Spoorlijn Zutphen - Gelsenkirchen-Bismarck
DB 2236 Zutphen - Gelsenkirchen-Bismarck | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Totale lengte | 102,7 km | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Spoorwijdte | normaalspoor 1435 mm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aangelegd door | Nederlandsch-Westfaalsche Spoorweg-Maatschappij | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Geopend Zutphen - Winterswijk: 24 juni 1878 Winterswijk - G.-Bismarck: 21 juni 1880 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Opheffing treindienst Winterswijk - Burlo: 4 maart 1940 Burlo - Borken (Westf): 29 september 1961 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gesloten Winterswijk - Burlo: 29 september 1979 Burlo - Borken (Westf): 30 september 1994 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Huidige status Zutphen - Winterswijk: in gebruik Winterswijk - Kienveenweg: opgebroken Kienveenweg - Borken (Westf): buiten gebruik Borken (Westf) - G.-Bismarck: in gebruik | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Geëlektrificeerd | nee | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aantal sporen Zutphen - Winterswijk: 1 Kienveenweg - Hervest-Dorsten: 1 Hervest-Dorsten - Gladbeck-Zweckel: 2 Gladbeck-Zweckel - G.-Bismarck: 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Baanvaksnelheid Zutphen - Winterswijk: 130 Borken - Gelsenkirchen-Bismarck: 100 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Beveiliging | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Omgrenzingsprofiel Zutphen - Winterswijk: OPS-NL / G2[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Beladingsklasse | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Treindienst door | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Traject | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De Spoorlijn Zutphen - Gelsenkirchen-Bismarck is de tussen 1877 en 1880 door de Nederlandsch-Westfaalsche Spoorweg-Maatschappij aangelegde spoorlijn die Zutphen via Winterswijk en Borken met Gelsenkirchen verbond. De lijn heeft aan Duitse kant het DB-lijnnummer 2236 onder beheer van DB Netze. Het baanvak Winterswijk - Borken is bekend onder de naam Borkense Baan.
Geschiedenis
Eind 19e eeuw kwam de textielindustrie op in de Achterhoek, en dan met name in Winterswijk. De roep om dit gebied aan te sluiten op het spoornet werd steeds groter. In 1872 werd de Nederlandsch-Westfaalsche Spoorweg-Maatschappij (NWS) opgericht en nog dat jaar, op 27 maart, kreeg het de concessie om de spoorlijn Zutphen - Winterswijk aan te leggen. Er werden projecties gemaakt voor de ligging van de spoorlijn, die van Zutphen, naar Vorden en Ruurlo naar Winterswijk liepen. Een twistpunt was nog een treinstation tussen Ruurlo en Winterswijk. De kortste ligging kende geen grote kern, maar vlakbij waren Groenlo en Lichtenvoorde gelegen. Beide plaatsen probeerden de spoorlijn langs hun plaats te laten leggen. Zo kocht Lichtenvoorde voor 50.000 gulden aan aandelen in de NWS en sprak de wens uit de spoorlijn en station aan de zuidzijde van het dorp te laten leggen. Groenlo zocht juist steun bij de aangrenzende gemeenten Eibergen, Neede en Borculo en kwam met een gezamenlijk alternatief plan waarbij de spoorlijn ook die plaatsen aan zou doen. Uiteindelijk besloot de NWS om het spoor de kortste route te laten nemen en werd het station tussen Groenlo en Lichtenvoorde ingepland, in het dorp Lievelde. Beide plaatsen werden nog middels een tramverbinding aangesloten op het station Lichtenvoorde-Groenlo. Groenlo in 1883 met de tramlijn Groenlo - Lievelde en Lichtenvoorde in 1908 met de tramlijn Lievelde - Zeddam. Eibergen en Neede werden later alsnog aan het spoornet verbonden door de Spoorlijn Winterswijk - Neede.
In 1873 had ondertussen de Bergisch-Märkische Eisenbahn Gesellschaft de concessie gekregen voor de spoorlijn Winterswijk - Gelsenkirchen, die aansluit op de Nederlandse lijn. In 1877 werd begonnen met de aanleg van het Nederlandse gedeelte. Uiteindelijk kwam een paar jaar later het spoor gereed. De lijn werd winstgevend door het vervoer van steenkolen uit het Ruhrgebied naar Nederland. Station Winterswijk werd een belangrijk doorvoerstation van kolen. In 1926 ging de exploitatie van de spoorlijn over naar de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij.
