München Hauptbahnhof: verschil tussen versies
→Toekomstplannen: Grammatica gecorrigeerd Labels: Bewerking via mobiel Bewerking via mobiele app |
k Wikipedia:Wikiproject/SpellingCheck. Help mee!, replaced: het zelfde → hetzelfde, jaren '90 → jaren 90 (2), Eén van → Een van, één van → een van met AWB |
||
Regel 69: | Regel 69: | ||
==Geschiedenis== |
==Geschiedenis== |
||
In 1838 begon de eerste planningen voor een station in München. De ''München-Augsburger Eisenbahn-Gesellschaft'' wilde een station met een entreegebouw en een loods voor goederen. Achter het entreegebouw was een groot halfrond gebouw gepland, naar Engels voorbeeld. |
In 1838 begon de eerste planningen voor een station in München. De ''München-Augsburger Eisenbahn-Gesellschaft'' wilde een station met een entreegebouw en een loods voor goederen. Achter het entreegebouw was een groot halfrond gebouw gepland, naar Engels voorbeeld.<ref>Hugo Marggraf. "Wie die erste Bahnhöfe Münchens enstanden". ''Das Bayerland'' '''24'''(5).</ref> Alleen had de spoorweg niet voldoende geld om zo'n gebouw te realiseren. Daarom werd op 1 september 1839 een tijdelijke houten station geopend. Dit station stond op de huidige locatie van het Hoofstation.<ref>Angela Toussaint (1993). ''Der Münchner Hauptbahnhof''. Dachau: Verlagsanstalt Bayernland Dachau. pp. 24-36. ISBN 3-89251-118-7.</ref> |
||
===Een nieuw centraal station ''(Centralbahnhof)''=== |
===Een nieuw centraal station ''(Centralbahnhof)''=== |
||
[[Bestand:Münchener Bahnhof, around 1854.jpg|thumb|200px|left|''Centralbahnhof'', rond 1854]] |
[[Bestand:Münchener Bahnhof, around 1854.jpg|thumb|200px|left|''Centralbahnhof'', rond 1854]] |
||
In 1848 werd een nieuw station gebouwd. Dit station was 111 meter lang en had ruimte voor vijf sporen. |
In 1848 werd een nieuw station gebouwd. Dit station was 111 meter lang en had ruimte voor vijf sporen.<ref name="Klaus">Klaus-Dieter Korhammer, Armin Franzke, Ernst Rudolph (1991). ''Drehschiebe des Südens - Verkehrsknoten München.'' Darmstadt: Hestra-Verlag. ISBN 3-7771-0236-9.</ref> Op 1 oktober 1849 werd het nieuwe station geopend.<ref name="Wolfgang">Wolfgang Süß (1954). ''Die Geschichte des Münchner Hauptbahnhofes.'' Tellus-Verlag.</ref> Dit station was voorzien met de laatste technologie, zoals warm water en een mechanische klok.<ref name="Denkmaeler">[http://www.denkmaeler-muenchen.de/hbf/index.php Beschrijving van station München Hbf] ''(in Duits)''</ref> |
||
Het nieuwe gebouw werd snel te klein. Toen in 1858 de spoorlijn naar Landshut werd gebouwd, werd het station uitgebreid met een vleugelstation. Dit vleugelstation lag ten noorden van het Hoofdstation en werd ''Ostbahnhof'' genoemd (niet te verwarren met station München Ost). |
Het nieuwe gebouw werd snel te klein. Toen in 1858 de spoorlijn naar Landshut werd gebouwd, werd het station uitgebreid met een vleugelstation. Dit vleugelstation lag ten noorden van het Hoofdstation en werd ''Ostbahnhof'' genoemd (niet te verwarren met station München Ost).<ref name="Denkmaeler" /> In de loop van de jaren werd ook dit station te klein, toen spoorlijnen naar Ingolstadt, [[Simbach am Inn]], [[Rosenheim (stad)|Rosenheim]] en [[Buchloe]] werden geopend.<ref name="Klaus" /> Daarom werd besloten om de ''Ostbahnhof'' te slopen en een nieuwe te bouwen. Het nieuwe station werd gebouwd aan de oude vast en werd daardoor twee keer zo groot. Dit station werd in 1883 geopend en ''München Centralbahnhof'' genoemd.<ref name="Markus">Markus Hehl (2003). ''Verkehrsknoten München''. Freiburg: EK-Verlag. ISBN 3-88255-255-7</ref> |
||
Na een aantal jaar bleek ook dit station weer te klein. Door capaciteit te vergroten werd besloten om het goederenvervoer te verplaatsen naar [[Laim]]. Hierdoor werd het ''Centralbahnhof'' in 1891 een passagiersstation. |
Na een aantal jaar bleek ook dit station weer te klein. Door capaciteit te vergroten werd besloten om het goederenvervoer te verplaatsen naar [[Laim]]. Hierdoor werd het ''Centralbahnhof'' in 1891 een passagiersstation.<ref name="Klaus" /><ref name="Wolfgang" /> |
||
===Vleugelstations=== |
===Vleugelstations=== |
||
[[Bestand:Hauptbahnhof-Muenchen1903.jpg|thumb|200px|left|Het station in 1903 (Ansichtkaart)]] |
[[Bestand:Hauptbahnhof-Muenchen1903.jpg|thumb|200px|left|Het station in 1903 (Ansichtkaart)]] |
||
In 1893 opende de Koninklijke Beierse Staatsspoorwegen het vleugelstation ''Starnberger Flügelbahnhof''. Dit station had zes sporen en een tijdelijk houten stationsgebouw. Vervolgens werd regionaal treinverkeer verplaatst naar dit station, waardoor de centrale hal voornamelijk langeafstandsverkeer behandelde. In 1897 kreeg het vleugelstation als eerste in Beieren elektromechanische [[interlocking]]. |
In 1893 opende de Koninklijke Beierse Staatsspoorwegen het vleugelstation ''Starnberger Flügelbahnhof''. Dit station had zes sporen en een tijdelijk houten stationsgebouw. Vervolgens werd regionaal treinverkeer verplaatst naar dit station, waardoor de centrale hal voornamelijk langeafstandsverkeer behandelde. In 1897 kreeg het vleugelstation als eerste in Beieren elektromechanische [[interlocking]].<ref name="Klaus" /> |
||
Op 1 mei 1904 onderging het station een naamsverandering. Vanaf die dag werd er niet meer gesproken van ''München Centralbahnhof'' (Centraalstation), maar van ''München Hauptbahnhof'' (Hoofdstation). Het station had toen 22 sporen en verwerkte dagelijks 300 treinen. Daarnaast werden er 18.000 passagiers per dag vervoerd. |
Op 1 mei 1904 onderging het station een naamsverandering. Vanaf die dag werd er niet meer gesproken van ''München Centralbahnhof'' (Centraalstation), maar van ''München Hauptbahnhof'' (Hoofdstation). Het station had toen 22 sporen en verwerkte dagelijks 300 treinen. Daarnaast werden er 18.000 passagiers per dag vervoerd.<ref name="Klaus" /> Deze aantallen bleven stijgen waardoor er weer uitbreiding van het station nodig was. Een van de plannen was een nieuw doorgangsstation op het ''Kohleninsel'' (Koleneiland, nu Museumeiland), waar nu het [[Deutsches Museum]] is gevestigd.<ref>Theodhor Lechner: ''Die Bebauung de Kohleninsel im Zusammenhang mit dem Münchner Bahnnetz.'' München 1900.</ref> Een andere mogelijkheid was een doorgangsstation ten westen van de ''Hackerbrücke''. Dit station zou verbonden worden met München Ost door middel van een tunnel. Het regionale verkeer zou via de tunnel worden verwerkt en het langeafstandsverkeer via station Zuid.<ref>[http://bf-m.zielbahnhof.de/muenchen_hbf.htm Pagina over München Hbf] ''(in Duits)''</ref> In september 1911 heeft de Beierse overheid besloten voor het uitbreiden van het Starnberger vleugelstation en de bouw van een nieuw vleugelstation <ref name="Klaus" />. Het vleugelstation, genaamd Holzkirchner Bahnhof, werd gebouwd tussen 1914 en 1921. Al het regionale verkeer werd toen zo veel mogelijk verplaatst naar de vleugelstations. Vanaf dat moment kende het Hoofdstation 36 sporen.<ref name="Denkmaeler" /> |
||
===De Reichsbahn en Hilters plan=== |
===De Reichsbahn en Hilters plan=== |
||
