Syrië

Zie ook het artikel opstand in Syrië voor meer informatie over het huidige binnenlandse conflict.

الجمهوريّة العربيّة السّوريّة Al Jumhuriyah al Arabiyah as-Suriyah
(Details) (Details)
Basisgegevens
Officiële landstaal	Arabisch
Hoofdstad	Damascus
Regeringsvorm	Republiek
Staatsvorm	Republiek en eenheidsstaat
Staatshoofd	President Bashar al-Assad
Regeringsleider	Premier Riyad Farid Hijab
Religie	moslims 90%, christenen 10%
Oppervlakte	185.180 km² (0,06% water)
Inwoners	17.921.000 (2004) 19.398.448 (2020) (0000104755 104,8/km² (2020))
Overige
Volkslied	Homat el Diyar
Munteenheid	Syrisch pond (SYP)
UTC	+2 (zomers: +3)
Web | Code | Tel.	.sy | SYR | 963
Voorgaande staten
Frans Mandaat Syrië  Verenigde Arabische Republiek 1946 1958-1961 (Uiteenvallen van de VAR)
Detailkaart
Portaal    Landen & Volken

Syrië, officieel de Arabische Republiek Syrië, is een land in het Midden-Oosten. Het grenst in het westen aan de Middellandse Zee, in het noorden aan Turkije, in het oosten en zuidoosten aan Irak, in het zuiden aan Jordanië en in het zuidwesten aan Libanon en Israël. Een deel van Syrië, de Golanhoogvlakte, is door Israël bezet. De Eufraat doorsnijdt het land van noordwest naar zuidoost. De hoofdstad is Damascus. Andere grote steden zijn Aleppo, Homs, Hama en Latakia.

De president van Syrië is Bashar al-Assad, die zijn vader Hafez al-Assad na diens dood in 2000 opvolgde. Syrië behoort tot de Arabische Liga maar is geschorst per 16 november 2011.

Naam

De naam Syrië - waarschijnlijk afgeleid van Assyrië - werd van de oudheid tot de Eerste Wereldoorlog gebruikt voor het gebied tussen de hele oostkust van de Middellandse Zee (de Levant) en de Eufraat. Dit Groot-Syrië omvatte dus ook de huidige staten Libanon, Jordanië, Israël, Palestina plus aangrenzende streken in Turkije.

Geschiedenis van Syrië

De Arabieren kwamen tijdens de Eerste Wereldoorlog in opstand tegen de Turken.

Zie Geschiedenis van Syrië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Syrië ligt in de zogenaamde Vruchtbare Halve Maan en kende vele oude beschavingen zoals Mari, Ebla, Ugarit, Amorieten, Hettieten, Babyloniërs en andere.

Syrië werd achtereenvolgens veroverd en bestuurd door de Perzische Achaemeniden, die in de 4e eeuw verslagen werden door Alexander de Grote. Zijn opvolgers, de Seleuciden, regeerden enkele eeuwen. In 63 v. Chr. veroverde de Romeinse keizer Pompeius Syrië. Zij maakten het gebied tot een provincia van hun rijk: Syria.

In de late oudheid bleef het gebied een twistpunt tussen de Romeinen en de Perzische Sassaniden. Antiochië was de traditionele uitvalsbasis van de Romeinse legers in hun veldtochten tegen de Perzen. De Limes Arabicus vormde de grens met de Perzen. Nisibis, nu net over de grens met Turkije gelegen, vormde de belangrijkste grensplaats tussen het Romeinse Rijk en het Perzische rijk.

In de 7e eeuw veroverden de Arabieren het land tijdens de Slag bij de Jarmuk in 636. De Arabische dynastie van de Omajjaden regeerden ruim een eeuw over het Arabische Rijk vanuit Damascus. De Omajjaden bouwden de beroemde Omajjadenmoskee in Damascus. In 749 werden de Omajjaden verslagen door de Abbasiden en verloor Damascus haar belangrijke betekenis. Het centrum van de islamitische macht verschoof naar Mesopotamië.

