Naar inhoud springen

Dierenrechten

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Demonstratie tegen vivisectie in Londen, 1910
Moeten dieren grondrechten krijgen? - Universiteit van Nederland
Dierenrechtendemonstratie in Zaandam, 2008

Dierenrechten verwijst naar het toekennen van subjectieve rechten aan alle dieren en niet alleen aan mensen. Voorstanders wijzen erop dat dit irrationeel is. Het niet toekennen van een morele waarde en basisrechten aan andere diersoorten dan de mens wordt ook wel speciesisme genoemd. Velen in de dierenrechtenbeweging vinden dat we dieren niet als eigendom mogen zien, dat dieren niet misbruikt mogen worden, niet mishandeld mogen worden en niet gedood mogen worden voor plezier (ook niet in het kader van de jacht), voedsel, of kleding.

In het huidige recht worden dieren in beginsel gezien als objecten waarop eventueel eigendom uitgeoefend kan worden.[1] De huidige wetgeving is er dan ook vooral op gericht om deze eigendomsrechten te beschermen, of om onnodige wreedheden tegen dieren te bestrijden. Daarnaast bestaat er wetgeving gericht op dieren om de voedselvoorziening veilig te stellen en uitbraak van ziekten te voorkomen.

In Duitsland bevat de grondwet al een grondrecht voor dieren sinds 2002.[2]

Filosofie

[bewerken | brontekst bewerken]
De behandeling van vee in de bio-industrie is een belangrijk mikpunt van dierenrechtenactivisten
Een door tegenstanders bekladde advertentie voor stierenvechten in Spanje

Peter Singer en Tom Regan zijn de bekendste pleitbezorgers van dierenemancipatie, al hebben ze elk hun eigen filosofische benadering. Een derde belangrijke denker is Gary Francione, die de abolitionistische visie vertegenwoordigt: dieren moeten, net als mensen, het fundamentele recht hebben om niet als menselijk eigendom te worden behandeld.

Daar waar het streven naar grondrechten voor ook dieren volgens sommigen de concrete uitwerking is van de notie dat de mens verantwoordelijkheid draagt voor het welzijn van dieren, is dit volgens anderen iets dat veel verder gaat dan het streven naar dierenwelzijn (in de vorm van strafrechtelijke bepalingen en particuliere dierenbeschermingsactiviteiten).

De notie dat dieren in se rechten hebben wordt niet door iedereen aanvaard.

Mensen kunnen in verschillende mate opkomen voor het welzijn van dieren. Zo zetten sommigen zich in ter voorkoming van onnodig leed van dieren (bijvoorbeeld in de cosmetica-industrie, de farmaceutische industrie en de bio-industrie) terwijl anderen veel verder gaan en bijvoorbeeld alle vormen van vertoningen of wedstrijden met dieren willen verbieden (bijvoorbeeld in circussen, dierentuinen of privé-parken).

Classificatie

[bewerken | brontekst bewerken]

Dat dieren bepaalde rechten hebben, wil niet noodzakelijkerwijs zeggen dat mens en dier in alle aspecten gelijkwaardig zouden zijn. Ook wordt meestal een onderscheid gemaakt tussen de rechten van zelfbewuste dieren en die van andere levensvormen. Onder diegenen die de mening zijn toegedaan dat dieren per se rechten hebben, vindt een deel ervan dat alleen de meer zelfbewuste dieren recht van zelfbeschikking op hun lichaam hebben. Dit heeft als gevolg dat deze dieren niet voor voedseldoeleinden gebruikt behoren te worden. Een minderheid van de dierenrechtenaanhangers zou dit recht aan alle dieren willen toekennen en wil het menselijk gebruik van dieren voor onder meer voedsel, kleding, dierproeven en vermaak verminderen of helemaal afschaffen.

Dierenwelzijn en rechtszaken

[bewerken | brontekst bewerken]

Het concept dierenwelzijn gaat vooraf aan het eventuele toekennen van bepaalde rechten aan dieren. Door een inschatting te maken van de kwaliteit van het dierenwelzijn kan bepaald worden of en in welke mate aan een bepaalde diersoort bepaalde rechten toegekend zouden moeten worden. In het Belgische goederenrecht werd vanaf 1 september 2021 erkend dat dieren “een gevoelsvermogen en biologische noden” hebben.[3]

