Femke Halsema

Femke Halsema
Algemeen
Geboren	25 april 1966 in Haarlem
Partij	PvdA (tot 1997) GroenLinks
Titulatuur	drs.
Functies
1998-2011	Lid Tweede Kamer
2002-2010	Fractievoorzitter
2002-2010	Politiek leider
Officiële website
Portaal    Politiek

Femke Halsema (Haarlem, 25 april 1966) is een voormalige Nederlandse politica. Ze was van 1998 tot 2011 lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal namens GroenLinks. Van 2002 tot 2010 was zij fractievoorzitter en politiek leider van deze partij.

Levensloop

Voor de politiek

Halsema werd geboren in een sociaaldemocratische familie. Haar moeder was lange tijd wethouder sociale zaken en werkgelegenheid voor de Partij van de Arbeid in Enschede.

In 1984 slaagde Halsema voor haar havo-examen in Enschede op het Kottenpark-College. In 1984 en 1985 werkte Halsema in een kroeg en volgde ze het Vrij Propedeutisch Jaar aan de Vrije Hogeschool te Driebergen, nu 'Bernard Lievegoed College for Liberal Arts' genoemd. In 1985 begon ze aan de lerarenopleiding Nederlands en Geschiedenis in Utrecht. In 1988 verliet ze de opleiding zonder te slagen en begon ze Algemene Sociale Wetenschappen te studeren aan de Universiteit Utrecht. Ze specialiseerde zich in criminologie. Ze nam tijdens haar studie enkele bijbaantjes die aan haar opleiding waren gerelateerd: tussen 1991 en 1993 was ze stagiaire bij de werkgroep Politie en Allochtonen van het ministerie van Binnenlandse Zaken en student-assistent. In 1992 was ze "toegevoegd docent wetenschappelijke methoden en technieken" aan de Faculteit Sociale Wetenschappen, ze doceerde werkgroepen statistiek aan lagerejaars studenten.

Vanaf 1993 begon haar carrière zich te ontwikkelen. Ze werd een opkomend talent binnen de Partij van de Arbeid. Ze werkte voor de Wiardi Beckman Stichting (WBS), het wetenschappelijk bureau gelieerd aan de PvdA. In 1995 schreef ze het boek "Ontspoord. Opstellen over criminaliteit & rechtshandhaving" voor de WBS. In 1996 was ze korte tijd fellow bij het Duitse Marshall Fonds, waarvoor zij onder andere twee maanden door de Verenigde Staten reisde. In 1996 werd ze redacteur van De Helling, het blad van het wetenschappelijk bureau van GroenLinks. Sinds dat jaar werkte ze ook voor De Balie, een Amsterdams politiek-cultureel centrum, waar op dat moment ook Kees Vendrik werkte. Voor De Balie leidde ze in 1997 het project Res Publica over de rol van de Nederlandse grondwet in de moderne samenleving. In datzelfde jaar werd ze lid van de programcommissie van de PvdA voor de verkiezingen van 1998. Ze schreef samen met Maarten Hajer voor de WBS het boek Land in zicht: een cultuurpolitieke benadering van de Ruimtelijke Ordening. Haar werd gevraagd om kandidaat te staan voor de PvdA in de verkiezingen van 1998.

In de herfst van 1997 verliet ze de PvdA. De aanleiding hiervoor was de rigoureuze manier waarop de politie omging met de protesten tegen de Europese Top in Amsterdam. De sociaaldemocratische burgemeester Schelto Patijn liet 500 mensen preventief oppakken. Ze was echter al langer ontevreden met de koers van de Partij van de Arbeid, die volgens haar niet in staat was geweest om haar sociaaldemocratische programma te vernieuwen en het economische tij te gebruiken om te investeren in de publieke sector. Ze nam enkele kleinere baantjes: ze werd columnist bij Het Parool en in het IKON-radioprogramma De Andere Wereld alsmede redacteur van de serie "Kennis, Politiek en Publieke Opinie" van uitgever Van Gennep.