[[Bestand:Bundesarchiv Bild 183-H25730, München, Schalterhalle des Hauptbahnhofs.jpg|thumb|left|200px|Kaartcontrole rond 1930]] |
[[Bestand:Bundesarchiv Bild 183-H25730, München, Schalterhalle des Hauptbahnhofs.jpg|thumb|left|200px|Kaartcontrole rond 1930]] |
||
Tijdens de jaren twintig werden diverse lijnen geëlektrificeerd met uitzondering van Holzkirchner Bahnhof.<ref name="Wolfgang" /> Ook nu waren er plannen om het station te verbouwen. De [[Deutsche Reichsbahn]] was van plan om het Hoofdstation te verplaatsen ten westen van de ''Hackerbrücke''. Dit station zou verbonden worden met de ''Südring'' en een tunnel onder de Theresienwiese. Al het regionale verkeer zal nog steeds het Hoofdstation aandoen. De [[Grote Depressie]] gooide roet in het eten. |
Tijdens de jaren twintig werden diverse lijnen geëlektrificeerd met uitzondering van Holzkirchner Bahnhof.<ref name="Wolfgang" /> Ook nu waren er plannen om het station te verbouwen. De [[Deutsche Reichsbahn]] was van plan om het Hoofdstation te verplaatsen ten westen van de ''Hackerbrücke''. Dit station zou verbonden worden met de ''Südring'' en een tunnel onder de Theresienwiese. Al het regionale verkeer zal nog steeds het Hoofdstation aandoen. De [[Grote Depressie]] gooide roet in het eten.<ref name="Klaus" /> |
||
⚫ | Toen [[Adolf Hitler]] aan de macht in 1933 was hij van plan om een nieuw station te bouwen. Dit station was gepland tussen Laim en Pasing. De oude sporen zouden vervangen worden door een 120 meter brede boulevard vanaf Karlsplatz tot het nieuwe station. Een nieuwe metrolijn onder de boulevard zou het nieuwe station met het centrum verbinden. Het station zou een hoogte van 136 meter krijgen en een diameter van 265 meter. Door de oorlog zijn deze plannen nooit gerealiseerd. |
||
⚫ | Toen [[Adolf Hitler]] aan de macht in 1933 was hij van plan om een nieuw station te bouwen. Dit station was gepland tussen Laim en Pasing. De oude sporen zouden vervangen worden door een 120 meter brede boulevard vanaf Karlsplatz tot het nieuwe station. Een nieuwe metrolijn onder de boulevard zou het nieuwe station met het centrum verbinden. Het station zou een hoogte van 136 meter krijgen en een diameter van 265 meter. Door de oorlog zijn deze plannen nooit gerealiseerd.<ref name="Klaus" /><ref name="Denkmaeler" /><ref>Rasp H.P. (1981). ''Eine Stadt für tausend Jahre.'' München: Süddeutscher Verlag.</ref> |
||
===Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog=== |
===Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog=== |
||
Regel 94: | Regel 93: | ||
Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] leed het station veel schade door bombardementen van de Amerikanen. Vaak werd het treinverkeer opgestart na een luchtaanval maar na de aanval tussen 11 en 13 juli 1944 moest het treinverkeer worden omgeleid.<ref name="Klaus" /> Op 6 mei 1945 werd, ondanks tekorten, gestart met de herbouw van het station. Op 24 juli 1945 konden al 128 treinen per dag stoppen op het station, op 16 december was het 235 treinen per dag.<ref name="Markus" /> |
Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] leed het station veel schade door bombardementen van de Amerikanen. Vaak werd het treinverkeer opgestart na een luchtaanval maar na de aanval tussen 11 en 13 juli 1944 moest het treinverkeer worden omgeleid.<ref name="Klaus" /> Op 6 mei 1945 werd, ondanks tekorten, gestart met de herbouw van het station. Op 24 juli 1945 konden al 128 treinen per dag stoppen op het station, op 16 december was het 235 treinen per dag.<ref name="Markus" /> |
||
In mei 1950 werd er een nieuwe start gemaakt voor het station. Op die datum werd gestart met de herbouw van het Sarnberger vleugelstation. In |
In mei 1950 werd er een nieuwe start gemaakt voor het station. Op die datum werd gestart met de herbouw van het Sarnberger vleugelstation. In hetzelfde jaar werd ook gestart met de herbouw van de Centrale hal, welke in 1953 in gebruik kwam. Ook werd Holzkirchen Bahnhof geëlektrificeerd in mei 1954. Op 1 augustus 1958 was Holzkirchen Bahnhof klaar met een nieuw dak.<ref name="Klaus" /> De nieuwe Centrale hal was op 1 augustus 1960 klaar. Deze hal had een breedte van 140 meter en was 222 meter lang. Dit is het huidige stationsgebouw.<ref name="Denkmaeler" /><ref name="Markus" /> |
||
===Bouw van centrale treindienstleiding en de S-bahn=== |
===Bouw van centrale treindienstleiding en de S-bahn=== |
||
[[Bestand:BOB 725+720.JPG|thumb|200px|[[Post T]] van het Hoofdstation. Op de voorgrond twee [[BOB VT 720]].]] |
[[Bestand:BOB 725+720.JPG|thumb|200px|[[Post T]] van het Hoofdstation. Op de voorgrond twee [[BOB VT 720]].]] |
||
Op 11 oktober 1964 kwam de centrale treindienstleiding in gebruik. |
Op 11 oktober 1964 kwam de centrale treindienstleiding in gebruik.<ref>[http://www.stellwerke.de/liste/seite320.html#MUN Lijst van Duitse Post T] ''(in Duits)''</ref> Vanuit een nieuwe toren werden alle seinen en wissel rond het station bediend. Hierdoor werd flink bespaart op de kosten.<ref name="Markus" /> |
||
De Starnbergen vleugelstation werd in 1967 deels gesloten door de bouw van de [[Citytunnel München|S-bahntunnel]] onder München. Deze werd geopend op 28 april 1972 net voor de [[Olympische Zomerspelen 1972]]. De eerste [[metro van München|metrolijnen]] U1/U8 werden op 18 oktober 1980 in gebruik genomen (nu U1/U2). Ook de S-bahn ontwikkelde zich verder. S-bahnlijn 10 (nu S7) naar [[Wolfratshausen]] eindigde eerst in Holzkirchen Bahnhof. Door een tunnel onder alle sporen kon om 31 mei 1981 ook deze S-bahnlijn gebruikmaken van de tunnel onder het centrum van München. Op 10 maart 1984 opende de tunnel van de metrolijnen U4/U5 onder het station.<ref name="Klaus" /> |
De Starnbergen vleugelstation werd in 1967 deels gesloten door de bouw van de [[Citytunnel München|S-bahntunnel]] onder München. Deze werd geopend op 28 april 1972 net voor de [[Olympische Zomerspelen 1972]]. De eerste [[metro van München|metrolijnen]] U1/U8 werden op 18 oktober 1980 in gebruik genomen (nu U1/U2). Ook de S-bahn ontwikkelde zich verder. S-bahnlijn 10 (nu S7) naar [[Wolfratshausen]] eindigde eerst in Holzkirchen Bahnhof. Door een tunnel onder alle sporen kon om 31 mei 1981 ook deze S-bahnlijn gebruikmaken van de tunnel onder het centrum van München. Op 10 maart 1984 opende de tunnel van de metrolijnen U4/U5 onder het station.<ref name="Klaus" /> |
||
===Verbeteren van het station=== |
===Verbeteren van het station=== |
||
Het station voldeed niet meer aan de eisen van de tijd. Zo waren de perrons de smal (5,4-6 meter) en te laag (32 |
Het station voldeed niet meer aan de eisen van de tijd. Zo waren de perrons de smal (5,4-6 meter) en te laag (32 cm). In augustus 1976 begonnen de werkzaamheden en deze waren in december 1987 klaar. Nu waren de perrons tot wel 10 meter breed en 76 cm hoog. Ook werden sommige perrons verlengd naar 430 meter. Hierdoor kunnen ook de lange [[Intercity-Express|ICE-treinen]] stoppen in het Hoofdstation. Ook werden het station uitgerust met borden met actuele vertrektijden. Deze borden zijn in de loop van de tijd vervangen door LCD-borden.<ref name="Klaus" /> Voor de ICE-treinen werd een depot gebouwd voor onderhoud aan de treinen.<ref>"ICE-Betriebswerk in München termingerecht in Betrieb." ''Die Deutsche Bahn'' (6): 497 f. 1993.</ref> |
