Muntendam

**Muntendam**
Plaats in Nederland
	(Details) (Details)
	;
Situering
Provincie	Groningen
Gemeente	Midden-Groningen
Coördinaten	53° 8′ NB, 6° 52′ OL
Algemeen
Oppervlakte	12,88 km²
- land	12,56 km²
- water	0,31 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	4.730 ; (367 inw./km²)
Woningvoorraad	2.189 woningen
Overig
Woonplaatscode	2278
Foto's
	Muntendam in 2011
Portaal	Nederland

Muntendam is een dorp in de gemeente Midden-Groningen, in de Nederlandse provincie Groningen. Het dorp heeft 4.730 inwoners (2023). Muntendam vormde al sinds de middeleeuwen een zelfstandig kerspel, maar viel tot 1840 kerkelijk onder Zuidbroek. Sinds 1811 vormde het een zelfstandige gemeente.

Na de gemeentelijke herindeling is Muntendam op 1 januari 1990 samengevoegd met de dorpen Meeden (gemeente Meeden), Noordbroek en Zuidbroek (gemeente Oosterbroek) tot de gemeente Menterwolde. Deze gemeente is vervolgens op 1 januari 2018 opgegaan in de gemeente Midden-Groningen.

Dorpen en buurtschappen

Tot de voormalige gemeente Muntendam behoorde tevens grote delen van de dorpen Borgercompagnie en Tripscompagnie. Onder Muntendam vallen ook de buurtschappen Duurkenakker (gedeeltelijk), Het Veen, Tussenklappen en de voormalige buurtschap Oude Verlaat.

Geschiedenis

Muntendam ligt op de grens van het Oldambt en de Veenkoloniën en is hemelsbreed 22 km verwijderd van Groningen (over de snelweg berekend). De eerste vermelding van Muntendam dateert uit 1391. Oorspronkelijk was Muntendam een veenontginningsdorp, dat ontstond in de omgeving van een dam in het riviertje de Munter Ee. Na de inbraak van de Dollard in de vijftiende eeuw raakte de bewoning geconcentreerd rond de natuurlijke zandhoogte waar nu de dorpskern ligt.

Eeuwenlang vormde Muntendam een arbeidsreservoir voor de omliggende polderdorpen en veengraverijen, later ook voor de landbouwindustrie. Daarnaast verdienden veel mensen de kost met ambulante handel, onder andere met sinaasappels en heidebezems. Daaruit kwamen na 1900 enkele handelsondernemingen voort. Afgezien van twee steenfabrieken heeft het dorp weinig industrie gekend. Landelijk bekend werden de caravans van de gebroeders Otten, een fabriek die van 1956 tot 1994 heeft bestaan.

Vanwege de wijdverbreide armoede en de sociale misstanden werden de inwoners van Muntendam in de omliggende dorpen vroeger niet altijd respectvol bejegend. Binnen de hechte dorpsgemeenschap gold het daarentegen als onbehoorlijk plaatsgenoten te discrimineren. Deze kenmerkende plaatselijke cultuur is tot op heden merkbaar. Muntendam stond bekend als 'het roodste dorp van Nederland', vanwege het grote aantal stemmen dat wordt uitgebracht op de Partij van de Arbeid en andere linkse partijen, in het verleden met name de CPN.

Kouvreters

Sinds jaar en dag staan Muntendammers bekend als Muntendammer Kouvreters. Het was in de Franse tijd dat de Muntendammers hun bijnaam kregen. De Fransen waren oppermachtig in het dorp dat toen al Muntendam heette. Ze bemachtigden alles wat los en vast zat, zo ook de koeien. Veelal werden de koeien uit de richting van Veendam gehaald, zodat ze vervolgens met de Fransen mee richting Zuidbroek gingen. De Fransen moesten met het pas bemachtigde beest dwars door Muntendam. Nu waren de Muntendammers over het algemeen niet van mening, dat het beest naar Zuidbroek wilde. Volgens hen bleef het dier liever in Muntendam. Daar de Fransen geen woord Nederlands spraken, en ook de Muntendammers deze taal amper spraken, leidde dit vaak tot een conflict. Meestal waren het de Muntendammers, die uiteindelijk aan het langste eind trokken. Hierdoor werden Muntendammers destijds, maar ook nu nog steeds, betiteld als Kouvreters.

Bezienswaardigheden

Aan de westkant van het dorp bevindt zich sinds 1982 een heemtuin, waar verschillende milieutypen zijn gecreëerd en waar ruim 300 planten groeien. Vanaf 2006 is Staatsbosbeheer bezig dit gebied uit te breiden met het natuurpark Tussen de Venen, waarmee het totale areaal is gegroeid tot 50 hectare.