Overleg Wikipedia:Wikiproject/Wist je dat/Weetjes/Astronomie

Voorstellen

Tips
Eén vragende zin Kort en interessant Weetjes uit artikels Betrouwbare bronnen Geen jargon Afsluiting:{{G|naam}}
richtlijnen

Nieuwe voorstellen kunnen hieronder geplaatst worden. Zorg dat ze voldoen aan de richtlijnen. Gebruik het sjabloon {{G}} in plaats van je handtekening: vul in {{G|naam}} je gebruikersnaam in (eventueel kun je met |afb=bestandsnaam een afbeeldingsuggestie toevoegen). Iedereen mag voorstellen aanpassen. Algemeen overleg kan onderaan de pagina gevoerd worden. Indien artikels meer dan 48 uur een bron missen of na twee weken niet zijn goedgekeurd worden voorstellen doorverwezen naar het kwaliteitsteam. Oud overleg over de voorstellen is hier te vinden.

Wist je dat...

Opmerking: Binnen de astronomie vinden snel achter elkaar ontdekkingen plaats. Weetjes die "grootste", "helderste" of soortgelijke onderwerpen beschrijven dienen hier rekening mee te houden.

1. ... zwarte dwergen worden onderscheiden als een aparte stersoort, terwijl er niet alleen nog nooit een is gezien, maar ze vermoedelijk zelfs nog helemaal niet bestaan? (De Wikischim)

   Het zijn vooralsnog hypothetische sterren. Door wie worden ze nu al 'definitief' als aparte soort beschouwd? Ik denk dat je dat beter in het weetje naar voren zou kunnen/moeten laten komen: wist je dat... zwarte dwergen een hypotetische soort sterren zijn die niet alleen nog nooit zijn waargenomen, maar vermoedelijk zelfs nog niet bestaan? of zo. Verder moet er nog iets aan bronvermelding in het artikel ster gedaan worden. Dat moet niet al te moeilijk zijn. Richard 13 sep 2016 13:03 (CEST)

2. ... er een kleine kans is dat je, als je 's nachts naar Betelgeuze kijkt, een ster ziet die in werkelijkheid (ergens in de laatste paar eeuwen/al) is ontploft? (De Wikischim)

   Ik zou 'kleine' schrappen en 'in werkelijkheid al is ontploft' toevoegen, maar vraag me tegelijk een beetje af "is dat uniek voor Betelgeuze dan?" Dat neemt niet weg dat het weetje feitelijk in orde is overigens. Wat denk je van 'kleine al'? Richard 21 sep 2016 11:36 (CEST)

   Het is vrij uniek omdat Betelgeuze de enige "stervende" ster is die dichtbij genoeg staat om voor iedereen waarneembaar te zijn. Ik ben er verder op tegen om klein hier weg te laten, gegeven het feit dat het net zo goed nog 100.000 jaar kan duren voordat het een supernova wordt. De kans dat het net in de afgelopen paar eeuwen is gebeurd is daarmee dus statistisch klein, maar wel aanwezig. De Wikischim (overleg) 21 sep 2016 11:47 (CEST) Ik heb het weetje trouwens nog maar iets verduidelijkt. De Wikischim (overleg) 21 sep 2016 11:49 (CEST) Ik moet me nog even beraden op jouw alternatieve voorstel met al; het maakt het weetje iets bondiger, tegelijk gaat hiermee wat informatie verloren die best de moeite waard is. De Wikischim (overleg) 21 sep 2016 11:57 (CEST)

3. ... Triton, de grootste maan van Neptunus, steeds dichter naar zijn moederplaneet toe beweegt en hiermee binnen 100 miljoen jaar in botsing zal komen, dan wel door de getijdenkrachten uit elkaar zal spatten? (De Wikischim)

   Het staat in het artikel en er staat een bron bij, maar de bewoording van die bron en het artikel in Wikipedia lijken zo veel op elkaar dat ik me niet kan onttrekken aan de indruk dat de een gebaseerd is op de ander. De bron in Wikipedia is relatief recent toegevoegd en ik weet (nog?) niet wanneer die bron geschreven is (staat er op die pagina niet bij). Daar moet ik nog even verder naar kijken (niet meer vandaag en waarschijnlijk ook niet morgen overigens). Als jij voor die tijd een andere bron hebt die het weetje staaft, is dat natuurlijk ook prima. Verder staat in het artikel getijdenveld nog geen enkele bron... Richard 3 okt 2016 18:17 (CEST)

4. … de kans dat de Aarde tot zijn einde komt door de inslag van een asteroïde 1 op de 700 000 is, de kans op het einde door een supernova 1 op 10 miljoen en op een einde in een zwart gat 1 op 1 miljard? (JP001)

   In welk artikel vind ik dat terug en welke bronnen worden ervoor gegeven? Richard 5 jan 2017 11:36 (CET)

5. ...
6. ...
7. ...
8. ...
9. ...
10. ...
11. ...
12. ...
13. ...
14. ...
15. ...

