Regeringsformatie in België
De formatie van een federale regering in België verloopt zoals volgt.
Traditionele regeringsformatie
Enkel na een vrijwillig regeringsontslag of na parlementsverkiezingen vindt het proces van traditionele regeringsvorming plaats. In dit geval biedt de eerste minister het ontslag van de federale regering aan de koning aan. Deze laatste kan het ontslag weigeren, in beraad houden of aanvaarden. Indien hij het ontslag in beraad houdt, betekent dit dat de federale regering blijft beschikken over haar volledige bevoegdheid en niet verandert in een regering van lopende zaken. Bij aanvaarding van het ontslag door de koning, wordt de ontslagnemende federale regering enkel belast met lopende zaken totdat de koning zelf een nieuwe regering benoemt. De regeringsvorming verloopt in diverse stadia die hieronder worden beschreven.
Koninklijke raadpleging
Kort na de Belgische verkiezingen van de Kamer van volksvertegenwoordigers en Senaat begint de regeringsformatie. De koning wacht de resultaten af en nodigt een aantal prominenten, onder wie de informateur en de formateur, uit voor verkennende gesprekken. Hiervoor zijn er geen wettelijke bepalingen of regels.
Verkennende fase: de informateur
De taak van de informateur is onderzoeken welke combinaties van politieke partijen mogelijk zijn om tot een nieuwe regeringscoalitie te komen. Hij voert hiervoor gesprekken met de fractievoorzitters of voorzitters van partijen en doet daarvan verslag aan de Koning.
Als de onderhandelingen geen resultaat opleveren, kan de informateur zijn opdracht teruggeven aan de koning, die dan op basis van adviezen een nieuwe informateur aanwijst. Het is overigens ook mogelijk dat direct een formateur wordt aangewezen en de informatiefase wordt overgeslagen. De koning kan ook andere andere taken of rollen geven. Zie andere personages
Formateur vormt regeringsovereenkomst
De beoogde coalitiepartners werken een concept-regeerakkoord uit, sluiten een definitief akkoord en verdelen de posten over de partijen. De formateur brengt ook regelmatig verslag uit aan de Koning. Binnen de partijen zijn er verschillende afspraken voor de postenverdeling. Als de kandidaten zijn voorgesteld aan de andere partijen en er geen bezwaren rijzen, wordt de ploeg voorgesteld aan de koning.
Andere personages
De Koning kan ook andere personen aanwijzen met een specifieke functie of rol als hier behoefte aan is, zoals de koninklijk bemiddelaar, een koninklijk verduidelijker, preformateur, ontmijner.
Koning benoemt de regering
De koning benoemt de nieuwe regering, tekent de koninklijke besluiten en stelt de nieuwe regering voor aan de pers op de trappen van het koninklijk paleis.
Regeringsverklaring
De regeringsverklaring wordt door de eerste minister voorgelezen in de Kamer.
Overzicht van de regeringsformatie
- Regeringsformatie België 1919, Delacroix II
- Regeringsformatie België 1921, 1 dag Carton de Wiart I, Theunis I
- Regeringsformatie België 1925, Van de Vyvere I, Poullet I, Jaspar I, Jaspar II
- Regeringsformatie België 1929, Renkin I, De Broqueville II
- Regeringsformatie België 1932, Theunis II, Van Zeeland I
- Regeringsformatie België 1936, Van Zeeland II, Janson I, Spaak I, Pierlot I
- Regeringsformatie België 1939, Pierlot II, Pierlot III, Pierlot IV, Pierlot V, Pierlot VI, Van Acker I, Van Acker II
- Regeringsformatie België 1946, Spaak II, Van Acker III, Huysmans I, Spaak III, Spaak IV
- Regeringsformatie België 1949, G. Eyskens I
- Regeringsformatie België 1950, Duvieusart I, Pholien I, Van Houtte I
- Regeringsformatie België 1954, Van Acker IV
- Regeringsformatie België 1958, G. Eyskens II, G. Eyskens III, G. Eyskens IV
- Regeringsformatie België 1961, Lefèvre I
- Regeringsformatie België 1965, Harmel I, Vanden Boeynants I
- Regeringsformatie België 1968, G. Eyskens V
- Regeringsformatie België 1971, G. Eyskens VI, Leburton I, Leburton II
- Regeringsformatie België 1974, Tindemans I
- Regeringsformatie België 1977, 47 dagen Tindemans II
- Regeringsformatie België 1978, 10 dagen Vanden Boeynants II
- Regeringsformatie België 1978-1979, 107 dagen Martens I, (Martens II)
- Regeringsformatie België april-mei 1980, 40 dagen Martens III
- Regeringsformatie België oktober 1980, 16 dagen Martens IV
- Regeringsformatie België april 1981, 4 dagen M. Eyskens I
- Regeringsformatie België november-december 1981, 39 dagen Martens V
- Regeringsformatie België 1985, 46 dagen Martens VI,
- Regeringsformatie België 1987, 3 dagen Martens VII
- Regeringsformatie België 1987-1988, 148 dagen Martens VIII, (Martens IX)
- Regeringsformatie België 1991-1992, 104 dagen Dehaene I
- Regeringsformatie België 1995, 33 dagen Dehaene II
- Regeringsformatie België 1999, 29 dagen Verhofstadt I
- Regeringsformatie België 2003, 55 dagen Verhofstadt II
- Regeringsformatie België 2007, 194 dagen (Verhofstadt III), Leterme I
- Regeringsformatie België 2008, 8 dagen Van Rompuy I, Leterme II
- Regeringsformatie België 2010-2011, 541 dagen Di Rupo I
- Regeringsformatie België 2014, 139 dagen Michel I
- Regeringsformatie België 2019-2020, 296 dagen Wilmès II
Zie ook
- Lijst van Belgische nationale regeringen
- Lijst van premiers van België
- Ministerraad
- Verkiezingen
- Verkiezingen in België