100 meter (atletiek)

100 meter
Start van de finale 100 m op de OS in 2012, Londen
Algemene gegevens
Organisatie	België: KBAB  Nederland: Atletiekunie  Suriname: SAB Mondiaal: IAAF
Categorie	Hardlopen
Locatie	Atletiekbaan
Competities / Kampioenschappen
Kampioenschappen	BK / NK / EK / WK / OS Diamond League World Challenge
Kampioenen
kampioen	10,63 Andreas Vranken 11,54 Olivia Borlée
kampioen	10,11 Churandy Martina 11,44 Naomi Sedney
Wereldkampioen	9,79 Usain Bolt 10,76 Shelly-Ann Fraser-Pryce
kampioen	9,81 Usain Bolt 10,71 Elaine Thompson
Records
record	10,02 Ronald Desruelles 11,04 Kim Gevaert
record	9,91 Churandy Martina 10,81 Dafne Schippers
Europees record	9,86 Francis Obikwelu 10,73 Christine Arron
Wereldrecord	9,58 Usain Bolt 10,49 Florence Griffith-Joyner
Verwante sporten
Disciplines	60m 200m 400m 800m 1000m 1500m 3000m 5000m 10000m 100km Halve marathon Marathon 4 x 100m 4 x 200m 4 x 400m 4 x 800m 4 x 1500m Zweedse estafette Veldlopen
Verwante sporten	Snelwandelen Hordelopen Triatlon Duatlon
Laatst bijgewerkt op: 16 augustus 2016
Portaal    Sport Atletiek

De 100 meter is de kortste sprintwedstrijd die door senioren op een outdoor-baan gelopen wordt. Dit onderdeel wordt ook wel het koningsnummer van de atletiek genoemd.

Media afspelen

In de 18e en 19e eeuw ontstonden op de Britse universiteiten wedstrijden die de voorlopers van de huidige atletiekwedstrijden waren. Springnummers en loopnummers waren toen al algemeen bekend onder de studenten. Aangezien men in Groot-Brittannië een ander meetsysteem hanteert, was de korte sprint geen 100 meter, maar 100 yard (91,4 meter). Toen ook de Fransen zich meer in atletiek gingen interesseren, wilde men een sprintafstand volgens het Europese meetsysteem. De 100 yard werd in 110 yard (100,54 meter) veranderd. Uiteindelijk werd besloten om er op de Olympische Spelen 100 meter van te maken. De Britten hielden nog een poos beide systemen aan, maar kozen uiteindelijk toch voor de 100 meter.

Indeling 100 m

De 100 meter is een zeer korte afstand, wat niet wegneemt dat dit onderdeel een ingewikkelde indeling kent. De wijze waarop een bepaalde fase wordt ingezet, kan bepalend zijn voor winst of verlies.

• Fase 1 'De start'

De start is van essentieel belang bij een korte sprintafstand. De gemiddelde reactietijden zijn hier beduidend korter dan bij een 200 of 400 m en dat is ook psychologisch verklaarbaar. Hoe korter de sprintafstand, des te sneller moet de atleet reageren om goed te lopen. Sommige sprinters reageren sneller dan de vastgestelde 0,100 seconde-grens van een valse start. Mannen reageren in het algemeen sneller dan vrouwen, hoewel onder anderen Florence Griffith-Joyner hierop een uitzondering vormde.

• Fase 2 'De versnelling'

In deze fase wint de sprinter snel aan snelheid, van 0 m/s naar 10 m/s. Hij doet dat door middel van kleine snelle passen. Naarmate de versnelling minder hard toeneemt, zal de atleet zijn pas vergroten. Deze fase eindigt afhankelijk van de sprinter tussen de 40 en 70 meter.

• Fase 3 'De topsnelheid'

In deze fase is de sprinter op zijn topsnelheid. Meestal wordt deze na zo'n 40 à 70 meter bereikt. Mannen halen tot 12 m/s (43,2 km/u), vrouwen halen tot 10,5 m/s (37,8 km/u).

