Mariaberg (Maastricht)
| Wijk van Maastricht | |
|---|---|
| |
| Kerngegevens | |
| Gemeente | Maastricht |
| Coördinaten | 50°50'46"NB, 5°40'35"OL |
| Inwoners | 4.541 |
Mariaberg is een wijk gelegen direct ten westen van het stadscentrum van de gemeente Maastricht.
Geografische ligging
Mariaberg wordt begrensd door de wijk Biesland in het zuiden, Belfort in het westen, de wijk Brusselsepoort in het noorden en de wijk Kommelkwartier in het oosten. De wijk grenst tevens aan de Algemene Begraafplaats Tongerseweg. De ingang van de begraafplaats bevindt zich aan de Javastraat, tegenover de "witte huisjes".
Mariaberg bestaat uit drie delen:
- Blauwdorp (ook wel Proosdijveld geheten), de historische arbeiderswijk ten oosten van de Ruttensingel
- het eigenlijke Mariaberg, tussen Ruttensingel en Florasingel
- Trichterveld, ook wel de "witte huisjes" genoemd, ten westen van de Florasingel.
De wijk is gebouwd op heuvelachtig terrein, wat met name rondom de kerk goed zichtbaar is.
Naamgeving en geschiedenis
De naam Proosdijveld geeft aan dat deze landerijen ooit bezit waren van de proosdij van Sint Servaas. De naam Blauwdorp ontstond doordat de Rooms-Katholieke woningbouwvereniging Sint Servatius in deze buurt veel woningen bouwde. De kleur blauw werd geassocieerd met katholieken, in tegenstelling tot rood (socialisten). De meeste straatnamen in Blauwdorp refereren aan ambachten en ambachtslieden. De straten rondom de kerk van Mariaberg zijn vernoemd naar bloemen en planten. De straatnamen in Trichterveld verwijzen naar plaatsen in voormalig Nederlands Indië.
Na de slechting van de vestingwerken werd aan de westkant van Maastricht begin 20e eeuw de eerste echte arbeiderswerk gebouwd: Blauwdorp. De eerste woningen aan de Proosdijweg werden, na een strenge selectie door het kerkbestuur, toegewezen aan “brave” katholieke arbeidersgezinnen. In 1917 bouwde de socialistische woningcorporatie Beter Wonen aan het Minister Goemans Borgesiusplantsoen arbeiderswoningen. De woningen van beide corporaties werden door een muur gescheiden. Deze scheiding was ook zichtbaar in het verenigingsleven. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd een gedeelte van Blauwdorp bij een bombardement getroffen en vielen 28 doden te betreuren. Bij de stadsvernieuwing in de jaren 70 en 80 zijn delen van Blauwdorp gesloopt en een groot aantal woningen gerenoveerd.
Het middendeel van de wijk, het eigenlijke Mariaberg, is ontstaan vanaf 1935, maar is grotendeels naoorlogs. Trichterveld werd direct na de Tweede Wereldoorlog gebouwd. Er heerste in die tijd grote woningnood en het toenmalige Ministerie van Wederopbouw en Huisvesting had een nieuw type noodwoning ontwikkeld, de bungalow. De gemeente Maastricht besloot dit type noodwoning in Trichterveld te bouwen. Aan de Madoerastraat bouwden 12 architecten een proefwoning. Uiteindelijk gaf het stadsbestuur de opdracht aan Frans Dingemans.
Voorzieningen
De wijk heeft een beperkt aantal basisvoorzieningen. Zo is er een klein winkelcentrum, enkele horeca-gelegenheden, een buurtcentrum en een school voor speciaal onderwijs (de Michaëlschool). De Rooms-Katholieke kerk Onbevlekt Hart van Maria wordt sinds 2011 niet meer als zodanig gebruikt.
Architectuur en stedenbouw
Aan de randen van de wijk, langs de Tongerseweg, de Hertogsingel en de Sint Annalaan, ligt de oudste bebouwing, vooral herenhuizen uit eind 19e, begin 20e eeuw. Aan het Emmaplein, ligt het voormalige tramstation uit ±1900 in neo-klassieke stijl.
Het Proosdijveld werd vanaf 1917 bebouwd door onder andere woningbouwvereniging Beter Wonen. De complexen arbeiderswoningen van architectenbureau Gulden & Geldmaker zijn verwant aan de Amsterdamse School. Andere architecten die in deze buurt arbeiders- en middenstandswoningen bouwden zijn J.H.H. van Groenendael, H. de Ronde en Marres & Sandhövel.
In 1947 kwamen de 200 'noodwoningen' van architect Frans Dingemans in Trichterveld gereed. Het plan werd uitgevoerd als tuindorp met een open bebouwing van dubbele bungalows met tuinen. De witte huisjes zijn nog steeds zeer geliefd, alhoewel ze klein en enigszins gedateerd zijn. Op termijn worden de meeste "witte huisjes" vervangen door nieuwbouw, echter in dezelfde stijl. Voor dit project is 15 tot 20 jaar uitgetrokken.
-
Villa Sint-Annalaan -
School Volksbondweg -
Middenstandswoningen Volksplein -
Arbeiderswoningen Ambachtsweg
Het middendeel van de wijk, het eigenlijke Mariaberg, heeft een tuindorpachtige aanleg. De pleinen en het vele groen geven dit deel een geheel eigen karakter. Na de Tweede Wereldoorlog werden de flatgebouwen rond het Fatimaplein gebouwd. De bakstenen kerk van Mariaberg uit 1951-1953 is een van de laatste werken van architect Alphons Boosten. De kerk, met haar onvoltooide ronde toren, vormt een imposante aanwezigheid in het midden van de wijk.
Aan de Annadal-rotonde staat de hoge Annadalflat van Gerard Snelder uit 1961. Vlakbij bevindt zich een cluster gebouwen, waar oorspronkelijk een brouwerij, later de bekende meubelfabrikant Artifort was gevestigd. Een deel van het gebouw, inclusief de brouwerijkelders, is onlangs verbouwd tot appartementengebouw. Aan de Tongerseweg ligt het voormalige studiocomplex van de Regionale Omroep Zuid uit 1979, waar van 2006 tot 2012 het poppodium Muziekgieterij was gevestigd.
-
Vm. kerk Fatimaplein -
Annadalflat -
Nieuwbouw Artifort -
Vm. ROZ-gebouw Bankastraat
Externe link
- Website Mariaberg
- 'Maastricht – Blauw Dorp', informatie, tekeningen en foto's op tibaert.com
· 
· 