Algemeen overleg

• Deze bewerking werd vannacht gedaan en heeft betrekking op een weetje voor 8 december. Als het niet de grootste maar een van de grootste is, dan klopt het weetje niet meer. Echter ligt er wel een bron onder dat het de grootste is. Klopt het weetje nu nog (dan moet de gedane bewerking teruggedraaid worden) of is het weetje niet precies genoeg (dan zal die een aanpassing nodig hebben). Weet weet het? Ymnes (overleg) 14 sep 2015 16:41 (CEST)
  • Het is niet de grootste ster meer. Ergens nr 5-10 tegenwoordig. Niet echt met zekerheid te zeggen, omdat al die dingen statistische onzekerheden hebben, waarden 1000-2000x en dus kan het groter zijn dan 1400x. Maar er zijn enkelen die zeker groter zijn. Ik heb het aangepast in het weetje. Niet perfect maar goed. Ik denk dat we voor de lijst atsronomie voortaan alles wat "grootste" "helderste" etc. zegt niet meer moeten aannemen, of op zijn minst zo moeten verwoorden dat het niet binnen enkele weken achterhaald is. Dat soort feiten zijn te zeer aan verandering onderhevig en voldoen niet aan onze richtlijn. Mvg, Taketa (overleg) 14 sep 2015 17:31 (CEST)
    • Bedankt voor het aanpassen. Als die ontwikkelingen zo snel gaan in de astronomie en dit weetje eigenlijk niet veel zegt, mag je hem om mij ook wel inwisselen hoor. Heb ik niet zoveel problemen mee. Ymnes (overleg) 14 sep 2015 18:38 (CEST)

Oud overleg

1. ... een zwart gat met een omvang van slechts een tiende millimeter ongeveer evenveel weegt als de Maan? (De Wikischim)

   Dit weetje wordt in het artikel zwart gat niet met een bron onderbouwd. heinnlein'' 16 jan 2015 12:08 (CET)

   Zie de tabel. De Wikischim (overleg) 16 jan 2015 14:05 (CET)

   @Gebruiker:De Wikischim, Gebruiker:Heinonlein: dit weetje staat vandaag op de voorpagina, maar ik heb er toch nog wat vragen/opmerkingen over:

   als het weetje behouden blijft, is het wellicht beter 'evenveel massa heeft' te gebruiken dan 'evenveel weegt'.

   in 'zwart gat' vind ik inderdaad een tabel, maar die tabel bevat zelf geen bron – en dat was op 15 januari 2015 ook al het geval. Wel staat er de veelzeggende opmerking Dit soort zwarte gaten is vooralsnog geheel theoretisch; er is geen enkel bewijs dat ze echt bestaan. Is dit weetje eigenlijk wel geschikt? Richard 31 mei 2017 09:28 (CEST)

   Als het weetje om die reden echt ongeschikt is, mag het wmb gewoon van de voorpagina af gehaald worden; ik maak daar heus geen punt van. Maar kan het als een soort compromis niet misschien iets worden als: [...] een zwart gat met een omvang van slechts een tiende millimeter, als het echt bestaat, ongeveer evenveel weegt als de Maan?. Verder ben ik niet meer actief als bijdrager aan het "Wist je dat"-project. De Wikischim (overleg) 31 mei 2017 11:10 (CEST)

   Het belangrijkste is uiteraard het ontbreken van bronnen. Richard 31 mei 2017 11:55 (CEST)

   Ik ga het weetje vervangen zodat deze kwestie in ieder geval volgend jaar niet opnieuw opduikt. Richard 2 jun 2017 10:15 (CEST)

2. ... de Olympus Mons 25 kilometer hoog is en daarmee de hoogste berg is van ons zonnestelsel? (Ymnes)

   (tot zover nu bekend. Misschien Pluto?)– De voorgaande bijdrage werd geplaatst door Smiley.toerist (overleg · bijdragen)

   Volgens het artikel, en de bron, gaat het om de hoogste vulkaan i.p.v. berg. heinnlein'' 28 jan 2015 19:01 (CET)

   In het artikel staat de grootste berg (wat een vulkaan eigenlijk ook is). Maar ik weet er te weinig van. Wie het wel weet mag er een goed weetje van maken, want dan kan ik hem beter terugtrekken. Ymnes (overleg) 28 jan 2015 19:09 (CET)

   Goedgekeurd na redactie, Smiley.toerist blij, Ymnes blij, ikke blij! heinnlein'' 28 jan 2015 19:14 (CET)

   die in het oranje?Ik ben er alleen nog niet achter wat Smiley.toerist met Pluto bedoelt. Staat daar ook een hele grote berg of vulkaan? Ymnes (overleg) 28 jan 2015 19:19 (CET)

   Ik vermoed de dark side of Pluto, niet alles over Pluto is bekend en misschien heeft hij een knoeperd van een puist! heinnlein'' 28 jan 2015 19:23 (CET)

3. ... Neptunus officieel is ontdekt in 1846, maar al aan het begin van de 17e eeuw voor het eerst werd waargenomen door Galileo Galilei, die echter niet besefte dat het om een planeet ging? (De Wikischim)

   Dit weetje wordt nog niet met een bron onderbouwd. heinnlein'' 21 jan 2015 15:13 (CET)

   Bron toegevoegd. De Wikischim (overleg) 16 feb 2015 11:45 (CET) En weetje zelf nog wat herschreven. De Wikischim (overleg) 16 feb 2015 15:40 (CET)

   Overgeheveld vanuit de sectie kwaliteitsteam en weetje goed bevonden. Ymnes (overleg) 16 feb 2015 18:57 (CET)

4. ... de Melkweg een diameter heeft van zo'n 100.000 lichtjaar, wat betekent dat als het mogelijk zou zijn om met de snelheid van het licht te reizen, het 100.000 jaar zou duren om van de ene naar de andere kant van ons sterrenstelsel te gaan? The Galactic Centre and Bulge above the ESO 3.6-metre telescope.jpg (Rozemarijn vL, Ymnes)

