Eemsdelta

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Eemsdelta
Gemeente in Nederland Vlag van Nederland
Situering
Provincie Vlag Groningen (provincie) Groningen
COROP-gebied Delfzijl en omgeving
Coördinaten 53°20'NB, 6°50'OL
Algemeen
Oppervlakte 364,07 km²
- land 267,89 km²
- water 96,18 km²
Inwoners
(1 januari 2024) 		45.098?
(168 inw./km²)
Bestuurscentrum Appingedam
Delfzijl
Loppersum
Politiek
Burgemeester (lijst) Ben Visser (CU)[1]
Bestuur Lokaal Belang, ChristenUnie, VVD, CDA
Zetels
Lokaal Belang
PvdA
ChristenUnie
VVD
CDA
Gemeentebelangen
GroenLinks 		29
11
5
3
3
3
2
2
Overig
CBS-code 1979
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
Website www.eemsdelta.nl
Bevolkingspiramide van de gemeente Eemsdelta
Bevolkingspiramide (2023)
Portaal  Portaalicoon   Nederland

Eemsdelta is een Nederlandse gemeente in de provincie Groningen. De gemeente ontstond op 1 januari 2021 na een fusie van de gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum.[2] De fusiegemeente telt 45.098 inwoners (1 januari 2024, bron: CBS). De gemeente komt exact overeen met de COROP-regio Delfzijl en omgeving.

Eemsdelta moet niet worden verward met de voormalige gemeente Eemsmond, die in 2019 is opgegaan in Het Hogeland.

De verschillende delen van de gemeente worden vanouds tot de landstreken Fivelingo, Hogeland, Oosterhoek en Klei-Oldambt gerekend.

Geografie[bewerken | brontekst bewerken]

Kernen[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente bestaat uit 32 kernen:

Woonplaats (BAG) Inwoners 2023[3]
Appingedam 11.085
Bierum 670
Borgsweer 130
Delfzijl 15.380
Eenum 90
Farmsum 1.665
Garrelsweer 430
Garsthuizen 185
Godlinze 245
Holwierde 945
Huizinge 105
Krewerd 80
Leermens 175
Loppersum 2.540
Losdorp 145
Meedhuizen 805
Middelstum 2.280
Oosterwijtwerd 145
Spijk 1.645
Startenhuizen onbekend
Stedum 1.040
't Zandt 965
Termunten 335
Termunterzijl 305
Toornwerd 55
Wagenborgen 1.700
Westeremden 355
Westerwijtwerd 75
Wirdum 365
Woldendorp 880
Zeerijp 410
Zijldijk 165

Buurtschappen[bewerken | brontekst bewerken]

Binnen de gemeente liggen de volgende buurtschappen, gehuchten, wierden en streken:

Amsweer, Anderwereld, Arwerd, Baamsum, Bansum, Biessum, Binnen Ae, Boerdam, Bouwtenheerd, Dallingeweer, De Groeve, De Har(de), De Heemen, De Palen, De Pomp, De Vennen, De Weer, Dekkershuizen, Dijkum, Eekwerd, Eekwerderdraai, Eelshuis, Eenumerhoogte, Engeweer, Enzelens, Fiemel, Fraamklap, Garbendeweer, Garreweer, Garsthuizervoorwerk, Geefsweer, Grijzemonnikenklooster, Heveskes, Heveskesklooster, Heveskesvalge, Hoeksmeer, Honderd, Hoogwatum, Ideweer, Jukwerd, Kabofferij, Katmis (onderdeel Holwierde), Klein Wierum, Kleine Leger, Kolhol, Kopaf, Korendijk, Krangeweer, Lalleweer, Langerijp, Laskwerd, Lesterhuis, Lutjeburen, Lutjerijp, Lutjewijtwerd, Marsum, Merum, Nansum, Naterij (Ladysmith), Nienhuis, Nieuwenhuis, Nieuwstad, Nijenklooster, Nooitgedacht, Oldenbosch, Oldenklooster (Feldwerd), Oosterburen, Oosterhuizen, Opmeeden, Oterdum, Oterdumerwarven, Oterdumerwarven, Overtocht, Ozingeweer, Polen, Rodeschool, Schaapbulten, Scheve Klap, Siuksum, Stork, Stuimelderij, 't Noorn, 't Zandstervoorwerk, Terhorn (Molenhorn), Tweehuizen, Uiteinde, Vierburen, Vierhuizen, Wartum, Wartumerklap, Weiwerd, Weiwerdervalge, Westeremder Voorwerk, Wirdumerdraai, Zeshuizen

Eiland[bewerken | brontekst bewerken]

De zuidelijke helft van het broedvogeleiland Stern in de Voolhok ligt binnen de gemeente.