• Fase 4 'De negatieve versnelling of vertraging'

Na enkele seconden topsnelheid houdt de atleet de snelheid niet meer vast en zal na 70-90 meter onvermijdelijk vertragen. Sommige atleten vertragen langzamer dan anderen, waardoor het lijkt of ze een eindsprint maken, maar dat is puur gezichtsbedrog. Om toch snelheid proberen te behouden, vergroot de atleet zijn pas.

• Fase 5 'De finish'

Eén pas voor de finish brengt de sprinter de borst naar voren. De tijd wordt immers gemeten wanneer de torso (dus niet een arm of het hoofd) over de finish komt.

Top tien aller tijden

Snelste tijden

Rang	Tijd	Atleet	Land	Datum	Plaats
1.	9,58	Usain Bolt	JAM	16 augustus 2009	Berlijn
2.	9,69	Tyson Gay	USA	20 september 2009	Shanghai
		Yohan Blake	JAM	23 augustus 2012	Lausanne
4.	9,72	Asafa Powell	JAM	2 september 2008	Lausanne
5.	9,74	Justin Gatlin	USA	15 mei 2015	Doha
6.	9,78	Nesta Carter	JAM	29 augustus 2010	Rieti
7.	9,79	Maurice Greene	USA	16 juni 1999	Athene
8.	9,80	Steve Mullings	JAM	4 juni 2011	Eugene
9.	9,82	Richard Thompson	TRI	21 juni 2014	Port of Spain
		Christian Coleman	USA	7 juni 2017	Eugene
10.	9,84	Donovan Bailey	CAN	27 juli 1996	Atlanta
		Bruny Surin	CAN	22 augustus 1999	Sevilla
		Trayvon Bromell	USA	25 juni 2015	Eugene

Bijgewerkt: 8 juni 2017

Snelste vrouwelijke atleten

Rang	Tijd	Atleet	Land	Datum	Plaats
1.	10,49	Florence Griffith-Joyner	USA	16 juli 1988	Indianapolis
2.	10,64	Carmelita Jeter	USA	20 september 2009	Shanghai
3.	10,65	Marion Jones	USA	12 september 1998	Johannesburg
4.	10,70	Shelly-Ann Fraser-Pryce	JAM	29 juni 2012	Kingston
		Elaine Thompson	JAM	1 juli 2016	Kingston
6.	10,73	Christine Arron	FRA	19 augustus 1998	Boedapest
7.	10,74	Merlene Ottey	JAM	7 september 1996	Milaan
8.	10,75	Kerron Stewart	JAM	10 juli 2009	Rome
9.	10,76	Evelyn Ashford	USA	22 augustus 1984	Zürich
		Veronica Campbell-Brown	JAM	31 mei 2011	Ostrava

Bijgewerkt: 4 augustus 2016

Continentale records

Continent	Geslacht	Prestatie	Atleet	Land	Datum	Plaats
Afrika	M	9,85	Olusoji Fasuba	NGR	12 mei 2006	Doha
	V	10,78	Murielle Ahouré	CIV	11 juni 2016	Montverde
Noord- en Midden-Amerika	M	9,58 (WR)	Usain Bolt	JAM	16 augustus 2009	Berlijn
	V	10,49 (WR)	Florence Griffith-Joyner	USA	16 juli 1988	Indianapolis
Zuid-Amerika	M	10,00	Robson da Silva	BRA	22 juli 1988	Mexico-Stad
	V	10,99	Ángela Tenorio	ECU	22 juli 2015	Toronto
Azië	M	9,91	Femi Ogunode	QAT	4 juni 2015	Wuhan
	V	10,79	Li Xuemei	CHN	18 oktober 1997	Shanghai
Europa	M	9,86	Francis Obikwelu Jimmy Vicaut	POR  FRA	22 augustus 2004 4 juli 2015	Athene Parijs
	V	10,73	Christine Arron	FRA	19 augustus 1998	Boedapest
Oceanië	M	9,93	Patrick Johnson	AUS	5 mei 2003	Mito
	V	11,11	Melissa Breen	AUS	9 februari 2014	Canberra

