Dantumadeel

**Dantumadeel**
Dantumadiel
Gemeente in Nederland
	(Details) (Details)
Situering
Provincie	Friesland
Coördinaten	53° 17′ NB, 5° 59′ OL
Algemeen
Oppervlakte	87,53 km²
- land	84,66 km²
- water	2,87 km²
Inwoners ; (1 januari 2024)	19.135? ; (226 inw./km²)
Bestuurscentrum	Damwoude
Belangrijke verkeersaders	N361 N356 N910, spoorlijn Groningen-Leeuwarden
Politiek
Burgemeester (lijst)	Sicko Heldoorn
Zetels; Gemeenteraad; CDA; Dantumadeel '82; PvdA; ChristenUnie; Lagere Lasten Dantumadiel; FNP; SGP	; 17; 5; 2; 2; 3; 2; ; 2; 1
Economie
Gemiddeld inkomen (2019)	€ 21.500 per inwoner
Gem. WOZ-waarde (2019)	€ 184.000
WW-uitkeringen (2014)	53 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)	9100-9114, 9269-9272, 9067
Netnummer(s)	0511, 058, 0519
CBS-code	1891
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Website	www.dantumadeel.nl
	; Bevolkingspiramide (2023)
Portaal	Nederland

Topografische gemeentekaart van Dantumadiel, sep. 2014

Dantumadeel (uitspraak^ⓘ) (officieel, Fries: Dantumadiel (uitspraak^ⓘ)) is een gemeente in het noordoosten van de Nederlandse provincie Friesland. De gemeente telt 19.135 inwoners (1 januari 2024, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 87 km², waarvan 1,78 km² water. De gemeente Dantumadeel is binnen de streek van de Friese Wouden centraal gelegen in de Dokkumer Wouden.

Kernen

De gemeente telt 11 officiële kernen. Sinds 1 januari 2009 zijn de Friese namen de officiële. Ook de gemeentenaam werd op die datum officieel gewijzigd in 'Dantumadiel'.

Aantal inwoners per woonkern op 1 januari 2014:

Nederlandse naam	Officiële (Friese) naam	Inwoners
Damwoude	Damwâld	5640
Zwaagwesteinde	De Westereen	5087
Veenwouden *	Feanwâlden	3521
Broeksterwoude	Broeksterwâld	1168
Rinsumageest	Rinsumageast	1139
Wouterswoude	Wâlterswâld	993
Driesum	Driezum	974
De Valom	De Falom	265
Roodkerk	Readtsjerk	198
Sijbrandahuis	Sibrandahûs	45

Bron: Website gemeente Dantumadiel

* Inclusief Veenwoudsterwal (Feanwâldsterwâl)

Geschiedenis

Dantumadeel wordt voor het eerst genoemd in een oorkonde uit 1242. In die tijd was Dantumadeel, of Donthmadeil, zoals het toen bekendstond, een deel van het district Winninghe, het noordelijke gedeelte van Oostergo. De toenmalige Grietenij Dantumadeel werd bestuurd door een grietman die in Rinsumageest en Dantumawoude zetelde. Tot 1881 was Rinsumageest de hoofdplaats van Dantumadeel.

Friesland is in de loop der eeuwen verschillende malen toneel geweest van strijd om de macht. Einde van de 15e eeuw, begin 16e eeuw woedde de strijd tussen de Schieringers en Vetkopers. Dantumadeel kwam korte tijd onder het gezag van Albert III van Saksen. Hij stelde een baljuw aan in Dokkum die ook Dantumadeel bestuurde. Die situatie duurde niet lang en de grietmannen keerden weer terug. Later werd Friesland betrokken in de strijd tussen hertog Karel van Gelre en de Bourgondische keizer Karel V. In 1515 was er namens beide heersers een grietman in Dantumadeel.

Pas bij de gemeentewet van 1851 werden de grietenijen afgeschaft en werden gemeenten, met aan het hoofd een burgemeester.

In de loop der tijd is het gebied van Dantumadeel verschillende malen aangepast. Al in 1350 scheidde gebied rond Kollum, Oostbroekland, zich af en werd Kollumerland. Dokkum annexeerde verschillende malen gedeelten van Dantumadeel, zodat het kon uitbreiden. Bij een gemeentelijke herindeling per 1 mei 1984 gingen de plaatsen Birdaard en Janum over naar de gemeente Ferwerderadeel.

Bekende Nederlanders uit Dantumadeel

Sipke Jan Bousema (1976), televisiepresentator
Tineke Huizinga (1960), politica, oud-staatssecretaris
Piet Jongeling (1909-1985), journalist, verzetsstrijder, politicus en kinderboekenschrijver
Theun de Vries (1907-2005), schrijver
Syb van der Ploeg (1966), musicus en componist
Tsead Bruinja (1974), dichter
Ype Poortinga (1910-1985), schrijver
Theo Pijper (1980), grasbaanracer
Worp van Thabor (14??-1538), schrijver
Klaas van der Woude (1954), componist/dirigent
Syds Tjaerda (14??-1546), edelman/grietman
Fokke Sierksma (1917-1977), theoloog
Maurits Pico Diederik van Sytzama (1789-1848) politicus en bestuurder
Jannes van der Wal (1956-1996), dammer
Meindert Koolstra (1917-1944), geheim agent

Bestuur en politiek

Het bestuur in de gemeente Dantumadiel ligt in handen van de gemeenteraad, het college van B&W en de burgemeester. Sinds januari 2014 is Sicko Heldoorn als waarnemend burgemeester aangesteld. Hij volgde in deze functie Arie Aalberts op. Het college van B&W wordt sinds 29 april 2014 gevormd door een coalitie van CDA, ChristenUnie en FNP. De samenstelling van de gemeenteraad is sinds de gemeenteraadsverkiezingen als volgt:

Zetelverdeling gemeenteraad

De gemeenteraad van Dantumadeel bestaat uit 17 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1998:

Gemeenteraadszetels
Partij	1998	2002	2006	2010	2014
CDA	5	5	4	5	5
PvdA	4	2	4	3	2
Dantumadeel'82	3	3	4	3	2
ChristenUnie	3	3	2	2	3
FNP	-	2	2	1	2
SGP	1	1	1	1	1
Lagere Lasten D'diel	-	-	0	2	2
VVD	1	1	0	-	-
Totaal	17	17	17	17	17