Wikipedia:Café Exact/Archief 2014

Toegankelijkheid van wiskunde in onze wikipedia

Vanuit een natuurkunde-opleiding heb ik, dacht ik, toch wel enige affiniteit met wiskunde. Maar in veel wiskunde-lemma's raak ik al snel het spoor bijster. Zijn die lemma's alleen bedoeld voor wiskunde-freaks? Het probleem zit m.i. in al die formele definities, bijv. een Banachruimte, dat is dus gewoon de lineaire algebra waar ik al heel lang bekend mee ben. Een Hilbertruimte, dat weet ik effe niet zo snel. En de term functionaalanalyse, dat zegt mij ook niet zo veel, maar differentiaal- en integraalrekening is daar kennelijk een onderdeel van, dus dan is dat ook weer niet zo heel ver van huis. Ik ben bang dat deze bekentenis wel enige herkenning oproept.

In dit verband vraag ik graag aandacht voor recreatieve wiskunde en paradoxen. Dat zijn wellicht ingangen naar gebieden van wiskunde die een buitenstaander ook nog een beetje kan begrijpen. In de Engelse wikipedia zie ik voldoende aanknopingspunten voor nieuwe lemma's. Bijvoorbeeld en:9814072356 (number). En en:Potato paradox, dat moet toch niet zo moeilijk zijn om te vertalen.

Overigens mis ik ook: en:Method of loci. – Maiella (overleg) 4 jan 2014 18:14 (CET)

We hebben veel te danken aan gebruiker:JRB, die een gigantische hoeveelheid wiskundige lemma's heeft geschreven. Tegelijk moet gezegd worden dat zijn schrijfwerk doorgaans niet erg verhelderend is voor de geinteresseerde leek. Josq (overleg) 4 jan 2014 19:36 (CET)

Onderschat niet hoe lastig het is om preciese definities die in de wiskunde nu eenmaal nodig zijn zowel correct op te schrijven en dan ook nog eens voor de leek te volgen. Ik heb het best wel eens geprobeerd, het valt tegen. Jouw "Banachruimte = lineaire algebra" is wat kort door de bocht, zacht gezegd.

Voor wat betreft de potato paradox, wij kennen die natuurlijk als vraag 12 van de Nationale wetenschapsquiz 1998. Groet, Lymantria _overleg 4 jan 2014 19:54 (CET)

Wiskundige lemma's lijden meestal aan het euvel, dat ze ofwel niet rigoureus correct ofwel niet toegankelijk zijn. Dat is geen verwijt aan de artikels of hun schrijvers, het is eigen aan de wiskunde. Voor de meeste wiskundige concepten is er een eenvoudige, intuïtieve uitleg, die dan wiskundig niet helemaal correct is. Peve (overleg) 5 jan 2014 09:34 (CET)

Waar gaat dit over? Als het niet goed is, kunnen jullie het toch verbeteren? ChristiaanPR (overleg) 6 jan 2014 00:09 (CET)

Ofwel is het niet toegankelijk, ofwel is het niet rigoureus. Het kan niet algemeen verbeterd. Peve (overleg) 6 jan 2014 19:45 (CET)

Misschien kan ik toch verwijzen naar Overleg_gebruiker:Capaccio#Zwavelzuur, waar ik een gedachtenwisseling had over het vergelijkbare probleem in de scheikunde. Het komt erop neer dat, aangezien het Engels de lingua franca is voor de wetenschappelijke wereld, het zeer weinig zin heeft om in een andere taal artikelen te schrijven louter voor een wetenschappelijk publiek. Voor onze Wikipedia kun je dus selectief in de keuze van onderwerpen en beschrijvingen: heeft het mogelijk de interesse van een publiek dat het Engels onvoldoende beheerst?

Ik ben dus van mening dat een rigoreuze beschrijving geen prioriteit heeft in het Nederlands, terwijl er veel te winnen valt met een uitleg die aansluit bij de begrippenwereld van de geinformeerde/geinteresseerde leek, maar die de nuances op een lager plan zet. Josq (overleg) 6 jan 2014 20:00 (CET)

Tja, wiskunde is wel een ander soort wetenschap dat natuurwetenschappen. In de wiskunde is alles vrij zwart-wit: als het niet precies is, is het fout. Wiskundig gezien in pi niet gelijk aan 3,1416, hoewel je er in de natuurwetenschappen ver genoeg mee komt. Overigens ben ik het niet met Peve eens dat iets niet zowel toegankelijk als rigoreus kan zijn. Een artikel kan best bestaan uit een toegankelijke inleiding (waar duidelijk bij staat dat het om een informele uitleg gaat) gevolgd door een correcte beschrijving.

Wel betwijfel ik of het wel nodig is alle artikelen op Wikipedia toegankelijk te maken. Niet elk deelonderwerpje hoeft meteen begrijpelijk te worden opgeschreven voor mensen die geen affiniteit met wiskunde hebben. Soms is gewoon een beetje voorstudie nodig. Hoopje (overleg) 6 jan 2014 22:30 (CET)

Maar daar gaat het dus juist mis. Maiella geeft aan dat ze die "voorstudie" heeft gedaan en toch niet verder komt. Die staat daar niet alleen in.

Je voorbeeld van pi is interessant: als een artikel echt rigoreus zou moeten zijn, zou er gewoon geen plaats zijn voor een omschrijving van pi als decimaal getal. Dat kan nooit precies, dus is het altijd fout. Josq (overleg) 7 jan 2014 00:15 (CET)

In dit verband geef ik de voorkeur aan de notatie: pi=3,14159... Zulks is wiskundig correct, en als je de drie punten weglaat, dan is de afronding in overeenstemming met de oneindige rij van decimalen. Iedereen blij (wis- en natuurkundigen). Deze gedachtengang is intussen kennelijk geaccepteerd in de categorie:Wiskundige constante. – Maiella (overleg) 7 jan 2014 03:50 (CET)

Detail: ik dacht dat dat alleen wiskundig correct is wanneer de decimalen zich herhalen? Josq (overleg) 7 jan 2014 08:43 (CET)

Qua wiskunde ben ik behoorlijk een leek (voldoende wiskunde gehad op mijn technische HTS-opleiding natuurlijk), maar de bovenstaande paradox "ofwel niet wiskundig correct maar populair uitgelegd, of anders wiskundig juist maar zeer ingewikkeld" herken ik wel. De oplossing, lijkt mij, om het verschijnsel in het intro populair en wiskundig onvolledig te beschrijven, om vervolgens in de rest van het artikel uit te gaan weiden voor de zogenaamde wiskunde-freaks. Dat een middelbare scholier dan na het intro afhaakt, is totaal geen probleem, omdat het intro dan een globaal beeld heeft geschetst, voor die doelgroep precies voldoende. ed0_verleg 7 jan 2014 09:24 (CET)

de stelling van Pappos en de stelling van Pascal

De stelling van Pappos is gegeneraliseerd tot de stelling van Pascal waarvan het een bijzonder geval is omdat een tweetal snijdende lijnen kan worden opgevat als een ontaarde kegelsnede.