||
==Het station nu== |
==Het station nu== |
||
Regel 124: | Regel 122: | ||
==Toekomstplannen== |
==Toekomstplannen== |
||
Onder de naam ''München 21'' ontwikkelde de [[Deutsche Bahn]] en de stad München in de jaren |
Onder de naam ''München 21'' ontwikkelde de [[Deutsche Bahn]] en de stad München in de jaren 90 een plan voor de toekomst van het Hoofdstation. Een belangrijk onderdeel was van het kopstation deels een doorgangsstation te maken. Eind 2000 was het idee ontstaan om een [[Transrapid]] aan te leggen onder het station. Deze zou het centrum van München verbinden met de [[Flughafen München Franz Josef Strauß|luchthaven]]. Door te hoge kosten is dit project in 2008 afgeblazen. |
||
Daarnaast is met ook van plan om een tweede S-bahntunnel aan te leggen. Deze begint net voorbij station Laim met een tunnel onder het Hoofdstation. Vervolgens gaat de tunnel via Marienhof richting München Ost. Deze nieuwe tunnel loopt volledig parallel aan de huidige S-bahntunnel, maar met minder stations. Met de bouw is nog niet begonnen maar men rekent dat de tunnel in 2019 klaar moet zijn. |
Daarnaast is met ook van plan om een tweede S-bahntunnel aan te leggen. Deze begint net voorbij station Laim met een tunnel onder het Hoofdstation. Vervolgens gaat de tunnel via Marienhof richting München Ost. Deze nieuwe tunnel loopt volledig parallel aan de huidige S-bahntunnel, maar met minder stations. Met de bouw is nog niet begonnen maar men rekent dat de tunnel in 2019 klaar moet zijn. |
||
Regel 134: | Regel 132: | ||
==Verbindingen== |
==Verbindingen== |
||
[[Bestand:Münchener Hauptbahnhof- auf Bahnsteig zu Gleis 19- ICE 403 003-7 (Tz 303) Dortmund 26.5.2012.jpg|thumb|200px|[[ICE 3]] Dortmund in München Hbf]] |
[[Bestand:Münchener Hauptbahnhof- auf Bahnsteig zu Gleis 19- ICE 403 003-7 (Tz 303) Dortmund 26.5.2012.jpg|thumb|200px|[[ICE 3]] Dortmund in München Hbf]] |
||
Doordat het Hoofdstation een [[kopstation]] is, moeten treinen [[kopmaken]]. Hierdoor kost het halteren extra tijd om de trein gereed te maken voor het vertrek terug. Ook moeten treinen geschikt zijn voor het kopmaken, wat bij [[trek-duwtrein |
Doordat het Hoofdstation een [[kopstation]] is, moeten treinen [[kopmaken]]. Hierdoor kost het halteren extra tijd om de trein gereed te maken voor het vertrek terug. Ook moeten treinen geschikt zijn voor het kopmaken, wat bij [[trek-duwtrein]]en het geval is. Wat ook een mogelijkheid is dat een trein het station binnen rijdt en vervolgens aan de achterzijde een locomotief aan te koppelen (dit gebeurt bijvoorbeeld bij de [[EuroCity]] naar [[Zürich (stad)|Zürich]]). |
||
Ook wordt er rekening mee gehouden met de uitstoot van dieseltreinen. Deze worden zo veel mogelijk naar de vleugelstations geleid waar zich geen dak boven de sporen bevindt. Hierdoor kunnen de uitlaatgassen niet in het station blijven hangen. |
Ook wordt er rekening mee gehouden met de uitstoot van dieseltreinen. Deze worden zo veel mogelijk naar de vleugelstations geleid waar zich geen dak boven de sporen bevindt. Hierdoor kunnen de uitlaatgassen niet in het station blijven hangen. |
||
Dagelijks bedienen 258 langeafstandstreinen, 597 regionale treinen en 1018 S-bahntreinen het station (2013). |
Dagelijks bedienen 258 langeafstandstreinen, 597 regionale treinen en 1018 S-bahntreinen het station (2013). |
||
===Langeafstandsverkeer=== |
===Langeafstandsverkeer=== |
||
Doordat de ''Bayerischen Maximiliansbahn'' van München naar Ulm in 1854 gereed kwam, was het mogelijk om bestemmingen buiten Beieren te bereiken (in dit geval [[Baden-Württemberg]]). Een aantal jaren later werd deze spoorlijn verlengd naar [[Salzburg (stad)|Salzburg]] en [[Kufstein (stad)|Kufstein]], waardoor ook internationale treinen München aandeden. De meeste treinen reden van [[Parijs]] naar [[Wenen]], waaronder ook de [[Oriënt-Express]] naar [[Constantinopel]] ([[Istanboel]]). In 1897 werden ook noord-zuidverbindingen gestart met treinen als [[Berlijn]] - [[Verona (stad)|Verona]] en later ook de Tauern-Express. Het hoogtepunt lag in de jaren |
Doordat de ''Bayerischen Maximiliansbahn'' van München naar Ulm in 1854 gereed kwam, was het mogelijk om bestemmingen buiten Beieren te bereiken (in dit geval [[Baden-Württemberg]]). Een aantal jaren later werd deze spoorlijn verlengd naar [[Salzburg (stad)|Salzburg]] en [[Kufstein (stad)|Kufstein]], waardoor ook internationale treinen München aandeden. De meeste treinen reden van [[Parijs]] naar [[Wenen]], waaronder ook de [[Oriënt-Express]] naar [[Constantinopel]] ([[Istanboel]]). In 1897 werden ook noord-zuidverbindingen gestart met treinen als [[Berlijn]] - [[Verona (stad)|Verona]] en later ook de Tauern-Express. Het hoogtepunt lag in de jaren 60 met de [[Trans Europ Express]] als belangrijkste internationale treindienst. De opkomst van de auto en het vliegverkeer heeft het internationale treinverkeer flink laten inkrimpen. |
||
De volgende langeafstandstreinen doen München Hbf aan (2015): |
De volgende langeafstandstreinen doen München Hbf aan (2015): |
||
Regel 427: | Regel 425: | ||
|- |
|- |
||
| align="center" | [[Bestand:München S2.svg|40px]] |
| align="center" | [[Bestand:München S2.svg|40px]] |
||
| [[Altomünster]]/Petershausen – Dachau – Laim – Donnersbergerbrücke – '''Hauptbahnhof''' – Karlsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof – [[Leuchtenberg |
| [[Altomünster]]/Petershausen – Dachau – Laim – Donnersbergerbrücke – '''Hauptbahnhof''' – Karlsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof – [[Leuchtenberg]]ring – [[Berg am Laim]] – [[Erding (stad)|Erding]] |
||
|- |
|- |
||
| align="center" | [[Bestand:München S3.svg|40px]] |
| align="center" | [[Bestand:München S3.svg|40px]] |
||
Regel 447: | Regel 445: | ||
==Metro (U-bahn)== |
==Metro (U-bahn)== |
||
[[Bestand:Munich subway station Hauptbahnhof U1 and U2 platforms.JPG|thumb|200px|Station van de metrolijnen U1 en U2 (U7 en U8)]] |
[[Bestand:Munich subway station Hauptbahnhof U1 and U2 platforms.JPG|thumb|200px|Station van de metrolijnen U1 en U2 (U7 en U8)]] |
||
Rond het Hoofdstation zijn twee ondergrondse metrostations van de [[Metro van München|U-bahn]]. Het station voor de metrolijnen U1, U2, U7 en U8 ligt het diepst op een niveau van -4. Dit station heeft 4 sporen en twee eilandperrons, en ligt in een noord-zuidrichting. In eerste instantie was het station gepland onder Warenhuis Hertie. Om de overstaptijd tussen de treinen en de andere metrolijnen te verkorten is besloten om het station aan te leggen op de huidige locatie. De bouw begon in de voorjaar van 1975, waardoor het nodig was om het hele voorplein op te breken. Gekozen was voor een [[wanden-dakmethode]] door de grote breedte van het station. Dit betekent dat eerst de zijwanden het dak wordt gebouwd en vervolgens worden de onderste etages gebouwd. Dit station werd geopend op 18 oktober 1980. |