   Dit licht ligt (grapje!) er maar aan vanaf waar je het bekijkt. Voor een buitenstaander die niet beweegt ten opzichte van de Melkweg duurt het inderdaad 100.000 jaar voordat een lichtstraal die verzonden werd van de ene kant van de Melkweg aankomt aan de andere kant, zoals het in de bron ook vermeld wordt. Voor iemand die zelf een reis maakt met bijvoorbeeld 99% van de lichtsnelheid (100% is niet mogelijk, want zou oneindig veel energie kosten), duurt die reis echter geen 100.000 jaar, maar slechts iets meer dan 14.000 jaar, vanwege tijddilatatie in verband met beweging oftewel lengtecontractie. Voor hem is de afstand namelijk geen 100.000 lichtjaar, maar wordt met een lorentzfactor van ongeveer 7 verkort tot slechts 14.000 lichtjaar. Voor iemand die met 99,99% van de lichtsnelheid beweegt, duurt de reis zelfs maar 1400 jaar. Voor iemand die met 99,9999% reist maar 140 jaar, voor iemand die met 99,999999% reist maar 14 jaar, voor iemand die met 99,99999999% reist maar 1,4 jaar enzovoort. Als iemand werkelijk met 100% van de lichtsnelheid zou kunnen reizen, dan zou die persoon er volgens hemzelf nog geen fractie van een seconde over doen! Voor toekijkers die het van buitenaf waarnemen doet die persoon er overigens wel 100.000 jaar over. Mvg, Trewal 26 feb 2015 14:39 (CET)

   Je kunt ook zeggen dat "jaar" geen SI definitie is (en niet afhankelijk is van de tijdmeting van de reiziger maar van de draaiing van de aarde om de zon) en/of dat tijd niet bestaat. Maar we gaan denk ik de wat belachelijke kant op. Heb je een concreet voorstel Trewal? Mvg, Taketa (overleg) 26 feb 2015 14:50 (CET)

   (nbc) Interessant! Leuk om te weten, dank voor je uitgebreide uitleg. Verbazingwekkend. Zou daar geen weetje in zitten?? ;-)

   En zou er nog een manier zijn om bovenstaand weetje te herformuleren? Ik hoorde het een paar jaar geleden tijdens een documentaire op Nat.G. en dat beeld van een reis gaf me voor het eerst een besef van hoe groot ons sterrenstelsel is (anders dan het kale feit 'het heelal is zoveel lichtjaar groot', wat mij als leek weinig zegt).

   In het artikel Melkweg staat het inderdaad in voetnoot 3. Die formulering is dus te kort door de bocht, maar wellicht is er toch nog een weetje te formuleren met een beeld dat een leek aanzet tot enig ontzag over de omvang van ons sterrenstelsel. Groet! Rozemarijn vL (overleg) 26 feb 2015 14:52 (CET)

   Blij dat je mijn opmerking beter waardeert dan Taketa, want mijn commentaar op dit weetje was geenszins belachelijk of lachwekkend bedoeld (behalve het taalgrapje over licht/ligt misschien), maar is juist een essentie van de relativiteitstheorie. Of dat in een kort weetje uit te leggen is, weet ik niet. Wat we wel kunnen doen, is het weetje presenteren door niet spreken over de duur van een reis van iemand die met de lichtsnelheid reist, maar de nadruk leggen op de grootte van de Melkweg, bijv. "... de Melkweg zo groot is dat het 100.000 jaar duurt voor een lichtstraal uitgezonden van de ene kant aankomt aan de andere kant?". Dan wek je in ieder geval niet de suggestie dat je met die lichtstraal meereist, want dan ziet de zaak er zoals uit de relativiteitstheorie blijkt heel anders (en nog veel interessanter!) uit. Maar ik zou niet zo snel weten hoe ik dat interessantere deel in een kort weetje naar voren kan brengen. Misschien iets in de trant van "... dat iemand die met 99,99% van de lichtsnelheid reist er volgens zichzelf maar ruim 1400 jaar over doet om van de ene kant van de Melkweg naar de andere kant te reizen, terwijl voor een buitenstaander die reis wel 100.000 jaar duurt?" Voor deze specifieke getallen is echter geen bron aanwezig in de betreffende artikelen, maar slechts formules waar die waarden uit volgen, dus dat moet toch anders worden geformuleerd om als weetje in aanmerking te komen vrees ik. Mvg, Trewal 26 feb 2015 15:21 (CET)

   Laten we het even laten sudderen, misschien komt er nog inbreng van anderen. Om een sprekend beeld te verzinnen, zou je dus uitkomen op iets als:

   … wat betekent dat je vanaf de Aarde 100.000 jaar onafgebroken door een telescoop zou moeten kijken om een lichtstraal/lichtflits van de ene naar de andere kant van ons sterrenstelsel te volgen?