Het gebied wat nu Syrië is werd in de 11e eeuw veroverd door de Turkse Seltsjoeken, vervolgens door de tot de islam bekeerde Mongolen, de Egyptische Mammelukken en in de zestiende eeuw door de Ottomanen. De Ottomanen zouden blijven regeren tot aan de Eerste Wereldoorlog.

In de Eerste Wereldoorlog veroverden de geallieerden (Fransen en Engelsen), gesteund door Arabische opstandelingen, het gebied. Gedurende een korte tijd was Syrië een onafhankelijk koninkrijk, maar al snel werd het een mandaatgebied van de Fransen die Syrië bezetten en de afsplitsing van Libanon bewerkstelligden. Dit werd overeengekomen op de Conferentie van San Remo. Het Syrische leger werd de genadeklap toegebracht in de Slag bij Maysaloun op 24 juli 1920.

Het oorspronkelijke Franse mandaatgebied Syrië bevatte naast het huidige Libanon, ook de Republiek Hatay, voorheen bekend als de Sandjak van Alexandretta. Dit gebied is de huidige Turkse provincie Hatay. Op dat laatste gebied maakt het huidige Syrië nog altijd aanspraak. De Fransen bleven in Syrië tot 1946.

In 1946 werd Syrië onafhankelijk. Onafhankelijk Syrië werd een republiek die, gesteund door de Sovjet-Unie, toenadering zocht tot andere Arabische landen. Van 1958 tot 1961 vormde Syrië een staatkundige eenheid met Egypte als de Verenigde Arabische Republiek (VAR). In 1961 maakte een militaire coup een einde aan de VAR.

In 1963 kwam de Ba'ath-partij, via een nieuwe staatsgreep, aan de macht in Syrië. In 1967 werd Syrië aangevallen in de Zesdaagse Oorlog tussen een Arabische coalitie en Israël. Syrië verloor de Golanhoogten aan Israël. Aan de politieke instabiliteit kwam een einde toen in 1970 Hafez al-Assad de militaire dictatuur uitriep waarbij hij zichzelf levenslang tot staatshoofd verklaarde. al-Assad behoorde tot een etnische en religieuze minderheid, de Alewieten. Hij bleef dictator tot zijn dood in 2000. Deelname aan de Jom Kipoeroorlog in 1973 en inmenging in de Libanese burgeroorlog (1975-1990) leverden weinig tastbaar resultaat op, maar Syrië bleef wel een machtsfactor in de regio. Het terugkrijgen van de Golanhoogten van Israël, op welke manier dan ook, blijft een hoofddoelstelling van de buitenlandse politiek, naast een oplossing van het Arabisch-Israëlisch conflict en het vergroten van de invloed in Libanon.

Op 2 februari 1982 had een van de zwartste pagina's van de moderne Syrische geschiedenis plaats in de stad Hama, een bolwerk van de Moslimbroederschap. Deze laatsten waren tegen het seculiere socialistische Ba'athregime. Zij konden rekruteren uit de soennitische meerderheid van de bevolking, terwijl het Syrische Ba'ath regime steunde op een alawitische minderheid van ongeveer 10%. De Moslimbroederschap ging ook gewelddadig te werk. In februari 1982 kon zelfs van een gewapende opstand gesproken worden. President Assad ging de strijd met de Moslimbroederschap aan. Dit leidde tot een opstand, die bloedig de kop werd ingedrukt. Het leger maakte met artillerie en bulldozers een deel van Hama met de grond gelijk. Er werden ongeveer 20.000 mensen gedood. Sindsdien is er geen sprake meer geweest van enige serieuze oppositie.

Na de dood van Hafez in 2000 nam zijn zoon Bashar al-Assad de macht over. Bashar volgde op dat ogenblik een specialisatie tot oogarts in Londen. Oorspronkelijk was zijn oudere broer bestemd om vader Hafez op te volgen maar hij overleed vóór zijn vader bij een auto-ongeluk, onderweg naar het vliegveld. Bashar al-Assad bleef in grote lijnen het beleid van zijn vader voortzetten.