Zo staat het er nu. Hiermee ben ik het niet eens, omdat het bij de stelling van Pascal om een ingeschreven zeshoek gaat. Bij de stelling van Pappos komt er geen ingeschreven zeshoek voor. ChristiaanPR (overleg) 4 jan 2014 00:46 (CET)

Toch wel: de ontaarde zeshoek A1 B1 C1 A2 B2 C2 ligt ingeschreven in de ontaarde kegelsnede die uit twee rechten bestaat. Peve (overleg) 4 jan 2014 08:50 (CET)

Dan krijgt de stelling van Pascal de vorm dat twee punten op één lijn liggen. Dat is iets anders dan waar de stelling van Pappos over gaat. ChristiaanPR (overleg) 4 jan 2014 20:43 (CET)

Nog even anders uitgelegd. Beschouw een kegel en snij hem met een verticaal vlak zodat een hyperbool ontstaat als kegelsnede. Schrijf een zeshoek in de hyperbool in. Pas de stelling van Pascal toe. Verschuif nu het vlak naar de top van de kegel toe. De stelling van Pascal blijft gelden. Als het vlak door de top gaat, ontaardt de hyperbool tot de twee rechten. Peve (overleg) 4 jan 2014 09:07 (CET)

Hoe je een zeshoek in een hyperbool kunt inschrijven begrijp ik niet. Inschrijven gaat per definitie in een gesloten concave figuur en volgens mij is een hyperbool nergens gesloten. ChristiaanPR (overleg) 4 jan 2014 20:30 (CET)

Om een figuur in te schrijven in een andere, hoeft die niet gesloten of concaaf te zijn. Neem gewoon zes punten op de hyperbool en je hebt een ingeschreven zeshoek. Peve (overleg) 5 jan 2014 09:30 (CET)

Het moet zijn:

De stelling van Pappos is een speciaal geval van de stelling van Brianchon.

ChristiaanPR (overleg) 5 jan 2014 22:22 (CET)

Nee dat is fout: Brianchon gaat over raaklijnen. Zoals het er stond was het juist. Peve (overleg) 6 jan 2014 19:43 (CET)

Begrijpen doe ik het toch nog niet. Dat de stelling van Brianchon er niet mee heeft te maken ben ik eens. Maar vergelijk de stelling van Pappos en de stelling van Pascal voor het ontaarde geval dat de kegelsnede uit twee snijdende lijnen bestaat. De derde te construeren lijn ligt bij de stelling van Pappos in ieder geval voor een deel in de kegel. Van de drie punten die worden bepaald voor de stelling van Pascal zijn er twee het snijpunt van de twee lijnen die de kegelsnede vormen. Het derde snijpunt ligt buiten de kegel. De derde te construeren lijn ligt voor de steling van Pascal dus geheel buiten de kegel. Dat is niet in overeenstemming met elkaar. ChristiaanPR (overleg) 7 jan 2014 01:29 (CET)

Nog maar eens een poging: beschouw een hyperbool neem zes punten erop, de stelling van Pascal geldt. Vervorm nu de hyperbool tot hij nauwer en nauwer bij zijn twee asymptoten aansluit. De stelling van Pascal blijft gelden. Verschuif eventueel enkele van de zes punten. In het limietgeval ontaardt de hyperbool in twee rechten met op elk ervan drie punten. De stelling van Pappos geldt nu als bijzonder limietgeval van de stelling van Pascal. Peve (overleg) 7 jan 2014 16:59 (CET)

hallo Peve, Volgens mij kan de stelling van Pappos geen limietgeval zijn van de stelling van Pascal. Centraal in beide stellingen is de derde lijn, waarop drie gedefiniierde punten liggen. Neem dezelfde kegel voor beide stellingen. Voor het geval van de stelling van Pappos ligt deze lijn binnen de kegel, voor het geval van de stelling van Pascal, gegeven de manier waarop de zeshoek op de twee lijnen van de kegelsnede ligt, ligt deze lijn buiten de kegel. Dus kan de stelling van Pappos geen limietgeval van de stelling van Pascal zijn.

Neemt niet weg dat ik het verkeerd kan hebben. ChristiaanPR (overleg) 7 jan 2014 19:35 (CET)

ChristiaanPR, centraal in de stelling van Pascal staat niet de derde lijn, maar een zestal punten op de kegelsnede. Door die zes punten achter elkaar te verbinden krijg je een "zeshoek" en de snijpunten van overstaande zijden (dus de snijpunten van de paren eerste-vierde, tweede-vijfde en derde-zesde zijde) liggen op een lijn - de Pascal-lijn. Gegeven zes punten, kun je op nogal wat (zestig) manieren een zeshoek maken, en vele van de bijbehorende Pascal-lijnen snijden de bijbehorende kegelsnede. Het verband met de stelling van Pappos is dat je een tweetal lijnen als ontaarde kegelsnede kunt opvatten - daarmee is het een bijzonder geval van de stelling van Pascal. Immers, ook hier maak je een zeshoek, en snijdt je de overstaande zijden (eerste-vierde, tweede-vijfde en derde-zesde). Alleen zorg je er nu ook nog voor dat de punten om en om op de twee lijnen liggen - nog een beperking ten opzichte van de stelling van Pascal. Je doet met de zeshoek verder precies hetzelfde als in de stelling van Pascal. Jouw observatie over "binnen" en "buiten" de kegel is niet algemeen geldig, kijk maar naar de zestig mogelijkheden en neem daarbij voor de vergelijkbaarheid een hyperbool en niet een ellips of cirkel. Dan zul je zien dat er allerlei varianten van "binnen" en "buiten" bestaan. Groet, Lymantria _overleg 7 jan 2014 21:17 (CET)

Inderdaad, als de stelling van Pascal volgens de methode van Peve wordt verbijzonderd tot de stelling van Pappos, dan moet worden opgelet dat er van de zes lijnen behorende bij de zijden waaruit de zeshoek is opgebouwd geen lijnen met elkaar (gaan) samenvallen. Om dit voor elkaar te krijgen moeten de zes punten alternerend op de ene en de andere lijn worden gekozen. Er ontstaat dan een 'zeshoek' waarvan sommige van de zes zijden (de lijnstukken gelegen tussen de zes hoekpunten) elkaar snijden. Voor deze 'zeshoek' geldt dan de stelling van Pappos. Bob.v.R (overleg) 7 jan 2014 21:39 (CET)

P.S. Voor de stellingen van Pascal en Pappos mag je de lijnstukken verlengen. Groet, Lymantria _overleg 8 jan 2014 11:35 (CET)

Peve, Lymantria en Bob, dankjulliewel voor het antwoord. ChristiaanPR (overleg) 7 jan 2014 22:47 (CET)

Gelijkvormigheid en congruentie

Mijns inziens gaan Congruentie (meetkunde) en Gelijkvormigheid (meetkunde) over precies hetzelfde begrip. ChristiaanPR (overleg) 8 jan 2014 09:56 (CET)

Nee. Gelijkvormigheid staat schaling (i.e. vergroten/verkleinen) toe, congruentie alleen translatie, rotatie en spiegeling. Kleuske (overleg) 8 jan 2014 09:58 (CET)

Zulks werd al geïllustreerd door de afbeelding in éen van beide lemma's. – Maiella (overleg) 9 jan 2014 08:24 (CET)

Maiella bedoelt de afbeelding in het artikel Congruentie (meetkunde). - Bob.v.R (overleg) 9 jan 2014 15:14 (CET)

Kleuske was al duidelijk, maar ik heb er onder nog een voor haar. Zie onder Stelling en punt van Schiffler. ChristiaanPR (overleg) 9 jan 2014 23:39 (CET)

Regel van drie

De [regel van drie] verwijst door naar kruiselings vermenigvuldigen (redirect), maar wordt aldaar niet genoemd. Het zal ongetwijjfeld kloppen, maar dan zou ik wel willen weten: waarom heet dat de regel van drie? (Heb ik iets gemist op de middelbare school?) Vr. groet. – Maiella (overleg) 9 jan 2014 07:49 (CET)

Op de lagere school heette dat de regel van drie, omdat er drie gegevens waren, waaruit het vierde gevraagde te berekenen was. Peve (overleg) 9 jan 2014 18:27 (CET)

