Naar inhoud springen

Voorburg (Zuid-Holland)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Voorburg
Plaats in Nederland Vlag van Nederland
Voorburg (Zuid-Holland)
Voorburg
Situering
Provincie Vlag Zuid-Holland Zuid-Holland
Gemeente Vlag Leidschendam-Voorburg Leidschendam-Voorburg
Coördinaten 52° 4′ NB, 4° 22′ OL
Algemeen
Oppervlakte 6,29[1] km²
- land 6,19[1] km²
- water 0,11[1] km²
Inwoners
(2023-01-01) 		43.090[1]
(6.961 inw./km²)
Woning­voorraad 21.264 woningen[1]
Overig
Postcode 2270 - 2275
Netnummer 070
Woonplaats­code 1622
Belangrijke verkeersaders en
Detailkaart
Kaart van Voorburg
De voormalige gemeente Voorburg in 1867
Foto's
Portaal  Portaalicoon   Nederland

Voorburg is een stad en voormalige gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland, die op 1 januari 2002 fuseerde met Leidschendam tot de huidige gemeente Leidschendam-Voorburg. Voorburg is gelegen aan het Rijn-Schiekanaal (ook Vliet genoemd) en grenst aan Den Haag, Rijswijk en (binnen de eigen gemeente) aan Leidschendam. Hoewel Voorburg geheel is vastgegroeid aan Den Haag heeft het een oude dorpskern en een eigen geschiedenis. Voorburg is geheel verstedelijkt. Binnen de grotere gemeente Leidschendam-Voorburg zijn nog wel landelijke gebieden.

Voorburg ligt op een oude duinenrij of strandwal die parallel loopt aan de Noordzeekust en waar al sinds ca. 2700 v.Chr. mensen wonen, zo blijkt uit archeologische vondsten. Bewoning is ook aangetoond in de Bronstijd en de Late IJzertijd, de periode voor en tijdens de Romeinse overheersing. In 1988 werd de tweeduizendjarige historie van Voorburg gevierd.[2]

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]

Romeinse tijd

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Forum Hadriani voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Na de komst van de Romeinen werd in 47 na Chr. door soldaten van veldheer Corbulo een verbinding tussen de mondingen van Maas en Rijn gegraven. Een gedeelte van de Vliet bij Voorburg is vermoedelijk een rest van deze Corbulogracht.

Het gebied werd in de eerste eeuw na Chr. bewoond door de stam van de Cananefaten. Op een wat hooggelegen plaats waar nu o.a. het park Arentsburgh ligt, was een inheemse nederzetting. Daar werd door de Romeinen een burgerlijke stad gesticht. Zoals uit de benaming Forum Hadriani blijkt (forum = markt(plaats)) was dit een handelsplaats, waaraan keizer Hadrianus in 121 na Chr. op zijn tocht door dit gebied zijn naam verbond.

Omstreeks het jaar 161 heeft de stad een andere naam gekregen: Municipium Aelium Cananefatium, de hoofdstad van het Cananefaatse gebied.

Uit vondsten van huisplattegronden en aardewerk blijkt dat de bewoners van de stad voor een deel geromaniseerde Cananefaten zijn geweest, inheemse bewoners die veel van de Romeinse cultuur hadden overgenomen.

Ongeveer in het jaar 270 heeft de bevolking die stad verlaten. Tot in de 16de eeuw moeten er resten van stenen gebouwen zichtbaar zijn geweest op het terrein tussen de buitenplaats Hoekenburg en het Diaconessenziekenhuis.

Middeleeuwen en vroegmoderne tijd

[bewerken | brontekst bewerken]

Ruim vijfhonderd jaar na de Romeinse bewoning komen we de oudste vermelding van 'Foreburg' tegen in een tussen 777 en 866 bijgehouden goederenlijst van de Utrechtse kerk. In de Middeleeuwen is Voorburg als ambachtsheerlijkheid in eigendom van de families Van Wassenaer en De Ligne.

Van 1615 tot 1828 heeft de stad Delft de heerlijkheid in haar bezit. De ambachtsheer benoemde personen op belangrijke posten en controleerde de gemeentegelden. In 1828 kocht het dorpsbestuur van Voorburg deze heerlijke rechten en werd daardoor heer en meester in eigen huis.

Omdat het vlakbij het landelijk regeringscentrum (in Den Haag) lag, ontwikkelde Voorburg zich tot een plaats waar belangrijke en gegoede burgers hun buitenverblijf hadden.