Ten tijde van de Irakoorlog kwamen grote aantallen Irakese vluchtelingen naar Syrië om het escalerende sektarische geweld tussen sjiieten en soennieten en het terroristisch verzet tegen het nieuwe regime na de val van Saddam Hoessein te ontvluchten.

In 2011 braken grote protesten in Syrië uit, in navolging van protesten in andere Arabische landen. De overheid trachtte de protesten neer te slaan maar stuitte op verzet van gewapende groeperingen. In november 2011 dreigde de Arabische Liga Syrië met sancties vanwege het hardhandig neerslaan van de protesten. De Turkse regering en de Jordaanse koning maakten kenbaar dat zij willen dat Assad vertrekt. Eind november 2011 verklaarden de Verenigde Naties dat de Syrische regering bij het neerslaan van de opstand misdaden tegen de menselijkheid gepleegd zou hebben

Geschiedenis van het christendom in Syrië

Qalat Semaan in het gebied van de Dode steden in Syrië.

Syrië wordt wel de bakermat van het christelijk geloof genoemd, omdat de apostel Paulus hier zijn zendingstocht door Klein-Azië begon. Bekend uit het Bijbelboek Handelingen van de Apostelen is het verhaal dat Paulus, de joodse christenvervolger, op weg naar Damascus een visioen kreeg, zich bekeerde en vervolgens het christendom ging prediken.

In Syrië vindt men de vroegste christelijke kerken, zoals de Huiskerk van Dura Europos. Thans is circa 10 procent van de bevolking christen.

In het bergstadje Ma`loula (50 kilometer van Damascus) spreken de christelijke inwoners nog de taal die Jezus gesproken heeft, het Aramees. In de rotskerkjes van de kloosters, gewijd aan de heiligen Sergius en Taqla, hangen oude iconen die regelmatig worden uitgeleend voor belangrijke tentoonstellingen in Europa.

Na de islamitische verovering van Syrië in 636, baden moslims en christenen zij aan zij tot 705. In die tijd leefde ook de christelijke theoloog en laatste kerkvader Johannes van Damascus, die een belangrijke rol speelde aan het hof van de kalief. In 705 werd de Kerk van Johannes de Doper afgebroken en vervangen door de Omajjadenmoskee. Hier worden ook de relieken van Johannes de Doper vereerd. Voor moslims is Johannes - net als Jezus - een belangrijke profeet.

De volgende patriarchaten zijn in Damascus gevestigd: het oosters-orthodoxe Patriarchaat van Antiochië, het oosters-katholieke patriarchaat van de Melkitische Grieks-katholieke Kerk en het patriarchaat van de Syrisch-orthodoxe Kerk.

Staatsinrichting en politiek

President Bashar al-Assad

Staatsinrichting

Syrië is volgens de grondwet van 1973 een volksdemocratische en socialistisch georiënteerde eenheidsstaat. De Arabische Republiek Syrië maakt deel uit van de Federatie van Arabische Republieken en van het "Arabisch Vaderland". Weliswaar zijn vrijheid van meningsuiting, godsdienst en persoonlijke vrijheid in de grondwet gegarandeerd, maar in de praktijk wordt Syrië sterk autocratisch geregeerd. De Syrische geheime dienst (Moeghabarat) wordt alom gevreesd. Men heeft in de grondwet achteraf een clausule ingevoerd die bepaalt dat de president een moslim moet zijn, waarbij een imam moest verklaren dat een alawiet een moslim is. Hafez al-Assad was immers een alawiet.

De belangrijkste politieke partij van Syrië is de Ba'ath-partij ('Partij van de Arabische Herrijzenis'). De president van de republiek is tevens secretaris-generaal van de Ba'ath-partij. De Ba'ath-partij is een seculiere partij, die zich beroept op de Arabische tradities (islamitische, joodse en christelijke) en de Arabische eenheid. Voorheen streefde de Ba'ath-partij naar een socialistische maatschappij-opbouw.

