Citroenzuur
Citroenzuur
| ||||
---|---|---|---|---|
Structuurformule en molecuulmodel | ||||
![]() | ||||
Structuurformule van citroenzuur
| ||||
![]() | ||||
Citroenzuurkristallen
| ||||
Algemeen | ||||
Molecuulformule | C6H8O7 | |||
IUPAC-naam | 2-hydroxy-1,2,3-propaantricarboxylzuur | |||
Andere namen | β-hydroxytricarballylzuur, 2-hydroxypropaan-tricarbonzuur | |||
Molmassa | 192,12 g/mol | |||
SMILES | C(C(=O)O)C(CC(=O)O)(C(=O)O)O
| |||
InChI | 1/C6H8O7/c7-3(8)1-6(13,5(11)12)2-4(9)10/h13H,1-2H2,(H,7,8)(H,9,10)(H,11,12)/f/h7,9,11H
| |||
CAS-nummer | 77-92-9 | |||
EG-nummer | 201-069-1 | |||
PubChem | 311 | |||
Beschrijving | Kristallijne witte vaste stof | |||
Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen | ||||
| ||||
H-zinnen | H315 - H318 | |||
EUH-zinnen | geen | |||
P-zinnen | P280 - P305+P351+P338 | |||
Omgang | Irriterend voor de ogen en huid | |||
LD50 (ratten) | (oraal) 3000 - 12000 mg/kg | |||
Fysische eigenschappen | ||||
Aggregatietoestand | vast | |||
Kleur | wit | |||
Dichtheid | 1,665 g/cm³ | |||
Smeltpunt | 155-157 °C | |||
Kookpunt | (ontleedt) 175 °C | |||
Vlampunt | 345 °C | |||
Dampdruk | < 10 Pa | |||
Oplosbaarheid in water | 576 - 771 g/L | |||
Goed oplosbaar in | water | |||
Thermodynamische eigenschappen | ||||
ΔfH |
−1543,8 kJ/mol | |||
S |
252,1 J/mol·K | |||
C |
226,5 J/mol·K | |||
Evenwichtsconstante(n) | pKa1 = 3,15 pKa2 = 4,77 pKa3 = 6,40 | |||
Nutritionele eigenschappen | ||||
Type nutriënt | antioxidant, intermediair in citroenzuurcyclus | |||
Komt voor in | citrusvruchten | |||
Type additief | zuurteregelaar, conserveermiddel | |||
E-nummer | E330 | |||
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar). | ||||
|
Citroenzuur is een organisch zuur. Het komt bijzonder veel voor in vruchten uit het geslacht Citrus, maar een reeks van groenten- en fruitsoorten bevat dit zuur in hoeveelheden die relevant zijn voor de voeding. Het is het begin- en eindpunt van de citroenzuurcyclus, die een hoofdrol speelt in de cellen van alle aerobe levensvormen, en is daarmee een van de basisstoffen van het leven.
Ook wordt het industrieel bereid, onder andere door fermentatie van sacharose en glucose met behulp van de schimmel Aspergillus niger. Deze bereiding heeft de grootschalige winning uit citrusfruit grotendeels verdrongen. Een van de grootste producenten ter wereld is Citrique Belge, in de Vlaams-Brabantse plaats Tienen.
Citroenzuur is een natuurlijk conserveermiddel en antioxidant en wordt ook veel gebruikt om een zure smaak aan voedsel te geven. In de biochemie is het een belangrijke intermediair in de citroenzuurcyclus. Het is een voedingszuur met E-nummer E330.
Zouten en esters van citroenzuur worden citraten genoemd.
Zure eigenschappen[bewerken | brontekst bewerken]
Citroenzuur is een driewaardig zuur. De pH van een oplossing van 50 gram per liter bedraagt 1,8 (bij 20 °C).
Toepassingen[bewerken | brontekst bewerken]
Citroenzuur wordt onder andere gebruikt:
- om levensmiddelen op de juiste zuurtegraad te brengen (zuurteregelaar)
- om cosmetica op de juiste zuurtegraad te brengen
- als hulpmiddel bij het etsen van metalen
- als schoonmaakmiddel om kalkaanslag en aanslag van algen (bijvoorbeeld op warmtewisselaars) te verwijderen of te voorkomen
- voor het ontkalken van huishoudelijke apparatuur, zoals koffiemachines
- om metalen voorwerpen te ontdoen van roest
- als reukloos stopbad bij het ontwikkelen van fotoafdrukken
- als antistollingsmiddel bij bloedafname
- als (biologische) toiletreiniger
- als buffer in de chemie
- Citroenzuurzouten worden als hulpmiddel voor het regelen van polariteit en biobeschikbaarheid in medicatie gebruikt
Het citraation wordt toegepast bij de bereiding en stabilisering van goud-nanopartikels ofwel goud-solen.