Ik heb deze kreet niet gehoord op de lagere school, maar Google leert ons dat er inderdaad een verband is met kruislings vermenigvuldigen. Dat neemt niet weg dat het m.i. beter zou zijn als Regel van drie geen redirect zou zijn, maar inderdaad zou gaan over de regel van drie. Bob.v.R (overleg) 9 jan 2014 23:48 (CET)

Stelling en punt van Schiffler

Mijns inziens gaan Stelling van Schiffler en Punt van Schiffler over precies hetzelfde. ChristiaanPR (overleg) 9 jan 2014 23:39 (CET)

Mijns inziens gaat het niet over precies hetzelfde. Mvg JRB (overleg) 10 jan 2014 00:25 (CET)

Lichaam (Ned) / Veld (Be)

Op deze overlegpagina is enkele maanden terug de discussie over de artikeltitel Lichaam (Ned) / Veld (Be), plus enkele daaraan gerelateerde pagina's, opnieuw geopend. In een inventarisatie zijn zes opties (inclusief de huidige artikeltitel) naar boven gekomen, met elk hun eigen voors en tegens. Die voors en tegens worden besproken in het overleg voorafgaande aan en volgend op de inventarisatie. Bob.v.R (overleg) 22 jan 2014 18:12 (CET)

LinkŲ ¿ – Maiella (overleg) 22 jan 2014 18:46 (CET)

Rekenen en modulair rekenen (categorieën)

Meer of minder toevallig kom ik terecht in de categorieën: categorie:Rekenen en categorie:Modulair rekenen. Dan vraag ik mij af waarom de categorie [Modulair rekenen] geen subcategorie is van [Rekenen]. Zie ik iets over het hoofd? – Maiella (overleg) 28 jan 2014 14:17 (CET)

Als ik kijk welke artikelen in 'Modulair rekenen' staan, dan lijkt het me wel terecht dat dit een subcategorie van 'Getaltheorie' is. Bob.v.R (overleg) 28 jan 2014 14:22 (CET)

97-proef

Naast de negenproef en de elfproef hebben we nu ook een 97-proef in verband met het IBAN rekeningnummer. Als ik dat op televisie hoor, dan wil ik dat graag in onze wikipedie kunnen opzoeken. Quod non. Zijn er interwiki's naar een separaat artikel? Het engelse IBAN-lemma vermeldt beknopt de modulo-97 optelling. Ook ons lemma geeft het algoritme, maar dan wil ik de term 97-proef c.q. modulo-97 (...) vermeld zien. Zoeken op 97-proef geeft een rode link (lees: aanmaken nnieuw artikel).

Terzijde: wat zijn de juiste categorieën bij dit soort lemma's? Bij de negenproef zie ik: Getaltheorie, bij de elfproef zie ik Algoritme. – Maiella (overleg) 28 jan 2014 12:58 (CET)

Op en:International Bank Account Number#Validating the IBAN staat e.e.a. wel duidelijk uitgelegd:

a) Kijk eerst of het IBAN-nummer wel het juiste aantal tekens heeft

b) Knip de eerste vier karakters links weg, plak ze er rechts weer op

c) Vertaal de letters in cijfers: A = 10, B = 11, t/m Z = 35. (Let op: elke letter wordt nu dus 2 karakters).

d) Je hebt nu een akelig lang getal. Bereken 'getal mod 97'. Komt daar 1 uit: Hoera, het is een IBAN! Komt daar iets anders uit: Jammer, geen IBAN.

De 97-proef lijkt dus meer op de negenproef (waar je ook alleen hoeft te modulo-rekenen) dan op de elfproef (waarbij je elke digit ook nog moet vermenigvuldigen met z'n plaats binnen het getal). Het lijkt me geen probleem om dit in zowel de Getaltheorie als de Algoritme-categorie te plaatsen. Eventueel ook in een categorie over Valuta, als zoiets bestaat.

CaAl (overleg) 28 jan 2014 13:35 (CET)

De algemene principes zijn te vinden in modulair rekenen. Voor 9 en 11 zijn er daarbij extra slimmigheidjes die voortkomen uit het feit dat we werken met een decimale getalrepresentatie. Dat rechtvaardigt ook de afzonderlijke artikelen in het geval van 9 en 11. Bob.v.R (overleg) 28 jan 2014 13:40 (CET)

Waarbij bij de elfproef ook nog een extra regel geldt: bij een getal als 2014 wordt niet "2014 mod 11" berekend, maar "1*2 + 2*0 + 3*1 + 4*4 mod 11". CaAl (overleg) 28 jan 2014 13:50 (CET)

De modulo-97proef wordt ook gebruikt in de Belgische bankrekeningsnummers: de eerste tien cijfers, modulo 97, moeten de laatste twee cijfers geven. Naar ik me meen te herinnereren is 97 hiervoor gekozen omdat dat het grootste priemgetal met twee cijfers is.Klever (overleg) 28 jan 2014 14:23 (CET)

Dat is nou weer leuke info als iemand dat (ik bedoel: omdat dit het grootste priemgetal is ...) met een bron kan onderbouwen. – Maiella (overleg) 28 jan 2014 14:25 (CET)

Dat het het grootste priemgetal onder de 100 is, is evident: 98 is even en 99 een drievoud. Dat dat de reden is, heb ik geen bron voor, maar dat lijkt me zeer aannemelijk (net zoals bij de IBAN-97proef). Als je er voor kiest om een proef via modulorekenen met een getal van 2 cijfers te gebruiken, kan je net zo goed het moeilijkste getal, dus de grootste priemgetal met 2 cijfers, gebruiken. Echt voordeel is er trouwens niet. Ik kan me niet voorstellen dat iemand de 97-proef voor een rekening handmatig gaat verifiëren, en voor een computer maakt het qua rekentijd praktisch niets uit of er modulo-97 of modulo-103 gerekend moet worden. CaAl (overleg) 28 jan 2014 15:06 (CET)

Als gekozen is voor 2 controlecijfers dan valt 103 af, omdat de uitkomst van de modulo-berekening bij 103 niet gegarandeerd met 2 cijfers representeerbaar is. Bob.v.R (overleg) 28 jan 2014 23:25 (CET)

"Modulo-101 (een priemgetal) zou mogelijk zijn geweest als een controle-getal 00 wordt geaccepteerd. – Maiella (overleg) 29 jan 2014 03:38 (CET)

Met de invoering van IBAN heb je dus in een Belgisch bankrekeningnummer twéémaal een 97-proef. Reden te meer voor een eigen lemma. NL-wikipedia is meer dan Nederland. – Maiella (overleg) 29 jan 2014 04:18 (CET)

Opm.: modulo 101 heb je voor de rest na deling 101 mogelijkheden, namelijk 0 t/m 100. Dat wordt dan toch lastig met 2 decimale cijfers. Bob.v.R (overleg) 29 jan 2014 04:53 (CET)

Dat is een vriendelijke formulering om mij te vertellen dat ik helemaal fout zit in mijn redenering. Dus kennelijk is 97 gewoon het hoogste priemgetal dat in aanmerking komt. – Maiella (overleg) 29 jan 2014 05:10 (CET)

Maiella: er zit nu nog een dubbele 97-proef op Belgische rekeningen, maar ik weet niet of dat zo blijft. Ik kan me voorstellen dat toekomstig te openen rekeningen enkel nog aan de "IBAN 97-proef" hoeven te voldoen. Maar inderdaad, genoeg stof voor een (bescheiden doch informatief) lemma. CaAl (overleg) 29 jan 2014 08:42 (CET)

