NS 7200

NS 7200
7204 te Baarn.
Aantal	12
Nummering	NCS: 1-12, later: 31-39, 81-89 SS: 571-579 NS: 7201-7209
Fabrikant	Neilson and Company
In dienst	1863
Uit dienst	1928-1935
Asindeling	1B
Spoorwijdte	1435 mm
Aantal bewaarde exemplaren	0
	Voor gedetailleerde gegevens, zie Kenmerken
Portaal    Verkeer & Vervoer

NS 7200 was een serie tenderlocomotieven van de Nederlandse Spoorwegen (NS) en diens voorgangers Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (SS) en Nederlandsche Centraal-Spoorweg-Maatschappij (NCS), die oorspronkelijk als locomotief met losse tender gebouwd zijn.

NCS 1-12

Voor de exploitatie van de nieuwe Centraalspoorweg van Utrecht via Zwolle naar Kampen bestelde de NCS twaalf locomotieven met twee gekoppelde assen en een voorloopas en met een tweeassige tender bij de fabriek Neilson and Company in Glasgow. De locomotieven waren niet voorzien van een gesloten machinistenhuis, het personeel stond in weer en wind. Deze locomotieven werden in 1863 met de nummers 1-12 in dienst gesteld. Daarnaast waren de locomotieven ook voorzien van namen.

De NCS zat in de beginjaren met twaalf locomotieven zeer ruim in het materieel, zodat er zeker een drietal gemist kon worden. Tussen 1865 en 1866 werden de 1, 3 en 4 tijdelijk aan de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij verhuurd, voor de dienst op de nieuwe normaalsporige spoorlijn tussen Alkmaar en Den Helder, waarvoor de HSM nog niet over normaalsporig materieel beschikte. Nadat de nieuwe Argus en Brutus waren geleverd keerden de NCS 1 en 3 terug naar de NCS en nadat ook de Ceres en Diana werden geleverd keerde ook de NCS 4 terug.

Het in de loop der jaren zwaarder worden van de treinen, maakte deze locomotieven steeds minder geschikt voor de sneltreinen tussen Utrecht en Kampen. Tussen 1883 en 1885 werden vijf locomotieven voorzien van een nieuwe door Hanomag geleverde ketel met een ketelspanning van 9,3 kg/cm² en verzwaard voor een hoger adhesiegewicht, waardoor de trekkracht kon worden vergroot. Voor het personeel werd de gehele serie 1-12 voorzien van een gesloten machinistenhuis. Ongeveer een decennium later was ook dit niet meer toereikend, waarop besloten werd nieuwe locomotieven 21-25 voor de zware sneltreindienst te bestellen.

Ombouw tot NCS 31-39

In 1892 en 1893 werden de drie slechtste exemplaren van de serie 1-12, de 5, 8 en 12, buiten dienst gesteld en gesloopt. De vier overige nog van een ketel met 6,3 kg/cm² ketelspanning voorziene locomotieven 2, 4, 6 en 7 werden in 1892-1894 verbouwd tot 1B tenderlocomotief en vernummerd in 31-34 om te worden ingezet voor pendeltreinen tussen Zwolle en Kampen. Door een frequentieverhoging met pendeltreinen tussen Zwolle en Kampen te bewerkstelligen bereikte de NCS met de gemeente Kampen een akkoord om niet meer elke trein uit Utrecht door te laten rijden naar Kampen, hetgeen voor de NCS ook een besparing in het rangeerwerk te Zwolle opleverde. Nadat de 31-34 als tenderlocomotief in dienst waren gesteld, werden de voor een 9,3 kg/cm² ketelspanning geschikte 9, 10, 11, 1 en 2 in de jaren 1895-1899 eveneens tot tenderlocomotief omgebouwd en aansluitend vernummerd in 35-39. Daarnaast was er nog een reserveketel voor een ketelspanning van 12 kg/cm² die gedurende de ombouw in diverse locomotieven is gebruikt.

In verband met een eventuele uitbreiding van de serie 21-30 werden de tenderlocomotieven 31-39 in de periode 1904-1904 vernummerd in 81-89. De uitbreiding heeft echter niet plaatsgevonden. De open toegang naar het machinistenhuis werd rond deze tijd voorzien van deurtjes en schuiframen.

Overname door SS en NS

In 1915 ontwierp de NCS voor de lokaallijnen een nieuwe tenderlocomotief met drie gekoppelde assen ter vervanging van de op leeftijd rakende serie 81-89. Door de Eerste Wereldoorlog en de eerste stappen tot een fusie van de Nederlandse spoorwegmaatschappijen vonden deze plannen geen doorgang, en bleef de serie 81-89 in gebruik op de lokaallijnen.

