Malberg (Maastricht)
| Wijk van Maastricht | |
|---|---|
| |
| Kerngegevens | |
| Gemeente | Maastricht |
| Coördinaten | 50°52'0"NB, 5°39'1"OL |
| Oppervlakte | ca. 133 hectare |
| Inwoners | 5.634 |
Malberg is een typisch naoorlogse woonwijk in het noordwesten van Maastricht.
Ligging
Malberg ligt op een geaccidenteerd terrein tussen de Dousberg en de Caberg. Aan de noordwestzijde ligt het Zouwdal, dat direct grenst aan het op Belgisch grondgebied gelegen Albertkanaal.
Malberg is één van de wijken in Maastricht-West en wordt begrensd door de wijken Oud-Caberg in het noordoosten, Malpertuis in het zuidoosten en Dousberg-Hazendans in het zuiden. In het westen ligt de Belgische grens en het dorp Veldwezelt (gemeente Lanaken). De Via Regia is de belangrijkste uitvalsweg richting België en tevens de belangrijkste verbindingsweg met het centrum van Maastricht.
Geschiedenis
De naam Malberg is afgeleid van een oud woord voor een plaats waar onder het Germaans recht rechtszittingen werden gehouden.[1] Tot 1 januari 1920 behoorde het gebied toe aan de gemeente Oud-Vroenhoven en bestond voornamelijk uit landerijen.
De bouw van de woonwijk Malberg, bestemd voor 9000 inwoners, vond plaats tussen 1964 en 1970 volgens een plan van de stedebouwkundige H.H. van der Wusten.[2] Van der Wusten volgde daarbij de door de directeur openbare werken, de socioloog J.J.J. van de Venne (1914-1977), gepropageerde 'wijkgedachte' of 'parochiefilosofie', zoals neergelegd in het uitbreidingsplan van 1954 en het ruimtelijk ontwikkelingsplan van 1962.[3] De wijkgedachte hield in dat een nieuwbouwwijk qua omvang en qua voorzieningen moest functioneren als een parochie, dat wil zeggen: de parochiekerk in het midden, daaromheen het parochiehuis/buurthuis, verenigingsgebouwen, winkels en andere voorzieningen, daaromheen wijken voor arbeiders en ambtenaren en aan de randen daarvan recreatiegebieden.[4] In sommige gevallen kwamen er ook woonbuurten voor welgestelden of voor asocialen ('woonscholen'). In Malberg waren 552 woningen bestemd voor "probleemgezinnen", grotendeels afkomstig uit het te saneren Boschstraatkwartier, waarvan 20 woningen gereserveerd waren voor gezinnen met "geringe positieve therapeutische indicatie".[5] Volgens de woonschoolfilosofie zou de menging van bewoners leiden tot meer sociaal aangepast gedrag. Zoals in de meeste naoorlogse wijken in Maastricht bestond het overgrote deel van de woningvoorraad in Malberg uit huurwoningen.
Malberg was oorspronkelijk opgezet als een viervoudige wijk, opgedeeld in vier kwadranten. In elk kwadrant was 20% van de woningvoorraad bedoeld voor probleemgezinnen uit de saneringswijken. Omdat de wijk te groot werd geacht om als één parochie te functioneren, zouden er oorspronkelijk vier kleine centra komen met in elk kwadrant een kerkelijke voorziening en een centrum voor sociale zorg.[6] Door de snel om zich heen grijpende ontkerkelijking in de jaren 60 en door het beperkte budget is er uiteindelijk toch slechts één parochiekerk en buurtcentrum voor de hele wijk gerealiseerd.
De opdeling in kwadranten is nog altijd zichtbaar in de straatnamen. In het zuidwestelijke kwadrant zijn de straten vernoemd naar maten en gewichten (Elruwe of Bunderruwe bijvoorbeeld). Het noordwestelijke kwadrant heeft straatnamen waarin rechtstermen gebruikt zijn (bijvoorbeeld Toustruwe en Leenhofruwe). De straten in het noordoostelijke kwadrant zijn vernoemd naar oude munten (Schellingruwe, Daaldersruwe, enz.). Het zuidoostelijke kwadrant heeft straten vernoemd naar oude wapens (Ponjaardruwe, Musketruwe). In heel Malberg is gekozen voor het middeleeuwse achtervoegsel ‘ruwe’, afgeleid van het Franse rue.
Voorzieningen, sport en recreatie
De wijk heeft een aantal basisvoorzieningen. Zo is er een recent vernieuwd winkelcentrum met onder andere twee supermarkten, een huisartsenpraktijk, tandarts en apotheek, scholen, een buurthuis ("'t Ruweel") en een rooms-katholieke parochiekerk ("De Vier Evangelisten"; aanvankelijk bediend door paters franciscanen). Het nieuwe Centre Manjefiek Malberg biedt vanaf 2012 onderdak aan een compleet 'kindcentrum' voor ouders met jonge kinderen, met peuterspeelzaal SamSam, basisscholen Markus en Het Palet (die in 2014 zullen samengaan onder de naam Manjefiek), kinderopvang, het Centrum voor Jeugd en Gezin Maastricht en de maatschappelijk werkorganisatie Trajekt. In het Centre Manjefiek is tevens een bibliotheeksteunpunt en een Servicepunt Werk & Bemiddeling gevestigd. Aan de Florijnruwe ligt het Bedrijvencentrum Malberg, bedoeld voor startende bedrijven. De wijk is per openbaar vervoer Arriva-stadsbussen) goed bereikbaar.