Inderdaad, het gedeelte over het berekenen van het controlegetal en over de validatie zou kunnen worden verplaatst naar een apart artikel, en vervolgens waar mogelijk verder worden aangevuld. Het lijkt me bv. interessant om te lezen waarom men niet koos voor rekenen modulo 99 (en controledigits lopend van 01 t/m 99) maar voor het priemgetal 97. Bob.v.R (overleg) 29 jan 2014 11:14 (CET)

set cover problem

Vraagje voor de combinatorischwiskundigen onder ons: Kent er iemand een gangbare Nederlandse term voor het set cover problem (Mengenüberdeckungsproblem in het Duits, Problème de couverture par ensembles in het Frans)? Ik zou daar graag iets over schrijven maar ik vind zo direct geen bruikbare titel. Zelfverzonnen dingen als "Verzamelingbedekkingsprobleem" wil ik ook vermijden. Dan maar een hybried geval als "set cover probleem"? [Zelfde vraag stelt zich bij "Set partition problem" (Mengenzerlegungsproblem) en "Set packing" (Mengenpackungsproblem).] Klever (overleg) 28 jan 2014 14:13 (CET)

Dergelijke problemen uit de complexiteitstheorie zijn dusdanig nieuw (na de Tweede Wereldoorlog) dat het goed mogelijk is dat er geen ingeburgerde Nederlandse vertaling voor bestaat. Er op lijkende problemen over grafen gaan over het vinden van een knopenbedekking en een kantenbedekking, dus ik zou voor uit het oogpunt van symmetrie voor verzamelingenbedekkingsprobleem ofzo kiezen. Wat betreft set partition problem, we hebben hier een artikel Partitie, dus je kan voor partitieprobleem of verzamelingenpartitieprobleem kiezen. Niet vertalen is in dit soort gevallen ook een optie, maar aangezien het hier om beschrijvende namen gaat vind vertalen toch beter. Voor set packing valt mij geen enigszins goede Nederlandse vertaling te binnen, misschien verzamelingeninpakprobleem? Hoopje (overleg) 28 jan 2014 22:52 (CET)

Voor het Duitse "Überdeckung" en het Engelse "cover" gebruikt men in het Nederlands vaak het woord "overdekking". Voor het Duitse "Packung" en het Engelse "packing" wordt vaak "stapeling" gebruikt. De vertaling van "partition" in "partitie" lijkt mij overduidelijk. Voor het Duitse "Menge" en het Engelse "set" is de nederlandse vertaling "verzameling". Mvg JRB (overleg) 28 jan 2014 23:42 (CET)

Je hebt gelijk. "Overdekking" was ook het eerste waaraan ik dacht, maar toen ik nauwelijks Google-hits kreeg op "knopenoverdekking" dacht ik dat ik misschien door het Duitse "Überdeckung" geïndoctrineerd was. Ik had gewoon op "overdekking" moeten googlen. Het lijkt me dus ook dat onze Wikipedia-artikelen "knopenbedekking" en "kantenbedekking" verkeerd heten. Hoopje (overleg) 29 jan 2014 00:03 (CET)

Verzamelingenoverdekkingsprobleem dus, eh? Leuk woord, nog langer dan de Duitse term :) - hoewel niet direct kandidaat voor woord van het jaar, lijkt me. Klever (overleg) 29 jan 2014 11:20 (CET)

Blader deze beide pdf's eens door K.P. Hart over Sudoka's en wiskunde en Algoritme en Complexiteit door L. Torenvliet. In beide documenten wordt "overdekkingsprobleem" elk in zijn eigen context uitgelegd. Mvg JRB (overleg) 30 jan 2014 22:59 (CET)

verdwenen zwarte gaten

In zijn boek The Quantum Theory of Gravitation stelt Vasily Yanchilin een interessant logica probleem aan de orde: Astronomen kennen het begrip "interval" en daarbij spelen verandering van tijdsduur en afstand een rol indien het gebeuren zich afspeelt nabij massa. Iedereen is het er over eens dat nabij massa de lengtemaat kleiner wordt en dus de afstand groter. Einstein meende dat de seconde nabij massa trager verloopt en de interpretatie van een kleiner wordend interval is dan als volgt: Indien ver van massa een seconde op de klok tikt dan zal dichtbij massa slechts een deel van die seconde verstrijken. Yanchilin evenwel stelt dat tijd gebonden is aan fysische processen en wordt gemeten aan frequenties van emitterende electronen. Als dan de lengtemaat kleiner wordt zal het atoom krimpen en bij gelijkblijvende electrische ladingen komen de electronen in een snellere baan en zenden kortgolviger straling uit ofwel neemt de frequentie toe en dit betekent dat de seconde vlugger gaat. Hij vat samen dat bij sneller verloop van een fysisch proces de totale tijdsduur van dat proces afneemt (Einstein zag dat anders door te rekenen met een arbitraire, zeg op mathematica gebaseerde tijdslijn. Er is verschil tussen wiskunde en natuurkunde: zo kan een punt in de laatste niet bestaan want het heeft geen afmetingen). Op mijn site www.janjitso.blogspot.com kan men de formule voor een interval vinden. Wie heeft er gelijk? Ik ben nieuw in het café; u kunt mij bereiken via janjitso/hotmail. p.s. Hoe zit het met E als c tot nul daalt bij een zwart gaat terwijl de massa behouden blijft?

Heel interessant, echt. Maar dit hier is een encyclopedie, of althans dat poogt het te zijn — en zeker geen rechtbank voor problemen uit de theoretische fysica. Wie er gelijk heeft: daar gaat Wikipedia niet over. Maar een artikel over deze Yanchilin zou interessant kunnen zijn. W.D. Sparling (overleg) 21 feb 2014 21:10 (CET)

Wat is nederlands voor Gimbal Lock ?

Iedereen die de film Apollo 13 gezien heeft herkent de kreet 'Gimbal lock'... in de engelse wp wordt het uitgelegd: als twee of meer assen van een cardanische ophanging in dezelfde richting staan wordt de bewegingsvrijheid beperkt.... ik kan me niet voorstellen dat met onze rijke taal rondom maritieme zaken.... kompasophangingen ed....er geen nederlandse vertaling voor bestaat. Maar ik kan m niet vinden. Iemand ? Sjoerd22 (overleg) 3 mrt 2014 20:55 (CET)

Ik kan daar ook nergens een Nederlands woord voor vinden. Als ik het zelf zou mogen bedenken, dan zou ik het 'cardanblokkade' noemen. Erik Wannee (overleg) 5 mrt 2014 08:32 (CET)

Naar het Franse fr:blocage de cardan? Mvg JRB (overleg) 5 mrt 2014 23:46 (CET)

Bij mijn weten wordt in het vakonderwijs geen vertaling gebruikt van deze engelstalige term. vr groet Saschaporsche (overleg) 27 mrt 2014 13:59 (CET)

Lithium-ion-accu

Gaarne uw aandacht voor het lemma Lithium-ion-accu in verband met de actualiteit van vlucht 370 en de gevaren van zulke oplaadbare batterijen (sorry: accu's) in een vliegtuig (200 kg van deze dingen in de cargo, weliswaar goed ingepakt en zo, maar toch). IATA voorschriften: je mag geen reserve-batterijen in je bagage meenemen, maar betekent zo'n batterij in een apparaat, bijv. een laptop, dan geen gevaar? Zie de Engelse en Duitse wikipedia. Er is zoveel info beschikbaar, voor iemand met kennis van zaken. De gevraagde info kan enig tegenwicht bieden tegenover speculaties van kwaad opzet (kaping, zelfmoord-actie). Een ander soort oplaadbare batterijen veroorzaakte problemen met de Dreamliner (brandgevaar, dat is niet zo handig in een vliegtuig). Bij voorbaat dank. – Maiella (overleg) 26 mrt 2014 18:55 (CET)

