Jekerkwartier
| Wijk van Maastricht | |
|---|---|
| |
| Kerngegevens | |
| Gemeente | Maastricht |
| Coördinaten | 50°50'39"NB, 5°41'29"OL |
| Inwoners | 1.541 |
Het Jekerkwartier is een wijk in het historische centrum van Maastricht.
Ligging en naamgeving
Het Jekerkwartier is gelegen in het zuidelijk deel van het stadscentrum van Maastricht en wordt vandaag de dag en ook wel het Quartier-Latin van Maastricht genoemd.De wijk wordt begrensd door de Binnenstad en het Kommelkwartier in het noorden, de wijk Biesland in het westen, de wijken Jekerdal en Villapark in het zuiden en de rivier de Maas in het oosten.
Omdat niet de oude stadswal, maar de Prins Bisschopssingel (N278)) de zuidelijke grens van de wijk vormt, bestaat de wijk, behalve uit het van oorsprong middeleeuwse Jekerkwartier, ook uit het Stadspark, het noordelijk deel van het Villapark en het terrein van de voormalige Tapijnkazerne.
De wijk ontleent haar naam aan het riviertje de Jeker dat door de wijk stroomt en in de Maas uitmondt. Het was van oorsprong een laag gelegen gebied met een aantal vertakkingen van de Jeker, die later het stratenplan en de bouwblokken hebben bepaald.
Geschiedenis
 |
 |
 |
Het Jekerkwartier bestaat historisch gezien uit drie delen, die in verschillende perioden door de stad Maastricht bij het stedelijk grondgebied werden gevoegd:
1. Het noordelijk deel van de wijk, binnen de eerste middeleeuwse stadsomwalling, is het oudste deel. Dit deel behoorde volgens archeologische opgravingen (o.a. Mabro-terrein) al in de Merovingische tijd tot de stedelijke nederzetting. Rond 1200 was dit gebied al door een aarden wal omgeven. In 1229 werd de nu nog bestaande stenen wal gebouwd.
2. Door de bouw van de tweede middeleeuwse stadsmuur (±1350) werd het middendeel van het Jekerkwartier bij de stad gevoegd. Door de aanwezigheid van stromend water (de Jeker) vestigden zich hier veel leerlooiers. Een aantal straatnamen herinneren hieraan.
3. Na de opheffing van de vesting Maastricht in 1867 kon het zuidelijk deel van de wijk, waar zich tot die tijd een deel van de Lage Fronten bevonden, worden ontwikkeld. Dit deel werd bestemd voor stadsparkontwikkeling en villabouw. Het westelijk deel, de Kommen, dat lange tijd te drassig was om bebouwd te worden, werd vanaf 1916 ontwikkeld als kazerneterrein.
Architectuur en stedenbouw
Het Jekerkwartier bestaat grotendeels uit 17e- en 18e-eeuwse huizen, vaak op middeleeuwse fundamenten. Het stratenplan is grotendeels middeleeuws. De wijk telt een groot aantal monumenten, waarvan de belangrijkste zijn:
- de gotische Oude Minderbroederskerk (studiezaal Regionaal Historisch Centrum Limburg)
- de gotische Nieuwenhofkapel (in gebruik bij het University College Maastricht)
- het Faliezustersklooster, in Maaslandse Renaissance stijl
- het Bonnefantenklooster (17e-eeuws, nu bezoekerscentrum Universiteit Maastricht)
- het Grauwzustersklooster (17e-eeuws, nu Natuurhistorisch Museum Maastricht)
- het Hofje Sint Maartenshuizen (ook wel Sint Martinushofje) (1715), gelegen aan de Grote Looiersstraat
- de Waalse kerk (18e eeuw)
- het Pesthuis (17e/18e eeuw)
- de Leeuwenmolen (16e/18e-eeuwse watermolen)
- de Bisschopsmolen (oude watermolen)
- de middeleeuwse stadswallen met o.a. Helpoort, Onze-Lieve-Vrouwewal, Pater Vinktorentje, de Poort Waerachtig en de bastions Haet ende Nijt en De Vijf Koppen
Hier en daar in de wijk hebben 20e-eeuwse stadsvernieuwingsprojecten plaatsgevonden, maar vrijwel nergens op een abrupte manier. Qua moderne architectuur zijn interessant:
- de Jan van Eyck Academie van architect Frits Peutz
- de collegezaal van de Universiteit Maastricht in de tuin van het Jezuïetenklooster aan de Tongersestraat, ontworpen door Jo Coenen
- de restauratie en ondergrondse uitbreiding van het Oude Minderbroedersklooster door Marc van Roosmalen
- het Stayokay hotel op de plek van het oude Maaspaviljoen van Kees van Lamoen
Het Stadspark Maastricht is een voorbeeld van parkaanleg uit de 19e en 20e eeuw. Aangrenzend aan het Stadspark bevindt zich een klein deel van het Villapark, dat niet tot de gelijknamige wijk behoort. Een aantal 19e- en vroeg-20e-eeuwse villa's zijn rijksmonumenten.
Voor de Tapijnkazerne worden op dit moment plannen ontwikkeld. Een van de gegadigden voor het grote terrein is het University College Maastricht, dat hier een studentencampus wil vestigen. Het is de bedoeling dat een deel van de bebouwing uit het begin van de 20e eeuw zal worden hergebruikt.
Voorzieningen
Het Jekerkwartier kent een groot aantal centrale en lokale voorzieningen. Het westelijk deel van de wijk is vooral bekend als studentenwijk. Zo zijn er een groot aantal instellingen van de Universiteit Maastricht gevestigd, waaronder de universiteitsbibliotheek, het bezoekerscentrum, de economische faculteit en het University College. Ook de Toneelacademie Maastricht, het Conservatorium Maastricht en de Jan van Eyck Academie liggen in het westelijk deel van het Jekerkwartier. Dit, en de aanwezigheid van een groot aantal studentenhuizen, -kroegen en -eethuizen, heeft ertoe geleid dat dit deel van de stad bekendstaat als het Quartier Latin van Maastricht.
Het Jekerkwartier is van groot belang voor het toerisme, onder meer door de pittoreske straatjes met kleinschalige winkels en horecagelegenheden, de vele monumentale panden, het Natuurhistorisch Museum, de historische omwalling en het Stadspark. Ook het rustige, ingetogen karakter van de wijk valt bij veel bezoekers in de smaak.
Fotogalerij
-
Jeker nabij Bisschopsmolen -
Leeuwenmolen -
Huis op de Jeker -
Typisch straatje -
Grote Looiersstraat -
Sint Pieterstraat -
Oude Minderbroederskerk -
Helpoort -
Nieuwenhofklooster -
Conservatorium -
Stadspark -
Poort Waerachtig
.jpg)
Externe links
· 
· 