Rond het Hoofdstation zijn twee ondergrondse metrostations van de [[Metro van München|U-bahn]]. Het station voor de metrolijnen U1, U2, U7 en U8 ligt het diepst op een niveau van -4. Dit station heeft 4 sporen en twee eilandperrons, en ligt in een noord-zuidrichting. In eerste instantie was het station gepland onder Warenhuis Hertie. Om de overstaptijd tussen de treinen en de andere metrolijnen te verkorten is besloten om het station aan te leggen op de huidige locatie. De bouw begon in de voorjaar van 1975, waardoor het nodig was om het hele voorplein op te breken. Gekozen was voor een [[wanden-dakmethode]] door de grote breedte van het station. Dit betekent dat eerst de zijwanden het dak wordt gebouwd en vervolgens worden de onderste etages gebouwd. Dit station werd geopend op 18 oktober 1980.<ref name="U-bahn">[http://www.muenchnerubahn.de/ Website over de metro van München]''(in Duits)''</ref> |
||
[[Bestand:U-Bahnhof Hauptbahnhof (München) 01.jpg|thumb|200px|Station van de metrolijnen U4 en U5]] |
[[Bestand:U-Bahnhof Hauptbahnhof (München) 01.jpg|thumb|200px|Station van de metrolijnen U4 en U5]] |
||
Regel 480: | Regel 478: | ||
==Tram- en busdiensten== |
==Tram- en busdiensten== |
||
[[Bestand:Münchener Hauptbahnhof- Straßenbahnhaltestelle- Straßenbahn (R-Wagen 2109) 26.5.2012.JPG|thumb|200px|Tram van de serie R op weg naar München Hbf]] |
[[Bestand:Münchener Hauptbahnhof- Straßenbahnhaltestelle- Straßenbahn (R-Wagen 2109) 26.5.2012.JPG|thumb|200px|Tram van de serie R op weg naar München Hbf]] |
||
In de omgeving van het station zijn vier haltes, namelijk ''Hauptbahnhof, Hauptbahnhof Nord, Hauptbahnhof Süd'' en ''Holzkirchner Bahnhof''. De eerste tramlijn opende aan de voorzijde van het station en liep van de ''Promenadeplatz'' naar de ''Maillingerstraße''. Deze lijn werd geopend op 21 oktober 1876. In de loop van de tijd groeide het [[paardentram]]netwerk tot vier lijnen. Het netwerk groeide verder, werd geëlektrificeerd en werd het belangrijkste vorm van vervoer in München. In 1938 bediende negen tramlijnen het Hoofdstation en was een van de belangrijkste knooppunten in het netwerk. In 1966 bediende tien tramlijnen het Hoofdstation. In de rest van München verdween de tram door de komst van de U-bahn, maar rond het Hoofdstation kwam er zelf een lijn bij. Momenteel stoppen er zes tramlijnen op |
In de omgeving van het station zijn vier haltes, namelijk ''Hauptbahnhof, Hauptbahnhof Nord, Hauptbahnhof Süd'' en ''Holzkirchner Bahnhof''. De eerste tramlijn opende aan de voorzijde van het station en liep van de ''Promenadeplatz'' naar de ''Maillingerstraße''. Deze lijn werd geopend op 21 oktober 1876. In de loop van de tijd groeide het [[paardentram]]netwerk tot vier lijnen. Het netwerk groeide verder, werd geëlektrificeerd en werd het belangrijkste vorm van vervoer in München. In 1938 bediende negen tramlijnen het Hoofdstation en was een van de belangrijkste knooppunten in het netwerk. In 1966 bediende tien tramlijnen het Hoofdstation. In de rest van München verdween de tram door de komst van de U-bahn, maar rond het Hoofdstation kwam er zelf een lijn bij. Momenteel stoppen er zes tramlijnen op een van de vier stations (16, 17, 19, 20, 21 en 22). |
||
Rond het station bevinden zich diverse haltes voor regionaal en lokaal busvervoer. |
Rond het station bevinden zich diverse haltes voor regionaal en lokaal busvervoer. |
Versie van 23 apr 2016 19:13
München Hauptbahnhof | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() ![]() ![]() | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Spoorwegstation in Duitsland | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
München Hauptbahnhof (Starnberger Bahnhof op de voorgrond)
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Algemeen | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
DS100-code | MH | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Categorie | 1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Type | Hbf | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Aantal reizigers | 450.000 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Geschiedenis | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Geopend in | 1839 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stationsbouw | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Perrons in gebruik | 17 (excl. S-bahn) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Perronsporen | 32 (excl. S-bahn) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Spoorlijn(en) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Spoorlijn(en) | München - Lindau München - Nürnberg München - Ulm München - Rosenheim München - Lenggries München - Regensburg München - Garmisch-Partenkirchen S-bahn-Stammstrecke | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ligging | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Land | ![]() | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Plaats | München | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Stadsdeel | Ludwigsvorstadt-Isarvorstadt | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Adres | Bayerstraße | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Coördinaten | 48° 8′ NB, 11° 33′ OL | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Deutsche Bahn - S-Bahn - U-Bahn | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
München Hauptbahnhof (Duits voor München Hoofdstation, kort: München Hbf) is het belangrijkste spoorwegstation van München in Duitsland. Het is een van de drie lange afstand-stations in München, de anderen zijn München-Pasing en München Ost. Per dag maken 450.000 passagiers gebruik van het station, wat gelijk is aan andere grote stations in Duitsland, zoals Hamburg Hbf en Frankfurt (Main) Hbf. Het station zelf is een kopstation, de ondergrondse stations van de S-Bahn en U-Bahn zijn doorgaande stations.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Munich_Central_Station_Panorama.png/800px-Munich_Central_Station_Panorama.png)
Geschiedenis
In 1838 begon de eerste planningen voor een station in München. De München-Augsburger Eisenbahn-Gesellschaft wilde een station met een entreegebouw en een loods voor goederen. Achter het entreegebouw was een groot halfrond gebouw gepland, naar Engels voorbeeld.[1] Alleen had de spoorweg niet voldoende geld om zo'n gebouw te realiseren. Daarom werd op 1 september 1839 een tijdelijke houten station geopend. Dit station stond op de huidige locatie van het Hoofstation.[2]
Een nieuw centraal station (Centralbahnhof)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/M%C3%BCnchener_Bahnhof%2C_around_1854.jpg/200px-M%C3%BCnchener_Bahnhof%2C_around_1854.jpg)