   Vanuit het perspectief van je levensverwachting, geeft dit een duizelingwekkend gevoel..! Rozemarijn vL (overleg) 26 feb 2015 15:51 (CET)

   Klopt! En dat is nog niets vergeleken met de afmeting van het waarneembare heelal, waar onze Melkweg maar een piepklein onderdeel van is. Een lichtstraal vanaf de rand van het waarneembare heelal deed er nog eens meer dan 100.000 keer langer over om ons te bereiken, namelijk 13.750.000.000 jaar, de leeftijd van het heelal. Daar valt die toch al duizelingwekkend grote Melkweg dan weer bij in het niet! Mvg, Trewal 26 feb 2015 16:15 (CET)

   Het weetje zoals het stond klopt gewoon, ook als je relativiteit meeneemt, omdat de definitie van "jaar" gebaseerd is op iets buiten de reiziger. Ik vat de opmerking op als enigzins niet serieus, omdat iedereen weet wat er bedoeld wordt, en het ook als je nauwkeurig kijkt, gewoon klopt. Verder als opmerking over het laatste voorstel: je kunt een lichtstraal niet volgen omdat die geen licht uitzendt. Mvg, Taketa (overleg) 26 feb 2015 18:21 (CET)

   Ik kan de logica in je eerste zin niet volgen, beste Taketa. Wat heeft het feit dat de definitie van "jaar" gebaseerd is op iets buiten de reiziger te maken met je bewering dat het weetje zoals het stond "gewoon" klopt? En waar neem je relativiteit in je redenering mee? Kennelijk weet niet iedereen wat er (door jou) bedoeld wordt. Ik kan, ook als ik heel nauwkeurig kijk, namelijk niet zien dat wat jij zegt "gewoon klopt". Ik krijg overigens altijd de kriebels als ik in een redenering het woordje "gewoon" tegenkom. Wat het volgen van die lichtflits betreft: het is theoretisch inderdaad niet mogelijk een enkel foton te volgen. Maar het is theoretisch heel wel mogelijk om een lichtflits door een sterrenstelsel te volgen. Steeds als de lichtflits onderweg een deeltje treft, worden er namelijk fotonen uit die flits verstrooid. Die verstrooide fotonen kunnen worden waargenomen. Vergelijk het met het licht van je koplamp als het een beetje mistig is, of het laserlicht bij een lichtshow. Die lichtbundels zijn ook van opzij goed te zien doordat er verstrooiing optreedt. Mvg, Trewal 26 feb 2015 18:50 (CET)

   Hier worden volgens mij bepaalde zaken ingewikkelder gemaakt dan nodig. Ik denk dat het zou volstaan om het zo te herformuleren: de Melkweg een diameter heeft van zo'n 100.000 lichtjaar, wat betekent dat als iets met de snelheid van het licht zou reizen, het voor een buitenstaander 100.000 jaar zou duren voordat het van de ene naar de andere kant van ons sterrenstelsel was gegaan?. Het is namelijk zo dat iets dat met de snelheid van het licht zou reizen, dan helemaal niet door de tijd zou bewegen. Ruimte en tijd zijn namelijk complementair (ruimtetijd): voor elke beweging die je maakt door de ruimte, lever je iets van je beweging door de tijd in. Dus hoe sneller je door de ruimte beweegt, hoe minder snel door de tijd, zodat je beweging door de tijd helemaal stil zou komen te staan als je met de lichtsnelheid zou reizen. De Wikischim (overleg) 27 feb 2015 13:26 (CET)

   In de voetnoot die in het artikel staat, wordt het zo geformuleerd: "De schijf heeft een middellijn van ongeveer 100.000 lichtjaar. Dit betekent dat een lichtstraal 100.000 jaar nodig heeft om van de ene kant van ons Melkwegstelsel naar de andere kant te komen". Ik begrijp dat je hier zou moeten toevoegen "dat een lichtstraal er (vanaf de aarde gezien)" om het te laten kloppen. Hoe preciezer je feitelijk wil zijn, hoe lastiger het is om er een voor de leek aansprekend beeld van te maken... Misschien simpelweg deze formulering volgen? Er moet toch iets leuks te melden zijn over de enorme omvang van (alleen al) ons eigen sterrenstelsel! ;-) Rozemarijn vL (overleg) 27 feb 2015 20:43 (CET)

   Als je het ongeveer zo formuleert als in de bron en het over een lichtstraal hebt, dan is er geen verdere toevoeging nodig. Dan wordt namelijk niet de mogelijke suggestie gewekt dat er iemand met die lichtstraal meereist. Mvg, Trewal 27 feb 2015 21:11 (CET)

   Na bovenstaand overleg zou het weetje vereenvoudigd worden:

   ... de Melkweg een middellijn heeft van zo'n 100.000 lichtjaar, wat betekent dat een lichtstraal 100.000 jaar nodig heeft om van de ene naar de andere kant van ons sterrenstelsel te komen? The Galactic Centre and Bulge above the ESO 3.6-metre telescope.jpg (Rozemarijn vL)

   Hierbij aangetekend dat uit bovenstaand overleg ook blijkt dat er zeker nog meer interessante weetjes (interessanter dan dit) over de omvang van ons sterrenstelsel en van ons heelal geformuleerd kunnen worden. Rozemarijn vL (overleg) 27 feb 2015 22:46 (CET)

   Goedgekeurd en verplaatst naar projectpagina :) Mvg, Trewal 27 feb 2015 23:16 (CET)

5. ... op de maan Titan van Saturnus een luchtdruk heerst van anderhalf keer die op Aarde? Titan multi spectral overlay.jpg (Lymantria)

   Ik neem aan dat 1,5 bar staat voor een luchtdruk van 1,5 maal die op aarde, maar moet dat gokken. Zou je de tekst in het artikel zo kunnen aanpassen dat het aan de volgende regel voldoet: een leek moet het ook kunnen begrijpen? Alvast bedankt. Ymnes (overleg) 2 apr 2015 17:14 (CEST)

   Aangepast. Lymantria _overleg 2 apr 2015 17:27 (CEST)

