Transuraan element
Een transuraan element is een chemisch element met een atoomnummer groter dan 92 (uranium). Deze elementen, vaak gezamenlijk als transuranen aangeduid, komen niet van nature op Aarde voor, omdat ze allemaal radioactief zijn met halfwaardetijden die veel korter zijn dan de leeftijd van de Aarde (4,5 miljard jaar). Dat wil zeggen dat zij op Aarde al lang vervallen zijn. Soms kunnen zij echter spectroscopisch wel in de atmosfeer van bepaalde sterren aangetoond worden. Zij worden namelijk in het heelal voortdurend gedurende bepaalde astronomische gebeurtenissen aangemaakt (in supernova's).
Op Aarde kan een aantal transuranen in kernreactoren gesynthetiseerd worden, zoals neptunium, plutonium, americium en curium, vaak door meervoudige invangst van neutronen. Sommige isotopen daarvan zijn behoorlijk langlevend waardoor zij redelijk te bestuderen en hanteren zijn. Zwaardere transuranen zijn echter instabieler en kunnen vaak maar in uiterst kleine hoeveelheden (soms maar enkele atomen) geproduceerd worden. Dat gebeurt in het algemeen door bombardementen met zwaardere kernen.
Er is misschien een zogenoemd eiland van stabiliteit bij atoomnummer 118 (oganesson), maar deze extra stabiliteit moet wel relatief gezien worden. Op theoretische gronden meent men dat nog zwaardere kernen stabiel zijn.[1] Het is echter praktisch onmogelijk dergelijke kernen te maken, doordat de tussenstadia zo snel vervallen.
Voorlopige naamgeving[bewerken | brontekst bewerken]
Nieuw gemaakte elementen krijgen voorlopig een systematische elementnaam, die is afgeleid van het atoomnummer, met de uitgang -ium, en een symbool van drie letters. De cijfers zijn:
| cijfer | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| In de naam van het element | nil | un | bi | tri | quad | pent | hex | sept | oct | enn |
Zo zal het element 119, als het gesynthetiseerd wordt, de naam ununennium krijgen met het symbool Uue.
Lijst van transurane elementen[bewerken | brontekst bewerken]
| 1 Ia |
18 0 | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 1 H |
2 IIa |
Periodiek systeem | 13 IIIa |
14 IVa |
15 Va |
16 VIa |
17 VIIa |
2 He | |||||||||
| 2 | 3 Li |
4 Be |
5 B |
6 C |
7 N |
8 O |
9 F |
10 Ne | ||||||||||
| 3 | 11 Na |
12 Mg |
3 IIIb |
4 IVb |
5 Vb |
6 VIb |
7 VIIb |
8 VIIIb |
9 VIIIb |
10 VIIIb |
11 Ib |
12 IIb |
13 Al |
14 Si |
15 P |
16 S |
17 Cl |
18 Ar |
| 4 | 19 K |
20 Ca |
21 Sc |
22 Ti |
23 V |
24 Cr |
25 Mn |
26 Fe |
27 Co |
28 Ni |
29 Cu |
30 Zn |
31 Ga |
32 Ge |
33 As |
34 Se |
35 Br |
36 Kr |
| 5 | 37 Rb |
38 Sr |
39 Y |
40 Zr |
41 Nb |
42 Mo |
43 Tc |
44 Ru |
45 Rh |
46 Pd |
47 Ag |
48 Cd |
49 In |
50 Sn |
51 Sb |
52 Te |
53 I |
54 Xe |
| 6 | 55 Cs |
56 Ba |
↓ | 72 Hf |
73 Ta |
74 W |
75 Re |
76 Os |
77 Ir |
78 Pt |
79 Au |
80 Hg |
81 Tl |
82 Pb |
83 Bi |
84 Po |
85 At |
86 Rn |
