Kortenaken

**Kortenaken**
Gemeente in België
	(Details) (Details)
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Vlaams-Brabant
Arrondissement	Leuven
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	49,44 km² (2021); 86,54%; 8,23%; 5,23%
Coördinaten	50° 55' NB, 5° 4' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	7.970 (01/01/2023) ; 49,67% ; 50,33% ; 161,21 inw./km²
Leeftijdsopbouw; 0-17 jaar; 18-64 jaar; 65 jaar en ouder	(01/01/2023); 18,04%; 58,88%; 23,07%
Buitenlanders	3,32% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Kristof Mollu (CD&V)
Bestuur	CD&V, N-VA, sp.a
Zetels; Open Vld; CD&V; N-VA; sp.a-;	19; 8; 6; 3; 2;
Economie
Gemiddeld inkomen	21.733 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad	3,36% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 3470; 3470; 3471; 3472; 3473	Deelgemeente; Kortenaken; Ransberg; Hoeleden; Kersbeek-Miskom; Waanrode
Zonenummer	016 - 011 - 013
NIS-code	24054
Politiezone	Hageland
Hulpverleningszone	Oost Vlaams-Brabant
Website	www.kortenaken.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Leuven; in de provincie Vlaams-Brabant
Foto's
	Gemeentehuis van Kortenaken
Portaal	België

Kortenaken is een plaats en gemeente in het Hageland (arrondissement Leuven, Vlaams-Brabant, België).

De landelijke gemeente bestaat uit 5 deelgemeenten en één gehucht. In totaal zijn er 7 dorpskernen, omdat de deelgemeente Kersbeek-Miskom uit twee kerkdorpen bestaat. In het brede valleigebied van de Velpe vormen de boomgaarden een vertrouwd beeld. Daarnaast is de gemeente ook een agrarisch lappendeken: uitgestrekte akkers en weilanden komen veelvuldig voor. Kortenaken leeft van veeteelt, land- en tuinbouw. Echte dorpskernen vindt men er niet. Het is een grote lintbebouwing van kern naar kern met daarachter een agrarisch geheel. Kortenaken is de derde grootste perengemeente van België en om die reden komen er elk jaar vele seizoensarbeiders om vooral peren te plukken/sorteren en teneinde de bomen te snoeien.^[bron?] Het grote merendeel van de werkende inwoners zijn pendelaars die hun inkomen moeten zoeken buiten de gemeente. De gemeente telt ruim 7.500 inwoners.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Onder het ancien régime was Kortenaken een zelfstandige heerlijkheid. Juridisch viel het onder de meierij van Halen, in het kwartier van Leuven van het hertogdom Brabant. Na de Franse invasie werd het dorp (toen als Cortenaeken aangeduid) als gemeente ingedeeld bij het kanton Scherpenheuvel van het Dijledepartement.^[1] De gemeente Kortenaken behield haar vorm zoals die toen vastgelegd werd tot de gemeentefusies van 1977.

Geografie[bewerken | brontekst bewerken]

Kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Naast Kortenaken zelf bestaat de gemeente nog uit de deelgemeenten Hoeleden, Kersbeek-Miskom, Ransberg en Waanrode. Ook het gehucht Stok dat tot 1977 bij Sint-Margriete-Houtem en Bunsbeek behoorde, maakt sindsdien deel uit van Kortenaken.

Tabel[bewerken | brontekst bewerken]

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Kortenaken	14,09	2.167	154	24054A
2	Hoeleden	10,11	1.814	179	24054C
3	Kersbeek-Miskom	11,16	1.312	118	24054D
4	Ransberg	5,43	624	115	24054B
5	Waanrode	8,64	1.972	228	24054E

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Lijst van onroerend erfgoed in Kortenaken voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Sint-Amorkerk
Het Kasteel Vroenhoven

De Sint-Amorkerk
Kasteel van Vroenhoven

Natuur en landschap[bewerken | brontekst bewerken]

Kortenaken ligt op een hoogte van 30-75 meter. Het ligt aan de Velp. De belangrijkste natuurgebieden zijn:

Het Begijnenbos
Het Heibos
Het Rukenbos
De Velpe te Hoeleden
Het Molenbos

Demografie[bewerken | brontekst bewerken]

Demografische evolutie deelgemeente voor de fusie[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1970=volkstellingen, 1976= inwonersaantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente[bewerken | brontekst bewerken]

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
1920: Toename als gevolg van ontstaan van Ransberg als zelfstandige gemeente in 1911 na afsplitsing van Neerlinter