   Dankjewel, zo is het duidelijk inderdaad. Ymnes (overleg) 2 apr 2015 17:32 (CEST)

6. ... de luchtdruk op Venus ruim 90 keer zo hoog is als op Aarde? Venuspioneeruv.jpg (Lymantria)

   Hier geldt eigenlijk hetzelfde als bij de vorige. Ymnes (overleg) 2 apr 2015 17:15 (CEST)

   Aangepast. Lymantria _overleg 2 apr 2015 17:27 (CEST)

   Eveneens dank voor deze aanpassing. Ymnes (overleg) 2 apr 2015 17:32 (CEST)

7. ... tijdens een zonsverduistering in 1919 voor het eerst werd bewezen dat de zon als zwaartekrachtlens licht kan afbuigen? (Lymantria)

   De bronvermelding is nog niet op orde. Ymnes (overleg) 6 apr 2015 13:59 (CEST)

   Het scheelt als je een geplande bewerking ook opslaat Lymantria _overleg 6 apr 2015 14:16 (CEST)

   No problem Ymnes (overleg) 6 apr 2015 15:13 (CEST)

8. ... niet Pluto maar Eris de grootste dwergplaneet uit ons zonnestelsel is? (Lymantria, Ymnes)

   Er zijn bronnen die beweren dat Eris groter is dan Pluto, maar het is niet duidelijk op welke wetenschappelijke onderzoeken of metingen die bronnen gebaseerd zijn. Er zijn ook bronnen die het omgekeerde impliceren (zie bijvoorbeeld de door bronnen onderbouwde waardes die op de artikelen op de Engelse wikipedia worden gegeven: Eris 2326 ± 12 km, is kleiner dan Pluto 2368 ± 20 km. Ook zijn er bronnen die de vraag juist openlaten, omdat de diameter van Pluto vooralsnog niet exact te bepalen is vanwege onduidelijkheid betreffende de atmosfeer die Pluto heeft. Zie bijvoorbeeld When will we know which is bigger, Pluto or Eris?, Emily Lakdawalla, 30 april 2014. Ik vrees dat we dit weetje daarom nog even in de ijskast moeten plaatsen tot die duidelijkheid alsnog bereikt wordt, hopelijk al door metingen van New Horizons wanneer die over een paar maanden bij Pluto aankomt. Mvg, Trewal 9 apr 2015 16:55 (CEST)

   Duidelijk verhaal. Lymantria _overleg 9 apr 2015 18:29 (CEST)

9. ... De raket in China is uitgevonden en de eerst bekende raket die als brandstof buskruit had werd ontwikkeld door Tang Fu in dat land in 998 (MoiraMoira)

   Er ontbreekt helaas nog een bron bij buskruit en 998, al kan ik me bij de laatste pagina zo snel ook geen bron voorstellen. Iooryz (overleg) 12 apr 2015 22:07 (CEST)

   Bron buskruit is er inmiddels, en 998 kan wel ontlinkt. Goedgekeurd. Lymantria _overleg 13 apr 2015 19:29 (CEST)

10. ... de aarde ongeveer zes quadriljoen kilogram weegt? (Ymnes)

    "Wegen" is hier niet het goede woord. Het gaat om de massa. Wegen en gewicht is anders (de aarde zweeft vrij in de ruimte en is gewichtloos). Lymantria _overleg 17 apr 2015 14:07 (CEST)

    Helpt het om het te wijzigen in "een gewicht heeft van ..."? of "... zwaar is"? Of een andere aanduiding waardoor het niet alleen te begrijpen is voor mensen die meteen weten dat gewicht en massa soms synoniemen zijn? Ymnes (overleg) 17 apr 2015 14:12 (CEST)

    Gewicht dus juist niet, haha. "...zwaar is" vind ik okay. Lymantria _overleg 17 apr 2015 14:34 (CEST)

    Je weet maar nooit met de ET's en UFO's. Ze voeren er geen moeilijke wetenschappelijke berekeningen voor uit, maar zetten de aarde op een weegplaat in een loods in het melkwegstelsel en kijken waar het metertje op wijst Het woord zwaar vond ik trouwens ook in het artikel over massa terug. Mijn voorstel wordt dan: Ymnes (overleg) 17 apr 2015 14:40 (CEST)

    ... de aarde ongeveer zes quadriljoen kilogram zwaar is? (Ymnes)

11. ... in 1974 vanuit Puerto Rico een radioboodschap werd verzonden naar een sterrenhoop die op 25.000 lichtjaren van de aarde verwijderd is? (Ymnes, Richardw)

    Hoewel ik in het artikel over de boodschap een onregelmatigheid tegen denk te komen (daar ga ik achteraan), lijkt het weetje mij in orde. Richard 17 apr 2015 15:19 (CEST)

12. ... de Andromedanevel het verste object is dat met het blote oog waarneembaar is, ondanks dat het zich op enkele miljoenen lichtjaren afstand van de Aarde bevindt? (Ymnes)

    De Driehoeknevel is met magnitude 5,7 bij goede omstandigheden ook met het blote oog waarneembaar, en ligt op een afstand van 3 miljoen lichtjaar, terwijl de Andromedanevel zich op 2,5 miljoen lichtjaar afstand bevindt. Mvg, Trewal 18 apr 2015 13:05 (CEST)

