Koningsdag (Nederland)
Koninginnedag is de nationale feestdag van het Koninkrijk der Nederlanden en wordt vanaf 1949 gevierd op 30 april (voordien 31 augustus, de verjaardag van Koningin Wilhelmina)
In jaren waarin Koninginnedag op een zondag valt (voor het laatst in 2000) wordt de dag op zaterdag 29 april gevierd.
Op 30 april werd oorspronkelijk de verjaardag van (toenmalig) Koningin Juliana gevierd. Bij de troonsopvolging op 30 april 1980 besloot Koningin Beatrix deze dag in stand te houden, onder andere om haar moeder daarmee te eren, en praktisch gezien omdat het op haar eigen verjaardag (31 januari) meestal geen lekker weer is. Eind april schijnt het oranjezonnetje daarentegen vaak wel. Beatrix wijzigde echter wel de vorm waarop zij zelf koninginnedag met de bevolking viert.
Viering en festiviteiten
Ten tijde van Koningin Juliana werd op 30 april een defilé gehouden. De gehele koninklijke familie stond op het bordes van Paleis Soestdijk. Vele Nederlanders en rijksgenoten liepen langs in de kilometerslange optocht en gaven geschenken, en ook bloemen, waarmee het bordes werd bedekt. Wie niet meeliep zat aan de televisie gekluisterd. 's Morgens liepen alle schoolkinderen in optocht naar het stadhuis om de burgemeester een aubade van patriottische liederen te brengen, zoals Alle man van Nêerlands stam en Waar de blanke top der duinen, met als slotakkoord het Wilhelmus. Daarna werden in vele dorpen en steden traditionele kinderspelen georganiseerd, zoals zaklopen en koekhappen. De dag werd traditioneel besloten met een lampionoptocht. Op veel plaatsen werden en worden ook festiviteiten voor de oudere jeugd en volwassenen georganiseerd, zoals optredens van pop- en jazzbandjes.
De huidige vorstin Koningin Beatrix bezoekt op koninginnedag samen met zo veel mogelijk leden van de koninklijke familie één of (meestal) twee plaatsen in Nederland, waar ze door de plaatselijke bevolking wordt ontvangen met speciale vieringen, die vaak de vorm aannemen van demonstraties van ouderwetse dansen en ambachten, en sport- en zangdemonstraties. Sommige plaatsen steken het geheel in een wat eigentijdser jasje.
De traditie wil dat burgers op koninginnedag geen vergunning nodig hebben om op straat te venten. (In de praktijk legt een burgemeester uit veiligheidsoverwegingen de verkoop van bijvoorbeeld voedsel en drank nog wel eens aan banden.) Dit soepele beleid leidt tot uitgebreide vlooienmarkten (de zogeheten vrijmarkt).
Tevens worden er op veel plaatsen uitgebreide openluchtfeesten gehouden. Vooral Amsterdam staat bekend om zijn viering en trekt elk jaar tussen de half miljoen en twee miljoen bezoekers uit de rest van het land.
Omdat koninginnedag voor velen een (verplichte) vrije dag is, grijpen veel mensen de kans om dan uit te slapen en de voorafgaande avond uit te gaan. Deze avond voor de koninginnedag wordt (in het Haags dialect) ook wel koninginnenach genoemd.
Door koningin Beatrix bezochte dorpen en steden
- 1981: Veere en Breda
- 1982: Zuidlaren en Harlingen
- 1983: Lochem en Vaassen
- 1984: Den Haag
- 1985: Schagen, Callantsoog en Anna Paulowna
- 1986: Deurne en Meijel
- 1987: Breukelen en Soestdijk
- 1988: Kampen en Genemuiden
- 1989: Goedereede en Oud-Beijerland
- 1990: Loppersum en Haren
- 1991: Buren en Culemborg
- 1992: Rotterdam-Overschie en Rotterdam-Centrum
- 1993: Vlieland en Sneek
- 1994: Urk en Emmeloord
- 1995: Sittard en Eijsden
- 1996: Sint Maartensdijk en Bergen op Zoom
- 1997: Marken en Velsen
- 1998: Doesburg en Zutphen
- 1999: Houten en Utrecht
- 2000: Katwijk en Leiden
- 2001: geen bezoek, vanwege Mond- en klauwzeer
- 2002: Hoogeveen en Meppel
- 2003: Olst-Wijhe en Deventer
- 2004: Warffum en Groningen
- 2005: Den Haag en Scheveningen