In 1848 werd een nieuw station gebouwd. Dit station was 111 meter lang en had ruimte voor vijf sporen.[3] Op 1 oktober 1849 werd het nieuwe station geopend.[4] Dit station was voorzien met de laatste technologie, zoals warm water en een mechanische klok.[5] Het nieuwe gebouw werd snel te klein. Toen in 1858 de spoorlijn naar Landshut werd gebouwd, werd het station uitgebreid met een vleugelstation. Dit vleugelstation lag ten noorden van het Hoofdstation en werd Ostbahnhof genoemd (niet te verwarren met station München Ost).[5] In de loop van de jaren werd ook dit station te klein, toen spoorlijnen naar Ingolstadt, Simbach am Inn, Rosenheim en Buchloe werden geopend.[3] Daarom werd besloten om de Ostbahnhof te slopen en een nieuwe te bouwen. Het nieuwe station werd gebouwd aan de oude vast en werd daardoor twee keer zo groot. Dit station werd in 1883 geopend en München Centralbahnhof genoemd.[6] Na een aantal jaar bleek ook dit station weer te klein. Door capaciteit te vergroten werd besloten om het goederenvervoer te verplaatsen naar Laim. Hierdoor werd het Centralbahnhof in 1891 een passagiersstation.[3][4]
Vleugelstations
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Hauptbahnhof-Muenchen1903.jpg/200px-Hauptbahnhof-Muenchen1903.jpg)
In 1893 opende de Koninklijke Beierse Staatsspoorwegen het vleugelstation Starnberger Flügelbahnhof. Dit station had zes sporen en een tijdelijk houten stationsgebouw. Vervolgens werd regionaal treinverkeer verplaatst naar dit station, waardoor de centrale hal voornamelijk langeafstandsverkeer behandelde. In 1897 kreeg het vleugelstation als eerste in Beieren elektromechanische interlocking.[3]
Op 1 mei 1904 onderging het station een naamsverandering. Vanaf die dag werd er niet meer gesproken van München Centralbahnhof (Centraalstation), maar van München Hauptbahnhof (Hoofdstation). Het station had toen 22 sporen en verwerkte dagelijks 300 treinen. Daarnaast werden er 18.000 passagiers per dag vervoerd.[3] Deze aantallen bleven stijgen waardoor er weer uitbreiding van het station nodig was. Een van de plannen was een nieuw doorgangsstation op het Kohleninsel (Koleneiland, nu Museumeiland), waar nu het Deutsches Museum is gevestigd.[7] Een andere mogelijkheid was een doorgangsstation ten westen van de Hackerbrücke. Dit station zou verbonden worden met München Ost door middel van een tunnel. Het regionale verkeer zou via de tunnel worden verwerkt en het langeafstandsverkeer via station Zuid.[8] In september 1911 heeft de Beierse overheid besloten voor het uitbreiden van het Starnberger vleugelstation en de bouw van een nieuw vleugelstation [3]. Het vleugelstation, genaamd Holzkirchner Bahnhof, werd gebouwd tussen 1914 en 1921. Al het regionale verkeer werd toen zo veel mogelijk verplaatst naar de vleugelstations. Vanaf dat moment kende het Hoofdstation 36 sporen.[5]
De Reichsbahn en Hilters plan
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Bundesarchiv_Bild_183-H25730%2C_M%C3%BCnchen%2C_Schalterhalle_des_Hauptbahnhofs.jpg/200px-Bundesarchiv_Bild_183-H25730%2C_M%C3%BCnchen%2C_Schalterhalle_des_Hauptbahnhofs.jpg)
Tijdens de jaren twintig werden diverse lijnen geëlektrificeerd met uitzondering van Holzkirchner Bahnhof.[4] Ook nu waren er plannen om het station te verbouwen. De Deutsche Reichsbahn was van plan om het Hoofdstation te verplaatsen ten westen van de Hackerbrücke. Dit station zou verbonden worden met de Südring en een tunnel onder de Theresienwiese. Al het regionale verkeer zal nog steeds het Hoofdstation aandoen. De Grote Depressie gooide roet in het eten.[3]
Toen Adolf Hitler aan de macht in 1933 was hij van plan om een nieuw station te bouwen. Dit station was gepland tussen Laim en Pasing. De oude sporen zouden vervangen worden door een 120 meter brede boulevard vanaf Karlsplatz tot het nieuwe station. Een nieuwe metrolijn onder de boulevard zou het nieuwe station met het centrum verbinden. Het station zou een hoogte van 136 meter krijgen en een diameter van 265 meter. Door de oorlog zijn deze plannen nooit gerealiseerd.[3][5][9]
Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Hauptbahnhof_M%C3%BCnchen_um_1960.jpg/200px-Hauptbahnhof_M%C3%BCnchen_um_1960.jpg)
Tijdens de Tweede Wereldoorlog leed het station veel schade door bombardementen van de Amerikanen. Vaak werd het treinverkeer opgestart na een luchtaanval maar na de aanval tussen 11 en 13 juli 1944 moest het treinverkeer worden omgeleid.[3] Op 6 mei 1945 werd, ondanks tekorten, gestart met de herbouw van het station. Op 24 juli 1945 konden al 128 treinen per dag stoppen op het station, op 16 december was het 235 treinen per dag.[6]
In mei 1950 werd er een nieuwe start gemaakt voor het station. Op die datum werd gestart met de herbouw van het Sarnberger vleugelstation. In hetzelfde jaar werd ook gestart met de herbouw van de Centrale hal, welke in 1953 in gebruik kwam. Ook werd Holzkirchen Bahnhof geëlektrificeerd in mei 1954. Op 1 augustus 1958 was Holzkirchen Bahnhof klaar met een nieuw dak.[3] De nieuwe Centrale hal was op 1 augustus 1960 klaar. Deze hal had een breedte van 140 meter en was 222 meter lang. Dit is het huidige stationsgebouw.[5][6]
Bouw van centrale treindienstleiding en de S-bahn
Op 11 oktober 1964 kwam de centrale treindienstleiding in gebruik.[10] Vanuit een nieuwe toren werden alle seinen en wissel rond het station bediend. Hierdoor werd flink bespaart op de kosten.[6]
De Starnbergen vleugelstation werd in 1967 deels gesloten door de bouw van de S-bahntunnel onder München. Deze werd geopend op 28 april 1972 net voor de Olympische Zomerspelen 1972. De eerste metrolijnen U1/U8 werden op 18 oktober 1980 in gebruik genomen (nu U1/U2). Ook de S-bahn ontwikkelde zich verder. S-bahnlijn 10 (nu S7) naar Wolfratshausen eindigde eerst in Holzkirchen Bahnhof. Door een tunnel onder alle sporen kon om 31 mei 1981 ook deze S-bahnlijn gebruikmaken van de tunnel onder het centrum van München. Op 10 maart 1984 opende de tunnel van de metrolijnen U4/U5 onder het station.[3]
Verbeteren van het station
Het station voldeed niet meer aan de eisen van de tijd. Zo waren de perrons de smal (5,4-6 meter) en te laag (32 cm). In augustus 1976 begonnen de werkzaamheden en deze waren in december 1987 klaar. Nu waren de perrons tot wel 10 meter breed en 76 cm hoog. Ook werden sommige perrons verlengd naar 430 meter. Hierdoor kunnen ook de lange ICE-treinen stoppen in het Hoofdstation. Ook werden het station uitgerust met borden met actuele vertrektijden. Deze borden zijn in de loop van de tijd vervangen door LCD-borden.[3] Voor de ICE-treinen werd een depot gebouwd voor onderhoud aan de treinen.[11]
Het station nu
München Hbf is, naast Lindau Hbf, het enige kopstation in Beieren. Het station bestaat uit 32 perronsporen, verspreid over drie stations. Daarnaast heeft het station een aparte tunnel voor de S-bahn.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/M%C3%BCnchen_Hauptbahnhof_Lageplan.png/400px-M%C3%BCnchen_Hauptbahnhof_Lageplan.png)
Holzkirchner Bahnhof
Holzkirchner Bahnhof is een vleugelstation van het Hoofdstation. Holzkirchner Bahnhof ligt ten zuiden van de Centrale hal. Hier liggen de sporen 5 tot en met 10. Vanaf dit station vertrekken de regionale treinen naar Mühldorf (Oberbay) en Salzburg. Soms vertrekken hier ook ICE- en Railjet-treinen. Holzkirchner Bahnhof heeft als enige nog lage perrons, in vergelijking met de rest van het station.