Zo liet de staatsman, dichter en componist Constantijn Huygens hier zijn lusthof 'Hofwijck' bouwen. Tegenwoordig is het een museum. In de achttiende eeuw kocht de familie Quarles de buitenplaats Vrijburg aan om als buitenhuis te gebruiken. De familie Van Alckemade bezat al sinds de 15de eeuw het landgoed Leeuwensteijn. In de negentiende eeuw woonde prinses Marianne van Oranje-Nassau op de inmiddels verdwenen buitenplaats Rusthof. In huize Vreugd en Rust werd de staatsman Guillaume Groen van Prinsterer geboren. De buitenplaatsen Arentsburgh en Hoekenburg huisvestten tot het jaar 2000 samen het doveninstituut Effatha.

Behalve buitenplaatsen met hun prachtige parken, waaraan Voorburg zijn groenvoorziening in belangrijke mate te danken heeft, stond er in de polders rond het dorpscentrum een groot aantal boerderijen. Behalve de nog bestaande boerderijen West-Duyvesteijn en Essesteijn, nu kinderboerderij, zijn ze allemaal verdwenen om plaats te maken voor woonwijken.

1900 tot nu

[bewerken | brontekst bewerken]
Voorburg in 1819

Onder druk van Haagse annexatiepogingen (het industrieterrein 'de Binckhorst' werd in 1907 wel bij Den Haag gevoegd) werd sinds het begin van de twintigste eeuw in Voorburg de woningbouw krachtig ter hand genomen.

Voorburg begon tussen 1899 en 1908 sterk te groeien. Vanaf 1899 (Westeinde) werden de gebieden rond de buitenplaatsen Vronestein en Leeuwensteijn (1905), de tuin van Rusthof (1906) en Middenburg (1907) via bouw- en stratenplannen volgebouwd. In 1908 volgde de uitbreidingen tussen Vliet en Broeksloot vlak bij de Oude Kerk in Voorburg. Toen verkocht de eigenaar van de boerderij Oostenburg zijn grond. Na toestemming van de gemeenteraad werd op de voormalige oprijlaan van de boerderij die begon bij de Achterweg / Parkweg en doorliep tot de boerderij aan de Broeksloot, begonnen met de bouw van huizen aan wat nu de Laan van Oostenburg heet. De meeste huizen zijn gebouwd in de periode 1909-1912 en zijn daarmee de oudste serie huizen buiten de dorpskern die rond de Herenstraat is gelegen. De oude boerderij Oostenburg is afgebroken in 1933.[3]

Tijdens de Duitse bezetting werkte de Anti-Revolutionaire burgemeester Johan Alexander Nederbragt (1880-1953) loyaal mee aan de deportatie van de joodse inwoners van Voorburg. Hij had al in 1932 in het partijblad Antirevolutionaire Staatkunde geschreven, dat hij 'heel ver' kon meegaan met wat Hitler over de Joden schreef. Uitgerekend hij werd in 1950 door de Nederlandse regering als consul naar het onafhankelijke Israël gestuurd.[4]

In de jaren vijftig werd een nieuw centrum ontworpen rond het Koningin Julianaplein en rond 1975 werd de laatste nieuwbouwwijk Essesteijn voltooid. In deze periode werden er voornamelijk galerijflats gebouwd.

Voorburg was vanaf 1811 tot 2002 een zelfstandige gemeente in Zuid-Holland. In 2002 fuseerde het tot Leidschendam-Voorburg. De voorgestelde naam van de nieuwe gemeente 'Vlietstede' ging niet door. Het gemeentehuis was sinds 1882 gevestigd in een pand aan de Herenstraat 42[5] en was na de fusie tot 2019 nog een hulpsecretariaat maar het bestuur ging naar het Gemeentehuis van Leidschendam.

Bezienswaardigheden

[bewerken | brontekst bewerken]
Raadhuis Swaensteyn uit 1632.
Oude Kerk te Voorburg.
Hofwijck nabij Station Voorburg.
Buitenplaats In de Wereldt is veel Gevaer (ansichtkaart 1905)
Huis te Werve

Voorburg heeft ook een beschermd stadsgezicht. Verder heeft de plaats diverse monumenten. Een nationaal monument, ter herinnering aan Constantijn Huygens en zijn zoon Christiaan Huygens, werd in 1996 in Voorburg geplaatst. Het werd gemaakt door Hans Bayens.[6]) Zie de lijst van rijksmonumenten en de lijst van gemeentelijke monumenten in Voorburg.

