Deze pagina geeft een overzicht van alle uitgelichte artikels en/of afbeeldingen op het portaal Literatuur. Voor elke maand van het jaar is er zo'n artikel en/of afbeelding. Voel u vrij om deze te bewerken door de bijhorende bewerk-link te volgen.
Uitgelicht deze maand
Robinson Crusoe en Vrijdag (Carl Offterdinger, ± 1880)
Robinson Crusoe is een roman van de EngelseschrijverDaniel Defoe. Het boek werd uitgegeven in 1719 en wordt door sommige critici wel beschouwd als de eerste echte Engelse roman. Dat de meningen hierover verdeeld zijn heeft vooral te maken met wat als definitie van de term 'roman' wordt opgevat. Het boek is tevens een van de meest gepubliceerde boeken ter wereld.
De volledige titel luidt 'The Life and Strange Surprising Adventures of Robinson Crusoe of York, Mariner: who lived Eight and Twenty Years, all alone in an uninhabited Island on the coast of America, near the Mouth of the Great River of Oroonoque; Having been cast on Shore by Shipwreck, wherein all the Men perished but himself. With An Account how he was at last as strangely deliver'd by Pirates. Written by Himself'. Waarschijnlijk is dit het eerste boek in de geschiedenis van de literatuur waarin een ik-verteller aan het woord is.
Het boek is een fictieve autobiografie/dagboek van Robinson Crusoe, waarvan het belangrijkste deel zich afspeelt op het onbewoonde eiland waar hij na een schipbreuk terecht komt.
(lees verder)
De goddelijke komedie (La Divina Commedia) is een epos van de FlorentijnsedichterDante Alighieri, geschreven in de eerste helft van de 14e eeuw. Het behoort tot de erkende meesterwerken van de wereldliteratuur, en tot de grootste culturele prestaties van de middeleeuwen.
Dante beschrijft in de Komedie zijn fictieve reis door het hiernamaals: hel, louteringsberg en hemel. Hij is zowel auctor (auteur) als actor (acteur) in zijn eigen gedicht, dat lange tijd Il Dante genoemd werd. Aanvankelijk noemde Dante zijn magnum opus simpelweg Mijn komedie; het was Boccaccio die het in 1360 zijn huidige eretitel gaf. In de Middeleeuwen was een 'komedie' een verhaal dat goed afliep, in tegenstelling tot een tragedie; het woord wordt hier niet gebruikt omdat het werk humoristisch zou zijn.
Dante schreef De goddelijke komedie in een periode dat Italië zich in een overgangsfase bevond tussen de middeleeuwen en de Renaissance. De Komedie is een epos in drie delen, getiteld Inferno (Hel), Purgatorio (Louteringsberg of Vagevuur) en Paradiso (Paradijs). Elk deel bevat 33 canti ("zangen"), van elk ongeveer 100 terzinen (drieregelige verzen). Daarnaast is er een inleidend canto bij Inferno, waarmee het totale aantal op 100 komt. Het gehele werk is geschreven in een inventief soort omarmend rijm. De eerste en derde regel van elke terzine rijmen op elkaar; de tweede regel rijmt op de eerste en derde regel van de volgende terzine. Het rijmschema wordt dus ABA BCB CDC... enz.
(lees verder)
De vier helden uit het verhaal. Van links naar rechts: Sūn Wùkōng, Xuánzàng, Zhū Bājiè, en Shā Wùjìng.
De Reis naar het Westen is een van de vier klassieke romans van de Chinese literatuur. De roman werd oorspronkelijk gepubliceerd in de jaren 90 van de 16e eeuw, tijdens de Ming-dynastie. Hoewel er geen directe bewijzen voor zijn, wordt de roman vaak toegeschreven aan Wu Cheng'en. In de Westerse wereld staat het verhaal ook bekend als simpelweg Monkey. Deze titel werd gebruikt voor een populaire vertaling van het verhaal door Arthur Waley. De versie van Waley is ook uitgebracht onder titels als Adventures of the Monkey God, Monkey: [A] Folk Novel of China, en The Adventures of Monkey.
De roman bevat een fictieve vertelling van de legende over de Boeddhistische monnik Xuánzàng's, die tijdens de Tang-dynastie een pelgrimstocht naar India zou hebben gemaakt om religieuze boeddhistische teksten genaamd soetra’s te bemachtigen. In de roman wordt deze taak door Gautama Boeddha gegeven aan de monnik en zijn drie beschermers: Sūn Wùkōng (alias “de apenkoning”), Zhū Bājiè en Shā Wùjìng. Samen met een drakenprins vergezellen ze Xuánzàng op zijn tocht als boetedoening voor zonden die ze elk in het verleden hebben begaan. De roman telt 100 hoofdstukken, die verdeeld kunnen worden over vier afzonderlijke stukken.