De Ba'ath-partij, de Arabische Socialistische Partij en andere nationalistische en sociaaldemocratische partijen maken deel uit van een alliantie, het Nationaal Progressief Front (NPF). Het NPF zou de massa verenigen en het Arabische ideaal, een Arabisch vaderland, dichterbij proberen te brengen. De alliantie wordt gedomineerd door de Ba'ath-partij.

De Volksraad, het parlement (of majlis), wordt om de vier jaar gekozen door alle volwassen Syriërs. Tweederde van de zetels gaat automatisch naar de Ba'ath-partij. De andere kandidaten moeten vooraf goedgekeurd worden door de autoriteiten. De volksvergadering telt 250 leden.

Het staatshoofd van Syrië is de president. Sinds 2000 is dit Bashar al-Assad. De president wordt om de zeven jaar gekozen en kon tot 2012 telkens herkozen worden. In dat jaar vond er een grondwetswijziging plaats waardoor er een termijnlimiet van twee keer zeven jaar van kracht werd. Bij het enige referendum over de huidige president en de vijf referenda over de vorige president, vader Hafez al-Assad, waren er geen tegenkandidaten. De president heeft voor een groot deel de uitvoerende macht in handen. Het kabinet werd tot 23 juni 2012 voorgezeten door een minister-president (Muhammad Naji al-Otari). In het voorjaar van 2011 neemt het kabinet van de minister-president ontslag wegens aanhoudende betogingen voor meer democratie. Bashar al-Assad stelt Adel Safar (oud-minister van landbouw) aan om een nieuwe ministerploeg te presenteren. Op 23 juni 2012 presenteerde Syrië een nieuw kabinet onder leiding van premier Riyad Farid Hijab.

Verschillende politici die tegen het regime van Assad in opstand kwamen, zitten om politieke redenen gevangen.

Bestuurlijke indeling

De veertien gouvernementen van Syrie.

Syrië is onderverdeeld in 14 gouvernementen die weer zijn onderverdeeld in 60 districten.

• Gouvernementen van Syrië
• Districten van Syrië

Buitenlandse betrekkingen

Syrië heeft nauwe banden met de landen van de Arabische Liga, met Iran en met Rusland.

Iran steunt Syrië vanwege het feit dat de president en zijn familie tot de sjiitische alawieten behoren. De banden met Rusland gaan terug tot ver in de tijd van de Sovjet-Unie. Rusland heeft een marinebasis in de Syrische havenplaats Tartous. Rusland steunt Syrië vaak binnen de Verenigde Naties.

Syrië heeft banden met de Europese Unie, die middels het Barcelona-proces landen rond de Middellandse Zee helpt. Wel blijft de Unie kritisch op de Syrische mensenrechtensituatie.

Ook de Verenigde Staten en Syrië onderhouden diplomatieke betrekkingen. Recent hebben de Amerikanen aangegeven dat zij graag zien dat Bashar al-Assad vertrekt, maar de VS erkennen hem nog altijd als staatshoofd.

Syrië heeft geen diplomatieke relaties met Israël, maar af en toe vinden via een bemiddelaar wel gesprekken plaats met de Israëliërs.

Tenslotte onderhoudt Syrië nauwe banden met de Libanese Hezbollah en de Palestijnse Hamas.

Mensenrechten

In Syrië worden regelmatig mensenrechten geschonden. De noodtoestand, die tot april 2011 van kracht was, gaf de politie en de geheime diensten de macht om mensen op te pakken en zonder vorm van proces op te sluiten. Amnesty International heeft gerapporteerd dat in Syrische gevangenissen gemarteld wordt.

