Noradrenaline

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Mbch331 (overleg | bijdragen) op 20 apr 2019 om 20:05. (WPCleaner v2.01 - Opgelost met behulp van WP:CW (Code 016: Unicode controle tekens - Code 079: Externe link gevonden zonder omschrijving))
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
Noradrenaline
Structuurformule en molecuulmodel
Structuurformule van noradrenaline
Algemeen
Molecuulformule C8H11NO3
IUPAC-naam (R)-4-(2-amino-1-hydroxyethyl)-1,2-benzeendiol
Andere namen norepinefrine, levarterenol
Molmassa 169,17784 g/mol
SMILES
C1=CC(=C(C=C1C(CN)O)O)O
InChI
1S/C8H11NO3/c9-4-8(12)5-1-2-6(10)7(11)3-5/h1-3,8,10-12H,4,9H2/t8-/m0/s1
CAS-nummer 51-41-2
EG-nummer 200-096-6
PubChem 439260
Wikidata Q186242
Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen
Toxisch
Gevaar
H-zinnen H300 - H310 - H330
EUH-zinnen geen
P-zinnen P260 - P264 - P280 - P284 - P302+P350 - P310
Fysische eigenschappen
Aggregatietoestand vast
Kleur kleurloos-wit
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal  Portaalicoon   Scheikunde

Noradrenaline (ook norepinefrine of levarterenol) is een in het lichaam voorkomende neurotransmitter en een hormoon. Noradrenaline is een catecholamine die vaak verward wordt met adrenaline (=N-methyl-noradrenaline), die een sterk opwekkende werking geeft. Als neurotransmitter komt hij voor in de hersenen (zie locus caeruleus), en in de zenuwuiteinden van het sympathische of orthosympathische zenuwstelsel. Als hormoon wordt hij in het bijniermerg geproduceerd, waar de werking vergelijkbaar is met adrenaline.

Over het algemeen voelen mensen met te weinig noradrenaline zich depressief en mensen met een teveel aan noradrenaline euforisch, gespannen, angstig of opgewonden. Dit hangt af van de stemming en/of van andere neurotransmitters, zoals onder andere serotonine.

Vorming

  1. Fenylalanine wordt gehydroxyleerd. Hierdoor ontstaat tyrosine.
  2. Tyrosine wordt gehydroxyleerd. Hierdoor ontstaat L-DOPA.
  3. L-DOPA wordt gedecarboxyleerd. Hierdoor ontstaat dopamine.
  4. Dopamine wordt gehydroxyleerd. Hierdoor ontstaat noradrenaline.

Na methylering van noradrenaline kan nog adrenaline ontstaan.

Werking

Er zijn negen typen adrenerge receptoren, α één (A, B en D) en twee (A, B en C), en β één, twee en drie. De α-receptoren werken op de vaten en de inwendige organen, de β-receptoren op het hart, de hersenen, de longen, de alvleesklier en vetweefsels.[bron?]

DOPA, dopamine, noradrenaline en adrenaline hebben elk verschillende eigenschappen met betrekking tot het stimuleren van de verschillende adrenerge receptoren.

Noradrenaline IV heeft overwegend een α 1+2 (alfa-sympathicomimetisch), en β 1-receptorstimulerend effect. Het stimuleert de inotropie (pompwerking) van het hart, vernauwt zowel de bloedvaten naar de inwendige organen als naar de periferie (skeletspieren). Nettoresultaat is een bloeddrukverhogende werking. Ook vermindert het de spijsvertering. Bij hogere doseringen ontstaat pupilverwijding (een α 1-effect).

Noradrenaline IV wordt op de intensive care gebruikt om (met name een septische) shock te behandelen. Het kan niet puur in een gewoon vat gespoten worden en wordt altijd over een centrale lijn gegeven.

Noradrenaline en adrenaline worden door het lichaam erg snel afgebroken (binnen enkele minuten); het lichaam reageert met deze stoffen op stresssituaties. De bloeddruk stijgt en de spijsvertering wordt tijdelijk uitgezet. Het bloed is dan beschikbaar voor de hersenen en voor spieren die worden gebruikt. (De vaten in de spieren gaan pas weer open staan door lokale warmte en CO2-productie; maar zijn in principe door adrenerge stimulatie "geknepen".)

Methylxanthines zoals cafeïne, theobromine, etcetera kunnen de receptoren voor noradrenaline versterken en zorgen voor een krachtiger effect. Drugs zoals cocaïne, MDMA en amfetamine stimuleren (ieder op een verschillende manier) de werking van noradrenaline.

Toepassing

Noradrenaline wordt per infuus[1] toegediend bij hypotensie (lage bloeddruk) ten gevolge van een shock. Het mag echter niet worden geïnjecteerd als een narcose cyclopropaan of halothaan is gebruikt.

Bij depressie kunnen medicijnen gebruikt worden die de werking van noradrenaline stimuleren, zoals monoamino-oxidaseremmers. Bij hyperkinesie, hyperactiviteit, ADHD of ADD wordt soms methylfenidaat of atomoxetine voorgeschreven, dat de heropname van noradrenaline remt.

Klachten bij overdosis

Zie ook

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Noradrenaline&oldid=53662736"