Zeehavens[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente telt twee havens: een groot industriehavencomplex bij Delfzijl, Farmsum en de Oosterhorn (Farmsumerhaven, Handelshaven en Oosterhornhaven), die worden beheerd door het havenschap Groningen Seaports, met een binnendijkse en een buitendijkse jachthaven en een jachthaven bij Termunterzijl.

Voorgeschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

DEAL[bewerken | brontekst bewerken]

Al in 2008 drongen ondernemers aan op de vorming van een grote gemeente voor het Eemsmondgebied, in het belang van de economische en industriële ontwikkeling. In 2010 vormden de gemeenten Delfzijl, Eemsmond, Appingedam en Loppersum de Werkorganisatie DEAL voor het gemeenschappelijk uitvoeren van een aantal gemeentelijke taken. Mede op aandringen van de provincie, die het aantal gemeenten wenste te beperken om de bestuurlijke slagkracht te vergroten, werd de mogelijkheid voor een fusie onderzocht.

In 2012 verscheen het rapport Grenzeloos Grunnen van de commissie-Jansen, waarin werd gesteld dat het onontkoombaar was dat er gemeentelijke fusies zouden moeten plaatsvinden om de bestuurlijke taken beter aan te kunnen. Voor Delfzijl werd een samenvoeging voorzien met Appingedam en Loppersum en de Eemshaven, die losgemaakt zou moeten worden van de gemeente Eemsmond. De toevoeging van de haven werd fel bepleit door Groningen Seaports. De gemeente Eemsmond wilde de eindelijk goed florerende haven echter zelf houden en was niet bereid haar grondgebied op te splitsen. Zij pleitte voor een supergemeente voor heel Noord-Groningen. Delfzijl vreesde hierin een decentrale positie te krijgen en was hier op tegen, in tegenstelling tot Appingedam.[4]

Eemsmond maakte zich in 2016 los van de overige drie en ging per 1 januari 2019, inclusief de Eemshaven, deel uitmaken van de fusiegemeente Het Hogeland. Daarom werd DEAL ontbonden en bleven de DAL- of ADL-gemeenten over.[5]

Besluit[bewerken | brontekst bewerken]

Op 16 november 2017 spraken de drie gemeenteraden de intentie uit tot een gemeentelijke fusie. Op 12 januari 2018 maakten de ADL-gemeenten bekend dat zij op 1 januari 2021 gingen fuseren.[6] Nadat het herindelingsontwerp op 29 november 2018 door de gemeenteraden was aangenomen, werd het officiële Herindelingsadvies in april 2019 aangeboden aan Gedeputeerde Staten van de provincie Groningen. Het wetsvoorstel tot samenvoeging van de drie gemeenten werd aangenomen door de Tweede Kamer op 22 april 2020 en door de Eerste Kamer op 7 juli 2020.

Naam[bewerken | brontekst bewerken]

Inwoners konden in februari 2019 kiezen uit drie namen:

Op 6 januari 2019 maakten de burgemeesters Anno Wietze Hiemstra, Gerard Beukema en Hans Engels de nieuwe gemeentenaam Eemsdelta bekend, waarop 67% van de stemmen was uitgebracht. Het opkomstpercentage was 42 procent.

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

Gemeenteraad[bewerken | brontekst bewerken]

De herindelingsverkiezing voor de gemeenteraad van Eemsdelta die op 1 januari 2021 aantrad, werd gehouden op 18 november 2020. Het opkomstpercentage was 44,21% van 37.271 kiesgerechtigden.[8] De officiële uitslag werd op 20 november 2020 bekendgemaakt.[9][10] Tijdens de eerste raadsvergadering op 4 januari 2021 werden de 29 raadsleden geïnstalleerd.[11][12]

Naam partij stemmen % zetels
Lokaal Belang Eemsdelta 5243 31,92 11
PvdA 2650 16,13 5
ChristenUnie 1804 10,98 3
VVD 1693 10,31 3
CDA 1656 10,08 3
Gemeentebelangen Eemsdelta 1326 8,07 2
GroenLinks 953 5,8 2
Jongerenpartij Eemsdelta 428 2,61 0
Seniorenpartij Eemsdelta 403 2,45 0
D66 268 1,63 0
Totaal 16.424 100 29
Opkomst 44,2%

De zetels van de bestuursmeerderheid worden hierboven vet aangegeven.
Voor oudere verkiezingsresultaten zie de gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum.