Demografie

Bevolking

De bevolking bestaat tussen 65% en 85% uit Arabieren, tussen 5% en 15% uit Bedoeïenen, 9% Koerden, tussen 1% en 5% uit Turken, en 3,4% uit Suryoye, rond 1% uit Armeniërs, minder dan 1% uit Turkmenen.

In de 20e eeuw is de bevolking van Syrië zo goed als vertwintigvoudigd.

Talen

Arabisch is de officiële taal en het Syrisch-Arabisch is de meest gesproken taal. Koerdisch wordt veel gesproken in de Koerdische gebieden van Syrië. Veel (hoger) opgeleide Syriërs spreken ook Frans en/of Engels. Onder de Armenen en Turkmenen wordt ook Armeens respectievelijk Turkmeens gesproken.

Voor de opkomst van het Arabisch was Aramees de lingua franca van de regio en deze taal wordt nog steeds gesproken door Arameeërs en Assyriërs. Het Syrisch wordt nog steeds gebruikt in de liturgie van enkele kerken. Bijzonder is ook dat het Westers neo-Aramees nog steeds wordt gesproken in het dorpje Ma'loula en enkele buurdorpjes.

Religie

Enkele moslims bidden in de Grote moskee van Damascus. De zuilen op de foto zijn oorspronkelijk afkomstig van de Romeinse tempel van Jupiter.

Van de bevolking is 90% moslim en 10% christen. In afwijking van de meeste andere Arabische landen is de islam geen staatsgodsdienst, maar wel de publieke religie en de sjaria is een belangrijke bron van het Syrische recht. De identiteit van Syrië is echter vanouds nadrukkelijk Arabisch, en pas in de tweede plaats islamitisch. Christenen hebben tijdens de regeerperiodes van de beide Assads grote vrijheid genoten en de inheemse kerken kunnen relatief gemakkelijk nieuwe kerken bouwen.

Het grootste deel van de moslims (74 % van de Syrische bevolking) behoort tot de soennitische moslims. Daarnaast zijn er andere islamitische minderheden waartoe 16 % van de bevolking behoort. De islamitische minderheden zijn de alawieten (een stroming die vaak tot de sjiieten gerekend wordt), waartoe ook president Assad behoort (ook noessairi's genoemd) (circa 7%) en de ismaëlieten (circa 1,5%). Er zijn ook Druzen (circa 2%).

De christenen vormen tegenwoordig 10% van de bevolking, decennia geleden was hun bevolkingsaandeel veel hoger maar vormen al eeuwenlang geen bevolkingsmeerderheid meer zoals in Libanon wel. (Zie hiervoor het artikel Syrisch christendom). Zij behoren zowel tot de Oosters-orthodoxen, tot de Oriëntaal-orthodoxen als tot de Oosters-katholieken. Er zijn alzo leden van het Grieks-orthodox patriarchaat van Antiochië, de Syrisch-orthodoxe Kerk en gemeenschap, de Assyrische Kerk van het Oosten, de Armeens-apostolische Kerk, de Maronitische Kerk, de Melkitische Grieks-katholieke Kerk, de Armeens-katholieke Kerk, de Chaldeeuws-katholieke Kerk, de Syrisch-katholieke Kerk. Daarnaast zijn er nog Rooms katholieken en protestanten (13 denominaties, waarvan de nationaal-evangelische synode de grootste is).

Er is een kleine, maar maatschappelijk belangrijke, joodse gemeenschap (circa 1.500 leden) overgebleven met synagoges in Damascus, Aleppo en Kamishli.

Eeuwenlang en zeker gedurende de twintigste eeuw leefden de verschillende confessionele en godsdienstige groepen vreedzaam naast elkaar en waren de betrekkingen goed. Spanningen met de joodse gemeenschap liepen op na de Zesdaagse Oorlog van 1967. Tijdens de Opstand in Syrië (2011-2012) kwam het in Homs en Hama tot sektarisch geweld van de grotendeels soennitische opstandelingen (onder wie salafistische islamistische strijders uit andere landen) tegen alawieten, Druzen en christenen - minderheden die als trouw aan het bestaande Assad-bewind golden. Evenwel is ook een aanzienlijk deel van de soennitische moslims in Syrië gematigd.