Stations en gebouwen
Hieronder een overzicht van alle Nederlandse stations langs de lijn (cursief: voormalig station):
Station | Geopend | Huidig gebouw |
---|---|---|
Zutphen | 1865 | 1952, NS, 2e gebouw, uniek ontwerp van H.G.J. Schelling, bij opening type SS tweede klasse |
Nieuwstad | 1890 | geen, station gesloten in 1918 |
Warken | 1878 | geen, station gesloten in de jaren 30 |
Vorden | 1878 | 1877, NWS, 1e gebouw, type NWS-Vorden |
Brandenborch | 1878 | geen, station gesloten in 1930 |
Ruurlo | 1878 | geen, gebouw type NWS-Vorden gesloopt in 1985 |
Beltrum-Zieuwent | 1892 | geen, station gesloten in 1933 |
Lichtenvoorde-Groenlo | 1878 | geen, gebouw type NWS-Vorden gesloopt in 1989 |
Winterswijk West | 2001 | geen |
Winterswijk | 1879 | 1879, NWS, 1e gebouw, uniek ontwerp |
Treindienst
De treindienst tussen Zutphen en Winterswijk wordt verzorgd door Arriva, dat daarvoor gebruikmaakt van Spurts. Van maandag tot en met vrijdag tot 21:00 uur en op zaterdagmiddag rijden er twee treinen per uur; 's avonds na 21:00, zaterdagochtend en zondag rijdt er één trein per uur.
De treindienst tussen Borken en Gladbeck-Zweckel en verder naar Essen (Regional-Expess 14 "Der Borkener") wordt verzorgd door NordWestBahn. Er rijdt één trein per uur.
De treindienst Dorsten - Gelsenkirchen - Wanne-Eickel - Dortmund (Regionalbahn 43 "Emschertal-Bahn") wordt ook verzorgd door NordWestBahn. Er rijdt maandag tot en met vrijdag en zaterdag overdag één trein per uur, zaterdagavond en zondag één trein per twee uur.
De treindienst tussen Coesfeld en Dorsten (Regionalbahn 44 "Der Coesfelder") wordt eveneens verzorgd door NordWestBahn. Maandag tot en met vrijdag rijdt er één trein per uur, zaterdag en zondag één trein per twee uur. Na 20.00/21.00 uur rijden geen treinen.
Serie | Treinsoort | Route | Bijzonderheden |
---|---|---|---|
30800 RS 31 | Stoptrein (Arriva) | Winterswijk – Zutphen | |
RE 14 | Regional-Express (NordWestBahn) | Essen Hbf – Bottrop Hbf – Gladbeck West – Dorsten – Hervest-Dorsten – Borken (Westf) | Der Borkener Zondagmorgen 1x per twee uur tussen Dorsten en Borken |
RB 43 | Regionalbahn (DB Regio NRW) | Dortmund Hbf – Dortmund-Lütgendortmund Nord – Castrop-Rauxel Süd – Herne – Wanne-Eickel Hbf – Gelsenkirchen Zoo – Gladbeck Ost – Dorsten | Emschertal-Bahn zaterdagavond en zondagochtend 1x per twee uur |
RB 44 | Regionalbahn (NordWestBahn) | Oberhausen Hbf – Oberhausen-Osterfeld Süd – Bottrop Hbf – Gladbeck West – Dorsten | Der Dorstener |
Borkense baan
De Borkense baan is de bijnaam van het voormalige baanvak tussen Winterswijk en Borken. Dit werd in 1880 geopend, maar al in 1940 werd het personenvervoer gestaakt en in 1979 werd het volledig gesloten.
Block Holland lag tussen Winterswijk en de Duitse grens, Hier was de spoorlijn dubbelsporig en konden treinen elkaar passeren. Het seinhuis is verdwenen, maar een dubbele dienstwoning staat er nog.
-
Borkense Baan aan de Haverkampstegge in Kotten
-
Borkense Baan van Nederland naar Duitsland
-
Borkense Baan van Duitsland naar Nederland
-
Wachterswoning 36 aan de Meester Brouwerlaan, ten zuiden van Winterswijk
-
Block Holland tussen Winterswijk en de Duitse grens
Trivia
Op 24 januari 1970 werd de stoptrein tussen Winterswijk en Zutphen, toen nog verzorgd door de NS, 'overvallen' door indianen te paard. De ludieke actie vormde een protest tegen toenmalige plannen van het Kabinet-De Jong tot sluiting van een aantal onrendabele regiolijnen.
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|