Inwoners van jaar tot jaar Op 1 januari 1992 tot heden
	Aantal^[2]
1992	7.386
1993	7.432
1994	7.418
1995	7.418
1996	7.447
1997	7.503
1998	7.503
1999	7.462
2000	7.443
2001	7.447
2002	7.448
2003	7.424
2004	7.473
2005	7.488
2006	7.540
2007	7.578
2008	7.584
2009	7.665
2010	7.743
2011	7.796
2012	7.856
2013	7.889
2014	7.881
2015	7.893
2016	7.930
2017	7.915
2018	7.875
2019	7.875
2020	7.892
2021	7.898
2022	7.916
2023	7.970

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

Structuur[bewerken | brontekst bewerken]

College van burgemeester en schepenen[bewerken | brontekst bewerken]

2019-2024
Bevoegdheden		Naam	Partij
	Burgemeester Bevoegdheden Politie – Brandweer – Rampenbestrijding – Algemene coördinatie – Burgerzaken	Kristof Mollu	CD&V
	eerste schepen Gebouwen, Toegankelijkheid, Erfgoed Ruimtelijke Ordening, Lokale Economie, Wonen, Kunstacademie ART, Erediensten	Niels Willems	N-VA
	tweede schepen Groenbeheer, Milieu, Jeugd, Cultuur, Noord-Zuid Begraafplaatsen, Bibliotheek, Dierenwelzijn, BKO	Griet Vandewijngaerden	sp.a
	derde schepen Openbare werken – Mobiliteit & verkeersveiligheid Sport, ICT, Toerisme, Communicatie & participatie	Kristof Mollu	CD&V
	vierde schepen Voorzitter Bijzonder Comité voor de Sociale Dienst, Welzijn, Sociale Dienst Thuisdiensten, Mobiele ambtenaar, Senioren, Gelijke kansen, OCMW-personeel	Annita Vandebroeck	CD&V

Herschikkingen

In 2022 geeft Stefaan Devos de burgemeesterssjerp door aan Kristof Mollu. Benny Hermans wordt dan derde schepen.

Gemeenteraad[bewerken | brontekst bewerken]

Legislatuur 2019-2024[bewerken | brontekst bewerken]

	Naam	Naamstemmen	#
Open VLD	André Alles	1.220	1
Open VLD	Betty Geysenbergs	795	7
Open VLD	Glenn Blockx	517	15
Open VLD	Paul Francen	840	2
Open VLD	Patrick Vandijck	960	3
Open VLD	Josette Vanlaer	761	8
Open VLD	Patrick Vlayen	603	11
Open VLD	Véronique Hermans	461	17
N-VA	Niels Willems	143	10
N-VA	Benny Hermans	246	12
N-VA	Guy Vandebergh	137	19
sp.a	Griet Vandewijngaerden	387	5
sp.a	Koen Veulemans	275	18
CD&V	Stefaan Devos	866	4
CD&V	Michel Vander Velpen	543	6
CD&V	Kristof Mollu	636	9
CD&V	Annita Vandebroeck	662	13
CD&V	Kim Vandepoel	488	16
CD&V	Laura Schurmans	525	14

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Burgemeesters[bewerken | brontekst bewerken]

Periode		Burgemeester
	1798 - 1808	Martin Nijns
	1808 - 1830	Victor Nijns
	1830 - 1843	Petrus Frans Raymaekers
	1843 - 1854	Jacobus Fets
	1855 - 1872	Joannes Andreas Beringhs
	1872 - 1879	Guido Van Runckelen
	1879 - 1885	Guilhelm Hendrickx
	1885 - 1895	Guido Van Runckelen
	1896 - 1917	Petrus Frans Bilsen
	1917 - 1921	Calixte Severijns (waarnemend)
	1921 - 1928	Georges Van Runckelen
	1928 - 1929	Calixte Severijns (waarnemend)
	1929 - 1932	Louis Creten
	1932 - 1939	Calixte Severijns
	1939 - 1944	Jozef Geens
	1944 - 1946	Vital Janssens (waarnemend)
	1946 - 1970	Vital Janssens
	1971 - 1976	Godelieve Devos (CVP)
	1977 - 1982	Leon Schots (GBL)
	1983 - 1988	Godelieve Devos (CVP)
	1989 - 1991	Leon Schots (GBL)
	1991 - 1992	André Alles (GBL, waarnemend)
	1992 - 2000	Jos Debacker (GBL-VLD)
	2001 - 2006	Patrick Vandijck (GBL-VLD)
	2007 - 2012	Stefaan Devos (CD&V)
	2013 - 2015	André Alles (Open Vld-GBL)
	2016 - 2019	Patrick Vandijck (Open Vld-GBL)
	2019 - 2021	Stefaan Devos (CD&V)
	2021 - Heden	Kristof Mollu (CD&V)

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]

Zetelverdeling gemeenteraad 2013-2018

7

3

6

7 3 3 6

De 19 zetels zijn als volgt verdeeld:

■ Open Vld: 7

■ N-VA: 3

■ sp.a: 3

■ CD&V: 6

Zetelverdeling gemeenteraad 2018-2024

6

3

2

8

6 3 2 8

De 19 zetels zijn als volgt verdeeld:

■ CD&V: 6

■ N-VA: 3

■ Vooruit: 2

■ Open Vld: 8

Na de gemeentefusies van 1976 werd de toenmalige CVP de grootste partij (en vooral sterk in Kortenaken) de grootste partij. Toch werd ze naar de oppositie verwezen omdat de lijst Gemeentebelangen onder leiding van Leon Schots een coalitie aangingen met de socialisten en zo een meerderheid haalden in de gemeenteraad. Leon Schots werd de eerste burgemeester van de nieuwe fusiegemeente Kortenaken.

De tweede legislatuur kregen de liberalen lik op stuk. De christendemocraten van Godelieve Devos wist een coalitie te vormen met de SP en zette zo burgemeester Schots buiten spel. De liberalen van de Gemeentebelangen werden naar de oppositiebanken verwezen.

Bij de eerstvolgende gemeenteraadsverkiezingen haalde de partij Gemeentebelangen echter een absolute meerderheid. Leon Schots wordt opnieuw burgemeester en bestuurde de gemeente tot zijn onverwachte overlijden in 1991. Toenmalig eerste schepen André Alles nam tijdelijk diens taken over, totdat Jos Debacker werd aangewezen als burgemeester. De daaropvolgende gemeenteraadsverkiezingen, zonder kopman Schots, speelden de liberalen hun absolute meerderheid weer kwijt. Opnieuw werd een coalitie aangegaan met de socialisten. Jos Debacker werd burgemeester.

Rond de eeuwwisseling schoven de liberalen een nieuw gezicht naar voor. Patrick Vandijck werd lijsttrekker. De VLD werd opnieuw de grootste partij. Origineel werd een coalitie gesloten tussen CVP en VLD. CVP-boegbeeld Stefaan Devos zou eerste schepen worden onder de nieuwe burgemeester Vandijck. Dit akkoord werd echter tijdens de installatievergadering van de nieuwe gemeenteraad verbroken en de liberalen gingen met de SP in zee.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 gingen zowel CD&V als VLD wat achteruit. De sp.a kreeg er twee zetels bij en vormde samen met CD&V een nieuwe meerderheid. Stefaan Devos droeg voortaan de sjerp. Opnieuw 6 jaar later kwam er een nieuwe speler op het kiesterrein: N-VA ging verder op eigen kracht na het succes op nationaal niveau. Ze behaalden uit het niets drie zetels. CD&V hield stand, Open VLD-GBL en sp.a verloren respectievelijk 1 en 2 zetels. De CD&V-sp.a coalitie had geen meerderheid meer. De Vlaams-nationalisten vormden samen met Open VLD-GBL een nieuwe schepencollege.

In 2018 won Open VLD opnieuw een zetel, CD&V en N-VA hielden stand en sp.a ging opnieuw een zetel achteruit. Hoewel de uittredende Open VLD-N-VA meerderheid nog een zetel won, beslissen de Vlaams nationalisten in zee te gaan met CD&V en sp.a. Stefaan Devos wordt burgemeester in 2019, Kristof Mollu neemt over in 2022.

Partij of kartel		10-10-1976^[3]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[4]		14-10-2012^[5]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels		%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19
	GBL¹ / GBL-VLD² / Open VLD-GBL³ / Open VLD⁴	31,29¹	7	45,74¹	9	48,93¹	10	48,41²	10	42,51²	9	40,49³	8	33,68³	7	40,2⁴	8	⁴
	SP¹ / sp.a Plus² / sp.a³ / Vooruit⁴	15,15¹	3	21,09¹	4	17,97¹	3	18,49¹	3	15,73¹	3	26,25²	5	18,49²	3	14,7³	2	⁴
	CVP¹ / CD&V+N-VA^A / CD&V²/ KORTbij³	40,95¹	9	33,17¹	6	33,1¹	6	30,66¹	6	35,4¹	7	33,26^A	6	30,14²	6	29,0²	6	³
	VU¹ / CD&V+N-VA^A / N-VA²	6,9¹	0	-		-		-		-		33,26^A	6	17,69²	3	16,1²	3	²
	WIJ Kortenaken	-		-		-		-		-		-		-		-
Anderen^(*)		5,72	0	-		-		2,44	0	6,37	0	-		-		-		-
Totaal stemmen		5548		5742		5933		5935		5894		5997		6084		6307
Opkomst %						98,98		97,36		97,04		97,77		96,51		95,90
Blanco en ongeldig %		1,71		2,14		3,4		3,32		4,56		4,09		3,27		4,10