In 1919 werd de exploitatie van de NCS overgenomen door de SS, waarbij deze locomotieven in de SS-nummering werden opgenomen als 571-579 in dezelfde volgorde als de NCS nummers 81-89. Bij de samenvoeging van het materieelpark van de SS en de HSM in 1921 kregen de locomotieven van deze serie de NS-nummers 7201-7209, waarbij de oorspronkelijke volgorde van de 1-12 werd aangehouden met overslaan van de drie nummers van de reeds gesloopte exemplaren. Tussen 1928 en 1935 werden de locomotieven buiten dienst gesteld, met als laatste de 7201, de oorspronkelijke NCS 1, in 1935 met een respectabele leeftijd van 72 jaar als oudste nog in dienst zijnde locomotief bij de NS.

Kenmerken

NS 7200
Periode	1863-1899	1892-1935
Uitvoering	Oorspronkelijke uitvoering als locomotief met losse tender	Na verbouwing tot tenderlocomotief
Aantal	12	9
Nummering NCS	1-12	31-39, later: 81-89
Nummering SS	n.v.t.	571-579
Nummering NS	n.v.t.	7201-7209
Fabrikant	Neilson and Company	NCS werkplaats Utrecht
In dienst	1863	1892-1899
Uit dienst	1892-1899	1928-1935
Asindeling	1B	1B tenderlocomotief
Spoorwijdte	1435 mm
Gewicht locomotief	29,0 ton, later: 30,4 ton	39,6 ton
Gewicht tender	18,0 ton	n.v.t
Middellijn drijfwielen	1600 mm	1620 mm
Middellijn loopwielen	1067 mm	1096 mm
Middellijn tenderwielen	1067 mm	n.v.t.
Lengte over buffers	12.794 mm	8.790 mm
Hoogte	4012 mm	3836 mm
Maximumsnelheid	?	80 km/u
Verwarmd oppervlak vuurkist	6,2 m2	7,0 m2
Verwarmd oppervlak vlampijpen	79,2 m2	92,0 m2
Roosteroppervlak	1,18 m2	1,15 m2
Maximum stoomspanning	6,3 / 9,3 kg/cm2	9,3 / 10,3 kg/cm2
Aantal cilinders	2
Middellijn x slaglengte cilinders	406 x 610 mm
Stoomverdeling	Stephenson
Waterinhoud	5,5 m3	3,8 m3
Brandstofvoorraad	3,5 ton kolen	1,2 ton kolen
Trekkracht	2770 / ? kg	3910 / 4480 kg
Soortmerk NS	n.v.t.	L4

Overzicht

Fabrieksnummer	Naam	NCS nummer	In dienst	Voorzien van ketel voor 9,3 kg/cm2	Verbouwd tot 1B tenderlocomotief	NCS nummer als tenderlocomotief	Voorzien van ketel voor 10,3 kg/cm2	NCS nummer sinds 1904-1905	SS nummer	NS nummer	Uit dienst	Bijzonderheden
814	Amsterdam	1	1863	1885	1899	38		88	578	7201	1935
815	Rotterdam	2	1863		1894	31	1904	81	571	7202	1931
816	Utrecht	3	1863	1883	1898	39		89	579	7203	1933
817	Amersfoort	4	1863		1892	32	1899	82	572	7204	1930
818	Nijkerk	5	1863								1892
819	Harderwijk	6	1863		1893	33	1899	83	573	7205	1929
820	Elburg	7	1863		1893	34	1900	84	574	7206	1928
821	Hattem	8	1863								1892
822	Zwolle	9	1863	1885	1897	35		85	575	7207	1931
823	Kampen	10	1863	1884	1896	36		86	576	7208	1934
824	IJssel	11	1863	1884	1895	37		87	577	7209	1929
825	Vecht	12	1863								1893

Bronnen, noten en/of referenties

• N. J. van Wijck Jurriaanse: De Nederlandsche Centraal Spoorwegmaatschappij. Uitg. Wyt, Rotterdam, 1973. ISBN 90 6007 527 7
• H. Waldorp: Onze Nederlandse stoomlocomotieven in woord en beeld, 1e druk. H. Waldorp, Hilversum, 1932.
• H. Waldorp: Onze Nederlandse stoomlocomotieven in woord en beeld, 5e geheel herziene druk. Uitg. De Alk, Alkmaar, 1981. ISBN 90 6013 909 7.

· ·

Nederlandse stoomlocomotieven