Centrale hal (Haupthalle)
In de Centrale hal (Haupthalle) liggen de sporen 11 tot en met 26. Vanaf hier vertrekken alle langeafstandstreinen en veel regionale treinen (meestal in de richting van Augsburg, Ingolstadt en Landshut (Bay)). In de Centrale hal bevinden zich wachtruimtes, informatiebalies en diverse winkels.
Starnberger Flügelbahnhof
Starnberger Flügelbahnhof is het andere vleugelstation, wat ten noorden van ligt van de Centrale hal. Hier bevinden zich de sporen 27 tot en met 36. Vanaf hier vertrekken regionale treinen richting van Memmingen, Lindau, Kochel am See en Garmisch-Partenkirchen. Daarnaast vertrekken hier de treinen van de Bayerische Oberlandbahn (BOB) en alex. Bij storingen en werkzaamheden vertrekken hier de S-bahn richting het westen.
München Hbf (tief)
Ten noorden van de Centrale hal bevindt zich in een tunnel München Hbf (tief). Dit zijn de enige doorgaande sporen (spoor 1 en 2) van het Hoofdstation. Het S-bahnstation is, net als station Karlsplatz (Stachus) en Marienplatz, ingedeeld volgens de Spaanse methode. Dit betekent dat het station twee zijperrons en één eilandperron heeft. Wanneer een trein aankomt wordt aan één zijde de deuren geopend, zodat de passagiers kunnen uitstappen. Vervolgens worden de deuren aan de andere zijde geopend, zodat passagiers kunnen instappen. Hierdoor worden in- en uitstappende passagiers gescheiden.
Toekomstplannen
Onder de naam München 21 ontwikkelde de Deutsche Bahn en de stad München in de jaren 90 een plan voor de toekomst van het Hoofdstation. Een belangrijk onderdeel was van het kopstation deels een doorgangsstation te maken. Eind 2000 was het idee ontstaan om een Transrapid aan te leggen onder het station. Deze zou het centrum van München verbinden met de luchthaven. Door te hoge kosten is dit project in 2008 afgeblazen.
Daarnaast is met ook van plan om een tweede S-bahntunnel aan te leggen. Deze begint net voorbij station Laim met een tunnel onder het Hoofdstation. Vervolgens gaat de tunnel via Marienhof richting München Ost. Deze nieuwe tunnel loopt volledig parallel aan de huidige S-bahntunnel, maar met minder stations. Met de bouw is nog niet begonnen maar men rekent dat de tunnel in 2019 klaar moet zijn.
Ook zijn er plannen om de voorgevel van het station en de Centrale hal te moderniseren. Hierbij wordt de toegankelijkheid van het station vergroot. Doordat de financiering nog niet rond is, is men nog niet met de verbouwing gestart.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/HBF_M%C3%BCnchen_Zukunft.png/750px-HBF_M%C3%BCnchen_Zukunft.png)
Verbindingen
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/M%C3%BCnchener_Hauptbahnhof-_auf_Bahnsteig_zu_Gleis_19-_ICE_403_003-7_%28Tz_303%29_Dortmund_26.5.2012.jpg/200px-M%C3%BCnchener_Hauptbahnhof-_auf_Bahnsteig_zu_Gleis_19-_ICE_403_003-7_%28Tz_303%29_Dortmund_26.5.2012.jpg)
Doordat het Hoofdstation een kopstation is, moeten treinen kopmaken. Hierdoor kost het halteren extra tijd om de trein gereed te maken voor het vertrek terug. Ook moeten treinen geschikt zijn voor het kopmaken, wat bij trek-duwtreinen het geval is. Wat ook een mogelijkheid is dat een trein het station binnen rijdt en vervolgens aan de achterzijde een locomotief aan te koppelen (dit gebeurt bijvoorbeeld bij de EuroCity naar Zürich). Ook wordt er rekening mee gehouden met de uitstoot van dieseltreinen. Deze worden zo veel mogelijk naar de vleugelstations geleid waar zich geen dak boven de sporen bevindt. Hierdoor kunnen de uitlaatgassen niet in het station blijven hangen. Dagelijks bedienen 258 langeafstandstreinen, 597 regionale treinen en 1018 S-bahntreinen het station (2013).
Langeafstandsverkeer
Doordat de Bayerischen Maximiliansbahn van München naar Ulm in 1854 gereed kwam, was het mogelijk om bestemmingen buiten Beieren te bereiken (in dit geval Baden-Württemberg). Een aantal jaren later werd deze spoorlijn verlengd naar Salzburg en Kufstein, waardoor ook internationale treinen München aandeden. De meeste treinen reden van Parijs naar Wenen, waaronder ook de Oriënt-Express naar Constantinopel (Istanboel). In 1897 werden ook noord-zuidverbindingen gestart met treinen als Berlijn - Verona en later ook de Tauern-Express. Het hoogtepunt lag in de jaren 60 met de Trans Europ Express als belangrijkste internationale treindienst. De opkomst van de auto en het vliegverkeer heeft het internationale treinverkeer flink laten inkrimpen.
De volgende langeafstandstreinen doen München Hbf aan (2015):
Serie | Route | Frequentie | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
ICE 3 Sprinter | (Berlin Ostbf –) Berlin Hbf – Frankfurt (Main) Hbf – Mannheim – Stuttgart – Ulm – Augsburg – München Hbf | Enkele treinen per dag | |||||
ICE 11 | München Hbf – Pasing – Augsburg – Ulm – Stuttgart – Mannheim – | Frankfurt (Main) Hbf – Kassel-Wilhelmshöhe – Göttingen – | Braunschweig – Berlin Hbf – Berlin Ostbf | 1x per twee uur | |||
Hannover – Lüneburg – Hamburg-Harburg – Hamburg | Zondagavond, stopt ook in Bad Hersfeld | ||||||
Mainz – Wiesbaden | 1x per dag | ||||||
ICE 25 | (Garmisch-Partenkirchen –) München Hbf – Ingolstadt/(Augsburg) – Nürnberg – Würzburg – Fulda – Kassel-Wilhelmshöhe – Göttingen – Hannover – | Hamburg-Harburg – Hamburg Hbf – | Hamburg Dammtor – Hamburg-Altona | 1x per uur, 1x per dag verder naar Garmisch-Partenkirchen | |||
Lübeck | Enkele treinen per dag | ||||||
Bremen – Oldenburg (Oldb) | 1x per twee uur gekoppeld aan Hamburg-München | ||||||
ICE 28 | (Warnemünde –) Rostock – Neustrelitz – | Berlin – Lutherstadt Wittenberg – | Halle – | Jena Paradies – Nürnberg – | Augsburg – Pasing – | München Hbf (– Garmisch-Partenkirchen/Kufstein – Innsbruck) | 1x per uur Hamburg-München, alternerend via Halle/Leipzig en Augsburg/Ingolstadt. Enkele treinen naar Kiel, Rostock, Stralsund en Innsbruck |
(Ostseebad Binz –) Stralsund – Pasewalk – Prenzlau – | |||||||
(Kiel –) Hamburg-Altona – Hamburg – | Leipzig – | Ingolstadt – | |||||
ICE 31 | (Hamburg-Altona – Hamburg Hbf – Bremen – Osnabrück – Dortmund – Hagen – Wuppertal – Köln – Bonn – Koblenz – Mainz – Frankfurt (Main) Flugh. Fernbf) – Frankfurt (Main) Hbf – Würzburg – Nürnberg (– Ingolstadt – München Hbf) | 1x per twee uur Frankfurt-Nürnberg, enkele treinen van/naar Hamburg/München | |||||
ICE 41 | München Hbf – Nürnberg – Würzburg – | Aschaffenburg – Frankfurt (Main) Hbf – Frankfurt (Main) Flugh. Fernbf (– Limburg Süd – Montabaur – Siegburg/Bonn – Köln/Bonn Flugh. –) Köln Messe/Deutz – Düsseldorf – Duisburg – Essen (– Dortmund) | 1x per uur, enkele treinen van/naar Dortmund | ||||