(lees verder)
Roman de Renart, uit een Frans handschrift van circa 1300
Van den Vos Reynaerde (tegenwoordig ook wel Reinaart de vos, Reinaert de vos of Over de vos Reinaert) is een epischdierdicht dat geldt als een hoogtepunt in de Nederlandse middeleeuwse literatuur. Het telt in totaal 3469 versregels en is geschreven in het Diets (dit is het Nederlands uit de periode van 1200 tot 1500). In tegendeel tot wat vaak beweerd wordt is het verhaal geen fabel, maar een epos (heldendicht).
Het boek zou zijn geschreven in de 13e eeuw door een zekere Willem, over wie in de eerste regels gezegd wordt dat hij nog iets anders gemaakt heeft, namelijk Madocke (tegenwoordig: Madoc) (Willem die Madocke maecte; in moderne versies vaak: Willem die ook Madoc schreef). Madocke is een algemene term voor ridderverhalen. Nog een aanwijzing is dat we bij de laatste verzen van het verhaal een acrostichon opmerken: BI WILLEME. Deze vermeldingen worden echter ook wel gezien als een parodie op middeleeuwse auteursprologen en slotwoorden. De wortels van het Reynaert-verhaal reiken diep in het verleden, tot Aesopus en Phaedrus, de grootste fabeldichters uit de klassieke oudheid.
Het Reynaert-verhaal is een van de weinige stukken in de Nederlandse literatuur die buitenlandse literatuur beïnvloed heeft.
(lees verder)
Huckleberry Finn, getekend door E.W. Kemble in de originele editie van het boek.
De Lotgevallen van Huckleberry Finn (Engelse titel Adventures of Huckleberry Finn of Adventures of Huck Finn, ook bekend als De Avonturen van Huckleberry Finn) is een boek van de Amerikaanse schrijver Mark Twain. Het boek werd voor het eerst gepubliceerd in 1884, en wordt gezien als een van de Grote Amerikaanse Romans. Het boek is een vervolg op De Lotgevallen van Tom Sawyer.
Het was een van de eerste Amerikaanse romans geschreven in de volkstaal, waarbij personages zich uitdrukken in lokale dialecten. Het boek staat vooral bekend om de kleurrijke omschrijvingen van mensen en plaatsen langs de Mississippi. Het verhaal wordt verteld in de eerste persoon door Huckleberry "Huck" Finn, de beste vriend van Tom Sawyer en verteller van twee andere Twain-romans.
Twains roman belichaamt de zoektocht naar vrijheid. Hij schreef hem in de periode vlak na de Amerikaanse Burgeroorlog toen er een intens blanke reactie kwam tegen zwarten. Twain viseerde raciale vooroordelen en toenemende segregatie, lynchpartijen, en de algemeen aanvaarde overtuiging dat zwarten geen echte mensen zijn. Het personage Jim, een zwarte, beeldt hij af als goed, liefdevol en menselijk. In de loop van het verhaal worstelt Huck met morele conflicten, want de waarden die hij van de samenleving waarin hij leeft ontving botsen met wat hij zelf ervaart. Ten slotte maakt hij zelf een morele keuze gebaseerd op zijn eigen waardering van vriendschap en Jims menselijke waarde en besluit rechtstreeks in te gaan tegen de dingen die hij heeft geleerd. In zijn lezingen stelt Mark Twain: "Een goed hart is een zekerder gids dan een slecht opgevoed geweten"
(lees verder)
Robinson Crusoe en Vrijdag (Carl Offterdinger, ± 1880)
Robinson Crusoe is een roman van de EngelseschrijverDaniel Defoe. Het boek werd uitgegeven in 1719 en wordt door sommige critici wel beschouwd als de eerste echte Engelse roman. Dat de meningen hierover verdeeld zijn heeft vooral te maken met wat als definitie van de term 'roman' wordt opgevat. Het boek is tevens een van de meest gepubliceerde boeken ter wereld.
De volledige titel luidt 'The Life and Strange Surprising Adventures of Robinson Crusoe of York, Mariner: who lived Eight and Twenty Years, all alone in an uninhabited Island on the coast of America, near the Mouth of the Great River of Oroonoque; Having been cast on Shore by Shipwreck, wherein all the Men perished but himself. With An Account how he was at last as strangely deliver'd by Pirates. Written by Himself'. Waarschijnlijk is dit het eerste boek in de geschiedenis van de literatuur waarin een ik-verteller aan het woord is.
Het boek is een fictieve autobiografie/dagboek van Robinson Crusoe, waarvan het belangrijkste deel zich afspeelt op het onbewoonde eiland waar hij na een schipbreuk terecht komt.