Toch stuiten rechtszaken uit naam van een dier vaak op het bezwaar dat menselijke rechten niet zonder meer toepasbaar zijn op dieren. Dat was het motief waarom een Amerikaanse rechtbank in 2012 de klacht verwierp in een zaak van vermeende “slavernij” en “vrijheidsberoving” van orka’s in een waterpark.[4] Maar in Islamabad (Pakistan) beval een rechtbank in 2020 de vrijlating van Kaavan, een vereenzaamde Aziatische olifant die in een dierentuin was vastgeketend. Het dier kon verhuizen naar een reservaat in Cambodja na een campagne met de steun van de Amerikaanse zangeres Cher.[5]

Bekende voorvechters van dierenrechten

[bewerken | brontekst bewerken]

Personen

[bewerken | brontekst bewerken]
Actrice Elizabeth Berkley op een affiche van People for the Ethical Treatment of Animals (PETA) ter promotie van vegetarisme

Juridische en wetenschapsgerichte dierenrechtenorganisaties

[bewerken | brontekst bewerken]
De groep Anonymous for the Voiceless zet zich o.a. in voor veganisme in Leeuwarden door een stil protest op straat.

Activistische dierenrechtenorganisaties

[bewerken | brontekst bewerken]

Dierenwelzijnsorganisaties

[bewerken | brontekst bewerken]
Advertentie van Wakker Dier over de plofkip

Politieke partijen

[bewerken | brontekst bewerken]

Literatuur

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Niko Koffeman "Dierenactivist is geen terrorist - Nederland gaat grof om met dieren en er zijn steeds meer mensen die zich daartegen verzetten", in dagblad Trouw, katern deVerdieping, vrijdag 27 maart 2009, pag.28.
  • (en) Martha Nussbaum Beyond "compassion and humanity", uitg. The Belknap Press of Harvard University Press (2006).Nederlandse vertaling: Een waardig bestaan: over dierenrechten, uitg. Ambo, Amsterdam (2007) ISBN 978-90-263-2068-2
  • J.P. Loof & P.B. Cliteur (red.) Mensenrechten, dierenrechten, ecosysteemrechten : opstellen over het toekennen van fundamentele rechten aan mannen, vrouwen, kinderen, dieren en de rest van de natuur, naar aanleiding van de studiedag "Dragers van fundamentele rechten: ontwikkelingen en perspectieven", 9 oktober 1996 te Leiden, uitg. Stichting NJCM-Boekerij, Leiden (1997) ISBN 90-6750-033-X
  • Marianne Thieme De eeuw van het dier uitg. Houtekiet, Antwerpen (2004, 3e herz. editie 2007) ISBN 90-5240-960-9 en ISBN 978-90-5240-960-3
  • Bald de Vries & Ton Hol Idealia en realia rond de omgang met productiedieren: welzijn en productdoel als beoordelingskaders voor de dierhouderij, beschouwd binnen het perspectief van recht, politiek en moraal, uitg. Boom Juridische uitgevers, Den Haag (2006) ISBN 978-90-5454-798-3
  • (en) Donald M. Broom e.a. Animal welfare, uitg. Council of Europe Publishing, Straatsburg (2006) ISBN 92-871-6016-3 ISBN 978-92-871-6016-4
  • (en) Cass R. Sunstein & Martha C. Nussbaum (red.) Animal rights - current debates and new directions Oxford University Press, Oxford (2004) ISBN 0-19-515217-4, ISBN 0-19-530510-8 en ISBN 978-0-19-530510-4
  • (en) Peter Singer Unsanctifying human life: essays on ethics, uitg. Blackwell, Oxford (2002) ISBN 0-631-22506-4 en ISBN 0-631-22507-2
  • P.B.Cliteur Darwin, dier en recht, uitg. Boom, Amsterdam (2001) ISBN 90-5352-728-1
  • (de) (fr) Friedrich Niewöhner & Jean-Loup Seban (red.) Die Seele der Tiere, uitg. Harrassowitz, Wiesbaden (2001) ISBN 3-447-04475-6
  • (fr) Georges Chapouthier & Jean-Claude Nouët (red.) The universal declaration of animal rights: comments and intentions, uitg. Ligue Française des Droits de l'Animal (LFDA), Parijs (1998) ISBN 2-9512167-0-X
  • Peter Singer Ethics into action: Henry Spira and the animal rights movement, uitg. Rowman & Littlefield, Lanham MD (1998) ISBN 0-8476-9073-3
  • Richard Sorabji Animal minds & human morals: the origins of the Western debate, uitg. Duckworth, Londen (1993) ISBN 0-7156-2470-9 en ISBN 0-7156-2728-7
  • Michael P.T. Leahy Against liberation: putting animals in perspective, uitg. Routledge, Londen (1991) ISBN 0-415-03584-8

Zie ook

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie Dierenrechten van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dierenrechten&oldid=67971866"