    Nog verder zoekend, is de bewering ook niet zomaar om te zetten naar de Driehoeksnevel, omdat het ook afhangt van de kwaliteit van je ogen, de omstandigheden en of er niet toevallig een supernova voorbij vliegt. (Quest, Hoe ver kun je met het blote oog in het heelal kijken?). Een andere formulering lijkt me daarom het beste, want daarmee is het weetje denk ik nog steeds interessant:

    Laatste versie:

    ... de Andromedanevel en de Driehoeknevel met het blote oog waarneembaar zijn, ondanks dat ze zich op enkele miljoenen lichtjaren afstand van de Aarde bevinden? (Ymnes)

    Deze zou wel moeten kloppen. Ymnes (overleg) 18 apr 2015 13:33 (CEST)

    Zo klopt het inderdaad beter. Mvg, Trewal 18 apr 2015 13:40 (CEST)

    Lijkt me keurig en stabiel zo. Lymantria _overleg 19 apr 2015 20:03 (CEST)

13. ... VY Canis Majoris de grootste ster is die in het heelal is ontdekt en onze Zon daar enkele miljarden malen in zou passen? VY Canis Hypergiant.jpg (Ymnes)

    De toevoeging voor dit weetje aan het artikel is niet helemaal correct: als deze ster +- 1000 maal breder is dan de zon, dan is de straal van deze ster ook +- 1000 maal de straal van de zon, en niet het dubbele! De geplaatste bron moet waarschijnlijk geïnterpreteerd worden als: de diameter van de ster is 1000 maal de diameter van de zon, wat gelijk is aan 2000 maal de straal van de zon (want de diameter van een cirkel is per definitie twee maal de straal). Bovendien klopt de gegeven waarde (900-1050 maal) niet met de elders al in het artikel genoemde waarde (1420+-120 maal de straal van de zon). Op het Engelse artikel is hiervoor een betrouwbaardere bron te vinden. De ster is dan 1420 maal breder dan de zon, en de zon past er dan niet 1 miljard, maar rond de 3 miljard keer in. Mvg, Trewal 18 apr 2015 14:24 (CEST)

    Bedankt voor je reactie. Ik heb de tekst en de bronnen in het artikel erop aangepast. Hoe kom je aan het getal 3 miljard trouwens? Ymnes (overleg) 18 apr 2015 16:38 (CEST)

    Het volume is evenredig met de straal tot de derde macht. Dus als de straal 1000 maal zo groot is, is het volume 1000x1000x1000 maal zo groot, oftewel 1 miljard maal. Maar als de straal 1420 maal zo groot is, is het volume 1420x1420x1420 maal zo groot, oftewel 2,9 miljard maal. Bij de gegeven nauwkeurigheid van 1420 +- 120 ligt de straal tussen 1300 en 1540 maal de straal van de zon, en het volume dus tussen 1300³ en 1540³, oftewel tussen 2,197 miljard en 3,652 miljard maal het volume van de zon. Mvg, Trewal 18 apr 2015 17:08 (CEST)

    Laatste versie:

    ... VY Canis Majoris de grootste ster is die in het heelal is ontdekt en onze Zon daar enkele miljarden malen in zou passen? VY Canis Hypergiant.jpg (Ymnes)

    Duidelijk, dankjewel. Om het weetje en het artikel leesbaar te houden, heb ik er nu enkele miljarden malen van gemaakt. De rest had ik al aangepast. Dan zou hij zo goed moeten zijn. Ymnes (overleg) 18 apr 2015 17:54 (CEST)

14. ... de WASP-17b, een van de grootste ontdekte planeet, waarschijnlijk in een tegengestelde baan cirkelt en een dichtheid heeft die vergelijkbaar is met schuim op een kopje koffie? (Ymnes)

    De dichtheid wordt niet vergeleken met "schuim op een kopje koffie", maar met het schuim waarvan koffiebekertjes worden gemaakt, waarschijnlijk styrofoam dus. De dichtheid van styrofoam is overigens 0,015-0,040 g/cm3 en de gemiddelde dichtheid van deze planeet is 0,08-0,19 g/cm3, ongeveer vijf maal zo groot dus. De vergelijking lijkt me dan ook enigszins mank te gaan. Mvg, Trewal 18 apr 2015 14:41 (CEST)

    Oei, pijnlijke vergissing, je hebt helemaal gelijk! Wel jammer, want ik vond hem wel leuk zo :-) Ik kort hem iets in. Ik vermoed dat ik het materiaal ken dat bedoeld wordt, maar dat is toch een ander materiaal dan in deze omstreken gebruikelijk is. Het weetje wordt dan:

    ... de WASP-17b, een van de grootste ontdekte planeten, waarschijnlijk in een tegengestelde baan cirkelt? (Ymnes)

    Zo zijn het nog altijd twee weetjes in een enkele zin. Bedankt weer voor je reactie. Op dit moment is het trouwens nog de grootste planeet, maar er worden elke keer weer nieuwe ontdekkingen gedaan en zo blijft het weetje langer houdbaar. Ymnes (overleg) 18 apr 2015 16:44 (CEST)

    Ik zou hem dan wel als exoplaneet betitelen en niet als planeet. Hij draait namelijk niet om onze zon, maar om een andere ster. Mvg, Trewal 18 apr 2015 17:20 (CEST)

    ... de WASP-17b, een van de grootste ontdekte exoplaneten, waarschijnlijk in een tegengestelde baan cirkelt? (Ymnes)

     Uitgevoerd Ymnes (overleg) 18 apr 2015 17:54 (CEST)