Malberg ligt in een groene omgeving aan de rand van Maastricht en biedt om die reden legio recreatiemogelijkheden. Aan de noordwestrand ligt het Zouwdal, een ecologisch belangrijk natuurgebied. De Groene Wig aan de Schildruwe verbindt het centrum van de wijk met het Zouwdal. Een deel van het park is met hulp van Malbergse schoolkinderen ingericht als speelplek met brede bermen, hoogteverschillen, een bloemrijk grasland en een verdiept multifunctioneel sportveld, waar kinderen kunnen sporten, spelen en leren in de natuur.
Het opgewaardeerde Sportpark West ligt in de zuidwestrand van de wijk en maakt thans onderdeel uit van het Van de Vennepark. Er is onder andere een groot multifunctioneel verlicht kunstgrasveld, een verlicht kunstgrasvoetbalveld, vier natuurgrasvoetbalvelden, een honk- en softbalveld, twaalf verlichte jeu de boules banen en een verlichte rondbaan van 600 meter. Sportpark West is de thuishaven van vijf Maastrichtse sportverenigingen: RKVVL/Polaris (voetbal), MMRC (rugby), HSCM (honk- en softbal), Maastricht Lacrosse (lacrosse) en Maastricht Gaels (Gaelic football). Voetbalvereniging VV SCM, in 2013 ontstaan door fusie van VV Standaard en SC Caberg, heeft haar eigen sportfaciliteiten aan de Toustruwe. Ten zuiden van Malberg ligt de Dousberg met onder andere een golfbaan, een skibaan en tennis- en squashbanen. Het zwembad Dousberg is in 2013 gesloten.
Andere verenigingen in Malberg zijn: carnavalsvereniging 'De Mallebergers', majorettegroep Malberg, zate hermenie 'Naat & Druug', bateriagroep 'Secos E Molhados', countryclub 'Dancing Dizzy Chicks Malberg', Eerste Maastrichtse Accordeonvereniging 'Scala', zanggroep 'Malmontagne', toneelgroep 'Malberg Op De Planken', expressiegroep Malberg, bridgeclub 'Servaes', mannentrimgroep Malberg, damesgymclub Malberg en volkstuindervereniging 'Maastricht'.
Architectuur en stedenbouw
In 1963 werd het bestemmingsplan voor de nieuwe wijk Malberg vastgesteld. Het bouwprogramma bestond uit 2296 woningen, in series van 10 soorten. Behalve de genoemde differentiatie in arbeiderswoningen, middenstandswoningen en woningen voor beter gesitueerden, diende volgens Van de Venne een evenwichtige geleding te worden aangebracht tussen eengezinswoningen (65%), middelhoge bouw (30%) en hoogbouw (5%).[7] Het bestemmingsplan voor Malberg werd uitgewerkt door de architecten Piet Dingemans (624 winkel- en galerijflats - grotendeels gesloopt - en 168 eengezinswoningen), Gerard Snelder (240 portiek-etagewoningen en 256 patiowoningen), Jos Muré (144 portiek-etagewoningen, 92 bejaardenwoningen en 552 eengezinswoningen) en J.A.M. Kurvers. In 1964 werd de eerste steen gelegd en in 1969 werden de laatste woningen opgeleverd. De parochiekerk dateert uit 1968 en is ontworpen door Pieter Koene.[8]
Na ruim 50 jaar was de wijk toe aan een opwaardering. Het in ontwikkeling zijnde gemeentelijke project Manjefiek Malberg voorziet ook in de komende jaren nog in nieuwe investeringen in de wijk (totaal ±200 miljoen euro). In grote delen van de wijk heeft reeds sloop en nieuwbouw plaatsgevonden. Ook het winkelcentrum is geheel vernieuwd, evenals het bejaardenverzorgingstehuis Scharwyerveld aan de zuidoostrand van Malberg.
-
Oude en nieuwe flats -
Vernieuwd winkelcentrum -
Scharwyerveld -
Kunst Bunderruwe
Externe links
Bronnen
- Bisscheroux, N., S. Minis, W. van den Berg, F. Humblé, Architectuurgids Maastricht 1895-1995. Maastricht, 1997
- Ubachs, P., en I. Evers, Historische Encyclopedie Maastricht. Zutphen, 2005
- Venne, J.J.J. van de, Maastricht, een visie op de toekomst. Maastricht, 1964
Referenties
· 
· 