Het transport van dergelijke accu's vind zeer regelmatig plaats (ook in vliegtuigen) onder de strikte regels van de UN Recommendations on the Transport of Dangerous Goods. "Dangerous goods" de naam zegt het al, er bestaat altijd een risico dat er iets mis kan gaan als het product niet goed verpakt is, of er met het product "iets" fout gaat. Bij Li-ion batterijen is er een (zeer kleine) kans op "thermal runaway" die potentieel zeer gevaarlijk kan zijn, daarom zijn er zeer stricte Transport restricties. Hoop dat je wat wijzer wordt na het lezen van de Engelstalige links.( helaas niet veel info aanwezig op "onze nederlandstalige wiki"). vr groet Saschaporsche (overleg) 27 mrt 2014 13:56 (CET)

Roulette

Vraag i.v.m. meetkunde: wat is het Nederlandse equivalent van "roulette" (en), de algemene benaming voor de kromme die beschreven wordt door een punt van een eerste kromme wanneer die over een tweede kromme rolt? Bijvoorbeeld de cycloïde (cirkel rolt over rechte), epicycloïde (cirkel rolt over buitenkant cirkel) of astroïde (cirkel rolt over binnenkant cirkel) zijn allemaal roulettes. Is "roulette" ok of is het iets anders als "rollijn"? (die term vond ik in het "Volkomen wiskundig woordenboek" uit 1740 (op Google Books) als synoniem van cycloïde (Cyclois, de ROL-LINIE, Roulette - een kromme linie, welke van één in de peripherie eens cirkels aangenoomen punt beschreeven word, indien het zelve op eene rechte linie zig rondsom draayd.) Klever (overleg) 7 apr 2014 12:30 (CEST)

Sorteersleutel natuurlijke getallen

(Discussie verplaatst van Overleg sjabloon:Infobox getal naar hier.)

Op de getalpagina's is nu de sorteersleutel gewijzigd (staat los van de infobox). Ik weet niet hoe de sortering was, maar op dit moment zien we dat de getallen 'alfabetisch' worden gesorteerd en niet op volgorde van grootte. De sortering die er op dit moment is lijkt me daarom niet de best denkbare sortering. Bob.v.R (overleg) 7 mei 2014 20:38 (CEST)

De sorteersleutels waren verschillend geformatteerd op verschillende plekken. Ik was er inmiddels achter dat de wijziging inderdaad niet het gewenste resultaat heeft. >_< Met vriendelijke groeten — Mar(c). ^[O] 7 mei 2014 21:00 (CEST)

Wat ook een mogelijkheid is: alle getallen onder de miljoen sorteren op volgorde van grootte. We hebben dan geen aparte kopjes voor die getallen (alles kleiner dan 1.000.000), maar zoals het nu is zijn die kopjes ook niet honderd procent logisch, dus een situatie met minder kopjes is dan niet zo'n ramp. We kunnen dit, volgens mij, bereiken als volgt: 6 krijgt cat [[Categorie:Natuurlijk getal|0 000006]], 290 krijgt cat [[Categorie:Natuurlijk getal|0 000290]], 4711 krijgt cat [[Categorie:Natuurlijk getal|0 004711]], 144000 krijgt cat [[Categorie:Natuurlijk getal|0 144000]], etc. Is dit een idee? Bob.v.R (overleg) 8 mei 2014 03:55 (CEST)

Als test heb ik de artikelen over de eerste vier perfecte getallen nu op een dergelijke wijze gesorteerd. Bob.v.R (overleg) 8 mei 2014 04:29 (CEST)

Dat is inderdaad ook een mogelijkheid. Op die manier hebben we dus alle getallen op volgorde onder het kopje "0" (lees: 0-9).

Wellicht kunnen we de twee notaties combineren, zodat we niet met voorloopnullen hoeven te rommelen, en we de getallen met meer dan het vaste aantal cijfers ook kunnen meenemen:

1. altijd beginnen met 0e,
2. dan in 2 cijfers het aantal cijfers waaruit het getal bestaat,
3. dan een +,
4. tot slot het getal (zonder voorloopnullen).

Voorbeelden:

• 0e01+6 voor 6 (getal)
• 0e04+4711 voor 4711 (getal)
• 0e10+2147483647 voor 2147483647

Maar zoals je zelf al zei, dit staat los van de infobox; het lijkt me het handig om deze discussie te verplaatsen naar een plek waar mogelijk meer mensen hun input kunnen geven. Ook over de vraag of alle natuurlijke getallen in deze categorie horen, of alleen de natuurlijke getallen die niet dusdanig bijzonder zijn dat ze in een subcategorie staan (zie deze wijziging). Ik ben vanmiddag en vanavond helaas niet beschikbaar. Met vriendelijke groeten — Mar(c). ^[O] 8 mei 2014 13:13 (CEST)

Dank voor je reactie, op die manier heb je inderdaad niet het risico dat we de tel kwijt raken bij het aantal voorloopnullen. Dat is inderdaad handig vanwege het grote aantal kleine getallen. En alles onder googol valt onder deze benadering, dus daar kunnen we goed mee uit de voeten. Over de codering: in de huidige situatie wordt 'E' gebruikt, ik neem aan voor exponentiële notatie. In de nieuwe situatie, met codering van het aantal decimalen zouden we kunnen kiezen voor 'd' of als tweede keus 'c' (cijfers).

Over de categorisatie van bijvoorbeeld priemgetallen: formeel gezien zou je priemgetallen, perfecte getallen, etc. niet meer hoeven te categoriseren in de bovenliggende categorie van de natuurlijke getallen. Ik hoop dat we in dit specifieke geval echter in de cat 'Natuurlijk getal' sowieso alle natuurlijke getallen waarover een artikel bestaat kunnen hebben, ik vermoed dat de lezer dit het handigst vindt. Groet, Bob.v.R (overleg) 8 mei 2014 14:13 (CEST)

Ja, de huidige notering is een wetenschappelijke notatie van het getal, zonder alle minder significante cijfers; bijv. 2E02 (= 2*10² = 200) voor de getallen 200-299. Bij nader inzien is het eigenlijk het eenvoudigste om gewoon deze notering gebruiken, maar het significante cijfer vervangen door #; dan wordt alles dus onder het (correctere?) kopje # gegroepeerd. Dus:

• #E00 6 voor 6 (getal)
• #E03 4711 voor 4711 (getal)
• #E09 2147483647 voor 2147483647

(Mijn bovenstaande voorstel was eigenlijk ook een soort wetenschappelijke notatie en maakt het totaal kloppend; immers 0*10^y = 0. )

Ik ben bekend met het gebruik om dubbele categorisatie (hoofdcategorie/subcategorie) te voorkomen, maar ik ben het met je eens dat hier van die regel afgeweken zou moeten worden. Het gaat bij natuurlijke getallen om een aaneengesloten reeks, het zou vreemd zijn om daar gaten in te laten vallen. Met vriendelijke groeten — Mar(c). ^[O] 9 mei 2014 13:07 (CEST)

Zo bezien heb ik er absoluut geen probleem mee als die categorie op de pagina 101 (getal) weer terug te plaatsen. Dan heeft die DEFAULTSORT nog wat meer nut ook (bij één enkele categorie kun je daarbij vraagtekens plaatsen ;) Richard 9 mei 2014 13:32 (CEST)

Ach, die DEFAULTSORT staat wel zo netjes, en het lijkt me dat we de sortering van getalpagina's consistent in de verschillende categorieën willen hebben (ook in mogelijke andere [sub]categorieën, mochten die ooit gemaakt worden). Dus als we de sorteersleutelmethodiek inderdaad aanpassen, kan het gelijk netjes in DEFAULTSORT. Met vriendelijke groeten — Mar(c). ^[O] 9 mei 2014 13:56 (CEST)

Goed punt Marc, en bij het priemgetal 101 zien we dat het functioneert zoals gewenst. En inderdaad, het (of de) # lijkt iets 'correcter' dan de 0. Bob.v.R (overleg) 9 mei 2014 14:24 (CEST)

Wachten we nog even een paar dagen op eventuele verdere input voordat we (weer ;-) massaal aan het aanpassen gaan?

