop Bolland tentoongesteld. Ook zijn er andere diorama's te zien, onder meer van Rotterdam rond 1900 en treinlandschappen in Duitsland en Noorwegen.
In 2019 heeft het Modelspoormuseum het Kidsproject overgenomen. Deze grootste houten trein-speelbaan van Nederland staat regelmatig in het museum, maar ook op beurzen en evenementen in geheel Nederland.
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
| Bronnen, noten en/of referenties |
· 
· 