Kerkgebouwen

[bewerken | brontekst bewerken]

Verkeer en vervoer

[bewerken | brontekst bewerken]

Wegverkeer

[bewerken | brontekst bewerken]

De plaats is gelegen aan de A12 en A4 bij het belangrijke knooppunt Prins Clausplein. De A12 en de spoorlijn Gouda - Den Haag (waaraan station Voorburg is gelegen) doorsnijden Voorburg nabij het historische centrum, over het Marianneviaduct.

Spoorwegen

[bewerken | brontekst bewerken]

Het station Voorburg werd op 1 mei 1870 geopend aan de toen nieuwe spoorlijn Gouda - Den Haag. Het oude, laaggelegen, station werd in 1988 vervangen door een nieuw station, gelegen op het Marianneviaduct.

Aan de spoorlijn Amsterdam - Rotterdam (Oude Lijn) ligt het in 1907 geopende station Den Haag Laan van NOI, dat aan de rand van Voorburg ligt, net over de gemeentegrens met Den Haag.

De twee voormalige NS-stations Voorburg 't Loo (geopend in 1974) en Leidschendam-Voorburg (geopend in 1908) aan de in 2006 opgeheven Hofpleinlijn zijn in 2006 verbouwd tot haltes van RandstadRail. Onder station Leidschendam-Voorburg dóór reed tussen 1924 en 1961 de Blauwe Tram van de NZH.

Tramlijnen

[bewerken | brontekst bewerken]

Voorburg kreeg zijn eerste tramverbinding in 1884-1885 toen de IJsel Stoomtramweg-Maatschappij (IJSM) een stoomtram opende op de tramlijn Leiden Noordeinde - Den Haag. In 1893 werd de tramdienst overgenomen door de Maatschappij tot Exploitatie van Tramwegen (MET). In 1924 werd de stoomtram vervangen door een nieuwe elektrische tramlijn, die werd geëxploiteerd door de NZH. In Voorburg werd de oude route via Rembrandtlaan en Oosteinde vervangen door een nieuw tracé via de Parkweg. Richting Den Haag werd voortaan de Koningin Wilhelminalaan gevolgd, door een Voorburgse nieuwbouwwijk. Aan de Parkweg, in het centrum van Voorburg, bevond zich de tramremise.

Op 9 november 1961 werd deze tramlijn als laatste van de Blauwe Tram opgeheven en vervangen door een busdienst.

Op 28 oktober 1933 kreeg Voorburg een tweede tramlijn: Tramlijn I³ van de Gele Tram van de HTM, die via Rijswijk en de Geestbrug Voorburg bereikte en zijn eindpunt kreeg bij het NS-station Voorburg. In 1963 werd deze lijn vervangen door tramlijn 36 en vervolgens in 1966 door tramijn 10. Vanaf 2011 kwam deze lijn niet meer in Voorburg en werd uiteindelijk in 2013 opgeheven.

In 1971 kreeg Voorburg een nieuwe tramijn 6 die vanaf station Den Haag Mariahoeve via Essesteijn naar Leidschendam-Noord ging rijden.

In 1992 kwam tramijn 3 door de nieuwbouwwijk Essesteijn te rijden en verder door naar Leidschendam-Noord. In 2001 nam tramijn 2 deze route over. Later dat jaar werd deze lijn ingekort tot Leidsenhage / Ziekenhuis Antoniushove. In de jaren daarna werd deze eindpunten enkele malen gewisseld. Sinds 2013 is het eindpunt HMC Antoniushove (Westfield Mall of the Netherlands).

RandstadRail

[bewerken | brontekst bewerken]

Sinds 2006 rijden de RandstadRail-lijnen HTM 3, 4 en RET E door Voorburg over de vroegere Hofpleinlijn richting Zoetermeer en Rotterdam, met in Voorburg de haltes Voorburg 't Loo en Leidschendam-Voorburg. In 2020 is lijn 34 er bij gekomen.

De sneltramlijnen 3, 4, 34 en metrolijn E worden, net als een aantal lijnen van de stadstram, opgenomen in R-net, het HOV-netwerk van de Randstad.

Voorts zijn er nog de stadsbuslijnen 23, 26 en 28 van HTM en de streekbuslijnen 45 en 46 van EBS.

Geboren in Voorburg

[bewerken | brontekst bewerken]
Landgoed Rust en Vreugd in de winter

Overleden in Voorburg

[bewerken | brontekst bewerken]

Zie ook

[bewerken | brontekst bewerken]

Activiteiten

[bewerken | brontekst bewerken]

Elke zaterdag is er markt aan het einde van de Herenstraat.

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie Voorburg van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Voorburg_(Zuid-Holland)&oldid=69966095"