Politiek leven

In 1998 kandideerde ze zich nadat ze gevraagd was door toenmalig GroenLinks-leider Paul Rosenmöller voor de lijst van GroenLinks voor de verkiezingen van dat jaar. Ze werd de derde kandidaat op de lijst. Het zetelaantal van de partij steeg van 5 naar 11. In haar eerste periode in de Kamer was Halsema woordvoerder op het gebied van justitie. Ze kreeg bekendheid door haar inzet voor asielzoekers en haar oppositie tegen de nieuwe migratiewet van Job Cohen.

Bij de verkiezingen van 2002 was Halsema weer derde kandidaat. De partij verloor een zetel. Halsema werd vicefractievoorzitter en ze voerde onder andere het woord bij het eerste debat met het eerste kabinet Balkenende. In november kondigde Paul Rosenmöller onverwacht aan de politiek te zullen verlaten. Hij vroeg haar zijn opvolger te worden als fractievoorzitter. Halsema ging meteen akkoord. Tien dagen voor het partijcongres werd zij naar voren geschoven als kandidaat-lijsttrekker. Als partijleider nam Halsema een meer prominente rol in. Ze stelde enkele initiatiefwetten voor, één over gerechtelijke toetsing van de grondwettelijke rechten en een tweede, samen met de toenmalig leider van D66, Boris Dittrich, over de vaste boekenprijs.

Twitter-feest F. Halsema, 27 februari 2010

Halsema was lijsttrekker van haar partij tijdens de verkiezingen van 2003. De partij verloor twee zetels. Ze bleef fractievoorzitter en werd woordvoerder op het gebied van cultuur en media. Tussen oktober 2003 en januari 2004 was Halsema met zwangerschapsverlof: ze kreeg een tweeling. Marijke Vos, vicefractievoorzitter, verving haar tijdelijk. Na haar terugkeer in de Tweede Kamer startte Halsema een ideologische discussie over de koers van links in het algemeen en GroenLinks in het bijzonder. Ze beweerde dat haar partij de laatste "linkse liberale partij van Nederland is" en leek volgens sommigen zo te breken met de socialistische wortels van haar partij. Ze riep op tot sterke samenwerking tussen de Socialistische Partij, de Partij van de Arbeid en GroenLinks. Dit zou moeten leiden tot een linkse regering na de verkiezingen van 2007, wat in haar ogen een "linkse lente" zou inluiden. Ze vroeg PvdA-leider Wouter Bos zich uit te spreken voor zo'n kabinet. Maar deze weigerde, want hij wilde ook de mogelijkheid van een kabinet met het CDA niet uitsluiten. In januari 2006 werd ze verkozen tot "Liberaal van het Jaar" door de JOVD, de jongerenorganisatie van de VVD, vanwege haar nieuwe politieke koers, met name waar het gaat om de hervorming van de verzorgingsstaat. In juni 2006 sloot de nominatie voor het lijsttrekkerschap en Halsema bleek de enige kandidaat. In oktober 2006 werd ze naar eigen zeggen Albanees herkozen. In de campagne brengt ze samen met Michael Zonneveld, een bevriend journalist, een persoonlijk getint boek uit, Linkse lente.

In 2002 diende Femke Halsema een initiatiefwetsvoorstel in tot wijziging van de Nederlandse Grondwet. De bedoeling van dit wetsvoorstel-Halsema constitutionele toetsing was om toetsing van formele wetten aan de Nederlandse Grondwet in bepaalde gevallen mogelijk te maken. Het wetsvoorstel is inmiddels in de Tweede en de Eerste Kamer aangenomen. Hierna moet een nieuwe Tweede Kamer worden gekozen, die het in zogenaamde 'tweede lezing' slechts kan aannemen met twee derde van de uitgebrachte stemmen. Het voorstel werd echter al voor de verkiezingen van juni 2010 voor tweede lezing aanhangig gemaakt in de 'oude' Tweede Kamer: de verkeerde dus. Desalniettemin heeft de nieuwgekozen Kamer het voorstel in behandeling genomen en is in oktober 2010 een verslag ingediend. Blijkens het verslag staan VVD, PvdA, D66, SGP nog steeds positief tegenover het voorstel. Het CDA blijft kritisch tegenstander. Het wachten is sindsdien op de beantwoording van de daarin gestelde vragen door de initiatiefnemer.