(lees verder)
Moby-Dick; or, The Whale is een boek van de Amerikaanse schrijverHerman Melville uit 1851, genoemd naar een ongewoon grote en agressieve witte potvis die in het boek een centrale rol speelt. Deze potvis zou zoveel rampen hebben veroorzaakt voor de walvisvaarders dat het dier uitgroeide tot een mythe.
Het boek maakt gebruik van gestileerde taal, metaforen en symbolisme om meerdere thema’s aan te snijden, zoals sociale status, het concept van goed en kwaad, en de vraag omtrent het wel of niet bestaan van goden. De roman was aanvankelijk opgezet als een vrij waarheidsgetrouw, maar gefictionaliseerd verslag van Melvilles eigen ervaringen op walvisvaarders tussen 1841 en 1842. Deels was het ook gebaseerd op het ware verslag van de getorpedeerde walvisvaarder Essex. Toen hij de roman aan het schrijven was, maakte Melville echter kennis met de auteur Nathaniel Hawthorne, en die kennismaking inspireerde hem ertoe de thematiek van de roman grondig te wijzigen. Niet langer was het louter het verslag van een heroïsche jacht op een witte walvis: nu kwamen ook metafysische thema's aan de orde (de onkenbare werkelijkheid, een onverschillige Schepper), en de spirituele ontwikkeling van de zeelieden komt op de voorgrond.
De structuur van het boek vertoont de sporen van Melvilles koerswijziging, en er valt veel op die structuur aan te merken. Niettemin wordt het boek beschouwd als een van de grote romans uit de wereldliteratuur.
(lees verder)
Nello en Patrasche, afgebeeld in een Amerikaanse uitgave van het boek uit 1891.
Een hond van Vlaanderen (originele titel: A Dog of Flanders) is een Engelse roman van Marie Louise de la Ramée, ook gekend onder het pseudoniem Ouida, die de lotgevallen beschrijft van de weesjongen Nello en zijn hond Patrasche.
Ouida was gekend als een liefhebster van dieren, en ze wilde ongetwijfeld van haar boek ook een aanklacht maken tegen de hondenmishandeling van haar tijd, die welig tierde in het 19de-eeuwse Europa. Alhoewel de held van het verhaal, Nello, Patrasche ook zal spannen voor zijn melkkar, en deze laatste dit blijkbaar ook erg graag lijkt te doen. De schrijfster baseerde het verhaal op een rondreis die ze maakte in de toen nog zeer jonge Belgische staat, die volop in industriële ontwikkeling verkeerde. Dit confronteerde haar met zeer veel kinderarbeid, vaak onder erbarmelijke condities. Haar beschrijving van het Belgische platteland bleek tamelijk accuraat.
Het verhaal werd een groot succes in Japan en de Verenigde Staten en werd reeds verschillende malen verfilmd, hoewel het in Vlaanderen nooit aansloeg. Sinds de jaren '80 heeft men in België wat meer pogingen gedaan om het concept als exportmerk te gebruiken. Paul Geerts tekende ter ere van Nello en Patrasche de Suske en Wiske-strip Het dreigende dinges, en in 1985 werd er een standbeeld opgetrokken in Hoboken.
(lees verder)
De reis om de wereld in tachtig dagen (Frans: Le tour du monde en quatre-vingt jours) is een avonturenroman van de Franse schrijver Jules Verne. Het boek werd voor het eerst gepubliceerd in 1873. Het boek is meerdere keren verfilmd, waaronder in een versie met Pierce Brosnan (als Fogg) en Eric Idle (als Passepartout).
De held van het verhaal is Phileas Fogg, die een weddenschap aangaat dat hij in tachtig dagen om de wereld kan reizen. Vergezeld van zijn knecht Passepartout slaagt Phileas Fogg er werkelijk op het nippertje in binnen tachtig dagen op het uitgangspunt terug te zijn.
De reis rond de wereld in tachtig dagen werd geschreven tijdens een lastige periode voor zowel Frankrijk als Verne. Het was tijdens de Frans-Duitse Oorlog (1870-1871), waarin Verne was gerekruteerd als kustwacht. Hij had tevens financiële problemen, en zijn vader was recentelijk overleden. Verne kreeg het idee voor het boek in een café in Parijs, terwijl hij een krant las.
De technologische innovaties van de 19e eeuw maakten het mogelijk steeds sneller te reizen. Verne speelde in zijn verhaal in op deze ontwikkelingen. Hoewel Verne bekendstaat als een sciencefictionschrijver, komen in “De reis om de wereld” geen van de futuristische machines en scenario’s voor die in veel van zijn andere verhalen terug zijn te vinden.
