Harderwijk
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.png)
Harderwijk (ⓘ) (Nedersaksisch: Harderwiek) is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Gelderland.
De gemeente telt Sjabloon:Inwonertal NL gemeente inwoners (Sjabloon:Inwonertal NL datum, bron: CBS) en een oppervlakte van 48,27 km², waarvan 9,81 km² water. Het totale aantal woningen in de gemeente Harderwijk per 01-01-2005 is 15.800. De stad Harderwijk zelf kent ongeveer 37.500 inwoners, het overige deel woont in het buitengebied, waarvan ongeveer 3000 in het dorp Hierden.
Harderwijk is een Hanzestad en ligt aan de rand van de Veluwe en aan het Wolderwijd, ongeveer op de helft tussen Zwolle en Amersfoort. Het is het regionale verzorgingscentrum voor de Noordwest-Veluwe.
Geschiedenis
In 1231 kreeg Harderwijk stadsrechten van Graaf Otto II van Gelre en Zutphen. In de Hanze nam het van 1285 tot 1628 een belangrijke plaats in. In 1503 vond in Harderwijk een grote stadsbrand plaats. De Gelderse Munt vestigde er zich in die periode en ook werd de basis gelegd voor de Universiteit van Harderwijk (1648-1811). Te Harderwijk was ook vanaf 1844 het Koloniaal Werfdepot voor het Oost-Indisch Leger (later Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger) gevestigd, dat denigrerend weleens "het riool van Europa" werd genoemd.
De stad ligt pal aan het Veluwemeer en het Wolderwijd, ontstaan na inpoldering van de Zuiderzee in 1932. Waar nu de boulevard aan de meren ligt, kwamen vroeger de botters aanleggen bij de Vischpoort om hun vis te verhandelen op de Vischmarkt. Het is nog steeds mogelijk om bottertochten op een van de meren te maken. Na 1932 nam de visserij als bron van bestaan sterk af. Handel, industrie en toerisme namen steeds meer toe.
Bezienswaardigheden
De schilderachtige binnenstad van Harderwijk is in 1969 tot beschermd stadsgezicht verklaard en telt anno 2009 een kleine honderd rijksmonumenten.
De hervormde Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk is een driebeukige basiliek, deels misschien daterend uit eind 14de eeuw; het dwarsschip dateert uit de 15de eeuw. De toren stortte op 28 januari 1797 in en werd nooit herbouwd. De kerk is in de jaren 1972-1980 ingrijpend gerestaureerd, waarbij belangrijke 16e-eeuwse muurschilderingen zijn ontdekt. Een mooi bouwwerk is het voormalige St. Catharinaklooster met laatgotische kapel (1502; gerestaureerd in 1913 en 1980).
Van de middeleeuwse ommuring resteren de Vischpoort en enige fragmenten. Op de markt staat het vroegere stadhuis, van middeleeuwse oorsprong, dat in 1837 geheel in neoclassicistische stijl is herbouwd met behoud van de Louis XIV-raadzaal (1727). Het voormalige pesthuis (einde 16de eeuw) is in oorsprong een vroeg-16de-eeuwse kapel van de Fraters. Het Linnaeustorentje is een achtkantige laat-gotische traptoren (16de eeuw, gerestaureerd in 1907) van een verdwenen stadsgebouw van de Commanderij 's-Heerenloo. Het dankt zijn naam aan een borstbeeld van Linnaeus, die aan de universiteit van Harderwijk (1647-1811) promoveerde.
Voorts staan er diverse herenhuizen uit de 17de en 18de eeuw. Ook de visserij en lakennijverheid zijn belangrijke bronnen van inkomsten geweest, terwijl de stad van oudsher een regionaal verzorgende functie heeft vervuld. Reeds in 1441 was er een Latijnse School, die in 1647 werd verheven tot Academie des Vorstendoms Gelre en Graafschap Zutphen. In de 18de eeuw zonk Harderwijk langzaam terug tot een onbetekenend stadje, maar pas in 1812 werd de hogeschool opgeheven.
De molen De Hoop is een vervanger van de oude molen De Hoop, die in 1969 door brand verloren is gegaan. De herbouwde molen staat aan de andere kant van Harderwijk.
Economie
De afsluiting van de Zuiderzee en de inpolderingen in het IJsselmeer, die een inkrimping en later het geheel wegvallen van de visserij en de vishandel tot gevolg hadden, zijn gepaard gegaan met een geleidelijke ontwikkeling van andere bestaansmogelijkheden. Harderwijk drijft nu vooral op de veelzijdige industrie, het toerisme en de dienstverlening. Het dorp Hierden is nog typisch Veluws, met fraaie boerderijen (gemengd bedrijf). Sommigen houden er de Veluwse klederdracht in ere.
Harderwijk kent veel toerisme, onder meer vanwege het dolfinarium in de stad zelf en jachthavens aan het Veluwemeer. In het Stadsmuseum zijn talrijke historische voorwerpen en elementen uit de vroegere visserscultuur bewaard gebleven.
Verkeer en vervoer
Ten zuiden van Harderwijk loopt de autosnelweg A28 van Utrecht naar Groningen. De tweede belangrijke verkeersader is de N302 van Hoorn naar Apeldoorn.
Harderwijk wordt twee maal per uur per richting aangedaan door de stoptrein Zwolle - Utrecht (zie ook: Centraalspoorweg). Harderwijk is tevens het regionale knooppunt voor zo'n 15 busdiensten op de Veluwe en in Flevoland.
Woningbouw
In Harderwijk wordt veel gebouwd. Voorbeelden zijn:
- Drielanden, een nieuwbouwwijk met 5000 woningen
- het Waterfront-project: vernieuwing van de boulevard en nieuwbouw van 1600 woningen. Tevens zijn hier recreatieve voorzieningen gepland.