In 2007 nam zij van haar fractiegenoot Wijnand Duyvendak het samen met D66 en PvdA ingediende wetsvoorstel over dat een niet-bindend, correctief referendum mogelijk moet maken. Daarentegen werd op een partijcongres op 18 april 2010 het referendum niet aangenomen als onderdeel van het programma van GroenLinks voor de Tweede Kamerverkiezingen dat jaar.

Halsema zat in twee parlementaire commissies: de Commissie voor Inlichtingen en Veiligheidsdienst en voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Ook was zij lid van de contactgroep van de Tweede Kamer met het Verenigd Koninkrijk.

In april 2010 ontving ze uit handen van voormalig Tweede Kamervoorzitter Frans Weisglas de Thorbeckeprijs voor politieke welsprekendheid.

Op 17 december 2010 maakte Halsema via Twitter bekend per direct te zijn opgestapt als fractie- en politiek leider van GroenLinks en dat de dag ervoor Jolande Sap als fractievoorzitter was verkozen en het politiek leiderschap had overgenomen. Ze verliet de Tweede Kamer na het kerstreces, op 11 januari 2011.

Femke Halsema werd in 2010 door Intermediair gezien als de beste premierskandidaat.

Carrière na de politiek

Vanaf februari 2011 bekleedde Halsema kortstondig de Leonardoleerstoel van de Tilburg University. Zij gaf in het tweede semester aan de Tilburg School of Humanities aan studenten de masterclass ‘Politiek in de 21ste eeuw’. Als afsluiting hield zij op 26 mei 2011 de openbare Leonardolezing. Op 28 juni 2011 werd Halsema voorzitter van de raad van commissarissen van WPG Uitgevers.

Op 1 januari 2012 trad Halsema aan als de voorzitter van de Raad van Bestuur van Stichting Vluchteling. In 2012 was zij aan de Universiteit Utrecht gasthoogleraar over de betekenis van sociale media en media technologie op mensenrechten en democratie. Op 18 juni 2012 werd zij tevens benoemd tot voorzitter van de raad van advies van de ASN Bank waar zij Saskia Noorman-den Uyl verving die deze functie bekleedde sinds 2008. Deze functie gaf zij eind september 2014 op wegens tijdgebrek. Tussentijds werd zij na de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 door Lodewijk Asscher gevraagd om de positie als minister te overwegen. Maar al tijdens het overwegen over de portefeuille Ontwikkelingssamenwerking bleek dat de VVD dit blokkeerde. Halsema is sinds 2013 tevens actief als columnist voor De Correspondent. Sinds maart 2015 is zij daarmee tijdelijk gestopt. In 2014 maakte Halsema samen met Hassnae Bouazza de zesdelige documentaireserie Seks en de Zonde over vrouwen en de islam.

In 2015 was zij kortstondig voorzitter van een commissie die het financiële beleid van de Universiteit van Amsterdam ging onderzoeken. Binnen een maand gaf die zijn opdracht terug. Volgens de commissie omdat er geen "elementaire randvoorwaarden" voorhanden waren om "onafhankelijk, zorgvuldig onderzoek te kunnen doen". Op 25 juni 2015 werd zij per november dat jaar benoemd tot voorzitter van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland.

Privéleven

Femke Halsema woont in Amsterdam samen met haar twee kinderen en haar vriend, tv- en documentairemaker Robert Oey, die de film De Leugen maakte waaraan Halsema (deels zingend) meewerkte.

Politieke visie

Halsema tijdens de campagne in 2006

Halsema noemt zichzelf een links-liberaal, alhoewel ze de voorkeur heeft voor de term "vrijzinnig" boven liberaal, omdat de VVD vaak aan het liberalisme wordt gekoppeld. In 2004 startte ze een debat binnen haar eigen partij over de politieke koers. Zij benadrukte hierbij vrijheid en pragmatisme.