Ik heb de (categorieën) Perfecte en Smithgetallen overigens ook onder Natuurlijke getallen geplaatst. Met vriendelijke groeten — Mar(c). ^[O] 9 mei 2014 14:48 (CEST)

Prima idee. Als er in het weekend geen bezwaren of modificaties zijn ingebracht, dan is dat wellicht voldoende om te kunnen besluiten deze wijziging daadwerkelijk door te voeren. Bob.v.R (overleg) 9 mei 2014 16:02 (CEST)

Opm: ik zou een paar dagen langer wachten. Er zijn gebruikers die in het weekend veel minder actief zijn dan door de weeks. Richard 9 mei 2014 16:11 (CEST)

 Uitgevoerd – Bob en ik hebben de getalpagina's dezer dagen van de nieuwe sorteersleutel voorzien. Zie de categorieën Categorie:Natuurlijk getal, Categorie:Priemgetal, Categorie:Perfect getal en Categorie:Smithgetal. Met vriendelijke groeten — Mar(c). ^[O] 15 mei 2014 07:59 (CEST)

De infobox op de betreffende artikelen

Is het wat om, al dan niet gelijktijdig met het mogelijke aanpassen van de sorteercodering, de infoboxen op die pagina's gelijk te trekken wat betreft de notaties binair t/m Romeins? Ik kan het met weinig moeite in één keer aanpassen, maar dat ga ik niet zonder input doen:

1. Een suffix in subscript toevoegen aan de vier notaties in anderstallige stelsels (binair, octaal, duodecimaal, hexadecimaal). 141 (getal) is een van de weinige (2?) pagina's waar het op dit moment zo staat genoteerd: 10001101₂ / 215₈ / B9₁₂ / 8D₁₆.
2. In de binaire notaties de cijfers groeperen per 4 cijfers, met thin spaces ( ) als scheidingsteken: 42 = 10 1010₂.
3. Willen we in de andere drie getalstelsels de cijfers ook groeperen? (En per hoeveel, wat is gebruikelijk? Ik zie op 65536 (getal) octaal per 3, hexadecimaal per 2.)
4. Willen we de term "Twaalftallig" in de infobox behouden, of toch terug naar "Duodecimaal"? Zie ook deze discussie.
5. Er bestaat een sjabloon {{Romeins}}; we kunnen de Romeinse notatie dus standaard in de infobox invullen (dat gebeurt ook in {{Zijbalk jaar}}). Deze sjabloon levert Romeinse notaties voor getallen t/m 4999999. Voorbeelden: 8128 = VMMMCXXVIII (op de pagina is <math> gebruikt; overigens staat daar "VIIICXXVIII"), 65537 = LXVDXXXVII (op deze pagina staat nu nog een vermenigvuldigingsnotatie).

Met vriendelijke groeten — Mar(c). ^[O] 11 mei 2014 19:29 (CEST)

Opmerking: laten we dit inderdaad loskoppelen van bovenstaande discussie over de 'defaultsort' , zodat we die sortering alvast binnenkort door kunnen voeren. Bob.v.R (overleg) 12 mei 2014 17:23 (CEST)

Hierbij van mijn kant een inhoudelijke reactie op de diverse punten:

1. lijkt me niet nodig, omdat heel duidelijk voor elk getal staat welk talstelsel gebruikt is
2. okay
3. we zouden ook kunnen besluiten om dat te laten zoals het nu is, omdat we in de aanwezige artikelen grotendeels te maken hebben met relatief kleine getallen
4. 'twaalftallig' lijkt me nog steeds het beste omdat dat m.i. veel duidelijker is dan het tamelijk cryptische 'duodecimaal' (dat eigenlijk van alles zou kunnen betekenen); ik pleit ervoor om in dit concrete geval duidelijkheid te laten prevaleren boven uniformiteit
5. is dit nog nodig? de meeste artikelen hebben immers inmiddels al (al of niet 'handmatig uitgerekend') de schrijfwijze in Romeinse cijfers erbij staan

Groeten, Bob.v.R (overleg) 16 mei 2014 01:29 (CEST)

constante

Ik wil de lezers uitdagen om een voorbeeld te vinden van een constante welke niet valt te categoriseren als wiskundige of natuurkundige constante! Ik heb nog niet interwiki gezocht. – Maiella (overleg) 12 mei 2014 20:37 (CEST)

Tsja... ik geloof dat het in de eerste les natuurkunde was die ik ooit ('heel' lang geleden) kreeg, dat natuurkunde gepresenteerd als een wetenschap die 'alles bestudeert wat waarneembaar is'. Zo bezien, is jouw uitdaging eigenlijk niet aan te gaan ;) Deze constante heeft/had niet zoveel met exacte wetenschappen te maken. Richard 23 mei 2014 11:48 (CEST)

dimensieloos getal

Is een dimensieloos getal een (wiskundig?) getal, of is het eigenlijk een fysische constante? (Mijn opinie.) Dit in verband met de categorie:Getal. – Maiella (overleg) 12 mei 2014 18:24 (CEST)

Een dimensieloos getal heeft meestal een fysische betekenis, en is dus geen 'wiskundig' getal. Een constante is het trouwens doorgaans niet, denk aan het Reynoldsgetal en dergelijke. Die kunnen gewoon continu variëren. Uiteindelijk is het een soort verhouding tussen twee karakteristieke grootheden in het systeem die dezelfde dimensie hebben (waardoor de eenheden wegvallen). Deze getallen lijken inderdaad een beetje uit de toon te vallen in de categorie:Getal, al was het maar omdat ze niet constant zijn. Onze Duitstalige collegae maken trouwens onderscheid tussen 'dimensieloze kengetallen' (waar dan het Reynoldsgetal, het Machgetal etc. bij horen) en de meer algemene 'dimensieloze grootheden' waartoe dan ook radialen, percentages en logaritmische grootheden horen. Ik weet niet of een dergelijk onderscheid ook in het Nederlands gebruikelijk en/of wenselijk is. Paul B (overleg) 12 mei 2014 18:38 (CEST)

Opmerking: Zie ook Overleg categorie:Dimensieloos getal, Overleg categorie:Getal en en:Category talk:Dimensionless numbers#is this category useful? voor eerdere ideeën mbt dit onderwerp.

Op enwiki is dimensionless number hernoemd naar Dimensionless quantity, onder andere omdat elk getal dimensieloos is. Daar zit wat in, dus ik denk dat je dimensieloos getal niet wiskundig moet beschouwen, anders zou categorie:Getal een subcategorie van categorie:Dimensieloos getal moeten worden.