    Wel jammer dat er dan niets meer over die lage dichtheid gezegd wordt. Want het was (op moment van ontdekking althans) niet alleen de grootste exoplaneet, maar ook degene met de laagste dichtheid, en tevens de enige die waarschijnlijk retrograde is. Misschien dus toch iets anders formuleren? Iets als:

    Laatste versie:

    ... WASP-17b op het moment van ontdekken niet alleen de grootste bekende exoplaneet was, maar ook degene met de laagste dichtheid, en de enige met een waarschijnlijk tegengestelde baan? (Ymnes)

    Dan behoud je de drie interessante weetjes in één zin, en het blijft een formulering die ook in de toekomst nog geldig is. Mvg, Trewal 18 apr 2015 21:19 (CEST)

    Dat vond ik ook jammer en ik ben blij met je laatste voorstel! Ymnes (overleg) 18 apr 2015 21:41 (CEST)

    Ik heb retrograde voor de algemene leesbaarheid nog wel gewijzigd in tegengestelde baan, maar ik neem aan dat dat geen probleem is. Ymnes (overleg) 18 apr 2015 21:44 (CEST)

    Nee hoor, geen probleem! Mvg, Trewal 18 apr 2015 21:46 (CEST)

    Aanvullend

    ... WASP-17b op het moment van ontdekken niet alleen de grootste bekende exoplaneet was, maar ook degene met de laagste dichtheid, en de enige met een waarschijnlijk tegengestelde baan?

    1. Het is blijkens deze link niet de enige retrograde exoplaneet.

    2. Met 'degene' kun je eigenlijk alleen naar personen verwijzen.

    3. Als er een grotere of nog minder dichte exoplaneet wordt ontdekt, kan dit weetje gewoon worden vervangen. Dat lijkt me beter dan in dit weetje de slag om de arm 'op het moment van ontdekken' op te nemen.

    4. De termen retrograad en tegengesteld zijn niet erg duidelijk.

    Voorstel: ... WASP-17b van alle bekende exoplaneten de grootste is en de laagste dichtheid heeft, en waarschijnlijk tegen de rotatierichting van zijn ster in draait? Marrakech (overleg) 22 apr 2015 10:04 (CEST)

    Dat is een goede verbetering. Goed dat je het nu al hebt ontdekt! De kans dat er een tweede exoplaneet ontdekt zou worden die ook tegengesteld zou draaien was al groot, maar dat meteen al een dag later hetzelfde werd verondersteld bij de HAT-P-7b is bijzonder. Uit artikelen van een maand later blijkt inmiddels dat de bewijzen al heel overtuigend waren geworden. Het weetje kan bij latere ontdekkingen inderdaad nog vervangen worden (punt 3), wat nog maar eens onderstreept dat het aanleggen van een buffer voor achterhaalde weetjes (van circa 50 tot 100 stuks) geen overbodige luxe is. Je grammaticale wijzigingen in punt 2 en 4 heb je inmiddels ook ondervangen in de aangepaste tekst. Bedankt dus voor het nazoeken en het herziene voorstel! De wijzigingen lijken mij buiten kijf en ik plaats hem in die vorm terug naar de goedgekeurde weetjes. Ymnes (overleg) 22 apr 2015 17:17 (CEST)

    Mooi zo! Marrakech (overleg) 23 apr 2015 11:14 (CEST)

15. ... het hondje Laika, het eerste levende wezen in de ruimte, voortijdig aan zijn einde kwam door oververhitting en stress? Stamps of Hungary, 001-07 (cropped).jpg (Ymnes)

    Ik vind warmte eigenlijk niet een toepasselijke link voor de hyperthermie waaraan Laika bezweek. Misschien ontlinken of de nieuwe link maken (maar die heeft (nog) geen bron. Lymantria _overleg 19 apr 2015 20:20 (CEST)

    Ik was ook niet echt tevreden met een link naar warmte, maar heb geen enkele kennis van hyperthermie en daar waag ik mij dus liever niet aan. Dan maar liever ontlinken, hoe jammer ook. Ymnes (overleg) 19 apr 2015 20:23 (CEST)

    Ik heb een (deel)bron voor het artikel gevonden, dus link naar hyperthermie kan. Goedgekeurd Lymantria _overleg 20 apr 2015 07:31 (CEST)

16. ... de Amerikanen dankzij de ontwikkeling van de Saturnus V-draagraketten door de nazi's Wernher von Braun en Arthur Rudolph in 1969 op de Maan konden landen? (Ymnes, Lymantria)

    Ik heb deze nog even teruggehaald, omdat ik hem wat te stellig verwoord vind. Ik stel het volgende voor:

    ... de Amerikanen mede dankzij de ontwikkeling van de Saturnus V-draagraketten door de voormalige nazi's Wernher von Braun en Arthur Rudolph in 1969 op de Maan konden landen? (Ymnes, Lymantria)

    Het waren niet alleen die ontwikkelingen die het mogelijk maakten, en of Von Braun en Rudolph toen nog als 'nazi's' bestempeld konden worden, vraag ik me af. Richard 22 apr 2015 11:23 (CEST)

    Okay wat mij betreft. Even Ymnes afwachten. Lymantria _overleg 22 apr 2015 11:38 (CEST)

    Ook akkoord, dankjewel voor je verbetering! Ymnes (overleg) 22 apr 2015 17:20 (CEST)