Met het begrip "vrijheid" probeert Halsema de band met de "vrijheidslievende traditie van links" aan te geven. In navolging van Isaiah Berlin maakt Halsema onderscheid tussen positieve en negatieve vrijheid. Negatieve vrijheid is volgens Halsema de vrijwaring van burgers van overheidsinvloed. Ze wil dit concept met name toepassen op de multiculturele samenleving en de rechtsstaat waar de overheid de rechten van burgers moet beschermen, niet beperken. Positieve vrijheid is de emancipatie van burgers uit armoede en achterstand. Halsema wil dit concept met name toepassen op de verzorgingsstaat en het milieu waar de overheid meer invloed moet krijgen. GroenLinks moet volgens Halsema een ondogmatische partij zijn, die een tikje anarchistisch is.

Halsema contrasteert haar politiek met het als populistisch bestempelde geluid van rechts, met name Pim Fortuyn. Rechts is in haar ogen veel dogmatischer geworden, en probeert de samenleving radicaal te hervormen op basis van nieuwe principes. Halsema benadrukt de "smalle marges van de politiek". Links moet zich niet richten op rechtvaardige principes, maar op rechtvaardige uitkomsten, aldus Halsema.

Samen met Ineke van Gent zet ze haar idealen om in enkele praktische voorstellen, die samen "Vrijheid Eerlijk Delen" vormen. Dit leidt tot een debat binnen en buiten de partij. Halsema stelt dat het doel van de verzorgingsstaat de emancipatie van burgers uit armoede is. Daarom moet de verzorgingsstaat hervormd worden, naar Deens model. De overheid moet streven naar volledige werkgelegenheid door de arbeidsmarkt te flexibiliseren, de belasting op arbeid te verlagen en in de publieke sector meer banen te maken. Als er meer werk is, kan iedereen een baan worden aangeboden en hoeft niemand meer dan een jaar werkloos te zijn.

Eind september 2006 rangschikte ze de Katholieke Kerk onder de "as van religieus kwaad". Ze deed deze uitspraak tijdens de algemene politieke beschouwingen in de Tweede Kamer. De woordvoerder van de Katholieke Kerk in Nederland, Jan Willem Wits, reageerde hierop met scherpe bewoordingen en verweet Halsema dat ze de historische lading van het begrip "as van het kwaad" niet kende en ze vanuit een Verlichtingsfundamentalisme gelovigen tot tweederangsburgers wilde degraderen. Ook confessionele partijen in het parlement leverden kritiek. Later nuanceerde Halsema haar uitspraak, door het verschil tussen gelovigen en geloofsinstituten te beklemtonen.

In november 2008 bracht Femke Halsema het boek Geluk! Voorbij de hyperconsumptie, haast en hufterigheid uit. Hierin bekritiseert Halsema de huidige hyperconsumptieve samenleving. Ze wijst op de paradox in de Westerse consumptiemaatschappij: men jaagt economische groei, materiële welvaart en luxe na, om daar gelukkig van te worden, maar de bijbehorende verschijnselen als "competitie, sociaal conflict, schaarste, stress en hufterigheid" vormen een "serieuze bedreiging" voor hun geluk. Het boek is volgens Halsema een alternatieve aanvliegroute voor GroenLinkse politiek.

In 2008 pleitte Halsema ook voor bestuurlijke vernieuwing in de vorm van referenda, een extra stem voor de coalitie bij verkiezingen, uitbreiding van het kiesrecht en constitutionele toetsing.

Vanaf medio november 2010 ging Halsema samen met de VVD'er Ton Elias en de PVV'er Martin Bosma bijdragen leveren aan de opiniepagina van het nieuw vormgegeven NRC. Met Bosma werd al snel de samenwerking gestopt omdat verscheidene abonnees wegliepen en Halsema droeg na haar vertrek uit de politiek het stokje over aan Jolande Sap.

Bibliografie

• 1995 - Ontspoord. Opstellen over criminaliteit & rechtshandhaving
• 1997 - Land in zicht. een cultuurpolitieke benadering van de Ruimtelijke Ordening (samen met Maarten Hajer)
• 2005 - Vrijheid als ideaal (geredigeerd door Bart Snels)
• 2006 - Linkse lente
• 2008 - Geluk! Voorbij de hyperconsumptie, haast en hufterigheid
• 2010 - Zoeken naar vrijheid
• 2016 - Pluche

Externe links

Mediabestanden

• Officiële website Femke Halsema
• Ontspoord! (tweede druk als PDF te downloaden via de Rijksuniversiteit Groningen)

· ·

GroenLinks