Maar hoe moet ik Dozijn beschouwen? Hoewel taalkundig het als hoofdtelwoord beschouwd wordt, lijkt het mij niet direct in categorie:Getal thuishoren. Het past wel mooi in de dimensieloze grootheden. ∼ Wimmel (overleg) 12 mei 2014 22:05 (CEST)

Toernooi

In Toernooi (grafentheorie) staat dat wanneer er een kant van knoop A naar knoop B is, dat A dominant heet over B. In een toernooi wijst een kant één richting op en is er tussen twee knopen hooguit één kant. Omdat het om een toernooi gaat, lijkt mij A wint van B op zijn plaats. A dominant over B vind ik eerlijk gezegd platvloers. ChristiaanPR (overleg) 13 jun 2014 16:53 (CEST)

Hulp van een natuurkundige gezocht

Beste exacten, bij het controleren van de anonieme bewerkingen van 16 juni kwam ik deze bewerking tegen. Is er iemand met (enig) verstand van natuurkunde die kan kijken of deze bewerking juist is of niet. Ik ben zelf een leek op dat gebied, dus ik kan niet controleren of het hier gaat om een goede aanvulling, een verkeerde (goedbedoelde) aanvulling of vandalisme. In afwachting van jullie bevindingen, Sikjes (overleg) 25 jun 2014 22:33 (CEST)

Het klopte wel, maar ik vond dat het nog duidelijker kon. Ik heb het nog een beetje aangepast. Erik Wannee (overleg) 26 jun 2014 06:06 (CEST)

Dank voor de hulp. Sikjes (overleg) 26 jun 2014 13:37 (CEST)

Zuur-basetitratie

Er is een mini-artikeltje Zuur-basetitratie aangemaakt en dat heeft - in de huidige vorm terecht - een wb-nominatie gekregen. Is er een chemicus die het ziet zitten om hier wat van te maken? Want het is zeker wel een artikel dat in de encyclopedie thuis hoort. Erik Wannee (overleg) 2 jul 2014 16:16 (CEST)

Het artikel zit goed ineen zeker geen woordenboek of beginnetje: meer dan 3 feiten. Ik heb 2 afbeeldingen toegevoegd. Het is mogelijk om daar een hoop formules aan toe te voegen, maar dat zal een en ander niet duidelijker maken. Peve (overleg) 7 jul 2014 17:37 (CEST)

Vertaling halocarbon

Scheikundigen, hoe vertaal je de Engelse term halocarbon naar het Nederlands? Femkemilene (overleg) 10 jul 2014 22:31 (CEST)

We hebben een Categorie:Gehalogeneerde koolwaterstof; helaas nog niet een bijbehorend artikel. Ik vermoed dat dit wel de door jou gezochte benaming is. (Ik ben overigens geen chemicus dus laat me graag corrigeren door iemand die er ècht verstand van heeft.) Erik Wannee (overleg) 10 jul 2014 23:21 (CEST)

De beschrijving van Gehalogeneerde koolwaterstoffen die word gegeven komt precies overeen met de beschrijving van halocarbon in de engelse wikipedia, dus het lijkt mij waarschijnlijk dat het hetzelfde is. Monkaap _(overleg) 17 jul 2014 18:03 (CEST)

Halocarbon is inderdaad hetzelfde als een gehalogeneerd koolwaterstof. - C (o) 26 jul 2014 23:17 (CEST)

En zijn dat dan geen halonen? Groucho NL _overleg 27 jul 2014 20:20 (CEST)

Correct, maar de term halon wordt vooral gebruikt in commerciële context en verwijst vaak naar halomethanen, omdat die een belangrijke groep van gehalogeneerde koolwaterstoffen uitmaakt. - C (o) 28 jul 2014 12:12 (CEST)

Maryam Mirzakhani

Ik heb net een artikel geschreven over Fields-medaille winnares Maryam Mirzakhani. Na slechts een jaartje wiskunde gestudeerd te hebben, had ik nog wel moeite met goede vertalingen vinden over waar ze nu precies onderzoek naar heeft gedaan. Is hier toevallig een wiskundige die dit even wil en kan controleren? Femkemilene (overleg) 13 aug 2014 11:12 (CEST)

Sterren in de Vlag van Brazilië

Ik was van plan om een categorie "Sterren op de vlag van Brazilië" aan te maken, is er iemand die daar problemen mee/opmerkingen over heeft. Zo ja laat het effe weten. – De voorgaande bijdrage werd geplaatst door Monkaap (overleg · bijdragen) PS: Wil je voortaan alsjeblieft op overlegpagina's ondertekenen met vier tildes (~~~~)? Er wordt dan automatisch een link naar je gebruikerspagina geplaatst.

Dat begrijp ik niet: een categorie maak je aan als je veel artikelen onder een categorie wilt bundelen. Wil je zeggen dat je een heleboel artikelen wilt aanmaken over sterren op die vlag? Dat klinkt vrij absurd. Of zie ik iets over het hoofd? Het lijkt me al vrij ver gaan om één specifiek artikel over de sterren te maken; het wordt toch al voldoende uitgelegd in het huidige artikel 'Vlag van Brazilië'?

Verder weet ik niet of dit café de meest aangewezen plek is; het is niet echt een exacte wetenschap. Je kunt hiervoor volgens mij beter in het Categoriecafé zijn. Erik Wannee (overleg) 1 sep 2014 22:26 (CEST)

Ik krijg de indruk dat de bedoeling is dat artikelen die al bestaan over sterren die toevallig voorkomen op de vlag van Brazilië (zoals Canopus) in die categorie gestopt gaan worden. Ik zou daar niet voor zijn: het is nogal een 'toevallige' en bijkomende eigenschap van die sterren, niet iets waar je op categoriseert. Paul B (overleg) 1 sep 2014 22:40 (CEST)

Aha, inderdaad, nu begrijp ik het ook. Ik ben daar ook geen voorstander van. Iemand die het artikel over een bepaalde ster leest, is zeer waarschijnlijk niet geïnteresseerd in het feit dat die ster in een vlag staat. Het omgekeerde interesseert mogelijk wel lezers, maar dat is nu al gerealiseerd in bovengenoemd artikel. Erik Wannee (overleg) 1 sep 2014 23:08 (CEST)

Penicillinase

Ik hoop dat er af en toe een chemicus komt binnenlopen in Café Exact. Bij het controleren van nieuwe artikelen kwam ik vandaag penicillinase tegen. Daarin twijfel ik ernstig aan de bewering De verschillende soorten penicillinasen hebben een moleculair gewicht van 50.000 g/mol. Dat klinkt verdacht veel als 50 kg/mol... Staat er een punt in plaats van komma (50,000 g/mol)? Met vriendelijke groet, Den Hieperboree (overleg) 13 sep 2014 19:03 (CEST).

Nee, enzymen zijn beduidend groter/zwaarder dan 50 g/mol (da's ongeveer butaan) dus er zal toch echt wel 50 000 g/mol zijn bedoeld. Ik denk trouwens dat '50 kDa' (kilodalton) in deze context wat gebruikelijker is, maar didactisch allicht wat minder verantwoord... Wel lijken externe bronnen eerder op molecuulgewichten van ruwweg 24 tot 30 kDa te wijzen, dus wat er bedoeld is, is wellicht niet helemaal correct. Paul B (overleg) 13 sep 2014 19:13 (CEST)

Dank Paul B, voor de toelichting. Den Hieperboree (overleg) 13 sep 2014 22:57 (CEST).

technologische vooruitgang (led)

Ik heb de indruk dat de info in relevante lemmata door de tijd achterhaald is, althans een update behoeft. – Maiella (overleg) 25 sep 2014 07:49 (CEST)

Regenboog

Wat is een overtallige regenboog? In het lemma Natuurkunde lees ik bij de foto:

Dubbele regenboog (de tweede boog is vaag zichtbaar buiten de eerste). Overtallige regenbogen zijn binnen de eerste boog te zien.