Bijgewerkt tot 11 juni 2016

Ontwikkeling 100 m-wereldrecord

Mannen

Ontwikkeling van het 100 m-wereldrecord bij de mannen

Tijd	Atleet	Land	Datum	Plaats
10,6	Don Lippincott	Verenigde Staten	6 juli 1912	Stockholm
10,4	Charles Paddock	Verenigde Staten	23 april 1921	Redlands
10,31	Percy Williams	Canada	9 augustus 1930	Toronto
10,2	Jesse Owens	Verenigde Staten	20 juni 1936	Chicago
10,1	Willie Williams	Verenigde Staten	3 augustus 1956	Berlijn
10,0	Armin Hary	Duitsland	21 juni 1960	Zürich
9,952	Jim Hines	Verenigde Staten	14 oktober 1968	Mexico-Stad
9,93	Calvin Smith	Verenigde Staten	3 juli 1983	Colorado Springs
9,923	Carl Lewis	Verenigde Staten	24 september 1988	Seoel
9,90	Leroy Burrell	Verenigde Staten	14 juni 1991	New York
9,86	Carl Lewis	Verenigde Staten	25 augustus 1991	Tokio
9,85	Leroy Burrell	Verenigde Staten	6 juli 1994	Lausanne
9,84	Donovan Bailey	Canada	27 juli 1996	Atlanta
9,79	Maurice Greene	Verenigde Staten	16 juni 1999	Athene
9,774	Asafa Powell	Jamaica	14 juni 2005	Athene
9,74	Asafa Powell	Jamaica	9 september 2007	Rieti
9,72	Usain Bolt	Jamaica	31 mei 2008	New York
9,69	Usain Bolt	Jamaica	16 augustus 2008	Peking
9,58	Usain Bolt	Jamaica	16 augustus 2009	Berlijn

¹ Deze tijd werd door een aantal lopers geëvenaard, onder meer door de Nederlander Chris Berger.

² Sinds 16 oktober 1968 was de gemiddelde snelheid van de wereldrecordhouders op de 100 m (uitgezonderd die van Leroy Burrell in de periode van 6 juli 1994 tot 23 juni 1996) lager geweest dan die van de wereldrecordhouders op de 200 m (Tommie Smith, Pietro Mennea en Michael Johnson). Totdat Usain Bolt er op de WK van 2009 in Berlijn op de 100 m 9,58 s en op de 200 m 19,19 s van maakte.

³ Ben Johnson finishte hier als eerste in 9,79, maar werd positief bevonden in de dopingcontrole.

⁴ Powell liep deze tijd op 11 juni 2006 in Gateshead (GB) en in augustus 2006 tijdens de Golden League wedstrijd in Zürich (CH) opnieuw. Justin Gatlin evenaarde dit record op 12 mei 2006 in Doha, Qatar. Nadien werd zijn tijd van de tabellen gehaald wegens dopinggebruik.

Vrouwen

Tijd	Atleet	Land	Datum	plaats
Handgeklokte tijden
12,8	Mary Lines	Verenigd Koninkrijk	20 augustus 1922	Parijs
12,7	Emmy Haux	Duitsland	21 mei 1923
12,4	Leni Schmidt	Duitsland	30 augustus 1925
12,2	Leni Junker	Duitsland	13 september 1925
12,1	Gertrud Gladitsch	Duitsland	3 juli 1927	Stuttgart
12,0	Betty Robinson	Verenigde Staten	2 juni 1928	Chicago
11,9	Tollien Schuurman	Nederland	5 juni 1932	Haarlem
11,9	Stanisława Walasiewicz	Polen	1 augustus 1932	Los Angeles
11,8	Stanisława Walasiewicz	Polen	17 september 1933	Poznań
11,7	Stanisława Walasiewicz	Polen	26 augustus 1934	Warschau
11,6	Helen Stephens	Verenigde Staten	8 juni 1935	Kansas City
11,6	Stanisława Walasiewicz	Polen	1 augustus 1937	Berlijn
11,5	Helen Stephens	Verenigde Staten	10 augustus 1936	Dresden
11,5	Fanny Blankers-Koen	Nederland	13 juni 1948	Amsterdam
11,4	Marjorie Jackson	Australië	4 oktober 1952	Gifu
11,3	Shirley Strickland	Australië	4 augustus 1955	Warschau
11,2	Wilma Rudolph	Verenigde Staten	19 juli 1961	Stuttgart
11,1	Irena Kirszenstein	Polen	9 juli 1965	Praag
11,0	Wyomia Tyus	Verenigde Staten	15 oktober 1968	Mexico-Stad
Elektronisch geklokte tijden
11,08	Wyomia Tyus	Verenigde Staten	15 oktober 1968	Mexico-Stad
11,071	Renate Stecher	DDR	2 september 1972	München
11,04	Inge Helten	Duitsland	13 juni 1976	Fürth
11,01	Annegret Richter	Duitsland	25 juli 1976	Montreal
10,881	Marlies Oelsner	DDR	1 juli 1977	Dresden
10,871	Ljoedmila Kondratjeva	Sovjet-Unie	3 juni 1980	Leningrad
10,811	Marlies Göhr	DDR	8 juni 1983	Oost-Berlijn
10,79	Evelyn Ashford	Verenigde Staten	3 juli 1983	Colorado Springs
10,76	Evelyn Ashford	Verenigde Staten	22 augustus 1984	Zürich
10,491	Florence Griffith-Joyner	Verenigde Staten	16 juli 1988	Indianapolis