Fulda – Kassel-Wilhelmshöhe – Warburg – Paderborn – Lippstadt – Hamm – Dortmund – Essen – Duisburg – Düsseldorf – Köln Messe/Deutz – Siegburg/Bonn – Montabaur – Limburg Süd – Frankfurt (Main) Flugh. Fernbf – Darmstadt | Enkele treinen per dag | ||||||
ICE 42 | (Münster –) Dortmund – Essen – Duisburg – Düsseldorf – Köln – Frankfurt (Main) Flugh. Fernbf – Mannheim – Stuttgart – Ulm – Augsburg – Pasing – München Hbf | 1x per twee uur, enkele treinen van/naar Münster | |||||
ICE 83 TGV |
(München Hbf – Augsburg – Ulm –) Stuttgart – Karlsruhe – Strasbourg – Paris Est | 1x per vier uur, 1x per dag van/naar München | |||||
ICE 90 Railjet |
(Mainz – Frankfurt (Main) Hbf – Frankfurt (Main) Flugh. Fernbf – Mannheim – Stuttgart – Ulm – Augsburg – Pasing –) München Hbf – Salzburg – Linz – St. Pölten – Wien – Tatabánya – Budapest Keleti | 1x per twee uur, enkele treinen van/naar Mainz | |||||
IC 26 | München Hbf – Rosenheim – Kufstein – Wörgl – Jenbach – Innsbruck | Enkele treinen per dag | |||||
IC 28 | Berlin Gesundbrunnen – Berlin Hbf – Berlin Südkreuz – Lutherstadt Wittenberg – Leipzig – Jena Paradies – Bamberg – Nürnberg – Augsburg – München Hbf | 1x per dag | |||||
EC 32 | Münster – Gelsenkirchen – Oberhausen – Duisburg – Düsseldorf – Köln – Bonn – Koblenz – Mainz – Mannheim – Stuttgart – Ulm – Augsburg – München Hbf – München Ost – Rosenheim – Freilassing – Salzburg – Bischofshofen – Villach – Klagenfurt | 1x per dag | |||||
IC 60 | (Basel Bad Bf – Freiburg – Baden-Baden –) Karlsruhe – Stuttgart – Ulm – Augsburg – Pasing – München Hbf (– Rosenheim – Freilassing – Salzburg) | 1x per twee uur Karlsruhe-München. Enkele treinen van/naar Basel of Salzburg | |||||
EC 62 | Frankfurt (Main) Hbf – Darmstadt – Heidelberg – | Stuttgart – Ulm – Augsburg – München Hbf – München Ost – Rosenheim – Freilassing – Salzburg – Bischofshofen – | Villach – Klagenfurt | 3x per dag | |||
Saarbrücken – Kaiserslautern – Mannheim – | Liezen – Graz | ||||||
EC 88 | München Hbf – Buchloe – Memmingen – Lindau – Bregenz – St. Gallen – Winterthur – Zürich | Enkele treinen per dag | |||||
EC 89 | München Hbf – München Ost – Rosenheim – Kufstein – Wörgl – Jenbach – Innsbruck – Bolzano – Trento – Verona (– Bologna) | 1x per twee uur, enkele treinen van/naar Bolonga | |||||
EN Kálmán Imre | München Hbf – München Ost – Salzburg – | Linz – St. Pölten – Wien – Tatabánya – Budapest-Keleti | 1x per dag | ||||
EN Lisinski | Villach – Ljubljana – Zagreb | 1x per dag | |||||
CNL Pictor | München Hbf – München Ost – Udine – Pordenone – Treviso – Venezia Santa Lucia | 1x per dag | |||||
CNL Apus | München Hbf – Rosenheim – Kufstein – Wörgl – Jenbach – Innsbruck – Bolzano – Trento – Verona – | Peschiera del Garda – Desenzano del Garda – Brescia – Milano | 1x per dag | ||||
CNL Lupus | Bologna – Firenze SMN – Arezzo – Chiusi-Chianciano Terme – Roma Termini | ||||||
CNL Pyxis | München Ost – München Hbf – Augsburg – Hildesheim – | Hannover – Bremen – Hamburg-Harburg – Hamburg Hbf – Hamburg Dammtor – Hamburg-Altona | 1x per dag | ||||
CNL Capella | Braunschweig – Magdeburg – Brandenburg – Potsdam – Berlin Wannsee – Berlin Hbf – Berlin Südkreuz – Berlin-Lichtenberg | ||||||
CNL Pollux | Amsterdam C. – Utrecht C. – Arnhem – Emmerich – Duisburg – Düsseldorf – Köln – Bonn – Koblenz – Frankfurt (Main) Flugh. Fernbf – Stuttgart – Plochingen – Göppingen – Geislingen – Ulm – Günzburg – Augsburg – München Hbf (– Kufstein – Wörgl – Jenbach – Innsbruck) | 1x per dag, 's winters verder naar Innsbruck |
Regionale treinen
Groot deel van regionale treinverbindingen wordt rond München uitgevoerd door DB Regio. Naast DB Regio rijden alex, Bayerische Oberlandbahn (BOB) en Meridian een aantal verbindingen rond München. De spoorlijnen naar Mühldorf, Kempten en Lindau en de spoorlijnen van BOB zijn niet geëlektrificeerd. Deze treinen worden zo veel mogelijk via de vleugelstations afgehandeld. De volgende regionale treinen doen München Hbf aan (2015):
Treinsoort | Route | Frequentie | Vervoerder | ||
---|---|---|---|---|---|
RE | Nürnberg Hbf – Neumarkt (Oberpf) – Regensburg Hbf – Neufahrn (Niederbay) – Landshut (Bay) Hbf – Freising – München Hbf | 1x per twee uur | DB Regio | ||
RE | Donau-Isar-Express Passau Hbf – Plattling – Landshut (Bay) Hbf – Freising – München Hbf |
1x per uur | DB Regio | ||
RE | München-Nürnberg-Express München Hbf – Dachau Bf – Petershausen (Obb) – Ingolstadt Hbf – Nürnberg Hbf |
1x per twee uur. München-Ingolstadt 1x per uur tijdens de spits | DB Regio | ||
RE | Fugger-Express München Hbf – Pasing – Mering – Augsburg Hbf – |
Augsburg-Oberhausen – Donauwörth – Treuchtlingen | 1x per twee uur | DB Regio | |
Augsburg-Oberhausen – Günzburg – Neu-Ulm – Ulm Hbf | |||||
RE/RB | Fugger-Express München Hbf – Pasing – Mering – Augsburg Hbf – |
Augsbrug-Oberhausen – Donauwörth | 1x per uur | DB Regio | |
Augsburg-Oberhausen – Dinkelscherben | 1x per uur, niet in het weekend | ||||
RE | München Hbf – Pasing – Tutzing – Weilheim (Oberbay) – Murnau – Garmisch-Partenkirchen - Mittenwald | Enkele treinen tijdens de spits | DB Regio | ||
RE | München Hbf – Pasing – Geltendorf – Kaufering – Buchloe – Kaufbeuren – Füssen | 1x per twee uur | DB Regio | ||
RE | München Hbf – Pasing – Geltendorf – Kaufering – Buchloe – Türkheim (Bay) Bf – Mindelheim – Memmingen | 1x per twee uur | DB Regio | ||
RE | München Hbf – Pasing – Mering – Augsburg Hbf – Augsburg-Oberhausen – Günzburg – Neu-Ulm – Ulm Hbf | 1x per twee uur | DB Regio | ||
RB | München Hbf – Dachau Bf – Petershausen (Obb) – Ingolstadt Hbf – Eichstätt Bf – Treuchtlingen (– Roth – Nürnberg Hbf) | 1x per uur, 1x per twee uur van/naar Nürnberg | DB Regio | ||
RB | (München Hbf –) Freising – Landshut (Bay) Hbf | 1x per uur, enkele treinen van/naar München | DB Regio | ||
RB | Südostbayernbahn München Hbf – München Ost – Markt Schwaben – Mühldorf (Oberbay) (– Simbach (Inn)) |
1x per uur, 1x per dag van/naar Simbach | DB Regio | ||
RB | Südostbayernbahn Wasserburg (Inn) Bf – Ebersberg (Oberbay) (– Grafing Bf – München Ost – München Hbf) |
1x per uur, enkele treinen van/naar München | DB Regio | ||
RB | München Hbf – Pasing – Tutzing – Weilheim (Oberbay) – Murnau – Garmisch-Partenkirchen – | Mittenwald (– Innsbruck Hbf) | 1x per uur, 1x per twee uur van/naar Innsbruck | DB Regio | |