    Er schoot me nog één ding te binnen: de eerste Amerikaanse zachte landing op de maan werd uitgevoerd door Surveyor 1 en die werd uitgevoerd met een hele andere draagraket. In het weetje wordt gedoeld op bemande ruimtevaart. Zouden we het weetje hierop nog moeten aanpassen (... in 1969 mensen op de Maan konden plaatsen of zoiets – naar de Maan brengen klopt ook niet helemaal want dat gebeurde al in 1968) of laten we dat voor wat het is? Richard 22 apr 2015 17:49 (CEST)

    In principe klopte het weetje ook al in de huidige vorm, want deze mannen waren er toen ook al heel nauw bij betrokken. Ik vind je suggestie niettemin wel een verbetering, want het bijzondere is natuurlijk dat er mensen op de maan landden. Ik heb het alvast aangepast. Als je het mooier weet te verwoorden, schroom dan vooral niet om dat te doen. Ymnes (overleg) 22 apr 2015 18:31 (CEST)

    Dank je wel. Ik heb het toch iets anders verwoord: Apollo 8 bracht namelijk ook al mensen naar de Maan – al landden die er niet. Richard 23 apr 2015 11:09 (CEST)

17. ... het geologisch zeer onregelmatige oppervlak van de Uranus-maan Miranda volgens een theorie komt doordat de maan eerst uit elkaar spatte en zichzelf vervolgens als een soort fout gelegde puzzel opnieuw vormde? (De Wikischim)

    In principe is het weetje in orde. Alle gelinkte artikelen hebben één of meer bronnen en het weetje zelf wordt in het artikel Miranda eveneens onderbouwd (al ben ik persoonlijk niet heel erg onder de indruk van de bron). Daar staat er ook bij dat de theorie tegenwoordig minder breed gedragen wordt. Moeten we dat nog ergens in het weetje verwerken? Richard 1 jul 2016 15:49 (CEST)

    OK, dan misschien als volgt: ...volgens een niet meer breed gedragen theorie komt doordat de maan uit elkaar spatte en zichzelf vervolgens opnieuw vormde?? Zo is het weetje meteen (als geheel) ook wat minder lang. De Wikischim (overleg) 5 jul 2016 14:48 (CEST)

    Misschien is dit uiteindelijk nog beter: ... de Uranus-maan Miranda volgens een niet meer breed gedragen theorie door een inslag eerst uit elkaar spatte en zichzelf vervolgens opnieuw vormde? Het stukje over de geologische onregelmatigheid kan de lezer dan zelf nalezen in het artikel (dat is uiteindelijk ook de voornaamste bedoeling van het weetje). De Wikischim (overleg) 5 jul 2016 14:53 (CEST)

    ... Miranda, een maan van Uranus, volgens een niet breed gedragen theorie bij een botsing uiteenspatte en zich daarna opnieuw vormde? ? Richard 5 jul 2016 15:01 (CEST)

    Goed wat mij betreft. Nog iets beknopter, dat is idd. het beste. De Wikischim (overleg) 5 jul 2016 15:59 (CEST)

    top! Richard 5 jul 2016 16:11 (CEST)

    Grappig: bij 18 september staat een weetje dat niet hetzelfde is, maar hier wel mee samenhangt. De Wikischim (overleg) 5 jul 2016 17:55 (CEST)

18. ... de Andromedanevel met een snelheid van zo'n 400.000 kilometer per uur op onze eigen Melkweg af komt, en hier over zes miljard jaar volledig mee zal samensmelten? (De Wikischim)

    Hoe kom je bij die snelheid van maar 400 km/uur? Bedoel je misschien 400.000 km/uur? Ook is de volledige samensmelting pas over ongeveer 6 miljard jaar (4 miljard om bij elkaar te komen + 2 miljard om samen te smelten). Zes wordt over het algemeen niet als "een paar" genoemd. Mvg, Trewal 2 sep 2016 01:16 (CEST)

    Ik zat zelf al wat al te twijfelen. Ik las de komma verkeerd in de gegeven brontekst. 400 kilometer per uur is nogal weinig. De Wikischim (overleg) 2 sep 2016 10:13 (CEST)

    Bronvermelding is in orde, maar de samensmelting zou over zes miljard jaar 'voltooid' zijn. Ik zou het weetje als volgt stellen: Wist je dat... de Andromedanevel met een snelheid van zo'n 400.000 kilometer per uur op onze eigen Melkweg af komt en hier over ongeveer zes miljard jaar mee samengesmolten zal zijn? Akkoord? Richard 2 sep 2016 11:34 (CEST)

    Ja, dat is beter denk ik. De Wikischim (overleg) 2 sep 2016 11:47 (CEST)

    top! Richard 2 sep 2016 11:50 (CEST)

19. … de Aarde net als alle planeten behalve Venus tegen de klok in draait? Venus de enige planeet in het zonnestelsel is die tegen de klok in draait? (JP001)

    Om het spannender te maken zou je Venus als uitgangspunt kunnen nemen. Bovendien zou ik me beperken tot de planeten in het zonnestelsel – er is niet uit te sluiten dat er exoplaneten zijn die hetzelfde gedrag vertonen tenslotte. Je komt dan op iets als Wist je dat ... Venus de enige planeet in het zonnestelsel is die tegen de klok in draait? In het artikel over Venus moet er nog wel een bron bij, maar die moet te vinden zijn. Richard 5 jan 2017 11:36 (CET)

    Er staan twee bronnen in Venus die dit onderbouwen, 7 en 8. Weetje in nieuwe vorm goedgekeurd. Mvg, Taketa (overleg) 26 feb 2022 04:18 (CET)

Projectnavigatie

· ·

Wikiproject 'Wist je dat...?'