¹ Over dopinggebruik werd alom gespeculeerd, maar dit is nooit aangetoond.

Ontwikkeling 100 m-Europees Record

Mannen

Tijd	Atleet	Land	Datum	Plaats
10,07	Valeri Borzov	Sovjet-Unie	31 augustus 1972	München
10,01	Pietro Mennea	Italië	4 september 1979	Mexico-Stad
10,00	Marian Woronin	Polen	9 juni 1984	Warschau
9,871	Linford Christie	Verenigd Koninkrijk	15 augustus 1993	Stuttgart
9,86	Francis Obikwelu	Portugal	22 augustus 2004	Athene

¹ Dwain Chambers evenaarde het record, maar die tijd werd geschrapt wegens dopinggebruik.

Nederland

Nederlandse 100 m-lopers:

• Patrick van Balkom
• Timothy Beck
• Solomon Bockarie
• Caimin Douglas
• Troy Douglas
• Guus Hoogmoed
• Daniel van Leeuwen
• Patrick van Luijk
• Churandy Martina
• Patrick Snoek
• Virgil Spier
• Dennis Tilburg
• Martijn Ungerer
• Daniel Ward

Nederlandse 100 m-loopsters

• Joan van den Akker
• Pascal van Assendelft
• Judith Baarssen
• Fanny Blankers-Koen
• Nelli Cooman
• Annemarie Kramer
• Jacqueline Poelman
• Jamile Samuel
• Dafne Schippers
• Tollien Schuurman
• Els Vader

België

Belgische 100 m-lopers:

• Kristof Beyens
• Ronald Desruelles
• Patrick Stevens
• Erik Wijmeersch

Belgische 100 m-loopsters:

• Olivia Borlée
• Kim Gevaert
• Hanna Mariën
• Élodie Ouédraogo

Nederlandse Antillen

Antilliaanse 100 m-lopers

• Jairo Duzant
• Miguel Janssen
• Churandy Martina

Bronnen, noten en/of referenties

• (en) Beste mannentijden allertijden (IAAF)
• (en) Beste vrouwentijden allertijden (IAAF)
• (en) Records (IAAF): 100 m mannen outdoor, 100 m vrouwen outdoor, 100 m mannen indoor en 100 m vrouwen outdoor
• De tot 2009 door de IAAF erkende wereldrecords zijn te vinden in: 12th IAAF World Championships In Athletics: IAAF Statistics Handbook. Berlin 2009. (pdf) 547 (mannen) en 640 (vrouwen). IAAF Media & Public Relations Department (2009) Origineel gearchiveerd op 23 november 2012 Geraadpleegd op 29 augustus 2015
• Brant, J. en Waśko, J. (2010) World Women’s Athletics 100 Best Performers Year List 1926-1962 ABACUS - Zamość ISBN 978 83 61882 40 4