Griesen – Reutte in Tirol | enkele treinen per dag | ||||
RB | München Hbf – Pasing – Tutzing – Kochel | 1x per uur | DB Regio | ||
ALX | München Hbf – Freising – Landshut (Bay) Hbf – Neufahrn (Niederbay) – Regensburg Hbf – Schwandorf – Weiden (Oberpf) – Marktredwitz – Hof Hbf | 1x per twee uur | alex | ||
ALX | München Hbf – Freising – Landshut (Bay) Hbf – Neufahrn (Niederbay) – Regensburg Hbf – Schwandorf – Cham (Oberpf) – Furth im Wald – Domažlice – Plzeň hl.n. – Beroun – Praha hl.n. | 1x per vier uur | alex | ||
ALX | München Hbf – Pasing – Kaufering – Buchloe – Kaufbeuren – Kempten (Allgäu) Hbf – Immenstadt – | Hergatz – Lindau Hbf | 1x per twee uur | alex | |
Oberstdorf | |||||
M | München Hbf – München Ost – Rosenheim – Prien am Chiemsee – Traunstein – Freilassing – Salzburg Hbf | 1x per uur, in de spits enkele treinen van/naar Traunstein | Meridian | ||
M | München Hbf – München Ost – Grafing Bf – Rosenheim – Kufstein | 1x per uur | Meridian | ||
BOB | München Hbf – Holzkirchen – | Schaftlach – | Lenggries | 1x per uur | Bayerische Oberlandbahn |
Tegernsee | |||||
Bayrischzell |
S-bahn
De S-bahn van München bedient het Hoofdstation door een tunnel onder het station. Het station heeft twee sporen en drie perrons (Spaanse methode). Alle lijnen bedienen het station in een 20-minuten frequentie. Door de bundeling van lijnen ontstaat er tussen Ostbahnhof en Laim een zeer dichte treinopvolging, waardoor er om de enkele minuten een trein rijdt. De volgende S-bahnlijnen stoppen in München Hbf (2015):
Lijn | Route |
---|---|
![]() |
Flughafen München/Freising – Neufahrn – Feldmoching – Moosach – Laim – Donnersbergerbrücke – Hauptbahnhof – Karlsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof |
![]() |
Altomünster/Petershausen – Dachau – Laim – Donnersbergerbrücke – Hauptbahnhof – Karlsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof – Leuchtenbergring – Berg am Laim – Erding |
![]() |
Mammendorf – Pasing – Laim – Donnersbergerbrücke – Hauptbahnhof – Karlsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof – Giesing – Holzkirchen |
![]() |
Geltendorf – Pasing – Laim – Donnersbergerbrücke – Hauptbahnhof – Karlsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof – Leuchtenbergring – Berg am Laim – Trudering – Ebersberg |
![]() |
Tutzing – Westkreuz – Pasing – Laim – Donnersbergerbrücke – Hauptbahnhof – Karlsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof (– Leuchtenbergring – Berg am Laim – Trudering – Ebersberg) |
![]() |
Wolfratshausen – Höllriegelskreuth – Harras – Heimeranplatz – Donnersbergerbrücke – Hauptbahnhof – Karsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof – Giesing – Neuperlach Süd – Kreuzstraße |
![]() |
Herrsching – Westkreuz – Pasing – Laim – Donnersbergerbrücke – Hauptbahnhof – Karlsplatz (Stachus) – Marienplatz – Ostbahnhof – Leuchtenbergring – Flughafen München |
Metro (U-bahn)
Rond het Hoofdstation zijn twee ondergrondse metrostations van de U-bahn. Het station voor de metrolijnen U1, U2, U7 en U8 ligt het diepst op een niveau van -4. Dit station heeft 4 sporen en twee eilandperrons, en ligt in een noord-zuidrichting. In eerste instantie was het station gepland onder Warenhuis Hertie. Om de overstaptijd tussen de treinen en de andere metrolijnen te verkorten is besloten om het station aan te leggen op de huidige locatie. De bouw begon in de voorjaar van 1975, waardoor het nodig was om het hele voorplein op te breken. Gekozen was voor een wanden-dakmethode door de grote breedte van het station. Dit betekent dat eerst de zijwanden het dak wordt gebouwd en vervolgens worden de onderste etages gebouwd. Dit station werd geopend op 18 oktober 1980.[12]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/U-Bahnhof_Hauptbahnhof_%28M%C3%BCnchen%29_01.jpg/200px-U-Bahnhof_Hauptbahnhof_%28M%C3%BCnchen%29_01.jpg)
De station van de metrolijnen U4 en U5 ligt op hetzelfde niveau als de S-bahn, maar ligt ten zuiden van het station (onder Bayerstraße). Het station is geopend op 10 maart 1984. Via een tussenvloer worden het station van de lijnen U1 en U2 verbonden met het station van de lijnen U4 en U5.
Alle lijnen rijden overdag in een 10-minutenfrequentie. In de spits wordt deze frequentie verhoogd naar 5 minuten en in de ochtend en avond verlaagd naar 20 minuten. U7 rijdt alleen in de spits en U8 alleen op zaterdagmiddag. De volgende metrolijnen bedienen het station van München Hbf (2015):
Tram- en busdiensten
In de omgeving van het station zijn vier haltes, namelijk Hauptbahnhof, Hauptbahnhof Nord, Hauptbahnhof Süd en Holzkirchner Bahnhof. De eerste tramlijn opende aan de voorzijde van het station en liep van de Promenadeplatz naar de Maillingerstraße. Deze lijn werd geopend op 21 oktober 1876. In de loop van de tijd groeide het paardentramnetwerk tot vier lijnen. Het netwerk groeide verder, werd geëlektrificeerd en werd het belangrijkste vorm van vervoer in München. In 1938 bediende negen tramlijnen het Hoofdstation en was een van de belangrijkste knooppunten in het netwerk. In 1966 bediende tien tramlijnen het Hoofdstation. In de rest van München verdween de tram door de komst van de U-bahn, maar rond het Hoofdstation kwam er zelf een lijn bij. Momenteel stoppen er zes tramlijnen op een van de vier stations (16, 17, 19, 20, 21 en 22).
Rond het station bevinden zich diverse haltes voor regionaal en lokaal busvervoer.
- ↑ Hugo Marggraf. "Wie die erste Bahnhöfe Münchens enstanden". Das Bayerland 24(5).
- ↑ Angela Toussaint (1993). Der Münchner Hauptbahnhof. Dachau: Verlagsanstalt Bayernland Dachau. pp. 24-36. ISBN 3-89251-118-7.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Klaus-Dieter Korhammer, Armin Franzke, Ernst Rudolph (1991). Drehschiebe des Südens - Verkehrsknoten München. Darmstadt: Hestra-Verlag. ISBN 3-7771-0236-9.
- ↑ a b c Wolfgang Süß (1954). Die Geschichte des Münchner Hauptbahnhofes. Tellus-Verlag.
- ↑ a b c d e Beschrijving van station München Hbf (in Duits)
- ↑ a b c d Markus Hehl (2003). Verkehrsknoten München. Freiburg: EK-Verlag. ISBN 3-88255-255-7
- ↑ Theodhor Lechner: Die Bebauung de Kohleninsel im Zusammenhang mit dem Münchner Bahnnetz. München 1900.
- ↑ Pagina over München Hbf (in Duits)
- ↑ Rasp H.P. (1981). Eine Stadt für tausend Jahre. München: Süddeutscher Verlag.
- ↑ Lijst van Duitse Post T (in Duits)
- ↑ "ICE-Betriebswerk in München termingerecht in Betrieb." Die Deutsche Bahn (6): 497 f. 1993.
- ↑ Website over de metro van München(in Duits)