Economie

Als gevolg van het autocratische bestuur speelt het cliëntelisme een belangrijke rol in Syrië. De belangrijkste bedrijven zijn in handen van de familie Assad en zij controleert zo in feite het economisch leven.

Syrië heeft (voor de regio) relatief kleine olievoorraden. Het heeft enkele oliehavens waar olie uit Irak verscheept wordt. In de Syrische kustwateren in de Middellandse Zee is vanaf 2009 een groot aantal gasvelden gevonden. Ook de Syrische handel met Rusland, Griekenland en (tot de opstand) Turkije is aanzienlijk. Vanouds wordt veel exporthandel door Syriërs bedreven via Beiroet in Libanon.

Bezienswaardigheden en toerisme

Syrië heeft vele historische bezienswaardigheden. Enkele hoogtepunten zijn:

• De hoofdstad Damascus, waarschijnlijk de oudste bewoonde stad ter wereld.
• De historische stad Palmyra, in het Arabisch bekend als Tadmur.
• De historische stad Bosra.
• De historische stad Aleppo.
• Andere steden en dorpen: Ar-Raqqah, Hama, Homs, Izra', Latakia, Ma`loula, Saydnaya.
• Archeologische sites: Ain Dara, Amrit, Apamea, Canatha, Dode steden, Dura Europos, Ebla, Halabiyeh, Hosn Suleiman, Kalb Lose, Mari, Mushabbak, Philopopolis, Qalat Semaan, Resafa, Ugarit,
• Kruisvaardersburchten: Krak des Chevaliers, Burcht van Al Marqab, Burcht van Saladin, Chastel Blanc (Safita), Tartous.
• Moskeeën: Grote moskee van Damascus, Grote moskee van Aleppo, Saida Zeinab moskee.

Galerij

• 
  De Grote moskee van Damascus.
• 
  De Paulus-poort in Damascus.
• 
  Palmyra: tetrapylon op de kruising van de cardo maximus met de decumanus.
• 
  Een torengraf in Palmyra.
• 
  Het Romeinse theater van Bosra.
• 
  Citadel van Aleppo.
• 
  Ma`loula.
• 
  Krak des Chevaliers.
• 
  De Dode steden in Syrië.
• 
  De waterraderen van Hama.
• 
  In de 3e-eeuwse synagoge van Dura Europos zijn zeldzame joodse fresco's aangetroffen.
• 
  Resafa was een grenspost met het Perzische Rijk.

Zie ook

• Monumenten op de Werelderfgoedlijst
• Syrië van A tot Z
• Lijst van staatshoofden van Syrië

Externe links

• over Syrië

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie Syrië van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

· ·

Landen in Azië

Afghanistan · Armenië · Azerbeidzjan · Bahrein · Bangladesh · Bhutan · Brunei · Cambodja · China · Cyprus · Egypte · Filipijnen · Georgië · India · Indonesië · Irak · Iran · Israël · Japan · Jemen · Jordanië · Kazachstan · Kirgizië · Koeweit · Laos · Libanon · Malediven · Maleisië · Mongolië · Myanmar · Nepal · Noord-Korea · Oezbekistan · Oman · Oost-Timor · Pakistan · Palestina · Qatar · Rusland · Saoedi-Arabië · Singapore · Sri Lanka · Syrië · Tadzjikistan · Taiwan · Thailand · Turkije · Turkmenistan · Verenigde Arabische Emiraten · Vietnam · Zuid-Korea

· ·

Arabische Liga

Algerije · Bahrein · Comoren · Djibouti · Egypte · Irak · Jemen · Jordanië · Koeweit · Libanon · Libië · Marokko · Mauritanië · Oman · Palestina · Qatar · Saoedi-Arabië · Somalië · Soedan · Syrië · Tunesië · Verenigde Arabische Emiraten