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen.
De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes afgedrukt. De grootste partij staat in kleur. (*) 1976: FB / 1994: Vlaams Blok / 2000: D.P. (4,34%), D.V.B. (2,03%)

Cultuur[bewerken | brontekst bewerken]

Muziek[bewerken | brontekst bewerken]

Koninklijke Fanfare "Sint-Amor"
Festival Boerenrock

Beeldende kunst[bewerken | brontekst bewerken]

standbeeld 'fragiel'
standbeeld 'De geluksplukker'
standbeeld 'De torendraaier'
standbeeld 'Shelter'

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

Jef Aerts (Auteur)

Economie[bewerken | brontekst bewerken]

Landbouw en fruitteelt[bewerken | brontekst bewerken]

De grootste inkomsten van de landbouwers en fruittelers worden in hoofdzaak vertegenwoordigd door de fruitteelt. Bij de fruittelers vormen vooral de peren, waaronder hoofdzakelijk de Conference peer, het zwaartepunt. De landbouwers wisselen jaarlijks van gewassen op hun percelen. Vooral graangewassen, suikerbieten, aardappelen en maïs zijn op de velden te vinden.

Vele vee- en landboeren waren generaties lang in de gemeente gevestigd. De dag van vandaag zijn er nog enkelingen over die op middelgrote of grote schaal de bedrijven uitbaten. Elk jaar worden de eerder kleine akkers ingezaaid met graan, maïs, bieten en aardappelen. Er zijn ook veel groene weilanden en grote boomgaarden, want Kortenaken staat bekend als de derde grootste perengemeente van België.

Vanuit de lucht gezien is de gemeente dan ook een agrarisch lappendeken.

Bedrijven[bewerken | brontekst bewerken]

Kortenaken telt slechts een fabriek: Bovin Beton. De onderneming handelt, zoals de naam doet vermoeden, in betonproducten. Het bedrijf is bij gemeenten en steden hoofdzakelijk gekend om haar rioleringsbuizen die worden gebruikt bij allerhande grote openbare werken in België. Daarnaast is Bovin in de streek rond Kortenaken ook gekend voor het maken van straatklinkers, grafzerken en andere op maat gemaakte betonfabricaties.

Anno 2015 is het gemeentebestuur op zoek naar een locatie om een kleine KMO-zone in te planten in de gemeente. Zo hoopt het lokale ondernemers in de gemeente te houden en werkgelegenheid te creëren in eigen streek. Deze plannen zijn nog in ontwerpfase, op de uitvoering staat nog geen definitieve termijn.

Onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

Gemeentelijk onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

Op het grondgebied van de gemeente is er slechts één gemeenteschool aanwezig: de gemeentelijke kleuterschool 'De Vlindertuin' in Kersbeek. De school bevindt zich in het dorpscentrum, vlakbij de kerk. Met slechts 20 tot 30 kleuters verdeeld over drie klassen is het een echte dorpsschool. In het gebouw, dat grondig werd gerenoveerd in de jaren 90, bevond zich vroeger de jongensschool van het katholieke onderwijsnet.

Katholiek onderwijs[bewerken | brontekst bewerken]

Van de vier andere scholen in de gemeente die horen tot het katholiek onderwijsnet, zijn er drie basisscholen (kleuter- en lager onderwijs) en één die enkel kleuteronderwijs aanbiedt. Het gaat om volgende scholen:

Vrije Kleuterschool 'De Kiem' in Ransberg
Vrije Basisschool 'Het Toverpotlood' in Hoeleden
Vrije Basisschool 'De Zonnebloem' in Waanrode
Vrije Basisschool 'De Trip Trap' in Kortenaken

Nabijgelegen kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Geetbets, Ransberg, Miskom, Waanrode, Loksbergen

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen, noten en/of referenties

BAS Willy; Geschiedenis van Kortenaken, pag. 204-205; 1990

↑ Oudiette, Ch. (an VII). Cortenaeken. In Le département de la Dyle ou première partie du dictionnaire géographique et topographique des neuf départemens de la Belgique. (p. 44). Bruxelles: Armand Gaborria.
↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK
↑ Gegevens 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.
↑ Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006. Gearchiveerd op 2 september 2023.
↑ Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012

Zie de categorie Kortenaken van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Oudiette, Ch. (an VII). Cortenaeken. In Le département de la Dyle ou première partie du dictionnaire géographique et topographique des neuf départemens de la Belgique. (p. 44). Bruxelles: Armand Gaborria.

[2] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[3] Gegevens 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken. Gearchiveerd op 10 januari 2022.

[4] Gegevens 2006: http://www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2006. Gearchiveerd op 2 september 2023.

[5] Gegevens 2012: www.vlaanderenkiest.be/verkiezingen2012

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]