---

Externe link

• Prestaties diverse Nederlandse atleten door de jaren heen

Olympisch kampioen

Atletiek: 100 meter vrouwen 1928: Betty Robinson · 1932: Stanisława Walasiewicz · 1936: Helen Stephens · 1948: Fanny Blankers-Koen · 1952: Marjorie Jackson · 1956: Betty Cuthbert · 1960: Wilma Rudolph · 1964: Wyomia Tyus · 1968: Wyomia Tyus · 1972: Renate Stecher · 1976: Annegret Richter · 1980: Ljoedmila Kondratjeva · 1984: Evelyn Ashford · 1988: Florence Griffith-Joyner · 1992: Gail Devers · 1996: Gail Devers · 2000: onbepaald · 2004: Joelija Nestsjarenka · 2008: Shelly-Ann Fraser-Pryce · 2012: Shelly-Ann Fraser-Pryce · 2016: Elaine Thompson Atletiek: 100m mannen 1896: Thomas Burke · 1900: Francis Jarvis · 1904: Archie Hahn · 1908: Reggie Walker · 1912: Ralph Craig · 1920: Charlie Paddock · 1924: Harold Abrahams · 1928: Percy Williams · 1932: Eddie Tolan · 1936: Jesse Owens · 1948: Harrison Dillard · 1952: Lindy Remigino · 1956: Bobby Morrow · 1960: Armin Hary · 1964: Bob Hayes · 1968: Jim Hines · 1972: Valeri Borzov · 1976: Hasely Crawford · 1980: Allan Wells · 1984: Carl Lewis · 1988: Carl Lewis · 1992: Linford Christie · 1996: Donovan Bailey · 2000: Maurice Green · 2004: Justin Gatlin · 2008: Usain Bolt · 2012: Usain Bolt · 2016: Usain Bolt

Wereldkampioen

Atletiek: 100 meter vrouwen 1983 Marlies Göhr · 1987 Silke Gladisch · 1991 Katrin Krabbe · 1993 Gail Devers · 1995 Gwen Torrence · 1997 Marion Jones · 1999 Marion Jones · 2001 Zjanna Block · 2003 Torri Edwards · 2005 Lauryn Williams · 2007 Veronica Campbell-Brown · 2009 Shelly-Ann Fraser-Pryce · 2011 Carmelita Jeter · 2013 Shelly-Ann Fraser-Pryce · 2015 Shelly-Ann Fraser-Pryce Atletiek: 100 meter mannen 1983 Carl Lewis · 1987 Carl Lewis · 1991 Carl Lewis · 1993 Linford Christie · 1995 Donovan Bailey · 1997 Maurice Greene · 1999 Maurice Greene · 2001 Maurice Greene · 2003 Kim Collins · 2005 Justin Gatlin · 2007 Tyson Gay · 2009 Usain Bolt · 2011 Yohan Blake · 2013 Usain Bolt · 2015 Usain Bolt

Atletiek

Onderdelen Loopnummers 60 m  · 100 m · 200 m · 400 m · 800 m · 1000 m · 1500 m · Engelse mijl · 3000 m · 5000 m · 10.000 m · uurrecord Horden 60 m horden  · 100 m horden · 110 m horden · 400 m horden · 3000 m steeplechase Snelwandelen 10 km snelwandelen · 20 km snelwandelen · 30 km snelwandelen · 50 km snelwandelen Estafette 4 x 100 m estafette · 4 x 200 m estafette · 4 x 400 m estafette · 4 x 800 m estafette · 4 x 1500 m estafette · Zweedse estafette Technische nummers hoogspringen · polsstokhoogspringen · verspringen · hink-stap-springen · kogelstoten · discuswerpen · speerwerpen · kogelslingeren Meerkamp vijfkamp (vrouwen indoor) · zevenkamp (vrouwen outdoor en mannen indoor)· tienkamp (mannen outdoor) · Veertienkamp (Vrouwem outdoor) · Twintigkamp (mannen outdoor) Wegatletiek 10 km · 15 km · 20 km · halve marathon · 25 km · 30 km · marathon · veldlopen Gerelateerde onderwerpen Verwante sporten ultralopen · oriëntatieloop · triatlon · wandelen · nordic walking · wheelen Overig atletiekbaan · Finse piste · IAAF · European Athletic Association · KNAU · KBAB · mastersatletiek · pentatlon