(lees verder)
Deze roman beschrijft het Japanse systeem van werkverhoudingen in grote firma's waarin niet alleen van werknemers perfectie wordt geëist, maar waarin ook wrede behandelingen als uitsluiting en belediging geduld worden. Soms worden die straffen, zoals bij Amélie het geval was, ingezet om iemand weg te pesten zonder hem zelf te moeten ontslaan. De titel Stupeur et tremblements verwijst naar een Japans protocol dat wordt opgelegd waarbij respect voor de aanwezigheid van de keizer met 'vrees en beven' moet worden getoond door zijn onderdanen. Moderne Japanners houden zich niet zo strikt meer aan dit voorschrift, maar tot 1947 werd de keizer nog als een levende god beschouwd. Met deze roman schreef Amélie Nothomb een haast Kafkaiaansesatire van het moderne despotisme binnen de bedrijfscultuur. (lees verder)
De Negerhut van Oom Tom is een in 1852 uitgebracht boek (eerst in serievorm uitgegeven tussen 1851 en 1852) van de Amerikaanse schrijfster Harriet Beecher Stowe. In de Verenigde Staten uitgegeven onder de naam Uncle Tom's Cabin, verhaalt het boek over de lotgevallen van een aantal slaven in en om een plantage in de Amerikaanse staat Kentucky. Onder hen zijn de slavin Eliza en haar onofficiële echtgenoot George en vooral Oom Tom, een trouwe en jarenlange slaaf van de eigenaar van de plantage waar hij woont.
Geïnspireerd op de lotgevallen van de prediker Reverend Josiah Henson bij zijn werk voor de Underground Railroad was Uncle Tom's Cabin de eerste, grote poging om het brede publiek in de Verenigde Staten en elders te wijzen op de immorele en mensonterende praktijken van de slavernij en slavenhandel in de Verenigde Staten. Het boek werd een internationale bestseller, een standaardwerk van de abolitionistische beweging en vervloekt en verketterd door de slavenhoudende staten in het Zuiden van de Verenigde Staten.
Het boek is een van de eerste voorbeelden van een campagne op grote schaal door middel van een massacommunicatiemedium (de drukpers) door een belangengroepering in de moderne geschiedenis.(lees verder)
Don Quichot en Sancho Panza, boekillustratie uit 1863 door Gustave Doré.
Don Quichot is de hoofdpersoon in de door Cervantes geschreven romanDe vernuftige edelman Don Quichot van La Mancha. Deze roman bestaat uit twee delen; het eerste werd gepubliceerd in 1605, het tweede in 1615.
Het boek is een van de eerste geschreven romans in een moderne Europese taal en wordt alom beschouwd als een van de beste romans ooit. Het vertelt de komische reisavonturen van een oude edelman die denkt dat hij een dolende ridder is. Deze hoofdpersoon, Don Quichot, is het prototype van de idealist, een dwaze held die zich met zijn goede bedoelingen maar onpraktische daden min of meer belachelijk maakt.
Door het lezen van te veel ridderromans is de hidalgo Don Quichot zijn verstand kwijtgeraakt. Denkend dat hij zelf een ridder is, verlaat hij zijn huis en begint een dwaaltocht over de wegen en het platteland van Spanje, op zoek naar avonturen. Als doel heeft hij voor ogen het rechtzetten van alle soorten onrecht, om door deze goede daden beroemd te worden.
Op zijn trektocht wordt Don Quichot vergezeld door zijn buurman en dienaar Sancho Panza. Sancho is een kleine boer, analfabeet maar niet dom, en heeft eten en drinken als zijn belangrijkste interesses. Hoewel Sancho weet dat z'n meester niet helemaal goed bij z'n hoofd is, volgt hij hem, want zijn zwakheid voor de aardse geneugten maakt dat hij gelooft in de grote beloning die Don Quichot hem in het vooruitzicht stelt.
(lees verder)
Houtsnede uit 1484The Canterbury Tales is een verzameling verhalen die in de 14e eeuw werden geschreven door Geoffrey Chaucer.
Twee van de verhalen zijn in proza, de overige in verzen. Sommige verhalen zijn oorspronkelijk, andere niet. Gezamenlijk vormen zij een raamvertelling.
Een groep pelgrims reist van Londen naar Canterbury om in de kathedraal aldaar het graf te bezoeken van Thomas Becket.
Zij besluiten om elkaar onderweg, om de tijd te doden en ter lering en vermaak, ieder twee verhalen te vertellen. De pelgrims hebben een zeer gevarieerde achtergrond en dat komt ook tot uiting in de verhalen. De thema's lopen sterk uiteen en behandelen zaken als hoofse liefde, verraad, gierigheid en overspel.
Ook wordt er gebruikgemaakt van verschillende vertelgenres waaronder fabel, dierenfabel en romance.