Ziekenhuis
In Harderwijk stond al sinds begin negentiende eeuw het Rooms Katholieke Piusziekenhuis midden in de oude binnenstad. Pius, het protestants christelijke Boerhaave en Salem uit Ermelo zijn per 1 januari 1976 gefuseerd tot Streekziekenhuis Sint Jansdal. In juni 1987 betrok men de nieuwbouw in de wijk Stadsweiden.
Politiek
College
Het college van burgemeester en wethouders wordt gevormd door CDA, VVD, Pvda en ChristenUnie. De oppositie wordt hierdoor gevormd door de drie lokale partijen. De burgemeester is John Berends van het CDA. Ook leveren alle partijen in het college van B&W - inclusief het CDA - één wethouder. Burgemeester en wethouders zijn:
- J.C.G.M. Berends (CDA): communicatie, participatie en bestuurlijke vernieuwing, integraal veiligheidsbeleid/ openbare orde, brandweer, bovengemeentelijke ontwikkelingen als RNV, GSO en regiocontract
- R.T.J. Daamen (VVD): loco-burgemeester, inrichting en beheer openbare ruimte, verkeer en vervoer, sport en gebouwenbeheer, economische zaken, recreatie en toerisme
- P. den Besten (CDA): 2e loco-burgemeester, Waterfront en welzijn (inclusief WMO, minderheden, jeugdzaken buurt- en wijkgericht werken)
- P. Teeninga (ChristenUnie): 3e loco-burgemeester, ruimtelijke ordening en stadsontwikkeling, monumentenzorg, volkshuisvesting, milieu, onderwijs en coördinatie handhaving
- L.A. de Kleine (PvdA): 4e loco-burgemeester, sociale zaken en werkgelegenheid, sport en cultuur, wijkgericht werken (proces) en beheer openbare ruimte (inclusief stadstoezicht
Gemeenteraad
De gemeenteraad van Harderwijk bestaat uit 27 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1994:
| Gemeenteraadszetels | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | ||||||||||
| VVD | 4 | 5 | 4 | 4 | 6 | ||||||||||
| CDA | 8 | 7 | 7 | 5 | 5 | ||||||||||
| ChristenUnie* | - | 3 | 4 | 5 | 5 | ||||||||||
| PvdA | 3 | 4 | 4 | 4 | 4 | ||||||||||
| Stadspartij Harderwijk Anders* | - | - | - | - | 3 | ||||||||||
| Gemeentebelangen | 1 | 1 | 2 | 2 | 3 | ||||||||||
| Fractie Nijman * | - | - | - | - | 1 | ||||||||||
| Stadspartij* | 4 | 4 | 3 | 4 | - | ||||||||||
| Harderwijk Anders | - | - | 2 | 3 | - | ||||||||||
| SGP | - | 1 | 1 | - | - | ||||||||||
| Overigen* | 5 | - | - | - | - | ||||||||||
| Totaal | 25 | 25 | 27 | 27 | 27 | ||||||||||
- De Stadspartij had in 1994 en 1998 een gemeenschappelijke lijst met D66
- Stadspartij en Harderwijk Anders zijn in 2009 overgegaan in de Stadspartij Harderwijk Anders
- Fractie Nijman is een aantal dagen voor de verkiezingen, als nummer 3, uit de Stadpartij Harderwijk Anders gestapt en heeft zijn zetel meegenomen.De heer Nijman was ontevreden over de gevoerde aanstellingsprocedure van de wethouderskandidaat Dhr W.Groen.
- Het GPV, de RPF en het SGP deden in 1994 mee met een gemeenschappelijke lijst
Stedenband
De stad Znojmo (Tsjechië) is een partnerstad van Harderwijk.
Geboren
- Theo de Meester (1851-1919), topambtenaar, bestuurder en politicus
- Eibert den Herder (1876-1950), visser, ondernemer, politicus en grondlegger toerisme in Hardewijk
- Gerrit van Burink (1891-1961), politicus
- Dirk Rijnders (1909-2006), ambtenaar en politicus
- Leen Pfrommer (1935), schaatscoach
- Henk Schiffmacher (1954), tattoo-artiest en kunstschilder
- Jan Douwe Kroeske (1956), deejay, radio- en televisiemaker
- Thea Limbach (1959), chef de mission van de Paralympische Spelen
- Micha Klein (1964), veejay, nieuwe-mediakunstenaar
- Roef Ragas (1965-2007), acteur
- Joost Eerdmans (1971), ambtenaar en politicus
- Henk Timmer (1971), doelman bij verschillende clubs en het Nederlands voetbalelftal
- Jan Bos (1975), schaatser
- Phreako Rico (1977), rapper, Opgezwolle
- Theo Bos (1983), wielrenner
- Sofie Oosterwaal (1990), fotomodel
- Liza Sips (1990), actrice
Trivia
- In de Nederlandse televisieserie Het Klokhuis speelde Aart Staartjes in sommige sketches een professor, Fetze Alsvanouds, die beweerde afkomstig te zijn van de Universiteit van Harderwijk. Harderwijk heeft nochtans al sinds 1811 geen universiteit meer.
- In mei 2010 wordt bekend dat de landelijke intocht van Sinterklaas dat jaar naar Harderwijk komt. Pakjesboot 12 meert aan in de Vissershaven.
Aangrenzende gemeenten
| Aangrenzende gemeenten | ||||
|---|---|---|---|---|
| Dronten (Fl) | ||||
|
||||
| Zeewolde (Fl) | Nunspeet | |||
| Ermelo | ||||
Zie ook
- Lijst van plaatsen aan of in de voormalige Zuiderzee
- Lijst van rijksmonumenten in Harderwijk (gemeente)
Externe links
· 
· 
· ·