Hier begrijp ik helemaal niks van, en nog nooit gezien. Wél een tweede en (heel vaag) een derde regenboog, telkens met tegengestelde volgorde van de kleuren, naar buiten toe. In het lemma donder wordt ook een overtallige regenboog genoemd. Vr. groet. – Maiella (overleg) 25 sep 2014 06:56 (CEST)

Zie deze link. Ik had ze nog nooit bemerkt. Dat geluid van de donder een invloed heeft op een regenboog kan ik me wel voorstellen, alleen niet wat het effect is. Leuk voor een proefje met een brandslang en een geluidsinstallatie? Groucho NL _overleg 25 sep 2014 18:44 (CEST)

Minnaerts De natuurkunde van het vrije veld, Deel I. Licht en kleur in het landschap. W.J. Thieme, Zutphen 1937. p 164 ev:

Bij dit ‘eerlijk’ beschrijven van de regenboogkleuren ontdekt men het merkwaardige feit, dat er dikwijls na het violet aan de binnenzijde van de boog nog verscheidene overtallige bogen komen; men ziet ze meestal het best waar de regenboog het helderst is, bijvoorbeeld nabij het hoogste punt. Hun kleuren zijn meestal afwisselend rose en groen. Eigenlijk is hun naam verkeerd gekozen, want ze behoren even goed bij de regenboog als de ‘normale’ kleuren, al zijn ze dan ook zwakker. Dikwijls veranderen deze overtallige bogen vrij snel in sterkte en uitgebreidheid, wat wijst op veranderingen in de grootte der druppels (§ 123).
In de nevenregenboog zijn de kleuren in omgekeerde volgorde van die van de hoofdregenboog gerangschikt: de twee bogen keren het rood naar elkander toe. Zeer zelden is de nevenregenboog zo helder, dat zijn overtallige bogen zichtbaar worden; ze volgen daar ook op het gewone violet, en komen dus aan de buitenkant van de nevenregenboog voor.

Groet, Magere Hein (overleg) 6 okt 2014 13:02 (CEST)

Witte dwergen probleem

hallo ik ben onlangs begonnen aan de lijst van sterren van 75 tot 100 lichtjaar maar kan geen bron voor witte dwergen, Y-klasse bruine dwergen en/of solitaire planeten vinden. Ik heb tot nu toe enkel nog de klasse B, L en T, de types A en F kom ik denk ik wel uit maar voor de rest zoek ik toch een duidelijke bron en als iemand kan helpen zou ik daar erg blij mee zijn.

Alvast bedankt

Jelle Gouw (overleg) 1 okt 2014 17:18 (CEST)

Volgens mij is het zo dat de objecten in jouw lijstje allemaal lichtzwak en moeilijk waarneembaar zijn, en we dus alleen die zien die redelijk dichtbij liggen. Op 75 lj. zullen ze wel bestaan, maar we weten er gewoon niet van. Caseman 13 okt 2014 15:45 (CEST)

dat het er minder worden lijkt me inderdaad logisch maar oranje en gele dwergen moeten we toch nog kunnen vinden op die afstand lijkt me... de bruine dwergen in mijn lijst zijn ook gevonden!

Jelle Gouw (overleg) 13 okt 2014 17:42 (CEST)

Oranje en gele dwergen zijn tamelijk "dertien in een dozijn" en op dergelijke afstanden ook nog eens lichtzwak en onopvallend. Ze zijn er wel, heel veel zelfs, maar over verreweg de meesten zal niet zo gauw een artikel op Wikipedia geschreven worden. Caseman 13 okt 2014 20:44 (CEST)

Ik wil ook geen ze ook geen artikel geven (althans nog niet ben pas rond de 50 ly) maar wil ze simpel in een lijst opnemen (zie hier) wat wel noodzakelijk is wil ik die lijst betrouwbaar en compleet maken. Ik zoek simpel een bron (het liefst dus een lijst) waar ik ze kan overnemen zo iets moet toch ergens te vinden zijn wat wat u net ook duidelijk probeert te maken, als er exoplaneten tot in het andromedastelsel kunnen worden gedetecteerd wat zich bijna 3 miljoen lichtjaar ver weg bevind... Waarom dan geen dwergsterren tussen 75 en 100 lichtjaar. Bovendien met methodes als röntgenastronomie, infraroodastronomie, radioastronomie en tal van andere methodes is het tegenwoordig voor de meeste sterren bijna niet meer mogelijk zich voor ons te verbergen (zeker als we tot schijnbare magnitude +30,0 kunnen detecteren!). Ik zou alleen een bron willen waaruit ik hun bestaan kan opmaken...Jelle Gouw (overleg) 14 okt 2014 13:16 (CEST)

Over bruine dwergen, er zijn lijsten zoals http://www.johnstonsarchive.net/astro/browndwarflist.html en http://spider.ipac.caltech.edu/staff/davy/ARCHIVE/index.shtml . Daaruit blijkt dat er veel minder Y dwergen zijn gevonden dan de andere soorten en dus waarschijnlijk ook minder voorbij 50 pc. Witte dwergen kun je zoeken in https://heasarc.gsfc.nasa.gov/W3Browse/star-catalog/mcksion.html . Ik denk dat niemand nog van alle sterren tot 20ste oid magnitude het spectrum heeft bepaald, dus alle lijsten zijn incompleet. Verder moet je oppassen met deze lijsten: bij bruine dwergen bijvoorbeeld worden afstanden in snel tempo nauwkeuriger en sommige van de sterren in de lijst tot 50 pc hebben inmiddels een andere afstand en is de volgorde van de sterren dus niet meer correct. Hobbema (overleg) 14 okt 2014 21:45 (CEST)

Bedankt die afstanden zullen inderdaad op den duur problemen gaan opleveren ik zal eerst de types A en F in de tabel zetten denk ik, (ik hoop dat ik dat in de vakantie kan doen) ik gebruik daar http://www.solstation.com/stars3/100-as.htm voor maar die had geen lijst voor witte of bruine dwergen dus... Hoe dan ook bedankt ik zet ze voorlopig in mijn kladblok om ze terug te vinden!

Jelle Gouw (overleg) 15 okt 2014 13:07 (CEST)

Calcinaat

Zijn er in dit café mensen die eens kritisch naar het nieuw aangemaakte artikeltje Calcinaat willen kijken? Voor mijn gevoel rammelt het behoorlijk; zie ook mijn toelichting op de beoordelingslijst. En ik kan maar weinig bruikbare bronnen vinden. Erik Wannee (overleg) 13 okt 2014 09:41 (CEST)

Is gewoon het eindproduct (of een van de eindproducten) van Calcinatie. Dat er bij Thermphos wat meer radioactieve stoffen in zitten dan bij anderen is toevallig zo (of niet). Kan w.m.b. weg, eventueel als voetnoot/paragraafje in calcinatie. Caseman 13 okt 2014 15:40 (CEST)

Inmiddels is Calcinaat compleet verbouwd en ik heb de nominatie eraf gehaald. Mocht iemand ervoor voelen om dit alsnog samen te voegen, ik vind het prima. Erik Wannee (overleg) 14 okt 2014 21:59 (CEST)

Is nu inderdaad een net en duidelijk artikel, er moet alleen nog een kruisverband komen in calcinatie. Caseman 15 okt 2014 06:45 (CEST)

Wetenschap gerelateerde video's

In het kader van de Wikipedia schrijfmiddag over wetenschappelijke expedities van 18 oktober hebben we een selectie van 40 video's gemaakt die aan de wetenschap gerelateerd zijn. Deze zijn te vinden in de categorie Videos of the history of science op Wikimedia Commons. Wellicht zit hier ook materiaal bij dat voor de bezoekers aan dit café relevant is. Vriendelijke groet. Beeld en Geluid Collecties (overleg) 20 okt 2014 09:41 (CEST)