| 7 | 87 Fr |
88 Ra |
↓↓ | 104 Rf |
105 Db |
106 Sg |
107 Bh |
108 Hs |
109 Mt |
110 Ds |
111 Rg |
112 Cn |
113 Nh |
114 Fl |
115 Mc |
116 Lv |
117 Ts |
118 Og |
| Lanthaniden | 57 La |
58 Ce |
59 Pr |
60 Nd |
61 Pm |
62 Sm |
63 Eu |
64 Gd |
65 Tb |
66 Dy |
67 Ho |
68 Er |
69 Tm |
70 Yb |
71 Lu |
|||
| Actiniden | 89 Ac |
90 Th |
91 Pa |
92 U |
93 Np |
94 Pu |
95 Am |
96 Cm |
97 Bk |
98 Cf |
99 Es |
100 Fm |
101 Md |
102 No |
103 Lr |
|||
| Atoom | Groep | Periode | Atoommassa (g/mol) | Dichtheid (g/cm³) bij 20°C | Smeltpunt (°C) | Kookpunt (°C) | Jaar van ontdekking | Ontdekker |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 93Np Neptunium | 7 | 237,0482 | 20,48 | 640 | 3902 | 1940 | McMillan en Abelson | |
| 94Pu Plutonium | 7 | 244,0642 | 19,74 | 641 | 3327 | 1940 | Seaborg | |
| 95Am Americium | 7 | 243,0614 | 13,67 | 994 | 2607 | 1944 | Seaborg | |
| 96Cm Curium | 7 | 247,0703 | 13,51 | 1340 | 1944 | Seaborg | ||
| 97Bk Berkelium | 7 | 247,0703 | 13,25 | 986 | 1949 | Seaborg | ||
| 98Cf Californium | 7 | 251,0796 | 15,1 | 900 | 1950 | Seaborg | ||
| 99Es Einsteinium | 7 | 252,0829 | 860 | 1952 | Seaborg | |||
| 100Fm Fermium | 7 | 257,0951 | 1952 | Seaborg | ||||
| 101Md Mendelevium | 7 | 258,0986 | 1955 | Seaborg | ||||
| 102No Nobelium | 7 | 259,1009 | 1958 | Seaborg | ||||
| 103Lr Lawrencium | 3 | 7 | 260,1053 | 1961 | Ghiorso | |||
| 104Rf Rutherfordium | 4 | 7 | 261,1087 | 1964/69 | Flerov of Ghiorso | |||
| 105Db Dubnium | 5 | 7 | 262,1138 | 1967/70 | Flerov of Ghiorso | |||
| 106Sg Seaborgium | 6 | 7 | 263,1182 | 1974 | Flerov | |||
| 107Bh Bohrium | 7 | 7 | 262,1229 | 1976 | Oganesjan | |||
| 108Hs Hassium | 8 | 7 | 265 | 1984 | Gesellschaft für Schwerionenforschung | |||
| 109Mt Meitnerium | 9 | 7 | 266 | 1982 | Gesellschaft für Schwerionenforschung | |||
| 110Ds Darmstadtium | 10 | 7 | 269 | 1994 | Gesellschaft für Schwerionenforschung | |||
| 111Rg Röntgenium | 11 | 7 | 272 | 1994 | Gesellschaft für Schwerionenforschung | |||
| 112Cn Copernicium | 12 | 7 | 277 | 1996 | Gesellschaft für Schwerionenforschung | |||
| 113Nh Nihonium | 13 | 7 | 284 | 2004 | Gezamenlijk Instituut voor Kernonderzoek | |||
| 114Fl Flerovium | 14 | 7 | 289 | 2004 | Gezamenlijk Instituut voor Kernonderzoek | |||
| 115Mc Moscovium | 15 | 7 | 295 | 2003 | Gezamenlijk Instituut voor Kernonderzoek | |||
| 116Lv Livermorium | 16 | 7 | 297 | 2004 | Gezamenlijk Instituut voor Kernonderzoek en Lawrence Livermore National Laboratory | |||
| 117Ts Tennessine | 17 | 7 | 291 | 2010 | Gezamenlijk Instituut voor Kernonderzoek, Lawrence Livermore National Laboratory, Vanderbilt University en Oak Ridge National Laboratory | |||
| 118Og Oganesson | 18 | 7 | 293 | 2002 | Gezamenlijk Instituut voor Kernonderzoek en Lawrence Livermore National Laboratory |
Bronnen, noten en/of referenties
|