Burgemeester[bewerken | brontekst bewerken]

Van 1 januari 2021 tot 15 januari 2022 was de PvdA'er Gerard Beukema waarnemend burgemeester van Eemsdelta.[13] Op 28 oktober 2021 droeg de raad de van Urk afkomstige Ben Visser (CU) voorgedragen als kroonbenoemde burgemeester van de gemeente,[14] welke voordracht door de minister van Binnenlandse Zaken werd overgenomen. De benoeming ging in op 15 januari 2022[15] en Visser werd op 17 januari 2022 geïnstalleerd.[1]

College van B & W[bewerken | brontekst bewerken]

Voor de periode 2021-2026 werd onder het motto Samen werken aan onze toekomst een coalitieakkoord gesloten tussen Lokaal Belang Eemsdelta, ChristenUnie, VVD en CDA. Deze partijen vertegenwoordigen een meerderheid van 20 van de 29 raadszetels.[16] Tijdens de eerste raadsvergadering op 4 januari 2021 werden de vijf wethouders geïnstalleerd.[12]

Het college van burgemeester en wethouders bestaat uit:[17]

Naam Functie Partij Taken Projecten
Ben Visser Burgemeester ChristenUnie Openbare orde, veiligheid en handhaving, Algemene bestuurlijke aangelegenheden en regionale samenwerking, Klantencontact, Voorlichting, communicatie en representatie, Personeel en organisatie, Informatieveiligheid en privacy, Minderheden
Annalies Usmany-Dallinga Wethouder Lokaal Belang Eemsdelta 1e locoburgemeester, Ruimtelijke ordening en ontwikkellocaties, Wonen en welzijn, Volkshuisvesting, Versterkingsopgave, Nationaal Programma Groningen (NPG), Centrummanagement/stadspromotie Ontwikkeling Eelwerd en Eendracht inclusief zorgtransitie Appingedam, Centrumontwikkeling Delfzijl zuid-oost, Perspectieflocaties
Jan Menninga Wethouder Lokaal Belang Eemsdelta 2e locoburgemeester, Financiën en belastingen, Gebiedsregie/leefbaarheid, Sport, Vergunningverlening Scholentransitie, Campusontwikkeling Appingedam, Wonen met een Plus, Marconi Delfzijl
Meindert Joostens Wethouder ChristenUnie 3e locoburgemeester, Zorg, Wmo, Onderwijs (behalve Huisvesting), Kunst en cultuur, Participatie, Milieu/afval/duurzaamheid, Wadden (ontwikkeling kustgebied) Zorgtransitie Delfzijl en Loppersum, Cultuurcluster Molenberg Delfzijl, Kustontwikkeling
Hans Ronde Wethouder VVD 4e locoburgemeester, Werk/participatie/inkomen, Economie, Verkeer en vervoer, Armoedebeleid, Energietransitie/klimaatadaptatie, Informatisering en automatisering, Inkoop/aanbesteding Regionale Energie Strategie
Pier Prins Wethouder CDA 5e locoburgemeester, Jeugdzorg, Vastgoed/grondexploitaties, Monumentenzorg, Toezicht/handhaving, Recreatie/toerisme, Landbouw/natuur, Beheer openbare ruimte (incl. begraafplaatsen) Monumentencluster 't Zandt
Ronald Koch Gemeentesecretaris Adviseert het college

Gemeentelijke huisvesting[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeentehuizen in Appingedam (Wilhelminaweg), Delfzijl (Johan van den Kornputplein) en Loppersum (Molenweg) zijn bij de gemeente Eemsdelta in gebruik gebleven. De raadsvergaderingen vinden plaats in het gemeentehuis te Delfzijl.

Historische bevolkingsontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]

Eemsdelta is ontstaan uit de gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum. Het gebied kende een onstuimige groei tot er in 1980 een hoogtepunt werd bereikt. Daarna volgt een jarenlange bevolkingskrimp. De drie gemeenten kenden samen de volgende bevolkingsontwikkeling:

  • 1950 - 40 678 inwoners
  • 1960 - 45 795 inwoners
  • 1970 - 49 267 inwoners
  • 1975 - 52 406 inwoners
  • 1980 - 55 351 inwoners
  • 1985 - 54 747 inwoners
  • 1990 - 55 687 inwoners
  • 1995 - 54 239 inwoners
  • 2000 - 52 346 inwoners
  • 2005 - 51 915 inwoners
  • 2010 - 49 119 inwoners
  • 2015 - 47 560 inwoners
  • 2020 - 45 857 inwoners
  • 2023 - 45 403 inwoners

(Bron: CBS Statline)

Topografie[bewerken | brontekst bewerken]

Topografisch kaartbeeld van de gemeente Eemsdelta, per september 2023.
Topografisch kaartbeeld van de gemeente Eemsdelta, per september 2022.
   Aangrenzende gemeenten   
 Het Hogeland                
           
           
           
 Groningen       Midden-Groningen       Oldambt 

Monumenten en beelden[bewerken | brontekst bewerken]

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Eemsdelta&oldid=66919760"